Σελίδες

Σάββατο 30 Απριλίου 2016

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΑΣΧΑΛΙΝΗΣ ΛΑΜΠΑΔΑΣ - ΤΟ ΒΑΠΤΙΣΜΑ ΤΩΝ ΦΩΤΙΣΜΕΝΩΝ

Όταν ήμασταν μικρά παιδιά ανυπομονούσαμε να έρθουν οι γιορτές για να μαζέψουμε τα δώρα μας. Το Πάσχα στη μνήμη μας είναι απόλυτα συνδεδεμένο με τη λαμπάδα και τη νονά μας που την έφερνε. Τη Μεγάλη Εβδομάδα ερχόταν σπίτι η νονά με το νονό κρατώντας την αγαπημένη μας λαμπάδα, για την οποία προηγουμένως είχε πάρει την έγκριση μας. Όλο χαρά ανοίγαμε το κουτί και την προσοχή μας τραβούσαν τα "extra" μέχρι τη στιγμή της Ανάστασης. Το Μεγάλο Σάββατο το βράδυ φορούσαμε τα καλά μας ρούχα -που συνήθως ήταν δώρα της νονάς- και περιμέναμε τη στιγμή που ο ιερέας θα βγει από την ωραία πύλη με τη δική του λαμπάδα και θα δώσει νόημα στο δώρο μας. 

Τα χρόνια πέρασαν, στο ρόλο της νονάς βρισκόμαστε εμείς και την ουσία της λαμπάδας θα πρέπει να την εξηγήσουμε στα δικά μας βαφτιστήρια -αν το επιτρέπει η ηλικία φυσικά- για να μη μεγαλώσουν κι εκείνα με την ίδια απορία.

Ποιο γεγονός καθιστά τις λαμπάδες αναγκαίες για το Πάσχα;

Ο πλέον κατάλληλος για να απαντήσει στο ερώτημα μας είναι η εκκλησία. Η Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Καρέα εξηγεί τους λόγους που η λαμπάδα αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του Πάσχα. «Πασχαλινή λαμπάδα είναι έθιμο που έχει σχέση με την παράδοση της αρχαίας Εκκλησίας να τελεί το Βάπτισμα των νέων μελών Της τη νύχτα της Αναστάσεως». Ο Ευσέβιος Καισαρείας αναφέρει «έκανε τη μυστική διανυκτέρευση των πιστών πιο φωτεινή κι από τη φωτόλουστη ημέρα».

Αρκετούς αιώνες πριν η έναρξη της ιεράς ακολουθίας σηματοδοτούσε και το άναμα των λαμπάδων. Η αρχαία εκκλησία είχε επιλέξει τη νύχτα της Ανάστασης για να τελέσει το Βάπτισμα των φωτισμένων Της. Ο ναός περιγράφεται κατάφωτος από τους πολυελαίους και τα πολυπληθή κηροπήγια. «Κάθε πιστός είχε τη δική του λαμπάδα. Όλοι γιόρταζαν τη διπλή Λαμπρή: την Ανάσταση του Χριστού και την Ανάσταση τόσων ψυχών που θ' άφηναν οριστικά την πλάνη και θα προσχωρούσαν στην Ποίμνη της Εκκλησίας». 

Οι Νεοφώτιστοι, κρατώντας αναμμένες τις λαμπάδες τους, προχωρούσαν για το Βαπτιστήριο συνοδευόμενοι από τον επίσκοπο, τους ιερείς, τις διακόνισσες και τους αναδόχους τους, αφήνοντας τους πιστούς στο Ναό να προσεύχονται. Οι λαμπάδες λοιπόν έχουν παραμείνει μέχρι και σήμερα, συμβολίζοντας αυτή τη μυσταγωγία και πανήγυρη της εισόδου των πιστών στην εκκλησία. 
Μέσα στις υπόλοιπες μέρες λοιπόν που θα επισκεφτούμε τα βαφτιστήρια μας για να τους δώσουμε τη λαμπάδα, μπορεί να μας προκαλέσει έκπληξη η αντίδραση των παιδιών, που ενδεχομένως να έχουν αυτή την απορία.

Πηγή: Το επίσημο site της Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου Καρέα

Παρασκευή 29 Απριλίου 2016

ΠΩΣ ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΕ Ο ΟΡΟΣ «ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ»

Η εορταστική πομπή με το ευαγγέλιο, όπως προπεριγράψαμε,  ανήκει στο ανέκαθεν σύνηθες εθιμοτυπικό του ψαλλομένου όρθρου. Το ότι συνδέθηκε και με τον ενταφιασμό του Χριστού αποτελεί σε κάθε περίπτωση έναν εκ των υστέρων εμπλουτισμό της εορταστικής συμβολικής. [16] Στον κώδικα Trebnik της Μόσχας, (αλλοτινή συνοδική βιβλιοθήκη αρ. 377-310 του 16ου αιώνα), ο οποίος αναπαράγει πάραυτα τους κανόνες ιεροτελεστίας της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη, διατυπώνεται έπειτα ρητώς ότι κατά τη διάρκεια της εορταστικής περιφοράς το ευαγγέλιο μεταφέρεται από τους κληρικούς καλυμμένο με το ύφασμα του επιταφίου, το οποίο έχει το ρόλο ενός μικρού «θόλου» .[17] Αυτή η ιεροτελεστία επικρατεί περίπου από εκείνη την εποχή.[18]

Ο όρος «επιτάφιος» παραδίδεται από το Συμεών  Θεσσαλονίκης (†1429) ως μια διαφορετική ονομασία του υφάσματος του «αέρα», για τον οποίο ο ίδιος παρατηρεί ότι «συχνά» -δηλαδή στις εκκλησίες που διέθεταν πολύτιμα υφάσματα- ήταν διακοσμημένος με το εικονογραφικό θέμα του νεκρού Χριστού, το οποίο συγγενεύει με τη σκηνή του ενταφιασμού . «Είτα τελευταίον τον αέρα θείς ο ιερεύς – συγκεκριμένα κατά τη διάρκεια της λειτουργίας – «…ος δη και το στερέωμα, εν ω ο αστήρ και την σινδόνα σημαίνει, δια τούτο γαρ και εσμυρνισμένον νεκρόν πολλάκις περιφέρει- δηλαδή ο «αήρ»- τον Ιησούν και επιτάφιος λέγεται[19]». Αυτός ο «αήρ» μεταφερόταν από τους κληρικούς κατά τη Μεγάλη Είσοδο την ώρα της Θείας Λειτουργίας περίπου ως θόλος πάνω από τα ευχαριστήρια δώρα, τα οποία τα οδηγούσαν εορταστικά προς την αγία τράπεζα. Κατ’ αυτήν την μεταφοράν κρατούσαν οι ιερείς τον «αέρα» από τις άκρες [20]. Ο επιτάφιος του Trebnik της Μόσχας, όπως προελέχθη, αλλοτινή συνοδική βιβλιοθήκη 377-310, αποτελεί κατά συνέπεια όσον αφορά στην τελετουργία, ένα εξελικτικό στάδιο στο ίδιο το εθιμοτυπικό, το οποίο σε σχέση με το χειρόγραφο 1199 του Βατοπεδίου του Άθω Νο 954 του 1436 είναι μεταγενέστερο. Αυτό ισχύει εφόσον η αρχική χρήση του «αέρα» στην ιεροτελεστία του αδομένου όρθρου είχε δώσει ήδη τη θέση της στη χρήση του στην ιεροτελεστία της Μεγάλης Εισόδου κατά τη θεία λειτουργία.[21] Η επανατοποθέτηση του ευαγγελίου στην αγία τράπεζα κατά τη διάρκεια της λειτουργίας –έχοντας την ίδια αξία με την είσοδο του όρθρου – και η κάλυψή του με τον «αέρα» ή με ένα άλλο ύφασμα είχαν ήδη πάρει, ανεξάρτητα από τις ιεροτελεστίες του Μεγάλου Σαββάτου,  τη συμβολική σημασία του ενταφιασμού του Χριστού .[22]
Το ύφασμα του επιταφίου εξελισσόταν με την πάροδο του χρόνου στο πιο σημαντικό λειτουργικό σκεύος του όρθρου του Μεγάλου Σαββάτου, σε στενή σχέση και συνάφεια με την παράδοση του άσματος των μεγαλυναρίων κατά τον 15ο-16ο αιώνα. [23] Παρατηρούμε ότι στις σλαβικές χώρες τα μεγαλυνάρια εισήχθησαν αρκετά αργότερα. [24]
Συλλογή μεγαλυναρίων εξέδωσε ο μοναχός Ιγνάτιος της μονής Δημητρίου του μεγάλου, σκήτη της Μονής Βατοπεδίου [25]. Άλλη μαρτυρία για συλλογή διαθέτουμε από τον Βατοπεδινό μοναχό Παγκράτιο, ο οποίος συγκέντρωσε υλικό από αγιορείτικα χειρόγραφα και τα εξέδωσε. Αναφέρεται επίσης ότι με μια συλλογή αγιορείτικων χειρογράφων ασχολήθηκε  και ο Ιωακείμ Ιβηρίτης [26].

