ΗΡΑΚΛΗΣ ΡΕΡΑΚΗΣ: ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΟΝ ΧΡΙΣΤΟ ΘΑ ΒΑΛΟΥΜΕ ΤΑ ΕΙΔΩΛΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΨΕΥΔΟΘΕΟΥΣ;

Μαζί με τον Χριστό θα βάλουμε τα είδωλα και τους ψευδοθεούς;

Ηρακλής Ρεράκης, Καθηγητής Παιδαγωγικής – Χριστιανικής Παιδαγωγικής στη Θεολογική Σχολή του ΑΠΘ

«Δεν θα γκρεμίσουμε το σχολείο φυσικά, αλλά δεν πρέπει να επιτρέψουμε στο σχολείο να γκρεμίσει τις ψυχές των παιδιών» (Ιω. Χρυσόστομος) Πριν λίγους μήνες ένας Μητροπολίτης από τη Βόρεια Ελλάδα, βλέποντας τον πνευματικό κίνδυνο που υπάρχει από την εφαρμογή του πολυθρησκειακού συνονθυλεύματος που εγκρίθηκε τον Σεπτέμβριο από το Υπουργείο Παιδείας

για να εισαχθεί στα σχολεία ως νέα θρησκευτική διδασκαλία των μαθητών, διατύπωσε με ελάχιστες λέξεις, γεμάτες όμως από παιδαγωγική σοφία, μια μεγάλη αλήθεια: «Θέλουν μαζί με τον Χριστό να βάλουμε και όλους τους ψευδοθεούς, τον Αλλάχ, τον Βούδα και τον Βισνού, οι οποίοι είναι είδωλα».

Η θεώρηση των θεών των θρησκειών ως είδωλα, σε σχέση με την εξ Αποκαλύψεως πίστη στον Ιησού Χριστό, αποτελεί αγιογραφική διδασκαλία. Ο Απ. Παύλος, σαφώς απορρίπτει την ύπαρξη άλλων θεών, πέραν του αληθινού, θεωρώντας ότι, για τους Χριστιανούς, οι οποιοιδήποτε έτεροι θεοί αποτελούν είδωλα: «ουδέν είδωλον εν κόσμω και ότι ουδείς Θεός έτερος ει μη Είς». Την ίδια αλήθεια ευαγγελίζεται και ο Απ. Ιωάννης ο Θεολόγος, τονίζοντας ότι: «είδαμεν ότι ο υιός του Θεού ήκει και δέδωκεν ημίν διάνοιαν ίνα γινώσκωμεν τον αληθινόν. Και εσμέν εν τω αληθινώ, εν τω Υιώ αυτού Ιησού Χριστώ. Ούτός εστιν ο αληθινός Θεός και ζωή αιώνιος. Τεκνία φυλάξατε εαυτούς από των ειδώλων». Ο Μέγας Αθανάσιος, επίσης, στον «Κατά Ειδώλων» λόγο του αναφέρει για τους Χριστιανούς που αναζητούν την αλήθεια στις θρησκείες ότι είναι «άνθρωποι παράφρονες», που εγκαταλείπουν την προς τον αληθινό Θεό «γνώσιν και ευσέβειαν». Στον «Περί Ενανθρωπήσεως» Λόγο του, επίσης, θεωρεί τις θρησκείες πλάνη και ειδωλολατρική δεισιδαιμονία, τονίζοντας ότι «εκ κακίας οι άνθρωποι την προς τα είδωλα θρησκείαν επινόησαν». 

Οι θρησκείες των ειδώλων, με τις οποίες δέχονται ορισμένοι σήμερα να συμφύρουν και να εξισώνουν την αλήθεια της ορθόδοξης πίστης, αποτελούν αποκυήματα της ανθρώπινης επινόησης ή φαντασίας.