[16] Δ.Πάλλας, Die Passion und Bestattung Christi,ο.π.,σ. 41 κεξ. Βλ.Xειρόγραφο του 14 αι. της εθνικής βιβλιοθήκης του Παρισίου Νο 385. A. Dmitrievskij ΙΙΙ , Τυπικά 2, σ.162.
[17]Bλ. Δ. Πάλλας, Die Passion und Bestattung Christi, ο.π.,σ. 42 κεξ. Επίσης σύγκρ. N. Lisicyn, Pervonačal’ nyi slavjano – russkij typikon’, Petersburg 1911, 150 κεξ., J. Myslivec, Dvě studie z dějin Byzantskeho uměni, Πράγα 1948, 47 κεξ.,
[18] D.Pallas, «Der Epitaphios»,ο.π.,805.
[19] Συμεών  Θεσσαλονίκης, Περί της ιεράς λειτουργίας 96,  PG 155 , 288ΑΒ. Σύγκρ. Δ.  Μωραϊτης, «Επιτάφιος»,  ο.π., 793. Δ. Πάλλας, Die Passion und Bestattung Christi, ο.π., σ.43. Βλ. Ι. Φουντούλη, Απαντήσεις εις λειτουργικάς απορίας, ο.π., σ.153-4.
[20] Συμεών Θεσσαλονίκης, PG 155, 728, «Είτα και οι τα θεία δώρα κατέχοντες, μεθ’  ους … και οι επί κεφαλής το ιερόν κατέχοντες έπιπλον, ο γυμνόν έχει και νεκρόν εικονισμένον τον Ιησούν».
[21]Δ. Πάλλας, Die Passion und Bestattung Christi ,ο.π., σ.43 κεξ. Βλ. Ε. Παπασταύρου, «Επιτάφιος», Μεγάλη Ορθόδοξη Χριστιανική Εγκυκλοπαίδεια, 7(2012)243.
[22]Δ.Πάλλας,Die Passion und Bestattung Christi,ο.π.,σ.44. Βλ. Ι. Φουντούλη, Λειτουργική, Εισαγωγή στη θεία λατρεία,ο.π.,σ.53. Ελ. Παπασταύρου. «Κεντητός επιτάφιος του 1672 στο Βυζαντινό Μουσείο»,ο.π.,401.
[23] Δ.Πάλλας, Die Passion und Bestattung Christi ,ο.π., σ.47 κε. Βλ. Ν. Τωμαδάκης, «Επιτάφιος Θρήνος», ΘΗΕ 5 (1964) 794-5. Ι. Φουντούλη, Λειτουργική, Εισαγωγή στη θεία λατρεία, ο.π., σ.53. Του ιδίου, Απαντήσεις εις λειτουργικάς απορίας, τόμ.5, Αθήνα 2003, σ.105-11. E.Bλαχοπούλου, «Ο συμβολισμός των ιερών αμφίων και πέπλων της ορθοδόξου εκκλησίας και η ερμηνεία του διακόσμου τους σύμφωνα με τις ιερές πηγές», o.π., 161.
[24] D.Pallas, «Der Epitaphios»,ο.π.,806.
[25] Ε.Παντελάκη, «Νέα Εγκώμια του Επιταφίου», Θεολογία 14 (1936) 310.
[26]Βλ. Θ. Δετοράκη, «Ανέκδοτα μεγαλυνάρια του Μεγάλου Σαββάτου», ο.π., 222. Ι. Επίσης για το ίδιο θέμα βλ. Ι. Φουντούλη, Απαντήσεις εις λειτουργικάς απορίας, ο. π. , σ.111.

Πρωτοπρεσβύτερος Κωνσταντίνος Κουκόπουλος

Πέμπτη 28 Απριλίου 2016

ΓΙΑΤΙ ΚΑΠΟΙΟΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ ΕΚΚΛΗΣΙΑΖΟΝΤΑΙ ΜΟΝΟ ΤΗΝ ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ; ΑΡΚΕΙ ΑΥΤΟ;

Οι ημέρες της τεσσαρακοστής περνούν. Νηστεία, προσευχή, προσοχή, επιμονή, ιερές ακολουθίες. Όλα συνάδουν ώστε να βγεις μετά από σαράντα ημέρες πιο καθαρός, πιο ιερός, πιο άνθρωπος. Εσύ προσπαθείς. Κάποιες φορές πέφτεις, δεν αντέχεις να σταθείς στο ύψος των περιστάσεων, δεν μπορείς να ανταπεξέλθεις στις προσδοκίες Του και όμως πάλι σηκώνεσαι. Σηκώνεσαι πιάνοντας γερά το πετραχήλι του πνευματικού σου. Σηκώνεσαι καθώς παραδέχεσαι την ανεπάρκειά σου, τα λάθη σου, την πτώση σου.
 
Καθώς σηκώνεσαι από κάθε πτώση διαπιστώνεις ότι το να σηκωθείς τελικά δεν ήταν δύσκολο. Δύσκολο σου παρουσιαζόταν όταν είχες πέσει. Τώρα που είσαι πάλι όρθιος βλέπεις πίσω και αηδιάζεις με την δειλία σου, βλέπεις πίσω και νιώθεις την ευσπλαχνία του Θεού που σε σήκωσε, που δεν σε άφησε κάτω, που σου έδωσε το χέρι του, σε φώτισε και δεν έμεινες κάτω στην αμαρτία, στη απογοήτευση, στην μωρία του εγωισμού.
 
Μία νεκρός και μία αναστημένος, πορεύεσαι όλη σου την ζωή, κυρίως αυτήν όμως την περίοδο της τεσσαρακοστής που η συνείδηση λεπτύνει, που η προσπάθεια μεγαλώνει, που η αγωνία σου για την ύπαρξή σου γιγαντώνεται.
 
Η σαράντα ημέρες όμως τελειώνουν και αυτές τις ημέρες της κατάνυξης, της μετάνοιας, της προετοιμασίας σου τις διαδέχεται μία εβδομάδα. Η Μεγάλη Εβδομάδα.
Μεγάλη Εβδομάδα διότι σε αυτήν την εβδομάδα πραγματώνονται μεγάλα γεγονότα. Γεγονότα που άλλαξαν τον κόσμο, που άλλαξαν την ιστορία, που αλλάζουν και εσένα.
Η πορεία της επίγειας πορείας Του φτάνει στο τέλος. Ο Τέλειος επιτέλους θα μας προσφέρει την τελειότητα που βρίσκεται στο φαινομενικό Του τέλος.
Τα γεγονότα της Μεγάλης Εβδομάδος που διαβάζονται στα ιερά ευαγγέλια, είναι γεμάτα από την ευσπλαχνία Του, είναι γεμάτα από την εμπάθειά μας.
Ο Χριστός, έρχεται στην γη. Είναι Άνθρωπος. Διδάσκει. Θαυματουργεί. Ελεεί. Συγχωρεί. Αγαπά. Προδίδεται. Σταυρώνεται. Ανασταίνεται. Συνεχίζει να Αγαπά…

Το μεγαλείο του Θεού μας είναι ότι μας αγαπά ελεύθερα και μας αφήνει ελεύθερους να Τον αγαπήσουμε ή όχι.
 
Στην Μ. Εβδομάδα πολλοί άνθρωποι θα πάνε στις εκκλησιές. Πολλοί άνθρωποι που όλο τον χρόνο αδιαφορούσαν για την αγάπη του Χριστού, για όλα αυτά που μας έδωσε και μας δίνει, έρχονται να προσκυνήσουν τον Εσταυρωμένο.
 
Άνθρωποι που ποτέ τους ίσως δεν έχουν διαβάσει την Αγία Γραφή, που ποτέ τους ίσως δεν είχαν το κουράγιο να ακούσουν τα δώδεκα ευαγγέλια, που ποτέ τους δεν μίλησαν με ιερέα, που ποτέ τους ίσως δεν εκκλησιάστηκαν Κυριακή…έρχονται για να ασπαστούν τον Εσταυρωμένο, έρχονται για να πάρουν μέρος στην λιτανεία του επιταφίου, έρχονται για να πούνε το βράδυ της Αναστάσεως το «Χριστός ανέστη».
 
Κόσμος πολύς. Οι ιερείς δεν βλέπουν γνώριμα πρόσωπα. Διαπιστώνουν ότι ενώ όλοι αυτοί είναι ενορίτες τους δεν τους γνωρίζουν. Δεν τους γνωρίζουν όχι γιατί δεν θέλουν οι ίδιοι αλλά γιατί δεν θέλουν εκείνοι. Δεν θέλουν αυτοί οι άγνωστοι ενορίτες να γίνουν οικείοι των ποιμένων τους, δεν θέλουν να έχουν σχέση με παπάδες, με αυτά τα παράξενα μαυροφορεμένα πλάσματα. Προτιμούν να έρχονται μία φορά τον χρόνο και να συναντιούνται μόνο με τον Εσταυρωμένο. Ίσως διότι μόνο αυτόν θεωρούν αυθεντικό, γνήσιο, καθαρό, Πατέρα και Αδελφό τους και πολλές φορές δεν έχουν άδικο. Όμως από την άλλη κανένας ιερέας δεν ανταγωνίζεται τον Χριστό, κανείς δεν μπορεί να τολμήσει να συγκριθεί μαζί Του…όλοι δούλοι του και διάκονοι στο έργο Του.
Είναι δύσκολο να πεις ότι αυτοί οι άνθρωποι διακατέχονται μόνο από έναν επιφανειακό συναισθηματισμό που οι ημέρες εκείνες της Μεγάλης Εβδομάδος προσφέρουν. Ίσως είναι μία ευκαιρία, ίσως είναι η ευκαιρία τους να γνωρίσουν την Αλήθεια, την Εκκλησία, τον πραγματικό Χριστό και όχι τον κινηματογραφικό Χριστό.
 
Δυστυχώς η πλειονότητα των ανθρώπων αυτών που προσέρχονται στους ιερούς ναούς μόνο κατά τις τελευταίες ημέρες της Μ. Εβδομάδος θα αρκεστούν απλά στο να φιλήσουν τον Εσταυρωμένο, στο να διεκδικήσουν να κρατήσουν κάποιο λάβαρο ή και τον σταυρό στην λιτανεία του επιταφίου, στο να περάσουν κάτω από τον επιτάφιο, στο να εισβάλουν από την Ωραία Πύλη για να πάρουν πρώτοι το Άγιο Φως, στο να ακούσουν το «Χριστός Ανέστη» και μετά να αναχωρήσουν για το σπίτι τους. Και αυτό για το υπόλοιπο της «χριστιανικής ζωής» τους.
 
Βεβαίως κανείς δεν μπορεί να τους κατηγορήσει για αυτό που κάνουνε. Όμως δεν θα πρέπει και κανείς να τους επαινέσει.
Η Μεγάλη Εβδομάδα δεν θα πρέπει να θεωρείται ότι είναι η αρχή και το τέλος της προσπάθειάς μας να γνωρίσουμε τον Χριστό.
Χωρίς προσωπικό αγώνα, χωρίς καθαρή ζωή, χωρίς μετάνοια, χωρίς προσευχή πως μπορεί κάποιος να βιώσει όλα αυτά τα Θεία γεγονότα αληθινά και όχι επιφανειακά;
Οι ύμνοι, οι παραδόσεις, τα λόγια, οι «θεατρικές» λατρευτικές παρεμβάσεις μπορεί να κάνουν κάποιους-ες ακόμα και να δακρύσουν. Γιατί όμως δακρύζουν; Για αυτά που έγιναν ή για αυτά που γίνονται; Δακρύζουν για όλα αυτά που κάνανε οι άνθρωποι τότε στον Χριστό ή για αυτά που Του κάνουμε σήμερα;
Ο Χριστός έπαθε από τους ανθρώπους τότε αλλά συνεχίζει να παθαίνει και σήμερα και τώρα…
 
…Δάκρυσε άνθρωπε, δάκρυσε και κλάψε όχι για τον Ιούδα και τους σταυρωτές του Κυρίου αλλά για τους σημερινούς Ιούδες για τους σύγχρονους σταυρωτές Του. Κλάψε και θρήνησε για την δική σου προδοσία, για τα δικά σου μαστιγώματα, τους εμπτυσμούς και το αγκάθινο στεφάνι που προσφέρεις με τη ζωή σου στον Χριστό.
Πλησίασε τον Εσταυρωμένο ταπεινά, εν μετανοία, όπως ο ληστής εκείνος πάνω στον σταυρό. Σταύρωσε και εσύ τον εαυτό σου εκείνη την ώρα που τα χείλη σου ακουμπούνε το σταυρωμένο Πανάγιο Σώμα Του και πες μέσα στην καρδιά σου το «Μνήσθητι Κύριε όταν έλθεις εν τη Βασιλεία Σου…».
 
Η Μεγάλη Εβδομάδα ίσως είναι η ευκαιρία να μαλακώσει η καρδιά μας. Μην μαλακώσει όμως η καρδιά μας απλά μέχρι κάποια εξωτερικά δάκρυα διότι αυτά τα δάκρυα θα κρύψουν μόνο για λίγο την αποτυχία μας να ζήσουμε μέσα στο φως της Αγάπης Του.
Ας αφήσουμε την καρδιά μας να γεμίσει με την παρουσία Του. Ας αφήσουμε τον κόσμο να λέει τα δικά του και εμείς ας ακούσουμε τον Λόγο. Ας τολμήσουμε να περάσουμε όχι κάτω από τον επιτάφιο –αυτό τίποτα δεν θα μας ωφελήσει- αλλά να περάσουμε κάτω από το πετραχήλι ενός πνευματικού!
 
Οι άσωτοι ας σωφρονιστούν, οι ακόλαστοι ας συνέλθουν, οι μνησίκακοι ας συγχωρέσουν, οι αμαρτωλοί ας μετανοήσουν.
Η Μεγάλη Εβδομάδα δεν θα ήταν τίποτα από μόνη της εάν δεν υπήρχε μετά από αυτήν η Ανάσταση.
Όλοι σχεδόν Τον πρόδωσαν, όλοι Τον εγκατέλειψαν, όμως Αυτός δεν άφησε κανέναν πίσω, δεν άφησε κανέναν ο οποίος ήθελε να συν-χωρεθεί, ασυγχώρητο. Όλους τους αγκάλιασε. Όλους μας αγάπησε. Μας αγάπησε πριν καν έρθουμε στην ύπαρξη.
 
Το θέμα είναι εμείς εάν τον αγαπούμε ή απλά τον λυπούμαστε για αυτά που πέρασε εκείνες τις ημέρες των θείων παθών και μετά τον βάζουμε και πάλι στο περιθώριο της ζωής μας. Είμαστε άραγε διατεθειμένοι να αλλάξουμε; Είμαστε άραγε διατεθειμένοι να ζήσομε όπως θέλει Εκείνος και όχι όπως μας βολεύει;
Ο Χριστός δεν περιορίζεται μόνο στην Μεγάλη Εβδομάδα, δεν περιορίζεται στον σταυρό και στον τάφο. Δεν περιορίζεται μέσα στους συναισθηματισμούς ή στους θρησκευτικούς βερμπαλισμούς που θα παρατηρηθούν και πάλι εφέτος.
Ο Χριστός είναι η Ζωή.
Ο Χριστός είναι η Αλήθεια.
Ο Χριστός είναι η Αγάπη.
Ο Χριστός Ανέστη…ας μην Τον αναζητούμε λοιπόν μόνο πάνω στον Σταυρό και στον θάνατο, αλλά ας Τον αναζητούμε στην Ζωή…και θα μας αποκαλυφθεί πριν καν Τον υποψιαστούμε.
 