Σε καμιά περίπτωση και για κανένα λόγο, επομένως, η Ορθόδοξη Εκκλησία μας, ως Εκκλησία Χριστού, δεν μπορεί να υιοθετήσει και να εγκρίνει, ως παιδαγωγούσα διδασκαλία, μια διδασκαλία πολυθρησκειακή, μέσω της οποίας οι ορθόδοξοι μαθητές αναπτύσσουν θρησκευτική συνείδηση διαφορετική από εκείνη της πίστεώς τους, διότι αυτό σημαίνει ότι εγκρίνει να διδάσκονται τα μικρά μέλη της στο σχολείο, εκτός ή μαζί με τον Χριστό, ισότιμα και ισάξια και τα είδωλα, με άμεσο τον κίνδυνο του θρησκευτικού συγκρητισμού και της σύγχυσης. Αυτό δεν σημαίνει ότι αρνούμαστε να μάθουν τα παιδιά στοιχεία από τις Θρησκείες, διότι πάντοτε τα παιδιά στο ελληνικό σχολείο, ανάλογα με το πνευματικό τους επίπεδο και τη δεκτική τους ικανότητα, τουλάχιστον τα τελευταία χρόνια, διδάσκονταν και τις θρησκείες. Η διαφορά βρίσκεται στο ότι, έως τώρα, στο σχολείο οι θρησκείες διδάσκονταν κυρίως στο Λύκειο και μάλιστα ως πληροφορίες, ενώ με τα νέα Προγράμματα Σπουδών (ΠΣ) τα παιδιά προβλέπεται να διδάσκονται τις θρησκείες από το Δημοτικό, όχι ως πληροφορίες, πλέον, αλλά ως αλήθειες ισότιμες και ισάξιες με τις αλήθειες της πίστης τους και μάλιστα με βιωματικό τρόπο. Το πρόβλημα επομένως των νέων ΠΣ, το οποίο αλλάζει εκ βάθρων τον ορθόδοξο προσανατολισμό του μαθήματος των Θρησκευτικών (ΜτΘ), δεν είναι, αν οι μαθητές μαθαίνουν περισσότερα ή λιγότερα στοιχεία για τις θρησκείες, αλλά ο τρόπος και ο σκοπός που μαθαίνουν γι’ αυτές. Έως τώρα, ο σκοπός του ΜτΘ ήταν να καλλιεργούν και να αναπτύσσουν οι μαθητές την ορθόδοξη πίστη και συνείδηση και, ταυτόχρονα, να λαμβάνουν και να γνωρίζουν κάποιες πληροφορίες από τις χριστιανικές ομολογίες και τις θρησκείες, που δεν επηρέαζαν όμως την οντολογία της θρησκευτικής τους ταυτότητα. Με την εφαρμογή του νέου πολυθρησκειακού ΠΣ, ο λόγος και ο σκοπός του μαθήματος είναι να αποκτούν πολυφωνική και πολυθρησκειακή συνείδηση, δηλαδή μια πολλαπλή θρησκευτική ταυτότητα. Τα νέα ΠΣ, που δεν είναι γνωστό αν έχουν μελετηθεί στο σύνολό τους από την πλευρά της Εκκλησίας, αναφέρουν, συγκεκριμένα, τον τρόπο και τον σκοπό της νέας πολυθρησκειακής ή πολυθεϊστικής διδασκαλίας, που όντως είναι αποκαλυπτικός, συστήνοντας μάλιστα την αποφυγή της Ορθόδοξης και την προώθηση της πολυθρησκειακής διδασκαλίας: Για όσους ενδιαφέρονται να πάρουν μια γεύση, παραθέτουμε κατά