αρχιμανδρίτης Παύλος Παπαδόπουλος

Τετάρτη 27 Απριλίου 2016

ΚΑΘΕ ΠΟΤΕ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΟΙΝΩΝΟΥΜΕ;

Ένα πολύ μεγάλο ζήτημα είναι κάθε πότε πρέπει να κοινωνούμε; Πολλοί κοινωνούν μια φορά το χρόνο, άλλοι δύο φορές, άλλοι περισσότερες.  
Ποιούς απ’ αυτούς θα επιδοκιμάσουμε; Όσους μια φορά, όσους πολλές ή όσους λίγες φορές μεταλαβαίνουν; Ούτε τους μία ούτε τις πολλές ούτε τους λίγες, μα εκείνους που πλησιάζουν στο άγιο Πoτήριo με καρδιά αγνή, με βίο ανεπίληπτο. Αυτοί ας κοινωνούν πάντα. Οι άλλοι, οι αμετανόητοι αμαρτωλοί, ας μένουν μακριά από τα άχραντα Νυστέρια, γιατί αλλιώς κρίμα και καταδίκη, ετοιμάζουν για τον εαυτό τους.  
О Άγιος απόστολος λέει: «Όποιος τρώει τον άρτο και πίνει το πoτήριo τους Κυρίου με τρόπο ανάξιο, γίνεται ένοχος αμαρτήματος απέναντι στο σώμα και στο αίμα τους Κυρίου, προκαλώντας την καταδίκη τους» (А’ Κoρ. 11:27, 29). Θα τιμωρηθεί, δηλαδή, τόσο αυστηρά, όσους και οι σταυρωτές τους Χριστού, αφού κι εκείνοι έγιναν ένοχοι αμαρτήματος απέναντι στο σώμα Тoυ.  
Πολλοί από τους πιστούς έχουν φτάσει σε τέτοιο σημείο περιφρονήσεως των αγίων Мυστηρίων, ώστε, ενώ είναι γεμάτοι από αμέτρητες κακίες και δεν διορθώνουν καθόλου τον εαυτό τους, κοινωνούν στις γιορτές απροετοίμαστοι. Мη γνωρίζοντας ότι προϋπόθεση της θείας Κοινωνίας δεν είναι η γιορτή, αλλά, καθώς είπαμε, η καθαρή συνείδηση.  
Και όπως αυτός που δεν αισθάνεται κανένα κακό στη συνείδησή τους, πρέπει καθημερινά να προσέρχεται στη θεία Κοινωνίας, έτσι κι αυτός που είναι φορτωμένες αμαρτήματα και δεν μετανοεί, πρέπει να μην κοινωνεί ούτε στη γιορτή. Гι’ αυτό και πάλι σας παρακαλώ όλους να μην πλησιάζετε στα θεία Νυστέρια έτσι απροετοίμαστοι κι επειδή το απαιτεί η γιορτή, αλλά, αν κάποτε αποφασίσετε να λάβετε μέρος στη θεία Λειτουργία και να κοινωνήσετε, να καθαρίζετε καλά τον εαυτό σας, από πολλές μέρες πριν, με τη μετάνοια, την προσευχή, την ελεημοσύνη, τη φροντίδα για τα πνευματικά πράγματα.  

Πηγή: dogma.gr 

ΑΒΒΑΣ ΚΑΣΣΙΑΝΟΣ: Η ΥΠΕΡΒΟΛΗ ΣΤΗ ΝΗΣΤΕΙΑ ΚΑΙ Η ΛΑΙΜΑΡΓΙΑ ΕΧΟΥΝ ΤΟ ΙΔΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ!

"Ας αγωνιστούμε λοιπόν με όλη τη δύναμη να αποκτήσουμε, με τη βοήθεια της αρετής της ταπείνωσης, την αρετή της διάκρισης, το οποίο θα μας προφυλάσσει από τις ακρότητες.
Όλοι έχουμε ακούσει το ρητό που λέει: "Μεταξύ των δύο άκρων υπάρχει η μέση οδός". Η υπερβολή στη νηστεία και η λαιμαργία έχουν το ίδιο αποτέλεσμα. 

Οι συνεχείς αγρυπνίες δεν είναι λιγότερο καταστροφικές από τη νωθρότητα και τον άμετρο ύπνο. Οι υπερβολικές στερήσεις σίγουρα, εξασθενούν τον άνθρωπο και τον οδηγούν στην κατάσταση εκείνη, όπου λιμνάζουν η αμέλεια και η αθυμία.

Έχω δει πάρα πολλές φορές μοναχούς, οι οποίοι δεν υποχώρησαν στο πάθος της γαστριμαργίας, να καταβάλλονται από την υπερβολική νηστεία. Το πάθος της λαιμαργίας που είχαν νικήσει, πήρε την εκδίκησή του από την εξασθένιση του οργανισμού τους. Άλλοι έπεσαν, γιατί επιδόθηκαν σε άμετρες αγρυπνίες και παρατεταμένα ξενύχτια και έφθασαν στο σημείο να μην μπορούν στο τέλος να κλείσουν μάτι.
Ας κρατήσουμε λοιπόν το μέτρο, με την καθοδήγηση της διάκρισης και σύμφωνα με το λόγο του Αποστόλου: "Με τα όπλα της σωτηρίας τα επιθετικά και τα αμυντικά" (Β' Κορ. 6,7). 

Ας ψάξουμε να βρούμε τη μέση οδό και να μην ξεστρατίσουμε ποτέ απ' αυτή. Να μην εγκρατευόμαστε περισσότερο από εκείνο που μας παρέδωσαν οι Πατέρες, για να μην πέσουμε, από τη μια άκρη στην άλλη. Δηλαδή, από την ολέθρια χαλαρότητα στην κακή επιθυμία, στη λαιμαργία και στην ακράτεια".

Αββά Κασσιανού, Β’ Συνομιλία με τον αββά Μωϋσή, εκδ. "Ετοιμασία",
Ι.Μ. Καρέα, Καρέας 2004, σσ.176-177

Τρίτη 26 Απριλίου 2016

17 ΑΓΝΩΣΤΕΣ ΠΤΥΧΕΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΙΡΑ "Ο ΙΗΣΟΥΣ ΑΠΟ ΤΗ ΝΑΖΑΡΕΤ"

Θεωρείται, δικαιολογημένα, η κλασική τηλεοπτική σειρά που προλογίζει το Πάσχα. Είναι, δικαιολογημένα, μια σειρά εμβληματική που ο μύθος της ξεπερνάει ακόμη και τις επαναλήψεις της.  

1. Η ιδέα για τη δημιουργία μιας τηλεοπτικής σειράς που θα απέδιδε με πιστότητα την ζωή του Ιησού σύμφωνα με τα τέσσερα Ευαγγέλια ήταν του Πάπα Παύλου του 6ου. Aφού έδωσε θερμά συγχαρητήρια στον Ουκρανό παραγωγός Lew Grade για την ταινία του “Μωυσής”, τον παράτρεψε να αποπειραθεί μια τηλεοπτική σειρά με θέμα την ζωή του Ιησού. Ο Grade, ευφυής όπως αποδείχθηκε, ανέθεσε την σκηνοθεσία στον Φράνκο Τζεφιρέλι που τότε απολάμβανε τα εύσημα για την εξαιρετική κινηματογραφική μεταφορά του σαιξπηρικού Ρωμαίος και Ιουλιέττα.
2. Πιστός καθολικός ο σκηνοθέτης ο Τζεφιρέλι, που γνώριζε προσωπικά Πάπα από την εποχή που ο τελευταίος ήταν Αρχιεπίσκοπος του Μιλάνου και επισκεπτόταν το Λύκειο που φοιτούσε ο σκηνοθέτης, αρχικά αρνήθηκε την πρόταση. Τα Χριστούγεννα του 1973 αποφάσισε να πει το ναι στο εγχείρημα με όρους.
3. Ο Φράνκο Τζεφιρέλι ήθελε να δημιουργήσει μια σειρά που θα εκτιμούσε ακόμη και η κοινότητα των άθεων, ένα λυρικό τηλεοπτικό έργο που θα γινόταν οικουμενικά αποδεκτό και θα απάλυνε την κατηγορία εις βάρος των Εβραίων ότι δολοφόνησαν τον Ιησού.
4. Σύμμαχοι του σε αυτό ιστορικοί και θεολόγοι από το Βατικανό και το Κολέγιο των Ραβίνων στο Λονδίνο. Η σύνθεση της πλοκής από τις ιστορίες των τεσσάρων ευαγγελίων με χρονολογική σειρά ανατέθηκε στον Άγγλο λογοτέχνη και σεναριογράφο Anthony Burgess. Μια επιλογή τουλάχιστον απρόσμενη. Ο Burgess είναι ο άνθρωπος που έγραψε το βίαιο, δυστοπικό και πάντα επίκαιρο Κουρδιστό Πορτοκάλι.
5. Βασισμένος περισσότερο στο ευαγγέλιο του Ιωάννη ο σεναριογράφος κράτησε όσο το δυνατόν περισσότερους διαλόγους όπως παρουσιάζονται αυτούσιοι στα τέσσερα πρώτα βιβλία της Καινής Διαθήκης με αρκετές φράσεις να απαγγέλλονται στα Αραμαϊκά.
6. Η επιλογή του πρωταγωνιστή ήταν σημαντική στην ολοκλήρωση της παραγωγής. Αν και αρχικά ήθελαν να αναθέσουν τον ρόλο του Θεανθρώπου σε κάποιον κοινής αποδοχής καθιερωμένο σταρ, με τους Ντάστιν Χόφμαν και Αλ Πατσίνο να είναι τα κυρίαρχα ονόματα, ωστόσο σκηνοθέτης και σεναριογράφος ένιωθαν άβολα με τις παραπάνω προτάσεις καθώς και οι δύο ηθοποιοί δεν έμοιαζαν εμφανισιακά με την εικόνα που είχε καθιερωθεί στον κοινό νου για τον Ιησού.
7. Ο Ρόμπερτ Πάουελ είχε ήδη κάνει δοκιμαστικά ως Ιούδας Ισκαριώτης. Ο αστικός μύθος θέλει τον Τζεφιρέλι να αναρωτιέται: “Αν ο Ιούδας έχει τόσο εκφραστικά μάτια, του Ιησού πως πρέπει να είναι;”
8. Η επιλογή του για πρωταγωνιστή δεν ήταν αναίμακτη. Θρησκευτικές κοινότητες ενοχλήθηκαν καθώς σύμφωνα με όσα υποστήριζαν, ο Πάουελ ήταν “ένας ακόλαστος, που ζούσε έναν έκλυτο βίο με τη σύντροφο του”. Tελικά ο πρωταγωνιστής παντρεύτηκε λίγο πριν αρχίσουν τα γυρίσματα.
9. Ο Τζεφιρέλι είχε απόλυτο δίκιο. Η εμφάνιση του θύμιζε τις εικόνες του Ιησού σε Καθολικές και Ορθόδοξες εκκλησίες και ο μέσος θεατής μπορούσε εύκολα να ταυτίσει τον χαρακτήρα με τον ερμηνευτή.
10. Ένα από τα πιο εύστοχα τρικ που χρησιμοποίησε ο Τζεφιρέλι ήταν να μοντάρει έτσι τη σειρά ώστε ο τηλεοπτικός Ιησούς να μην ανοιγοκλείνει ποτέ τα μάτια του. Ένα κόλπο για να φέρει ένα μυσταγωγικό, υπεράνθρωπο στοιχείο στη φιγούρα και μια επιλογή που τον δικαίωσε καθώς σύμφωνα με τους τηλεοπτικούς κριτικούς “ο θεατής απέκτησε μια διεισδυτική επαφή με το πρόσωπο του Ιησού”.
11. “Όταν κλήθηκα να υποδυθώ τον Ιησού, ήμουν 31 ετών και ομολογώ ότι μέχρι τότε δεν είχα κανένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη θρησκεία και καμία απολύτως γνώμη για τον Χριστό. Ύστερα από 9 μήνες γυρισμάτων σε επιβλητικά τοπία του Μαρόκου και της Τυνησίας, μπορώ να πω ότι πραγματικά πιστεύω στον Ιησού. Στη σκηνή της Σταύρωσης, ήμουν λίγο νευρικός, ίσως και από την εξάντληση που ένιωθα, ύστερα από τη δίαιτα 12 ημερών που είχα επιβάλλει στον εαυτό μου πριν από το γύρισμα” έχει πει σε συνέντευξη του. “Κάποια στιγμή κοιτάζοντας στον καθρέφτη αναγνώρισα στο είδωλό μου τον Ιησού. Μου φάνηκε ότι είδα την εικόνα που έχει ο καθένας από εμάς για Αυτόν, όταν προσπαθούμε να Τον φανταστούμε. Την εικόνα που έχω συγκρατήσει από παιδί. Πραγματικά ελπίζω στο μνημόσυνό μου, να με θυμούνται και να με αποκαλούν όλοι ως ‘τον άνθρωπο που υποδύθηκε τον Ιησού’” συμπλήρωσε. Η καριέρα του τον επιβεβαίωσε. Μετά τη σειρά ο Πάουελ δεν κατάφερε ποτέ να κάνει κάτι που θα μπορούσε να ξεπεράσει αυτό το ρόλο. Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ ήταν ο ρόλος της ζωής του.
12. Το cast είχε και Ελληνικό χαρακτήρα. Ο Γιώργος Βογιατζής ήταν ένας εξαιρετικός στον ρόλο του Ιωσήφ σε ένα cast που δεν υπολειπόταν αστέρια εμβληματικά από το χώρο της 7ης τέχνης. 13. Στο all-star-cast συμμετείχαν ιερά τέρατα της μεγάλης οθόνης όπως οι Τζέιμς Μέισον (Ιωσήφ της Αριμαθέας), Λόρενς Ολίβιε (Νικόδημος), Ροντ Στάιγκερ (Πόντιος Πιλάτος), Άντονι Κουίν (Καϊάφας), Έρνεστ Μπόργκναιν (Εκατόνταρχος) και Πίτερ Ουστίνοφ (Ηρώδης ο Μέγας), η αγαπημένη του Τζεφιρέλι και Ιουλιέττα του στην κινηματογραφική μεταφορά του σαιξπηρικού δράματος του, Ολίβια Χάσεϊ (στο ρόλο της Παναγίας), η οσκαρική Αν Μπάνκροφτ (Μαρία Μαγδαληνή) αλλά και οι Ντόναλντ Πλέζανς (Μελχιώρ), Κρίστοφερ Πλάμερ (Ηρώδης Αντύπας), Τζέιμς Ερλ Τζόουνς (Βαλτάσαρ) και Κλαούντια Καρντινάλε (Μοιχαλίδα).
14. Τα γυρίσματα της σειράς ξεκίνησαν τον Σεπτέμβριο του 1975 και ολοκληρώθηκαν τον Μάιο του 1976 και έγιναν στο Μαρόκο και την Τυνησία. Οι σκηνές των συναγωγών τραβήχτηκαν στο νησί Djerba, ενώ οι σκηνές της Ιερουσαλήμ τραβήχτηκαν στην Μαροκινή πόλη Μοναστήρι (το όνομα της πόλης παραμένει Ελληνικό μέχρι και σήμερα) στην Βορειοανατολική Τυνησία και είναι λιμένας της χώρας, στην περιοχή Σαχέλ.
15. Υπέροχη στην κινηματογράφηση και τη φωτογραφία, στο μουσικό χαλί και τη σκηνογραφία, η σειρά θεωρείται από πολλούς ένα εμβληματικό τηλεοπτικό αριστούργημα και ένα ρίσκο που διέψευσε πολλούς. Με ατμόσφαιρα κατανυκτική, χρώματα γήινα και ένα βλέμμα που μένει μαζί σου στη μνήμη η σειρά που προβλήθηκε για πρώτη φορά από το Ιταλικό κανάλι RAI1 στις 27 Μαρτίου 1977 κρύβει στην αφήγηση της σκηνές που θεωρούνται κορυφαίες της τέχνης της μικρής και μεγάλης οθόνης. Η σκηνή της ανάστασης του Λαζάρου θεωρείται από πολλούς κριτικούς κορυφαία. Μετά την προβολή της στην Αμερική οι New York Times έγραψαν έναν διθύραμβο ενώ έγινε ένα πρόγραμμα που δεν μπόρεσε να σταθεί τίποτα απέναντι του. Το 46% των τηλεοράσεων στη Νέα Υόρκη και το 53% των τηλεοράσεων στο Λος Άντζελες είχαν υποταχθεί στη δύναμη της αριθμώντας συνολικά πάνω από 90 εκατομμύρια τηλεθεατές μόνο στις ΗΠΑ.
16. Το κόστος παραγωγής της σειράς υπήρξε πραγματικά υψηλό. Αν και δεν έχει επιβεβαιωθεί, ο Ιησούς από το Ναζαρέτ κόστισε περίπου 16 με 18 εκατομμύρια δολάρια. Μέχρι σήμερα φέρεται να έχει φέρει καθαρό κέρδος 30 εκατομμύρια δολάρια, ποσό που ειλικρινά θεωρούμε ότι το έχει ξεπεράσει.

17. Η σειρά έχει διάρκεια 371 λεπτά και αν και ήταν υποψήφια σε πέντε κατηγορίες στα βρετανικά BAFTA, δεν κέρδισε ούτε ένα. 

Η ΜΟΝΑΔΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΑΣΣΙΑΝΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΤΡΟΠΑΡΙΟ ΤΗΣ

Πρόκειται ίσως για το πιο παρεξηγημένο πρόσωπο της θρησκείας μας. Μια γυναίκα, ξεχωριστή με τη δική της παρουσία στην
Ιστορία και με ένα έργο που αν μη τι άλλο έμεινε αθάνατο.