λέξη κάποιες από τις οδηγίες των νέων ΠΣ: «Ένα ΜτΘ, το οποίο περιορίζει τη γνώση των μαθητών αποκλειστικά και μόνο στη δική τους θρησκευτική παράδοση έχει πλέον φτάσει στα όριά του». Στη θέση του προτείνεται διευρυμένη γνώση “γύρω από τις θρησκείες” αλλά και «τις θρησκευτικές και μη θρησκευτικές κοσμοθεωρήσεις που νοηματοδοτούν τον ανθρώπινο βίο». «Ο θρησκευτικός γραμματισμός… στοχεύει στην κριτική ανάπτυξη της θρησκευτικής συνείδησης των μαθητών με τις γνώσεις, τις αξίες και τις στάσεις ζωής που παρέχει για τις θρησκείες και από τις θρησκείες». «Οι μαθητές προσκαλούνται σε μια υπαρξιακή συνομιλία με το περιεχόμενο όλων των Βασικών Θεμάτων της Θρησκευτικής Εκπαίδευσης και στην εύρεση προσωπικού νοήματος». «Οι Επάρκειες καταγράφουν τις ικανότητες, δεξιότητες, στάσεις, αξίες και διαθέσεις, που αναμένεται να αναπτύξουν οι μαθητές σε κάθε κύκλο ή τάξη, καθώς εξελίσσεται η θρησκευτική τους εκπαίδευση, που αναφέρονται σε όλες τις πλευρές της προσωπικότητας, επιχειρώντας να συμπεριλάβουν, όχι μόνον τις ορατές και ρητές αλλαγές που βιώνουν οι μαθητές, αλλά και τις αθέατες και υπόρρητες». «Το ΜτΘ συνδυάζει την πρόσκτηση γνώσεων με τη βιωματική προσέγγισή τους προς όφελος της ολόπλευρης ανάπτυξης των μαθητών». «Ως προς τις γνώσεις, ελέγχεται η δυνατότητα των μαθητών, όχι απλώς να τις αναπαράγουν, αλλά κυρίως να τις συσχετίζουν, να τις ερμηνεύουν, να τις κρίνουν, να τις εφαρμόζουν, να τις χρησιμοποιούν με κριτήρια και να εμπνέονται από αυτές». «Τα περιεχόμενα τίθενται με τρόπο που απαιτεί την ολιστική εμπλοκή του εαυτού του μαθητή στη μαθησιακή διεργασία… Δημιουργούνται όροι για εμπειρίες μάθησης. Πρόκειται για εμπειρίες, οι οποίες δεν περιορίζονται σε μιαν απλή δραστηριότητα του μαθητή αλλά έχουν προσωπικό νόημα και ενισχύουν τη βαθύτερη σύνδεση του εαυτού με το θρησκευτικό γνωστικό αντικείμενο». «Σε αυτή τη νέα προοπτική του, το ΠΣ επιτρέπει στο ΜτΘ να υπηρετήσει τη μετάβαση του μαθητή, από το γράμμα στο πνεύμα των θρησκειών, δηλαδή, στο υπαρξιακό, λατρευτικό, κοινωνικό και πολιτισμικό αξιακό τους αντίκρισμα». Ακόμη, γίνεται λόγος για «την πνευματική και υπαρξιακή αλήθεια που κομίζουν οι θρησκείες», καθώς και για «μία κριτική ανάπτυξη της θρησκευτικής τους συνείδησης με γνώσεις, αξίες και στάσεις (που το ΜτΘ) παρέχει για τις θρησκείες». 