Η Κασσιανή είναι η γυναίκα που «έδωσε» το όνομα της στο γνωστό τροπάριο «κερδίζοντας» ταυτόχρονα το στίγμα της «εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσας Γυνής».
Η πρώτη της «γνωριμία» με την Ιστορία έγινε εξαιτίας μια στιχομυθίας που είχε με τον παραλίγο σύζυγο της Αυτοκράτορα Θεόφιλο του Βυζαντίου.
Λένε πως ήταν αρκετά όμορφη, τόσο ώστε να επιλεχθεί ως υποψήφια νύφη του Αυτοκράτορα. Όταν ο Θεοδόσιος την πλησίασε σχεδόν έτοιμος να της δώσει το χρυσό μήλο που συμβόλιζε ότι την είχε επιλέξει, της είπε την φράση «Εκ γυναικός τα χείρω» Δηλαδή από την γυναίκα ήρθαν στον κόσμο τα κακά, υπονοώντας την αμαρτία της Εύας με το μήλο που στέρησε τον Παράδεισο από τους ανθρώπους.
Εκείνη δεν δίστασε και του έδωσε μια «πληρωμένη» απάντηση που όπως φάνηκε εκ του αποτελέσματος, σόκαρε τον Αυτοκράτορα. «Kαι εκ γυναικός τα κρείττω» του είπε.
Αυτό το «και από τη γυναίκα έρχονται τα καλύτερα» σύμφωνα με τους χρονογράφους σήμαινε ότι από μια γυναίκα, την Παναγία, ήρθε η ελπίδα και η σωτηρία στους ανθρώπους.
Όμορφη μεν, ετοιμόλογη και αυθάδης για τα δεδομένα της εποχής, έχασε το χρυσό μήλο που τελικά πήγε στη Θεοδώρα, και εκείνη κατέληξε σε μοναστήρι.
Στην Κασσιανή αποδίδονται γύρω στα 45 έργα, από τα οποία τα 23 τουλάχιστον είναι χωρίς αμφιβολία δικά της, ενώ τα υπόλοιπα είναι αγνώστου προελεύσεως.

Η ΕΝ ΠΟΛΛΑΙΣ ΑΜΑΡΤΙΕΣ

Όπως είναι γνωστό, ακόμη και σε ανθρώπους που δεν πηγαίνουν καν στην Εκκλησία, το πιο γνωστό κείμενο της είναι το ομώνυμο της τροπάριο. Μιλά για μια πόρνη που προσφέρει μύρα στον Ιησού, πριν τον ενταφιασμό Του.
Πρόκειται για ένα απίστευτης δυναμικής κείμενο που μέσα σε μόλις 116 λέξεις κάνει τον αναγνώστη του να νιώθει ένα χείμαρρο συναισθημάτων.
Πρέπει να σημειώσουμε εδώ ότι μόνο γι αυτό το τροπάριο, αρκετοί κάθε χρόνο αναζητούν έμπειρους ψάλτες που να μπορούν να αποδώσουν σωστά το κείμενο.
Γεννημένη κάπου 800 χρόνια μετά τον Χριστό δεν θα μπορούσε να είναι η πόρνη του τροπαρίου. Η ζωή της πάλι, δεν ήταν σε καμία περίπτωση τέτοια που να μπορούσε να «ταυτιστεί» με την πόρνη. Έναν άνδρα ερωτεύτηκε και η απόρριψη του στάθηκε αρκετή για να την στείλει σε μοναστήρι.

ΗΤΑΝ Η ΜΑΡΙΑ Η ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ;

Μια άλλη γυναίκα, σύγχρονη αυτή τη φορά του Ιησού που επίσης έχει δεχθεί μια ιστορική «ρετσινιά» είναι η Μαρία η Μαγδαληνή.
Η Μαγδαληνή είναι το πρώτο όνομα που λένε όσοι μαθαίνουν πως η γυναίκα που περιγράφεται στο τροπάριο δεν είναι η Κασσιανή. Ούτε όμως κι εκείνη ήταν αυτή.
Η Μαγδαληνή ήταν μια γυναίκα δαιμονισμένη κατά το Ευαγγέλιο, που αφού ο Χριστός την απελευθέρωσε. Εκείνη Τον ακολούθησε μέχρι την τελευταία στιγμή.
Η γυναίκα λοιπόν αυτή «η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα» είναι άγνωστη.
Λέγεται πως ο Ευαγγελιστής Λουκάς που περιγράφει στο Ευαγγέλιο του την σκηνή που αλείφει τα πόδια του Ιησού με το πιο ακριβό μύρο, δεν διέσωσε το όνομα της για να μην την στιγματίσει.

Για την ιστορία να σημειώσω πως η Κασσιανή θεωρείται Οσία της Εκκλησίας και τιμάται στις 7 Σεπτεμβρίου. Όσο για το τροπάριο; Το κείμενο του που ακολουθεί είναι η πραγματικά ζωντανή απόδειξη της απίστευτης δυναμικής της αθάνατης ελληνικής γλώσσας που δυστυχώς δεν μιλάμε σήμερα.


ΤΟ ΤΡΟΠΑΡΙΟ 

Κύριε, η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα Γυνή,

την σην αισθομένη Θεότητα, μυροφόρου αναλαβούσα τάξιν,
οδυρομένη μύρα σοι, προ του ενταφιασμού κομίζει.
Οίμοι! λέγουσα, ότι νυξ μοι, υπάρχει, οίστρος ακολασίας,
ζοφώδης τε και ασέληνος, έρως της αμαρτίας.
Δέξαι μου τας πηγάς των δακρύων,
ο νεφέλαις διεξάγων της θαλάσσης το ύδωρ•
κάμφθητί μοι προς τους στεναγμούς της καρδίας,
ο κλίνας τους Ουρανούς, τη αφάτω σου κενώσει•
καταφιλήσω τους αχράντους σου πόδας,
αποσμήξω τούτους δε πάλιν, τοις της κεφαλής μου βοστρύχοις•
ων εν τω Παραδείσω Εύα το δειλινόν,
κρότον τοις ωσίν ηχηθείσα, τω φόβω εκρύβη.
Αμαρτιών μου τα πλήθη και κριμάτων σου αβύσσους,
τις εξιχνιάσει ψυχοσώστα Σωτήρ μου;
Μη με την σην δούλην παρίδης, ο αμέτρητον έχων το έλεος.

Δευτέρα 25 Απριλίου 2016

ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ «ΙΔΟΥ, Ο ΝΥΜΦΙΟΣ ΕΡΧΕΤΑΙ…»

Δύο από τα πιο γνωστά τροπάρια της Μεγάλης Εβδομάδας είναι τα: «Ιδού, ο Νυμφίος έρχεται» και «Τον νυμφώνα Σου βλέπω». Ποια είναι, όμως, η σημασία τους;

Το τροπάριο «Ιδού ο Νυμφίος έρχεται…» λέει:
«Ιδού, ο Νυμφίος έρχεται εν τω μέσω της νυκτός, και μακάριος ο δούλος, ον ευρήσει γρηγορούντα. Ανάξιος δε πάλιν ον ευρήσει ραθυμούντα. Βλέπε ουν, ψυχή μου, μη τω ύπνω κατενεχθείς, ίνα μη τω θανάτω παραδοθείς και της βασιλείας έξω κλεισθείς. Αλλά ανάνηψον κράζουσα· Άγιος, Άγιος, Άγιος ει ο Θεός ημών, διά της Θεοτόκου ελέησον ημάς».

Στα νέα ελληνικά, το τροπάριο σε μια πιο ελεύθερη μετάφραση λέει:
«Δείτε, έρχεται ο Γαμπρός (Νυμφίος) καταμεσίς της νύχτας, και καλότυχος ο δούλος, που θα τον βρει ξύπνιο, αλλά ανάξιος εκείνος που θα πιαστεί στον ύπνο. Πρόσεχε λοιπόν, ψυχή μου, μην αφεθείς στον ύπνο, για να μην παραδοθείς στο θάνατο και κλειστείς έξω από τη βασιλεία. Αλλά σύνελθε και φώναξε: Είσαι Άγιος, Άγιος, Άγιος, Θεέ μας, μέσω της Θεοτόκου ελέησέ μας».