Συμπερασματικά και με βάση τα παραπάνω, είναι σαφές ότι τα νέα πολυθρησκειακά Προγράμματα, που μπορεί να εγκρίνει ή να μην εγκρίνει η Ιερά Σύνοδος, δεν είναι καθόλου αθώα, όπως θέλουν να τα εμφανίζουν ορισμένοι, αλλά άκρως επικίνδυνα και ακατάλληλα για ορθόδοξους μαθητές, όπως τα είχε χαρακτηρίσει ο Μακαριώτατος τον περασμένο Σεπτέμβριο.

Ορθόδοξη Αλήθεια, 21.06.2017 

Θ. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ: «Η ΕΛΛΑΔΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΟΥΔΕΤΕΡΟ ΚΡΑΤΟΣ»

Του Θεοδ. Παπαγεωργίου, Νομικού Συμβούλου

της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος.

Η πρόταση για εισαγωγή ρήτρας περί ουδετερόθρησκου κράτους περιέχεται τόσο στην «Πρόταση για μια προοδευτική αναθεώρηση του Συντάγματος» (27.3.2017)[1] όσο και στο «Καινοτόμο Σύνταγμα» (5.6.2016)[2] και αναφέρομαι σε αυτές για λόγους ρεαλισμού, ώστε να μιλούμε επί εδάφους υπαρκτών επιστημονικών – πολιτικών προτάσεων.

Το νομικό δεδομένο είναι ότι λόγω της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), όλα τα κράτη, που έχουν υπογράψει και κυρώσει την ΕΣΔΑ, υποχρεούνται να τηρούν την «αρχή της θρησκευτικής ουδετερότητας», όπως την εννοεί η ΕΣΔΑ.
Πρόκειται για αυτόνομη έννοια, και δεσμεύει τα κράτη – μέρη της ΕΣΔΑ με το περιεχόμενο που αποδίδει σε αυτήν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Επομένως, η ελληνική έννομη τάξη περιέχει στο αξιακό της σύστημα ήδη την αρχή της «θρησκευτικής ουδετερότητας» ως ισχύουσα νομική υποχρέωση του Κράτους, πέραν των υπαρκτών δεσμεύσεων των άρθρων 4 και 13 του Συντάγματος να σέβεται την θρησκευτική ελευθερία όλων των ατόμων και θρησκευτικών κοινοτήτων.

Ειδικότερα : κατά την σταθερή άποψη του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου τα Κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης έχουν ένα μεγάλο «περιθώριο εκτίμησης» («margin of appreciation») κατά την νομοθετική ρύθμιση των σχέσεών τους με τις Εκκλησίες, που βρίσκονται στο έδαφός τους, ανάλογα με τις εθνικές και ιστορικές τους ιδιαιτερότητες. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο τονίζει όμως ότι τα κράτη, παρά τις εθνικές και θρησκευτικές τους ιδιαιτερότητες, οφείλουν να παραμένουν ουδέτερα και μη παρεμβατικά κατά την άσκηση της δημόσιας εξουσίας τους για την ρύθμιση της σφαίρας της θρησκευτικής ελευθερίας και των σχέσεων του κράτους με τις διάφορες θρησκείες, δόγματα και θρησκευτικούς οργανισμούς[3]. Επίσης, πλην εντελώς εξαιρετικών περιπτώσεων, τα κράτη δεν δικαιούνται να προβαίνουν σε έλεγχο νομιμότητας των θρησκευτικών πεποιθήσεων (όχι των πράξεων) μιας θρησκευτικής κοινότητας ή των μέσων έκφρασης των θρησκευτικών δοξασιών της[4]. Αυτή είναι το περιεχόμενο της θρησκευτικής ουδετερότητας του κράτους κατά την ΕΣΔΑ.

Θυμίζω εδώ την περίπτωση του πολύπαθου τροπαρίου «Σώσον Κύριε τον λαόν σου», το οποίο περιέχει την ανήκουστη φράση «νίκας τοις βασιλεύσι κατά βαρβάρων». Μετά από σφοδρές αντιδράσεις ευαίσθητων πολιτικών αρχόντων η Ιερά Σύνοδος αναγκάσθηκε να εκδώσει Εγκύκλιο στις 4.11.1998[5], προτρέποντας τις Μητροπόλεις ώστε, κατ΄ οικονομίαν, όταν ψάλλεται το τροπάριο εκτός Ιερών Ναών η παραπάνω φράση να αντικαθίσταται από το «νίκας τοις ευσεβέσι κατ’ εναντίων», προκειμένου να αποσοβηθούν οι αδικαιολόγητες (και αθεολόγητες) πολιτικές αντιδράσεις. Υπέβαλε δηλαδή η Εκκλησία, κάτω από την πίεση της Πολιτείας, το τροπάριο σε μια διαδικασία οιονεί αναδρομικού εκδημοκρατισμού. Σε ένα ουδετερόθρησκο κράτος όμως η Πολιτεία δεν μπορεί να ασκεί έλεγχο νομιμότητας στα τροπάρια και στους ύμνους της Εκκλησίας.