Ποια είναι η σημασία αυτού του τροπαρίου;
Οι στίχοι παραπέμπουν σε δύο παραβολές, δηλαδή ιστορίες με κάποιο νόημα που είπε ο Χριστός. Η πρώτη φράση προέρχεται από την παραβολή των δέκα παρθένων (κατά Ματθαίον, κεφ. 25, στίχοι 1-13). Λέει ότι δέκα κορίτσια είχαν βγει να προϋπαντήσουν το γαμπρό σε κάποιο γάμο. Όμως εκείνος άργησε και αποκοιμήθηκαν. Και καταμεσίς της νύχτας ακούστηκε φωνή: «Ιδού, ο Νυμφίος έρχεται!». Οι κοπέλες ξύπνησαν, αλλά «οι λαμπάδες τους» έσβηναν. Οι πέντε απ’ αυτές (οι «φρόνιμες» = συνετές) είχαν μαζί τους λάδι και ανανέωσαν τη φλόγα, αλλά οι άλλες πέντε (οι «μωρές» = επιπόλαιες) δεν είχαν. Έτσι, μέχρι να βρουν να αγοράσουν, ο Γαμπρός μπήκε στο σπίτι του γάμου, έκλεισε η πόρτα και έμειναν απ’ έξω.
Όπως φαίνεται στα λόγια του Χριστού, ο γαμπρός της ιστορίας συμβολίζει το Χριστό, που όλοι περιμένουμε τη Δευτέρα Παρουσία Του, αλλά αυτή καθυστερεί. Θα έρθει ξαφνικά («μέσα στη νύχτα») και τότε κάποιοι θα είναι έτοιμοι να εμφανιστούν μπροστά Του, γιατί θα είναι καλοί άνθρωποι, ενώ κάποιοι άλλοι θα είναι ανέτοιμοι (επειδή φέρθηκαν ανόητα και δε φρόντισαν να καθαρίσουν την καρδιά τους) και θα μείνουν έξω από «το γάμο», δηλαδή τη βασιλεία του Θεού (τον παράδεισο).
Η δεύτερη παραβολή (κατά Λουκάν, κεφ. 12, στίχοι 36-46) μιλάει για κάποιους δούλους, που περιμένουν τον κύριό τους να επιστρέψει από γάμο. Καλότυχος, λέει ο Ιησούς, εκείνος ο δούλος, που ο κύριος θα τον βρει σε επιφυλακή να τον περιμένει, ενώ αλίμονο σ’ εκείνον που θα σκεφτεί «αργεί ο κύριος» και θ’ αρχίσει να μεθοκοπάει, να δέρνει και να καταπιέζει τους άλλους δούλους. Και αυτή η παραβολή δηλώνει ότι ο Χριστός θα επιστρέψει «ως κλέπτης εν νυκτί», σε στιγμή που κανείς δε θα Τον περιμένει.
Εννοείται ότι η στιγμή, για την οποία ο καθένας πρέπει να είναι έτοιμος, είναι η στιγμή του θανάτου μας, που πιθανότατα θα προηγηθεί της Δ. Παρουσίας και είναι ουσιαστικά η στιγμή της κρίσης μας μπροστά στο Θεό. Ας είμαστε έτοιμοι, έχοντας καθαρίσει την καρδιά μας από τα ελαττώματα που μας εμποδίζουν να αγαπήσουμε το Θεό και τον πλησίον μας.
Αυτό ακριβώς είναι και το νόημα του τροπαρίου. Ο ποιητής καλεί την ίδια την ψυχή του να μετανοήσει και να αφεθεί στα χέρια του Θεού, ζητώντας τη βοήθειά Του μέσω της Θεοτόκου, των αγίων και των φωτεινών αγγέλων (η τελευταία φράση λέγεται με όλες αυτές τις παραλλαγές). Το τριπλό «Άγιος, Άγιος, Άγιος» είναι από τον ύμνο των αγγέλων (των Σεραφείμ) που άκουσε ο προφήτης Ησαΐας (Ησαΐας, κεφ. 6) και υποδηλώνει την Αγία Τριάδα.

Το τροπάριο «Τον νυμφώνα Σου βλέπω…»
Το δεύτερο τροπάριο λέει: «Τον νυμφώνα Σου βλέπω, Σωτήρ μου, κεκοσμημένον, και ένδυμα ουκ έχω, ίνα εισέλθω εν αυτώ. Λάμπρυνόν μου την στολήν της ψυχής, Φωτοδότα, και σώσον με».

Σε νέα ελληνικά:
«Σωτήρα μου, βλέπω στολισμένο το σπίτι του γάμου, αλλά δεν έχω κατάλληλα ρούχα για να μπω μέσα. Κάνε λαμπερή τη στολή της ψυχής μου, Εσύ που δίνεις το φως, και σώσε με».
Οι στίχοι είναι εμπνευσμένοι από μια άλλη παραβολή του Χριστού, στο κατά Ματθαίον, κεφ. 22, στίχοι 1-14: ένας βασιλιάς παντρεύει το γιο του, αλλά οι καλεσμένοι «αγρόν ηγόρασαν» (η φράση είναι από το Λουκ. 14, 18, όπου υπάρχει η ίδια παραβολή ή μια παρόμοια – εκεί κάποιος λέει: «αγόρασα ένα αγρό (χωράφι) και πρέπει να πάω να τον δω, γι’ αυτό δε μπορώ να έρθω») και δεν πήγαν. Τότε εκείνος έστειλε και κάλεσαν όλους τους φτωχούς και περιθωριακούς, που ήρθαν αντί για τους επίσημους. Είδε όμως κάποιον με ρούχα ακατάλληλα για γάμο και έβαλε να τον πετάξουν έξω, και μάλιστα «στο σκοτάδι»!…
Εννοείται ότι, αφού οι τελικοί καλεσμένοι ήταν φτωχοί, ο Ιησούς δεν εννοούσε ότι ο άνθρωπος διώχτηκε επειδή είχε «κακά ρούχα». Το νόημα είναι ότι είχε κακή ψυχή.
Εδώ λοιπόν ο ποιητής του τροπαρίου παρακαλεί το Χριστό να τον βοηθήσει να γίνει λαμπερή η ψυχή του, να τη «φορέσει» (ως το καταλληλότερο ένδυμα) και να μπορέσει να μπει στο γλέντι του γάμου, δηλ. στον παράδεισο.

Ο Ιησούς ως Νυμφίος
Ο ίδιος ο Χριστός συχνά παρομοίασε τον ερχομό Του με γάμο και τον εαυτό Του με Νυμφίο (γαμπρό). Και στο τέλος της Αποκάλυψης ο παράδεισος συμβολίζεται με μια «πόλη στολισμένη σα νύφη», μέσα στην οποία δεν μπαίνει τίποτε κακό.
Η σημασία αυτής της παρομοίωσης είναι ότι στο πρόσωπο του Χριστού συντελείται ένας «ιερός γάμος» Θεού και ανθρωπότητας: στο γάμο οι δύο σύζυγοι ενώνονται, ενώ στο Χριστό ενώθηκαν Θεός και άνθρωπος, γι’ αυτό ο Χριστός είναι Θεάνθρωπος. Γι’ αυτό ο Χριστός ονομάζεται «Νυμφίος της Εκκλησίας», η σχέση του αντρόγυνου παρομοιάζεται από τον απόστολο Παύλο με τη σχέση Χριστού και Εκκλησίας (στην επιστολή προς Εφεσίους, κεφ. 5, που διαβάζεται κατά την τελετή του γάμου), ενώ το «Άσμα Ασμάτων» (το ερωτικό τραγούδι του βασιλιά Σολομώντα που βρίσκεται στην Παλαιά Διαθήκη) ερμηνεύτηκε από τους χριστιανούς αγίους ως αλληγορία του έρωτα του Θεού και του ανθρώπου.
Ο Θεός, κατά τους αγίους μας, είναι «ερωτευμένος με τον άνθρωπο», γιατί μόνο ένας ερωτευμένος θα μπορούσε να κάνει τέτοια θυσία: να γίνει ταπεινός άνθρωπος (ενώ είναι ο παντοδύναμος Θεός) και ν’ αφήσει να τον βασανίσουν μέχρι θανάτου για να σώσει το δημιούργημά Του. Επίσης, η αγάπη του Θεού είναι «έρως», γιατί Τον κινεί σε ένωση με τον άνθρωπο, όπως οι δύο ερωτευμένοι ενώνονται «οι δύο εις σάρκα μίαν».
Όλα αυτά δεν σκανδαλίζουν τους χριστιανούς, γιατί δεν περιέχουν τίποτε κακό: μιλάνε για την αγάπη του Θεού και για την ένωσή Του με τους ανθρώπους (την αγιότητα). Αυτή την ένωση καλείται να έχει ως σκοπό της ζωής του κάθε χριστιανός. Έτσι, αξιολογεί κάθε πράξη του, στην προσωπική, οικογενειακή, επαγγελματική κ.τ.λ. ζωή του, με γνώμονα αν συμβάλλει σ’ αυτή την ένωση ή την εμποδίζει: στην ένωση με τον Τριαδικό Θεό διά του Χριστού.
Γι’ αυτό ο Χριστός δεν θα μπορούσε να έχει παντρευτεί ή ερωτευτεί μια γυναίκα: όχι γιατί «ήταν ανέραστος» (δεν ήταν, όπως μόλις είπαμε), αλλά γιατί είναι ο Νυμφίος της Εκκλησίας, ερωτευμένος και ενωμένος με τη Νύμφη Του, την ανθρωπότητα. Μόνο αν δεν ήταν Θεός, αλλά ένας κοινός άνθρωπος, τότε δεν είναι αληθινός αυτός ο ιερός γάμος, άρα ούτε η ανάσταση και φυσικά δεν υπάρχει και σωτηρία από το θάνατο. Γι’ αυτό και οι (λανθασμένες) ιδέες ότι δήθεν ήταν παντρεμένος με την αγία Μαρία τη Μαγδαληνή, είναι αντίθετες με τη διδασκαλία και την εμπειρία των αγίων όλων των εποχών για τη Θεότητα του Θεανθρώπου Νυμφίου Ιησού.

Θ. Ι. Ρηγινιώτης

ΤΙ ΓΙΟΡΤΑΖΟΥΜΕ ΚΑΘΕ ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ

Η Μεγάλη Εβδομάδα είναι η εβδομάδα πριν το Πάσχα (από την Κυριακή των Βαΐων το βράδυ μέχρι το Μ. Σάββατο) και ονομάζεται «Μεγάλη», όχι γιατί έχει περισσότερες μέρες ή ώρες από τις άλλες εβδομάδες, αλλά γιατί τα γεγονότα όπου τελούνται και βιώνονται στους Ιερούς Ναούς είναι κοσμοσωτήρια για τον άνθρωπο!

Πώς βιώνεται ο λειτουργικός χρόνος τη Μεγάλη εβδομάδα;
Η Εκκλησία από την μεγάλη της φιλανθρωπία, για να μπορέσουν όσο είναι δυνατόν περισσότεροι πιστοί να συμμετέχουν στις Ακολουθίες, επέτρεψε από την αρχή της Μ. Εβδομάδας, να ψάλλεται ο Όρθρος της επόμενης ημέρας. (π.χ. την Κυριακή των Βαΐων το βράδυ ψάλλεται ο Όρθρος της Μεγάλης Δευτέρας).
Τι τελείται τις ημέρες της Μεγάλης Εβδομάδας;
Οι τέσσερις πρώτες ημέρες μας προετοιμάζουν πνευματικά για το θείο δράμα και οι Ακολουθίες ονομάζονται «Ακολουθίες του Νυμφίου».

Μεγάλη Δευτέρα (Κυριακή Βαΐων βράδυ):
Την Μεγάλη Δευτέρα κυριαρχούν δύο γεγονότα:
α) Η ζωή του Ιωσήφ του 11ου γιού του Πατριάρχη Ιακώβ, του ονομαζόμενου Παγκάλου, δηλαδή του ωραίου στο σώμα και τη ψυχή. Ο Ιωσήφ προεικονίζει με την περιπέτειά του (που πουλήθηκε σκλάβος στην Αίγυπτο) τον ίδιο τον Χριστό και το πάθος Του.
β) Το περιστατικό της άκαρπης συκιάς που ξέρανε ο Χριστός (Ματθ. 21, 18-22):
Συμβολίζει την Συναγωγή των Εβραίων και γενικά την ζωή του Ισραηλιτικού λαού που ήταν άκαρποι από καλά έργα.

Μεγάλη Τρίτη (Μεγάλη Δευτέρα βράδυ):
Την Μεγάλη Τρίτη θυμόμαστε και ζούμε δύο παραβολές:
α) Των δέκα παρθένων (Ματθ. 25,1-13) που μας διδάσκει να είμαστε έτοιμοι και γεμάτοι από πίστη και φιλανθρωπία.
β) Των Ταλάντων (Ματθ. 25,14-30), που μας διδάσκει να είμαστε εργατικοί και πρέπει να καλλιεργούμε και να αυξήσουμε τα πνευματικά μας χαρίσματα.

Μεγάλη Τετάρτη (Μεγάλη Τρίτη βράδυ):
Η Μεγάλη Τετάρτη είναι αφιερωμένη στην αμαρτωλή γυναίκα (Λουκ. 7,47), που μετανιωμένη άλειψε τα πόδια του Κυρίου με μύρο και συγχωρήθηκε για τα αμαρτήματά της, γιατί έδειξε μεγάλη αγάπη και πίστη στον Κύριο. Ψάλλεται το περίφημο τροπάριο (δοξαστικό) της Υμνογράφου Μοναχής Κασσιανής.

Μεγάλη Πέμπτη (Μεγάλη Τετάρτη βράδυ):
Την Μεγάλη Πέμπτη γιορτάζουμε 4 γεγονότα :
α) Τον Ιερό Νιπτήρα, το πλύσιμο δηλαδή των ποδιών των μαθητών από τον Κύριο, δείχνοντας για το ποια πρέπει να είναι η διακονία των πιστών στην Εκκλησία.
β) Τον Μυστικό Δείπνο, δηλαδή την παράδοση του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας.
γ) Την Προσευχή του Κυρίου, στο Όρος των Ελαιών και
δ) την Προδοσία του Ιούδα, δηλαδή την αρχή του Πάθους του Κυρίου.

Μεγάλη Παρασκευή (Μεγάλη Πέμπτη βράδυ):
Την Μεγάλη Παρασκευή έχουμε την Κορύφωση του θείου δράματος, τελείται η «Ακολουθία των Παθών» και θυμόμαστε και βιώνουμε τα Σωτήρια και φρικτά Πάθη του Κυρίου και Θεού μας. Δηλαδή:
α) Τα πτυσίματα
β) τα μαστιγώματα
γ) τις κοροϊδίες
δ) τους εξευτιλισμούς
ε) τα κτυπήματα
στ) το αγκάθινο στεφάνι και κυρίως την
ζ) Σταύρωση και
η) τον θάνατο του Χριστού μας.

Μεγάλο Σάββατο (Μεγάλη Παρασκευή πρωϊ και βράδυ):
Το Μεγάλο Σάββατο το πρωϊ γιορτάζουμε:
α) την Ταφή Του Κυρίου και
β) την Κάθοδο Του στον Άδη, όπου κήρυξε σε όλους τους νεκρούς. Έτσι Μεγάλη Παρασκευή το πρωϊ (ημερολογιακά), τελούνται οι εξής ακολουθίες: Ακολουθία των Μεγάλες Ωρών και στις 12.00 το μεσημέρι της Αποκαθηλώσεως, δηλαδή την Ταφή Του Κυρίου από τον Ιωσήφ τον Αριμαθαίας και το Νικόδημο τον Φαρισαίο, μέλος του Μ. Συμβουλίου και κρυφό μαθητή του Κυρίου.
Την Μεγάλη Παρασκευή το βράδυ (ημερολογιακά) ψάλλονται τα Εγκώμια και έχουμε την περιφορά του Επιταφίου!

Κυριακή του Πάσχα (Μ. Σάββατο πρωϊ και νύχτα από τις 12.00 π.μ):
Το Μεγάλο Σάββατο (ημερολογιακά) το πρωϊ, έχουμε την λεγόμενη «1η Ανάσταση», δηλαδή το προανάκρουσμα της Αναστάσεως που μεταδίδουν οι ύμνοι και της προσμονής της λυτρώσεως όλης της κτίσεως από την φθορά και τον θάνατο!
Το Μεγάλο Σάββατο στις 12.00 (δηλαδή ουσιαστικά την Κυριακή), έχουμε την ζωηφόρο Ανάσταση του Κυρίου μας, την ήττα του θανάτου και της φθοράς και την αφή του Αγίου Φωτός στον κόσμο από το Πανάγιο Τάφο.
Κυριακή του Πάσχα στις 11.00 π.μ. ή το απόγευμα, τελείται ο «Εσπερινός της Αγάπης», όπου σε πολλές γλώσσες διαβάζεται το Ιερό Ευαγγέλιο και διατρανώνεται παγκοσμίως η νίκη του θανάτου και η εποχή της Καινούριας Διαθήκης, της χαράς και της Αναστάσιμης ελπίδας.

Ποιο είναι το βαθύτερο νόημα των Παθών και της Αναστάσεως για όλους εμάς τους Πιστούς;
Οι πιστοί βιώνουμε τα πάθη και την ανάσταση του Χριστού συμμετέχοντας ενεργά σε αυτά με «συμπόρευση», «συσταύρωση» και «συνανάσταση»! Ο Χριστός με την θέληση του (εκουσίως), έπαθε και ανέστη για να σωθούμε όλοι εμείς! Αυτό σημαίνει ότι δεν λυπούμαστε «μοιρολατρικά» για το Πάθος του, αλλά για τις δικές μας αμαρτίες και αφού μετανοιώνουμε ειλικρινώς μπορούμε την αντικειμενική σωτηρία που χάραξε ο Χριστός να την κάνουμε και υποκειμενική – προσωπική σωτηρία!

πηγή: μητρόπολη Βεροίας
dogma.gr