Εάν οι μέχρι σήμερα η πρόταση του «Καινοτόμου Συντάγματος» και η «Πρόταση για μια προοδευτική αναθεώρηση του Συντάγματος» εννοούν την θρησκευτική ουδετερότητα, όπως την αντιλαμβάνεται η ΕΣΔΑ, υπό την έννοια της μη ανάμειξης του Κράτους στα εσωτερικά των θρησκευτικών κοινοτήτων, η προσθήκη αυτή μπορεί να θεωρηθεί ως περιττή. Οφείλουν όμως να διευκρινίσουν ποιο μοντέλο θρησκευτικής ουδετερότητας υπονοούν, διότι εκτός από την θρησκευτική ουδετερότητα ως αυτόνομη έννοια της νομολογίας του Ευρ.Δ.Δ.Α., υπάρχουν διεθνώς τόσα μοντέλα θρησκευτικής ουδετερότητας, όσα και τα κράτη που δηλώνουν θρησκευτικώς ουδέτερα.

Τα βασικά πρότυπα είναι το γαλλικό (κράτος που δεν αναγνωρίζει καθεστώς δημοσίου δικαίου στις θρησκείες, δεν υιοθετεί καμία θρησκευτικότητα στην εθιμοτυπία του, δεν ενισχύει τις θρησκείες), γερμανικό (το κράτος δεν παρεμβαίνει, αναγνωρίζει ωρισμένες θρησκείες ως Ν.Π.Δ.Δ., ενισχύει τις θρησκευτικές κοινότητες) και το αμερικανικό (κράτος που δεν παρεμβαίνει στις θρησκευτικές κοινότητες, δεν θεσπίζεται καθεστώς δημοσίου δικαίου για τις κοινότητες, δεν απαγορεύεται η θρησκευτική εθιμοτυπία π.χ. θρησκευτικός όρκος του Προέδρου). Συνεπώς, θα πρέπει να διευκρινίζεται, από όποιον προτείνεται, η ρήτρα του θρησκευτικά ουδέτερου κράτους με στόχο τη διασάφηση, εάν πρόκειται για μια δυσμενή ουδετερότητα (θρησκευτικά αδιάφορο κράτος) ή για μια ευμενή ουδετερότητα (μη παρεμβατικό κράτος το οποίο ενισχύει τα θρησκεύματα και αναγνωρίζει ιδιαίτερο καθεστώς για τη διευκόλυνση της αποστολής τους). Σε καμία από τις παραπάνω δύο προτάσεις δεν υπάρχουν ενδείξεις για την νοηματοδότηση του θρησκευτικά ουδέτερου κράτους και είναι νομοτεχνικά προβληματική η εισαγωγή μιας ρήτρας συνθηματικής συντομίας, η οποία διεθνώς έχει πολύσημο περιεχόμενο. Δεν είναι τυχαίο εξ άλλου ότι κράτη, θρησκευτικώς ουδέτερα, έχουν επιλέξει στα Συντάγματά τους περιφραστική περιγραφή του είδους της ουδετερότητας, που υιοθετούν (π.χ. «δεν υπάρχει επίσημη θρησκεία», «το κράτος δεν παρεμβαίνει στις θρησκευτικές κοινότητες» κ.λπ.), ώστε να είναι σαφές το περιεχόμενο της ουδετερότητας, που εννοούν.

Περαιτέρω, πρέπει να επισημανθεί ότι το Σύνταγμά μας περιέχει ήδη τρεις ισχυρές ρήτρες υπέρ του χαρακτήρα του ελληνικού κράτους ως κοσμικού. Κατά το άρθρο 1 παρ. 2-3 : «2. Θεμέλιο του πολιτεύματος είναι η λαϊκή κυριαρχία. 3. Όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το Λαό, υπάρχουν υπέρ αυτού και του Έθνους και ασκούνται όπως ορίζει το Σύνταγμα», κατά το άρθρο 87 παρ. 2 : «2. Οι δικαστές κατά την άσκηση των καθηκόντων τους υπόκεινται μόνο στο Σύνταγμα και στους νόμους, και σε καμία περίπτωση δεν υποχρεούνται να συμμορφώνονται με διατάξεις που έχουν τεθεί κατά κατάλυση του Συντάγματος» και κατά το άρθρο 13 παρ. 4 : «4. Κανένας δεν μπορεί, εξαιτίας των θρησκευτικών του πεποιθήσεων, να απαλλαγεί από την εκπλήρωση των υποχρεώσεων προς το Κράτος ή να αρνηθεί να συμμορφωθεί προς τους νόμους» (εδώ αληθώς πρέπει να θεωρούμε ότι θεμελιώνεται η αρχή της «νόμω κρατούσης Πολιτείας», όπως περιορίζεται από την θρησκευτική ουδετερότητα). Ειδικά η τελευταία διάταξη του άρθρου 13 παρ. 4 του Συντάγματος είναι καίρια για τον χαρακτήρα του κράτους, γιατί δεν επιτρέπει την άρνηση εκτέλεσης νομοθετημένων υποχρεώσεων λόγω θρησκευτικών πεποιθήσεων (π.χ. την πληρωμή φόρων, επειδή οι φόροι προορίζονται για εξοπλιστικά προγράμματα και η θρησκεία του φορολογούμενου είναι φιλειρηνική). Σε άλλα κράτη, η έλλειψη ρήτρας αντίστοιχης με το άρθρο 13 παρ. 4 Συντ. έχει οδηγήσει σε αδιανόητες για την κουλτούρα του ευρωπαϊκού – ηπειρωτικού δικαίου δικαστικές αποφάσεις π.χ. στην αμερικανική υπόθεση Burwell v. Hobby Lobby Stores Inc.[6], όπου τοSupreme Court έκρινε ότι μπορεί εμπορική εταιρεία να αρνηθεί να πληρώσει ποσοστό εργοδοτικών εισφορών, επειδή αυτό το ποσοστό προορίζεται για φάρμακα πρόωσης διακοπής κύησης και τα μέλη Δ.Σ. της εταιρείας είναι πιστοί ρωμαιοκαθολικοί και αντιτίθενται για λόγους θρησκευτικής συνείδησης στις αμβλώσεις. Αποτελεί αξιοπρόσεκτο ζήτημα ότι η «Πρόταση για ένα καινοτόμο Σύνταγμα» προτείνει, πλην άλλων, και απαλοιφή της (κατ’ εξοχήν κοσμικού χαρακτήρα) παραγράφου 4 του άρθρου 13 του Συντάγματος, χωρίς να είναι σαφές εάν, η αξιακή μεταβολή που έτσι προκαλείται, αντισταθμίζεται από την ασαφή και αόριστη ρήτρα περί θρησκευτικά ουδέτερου κράτους.

Δίνω ένα ακόμα παράδειγμα από την αμερικανική νομολογία : στην υπόθεση Hosanna-TaborEvangelical Lutheran Church and School v. EEOC[7] το Supreme Court νομολόγησε ότι το δικαίωμα ελεύθερης επιλογής θρησκευτικού λειτουργού για μια ενορία χωρίς παρέμβαση του κράτους, επομένως και το δικαίωμα απόλυσής του, είναι ισχυρότερο από το δικαίωμα του λειτουργού αυτού να μην απωλέσει την θέση εργασίας του, παρότι είναι εργαζόμενος ΑΜΕΑ και κατά την εργατική νομοθεσία ως ΑΜΕΑ εργαζόμενος πρέπει να προστατεύεται από την απόλυση.

Εδώ πρέπει να προσεχθεί ότι η αρχή της θρησκευτικής ουδετερότητας είναι και δικονομική αρχή : αφού δεσμεύει συνολικά τις κρατικές εξουσίες, αφορά και τον δικαστή και τον περιορίζει, ώστε να μην αναμειγνύεται σε εσωτερικές υποθέσεις των θρησκευτικών κοινοτήτων. Μπορεί, κατ’ επέκταση, η υιοθέτηση μιας απεριόριστης ρήτρας περί θρησκευτικά ουδετέρου κράτους να οδηγήσει σε νησίδες θεοκρατίας μέσα στην ελληνική κοινωνία και έννομη τάξη, όπου δεν επιτρέπεται η παρέμβαση του δικαστή και η παροχή δικαστικής προστασίας σε όσους θίγονται ως προς τα δικαιώματά τους.

Αποτελεί επίσης ερώτημα γιατί η «Πρόταση για μια προοδευτική αναθεώρηση του Συντάγματος» εισηγείται την εισαγωγή της ρήτρας περί θρησκευτικά ουδέτερου κράτους στο άρθρο 3 του Συντάγματος, που αφορά ειδικά την ορθόδοξη Εκκλησία, και όχι στο άρθρο 13 που αφορά όλα τα θρησκεύματα και την θρησκευτική ελευθερία (θετική και αρνητική). Ωστόσο, η θρησκευτική ουδετερότητα αποτελεί αρχή που δεν μπορεί να εστιάζεται στην σχέση του Κράτους μόνο με ωρισμένη θρησκευτική κοινότητα, εν προκειμένω την πλειοψηφούσα Εκκλησία της χώρας.

Εν κατακλείδι, η αόριστη ρήτρα του θρησκευτικά ουδέτερου κράτους πρέπει να διευκρινισθεί στις παραπάνω προτάσεις, ώστε να μπορεί κανείς να τοποθετηθεί θετικά ή αρνητικά απέναντι σε αυτήν, ειδάλλως είναι εξ ίσου ασαφής με την πρόταση εισαγωγής στο Σύνταγμα μιας ρήτρας ότι η Ελληνική Δημοκρατία θα είναι ένα «σύγχρονο κράτος». Εάν πάντως με την προτεινόμενη ρήτρα στις παραπάνω δύο προτάσεις σκοπείται η υιοθέτηση από το Σύνταγμα θρησκευτικής ουδετερότητας διαφορετικής από αυτή που εννοεί η ΕΣΔΑ, και μάλιστα αυστηρής, δυσμενούς για τα θρησκεύματα, τότε ίσως κακώς το Δημόσιο κτίζει Ισλαμικό Τέμενος με κρατικούς πόρους.

https://paraklisi.blogspot.gr

ΜΕΤΑΝΟΙΑ, ΠΡΟΣΕΥΧΗ, ΝΗΣΤΕΙΑ, ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ, ΘΕΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΕΚΚΛΗΣΙΑ!

ΜΗΝ ΔΙΝΕΙΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΤΟΝ ΘΕΟ ΟΤΑΝ ΠΡΟΣΕΥΧΕΣΑΙ!

ΑΓΙΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ: ΑΝ ΚΑΝΕΙΣ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΟΜΟΝΟΙΑ ΚΙ ΕΧΕΙ ΠΕΡΙΜΑΖΩΜΕΝΟ ΤΟΝ ΝΟΥ ΤΟΥ, ΕΙΝΑΙ ΣΑΝ ΝΑ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΤΟΝ ΑΘΩΝΑ!

Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης: Κάποιοι αδελφοί από ένα μοναστήρι στον κόσμο ρώτησαν τον Γέροντα αν μπορούσαν να προκόψουν στον κόσμο η θα ήταν καλύτερα γι’ αυτούς και πιο συμφέρον για την ψυχή τους να βρίσκονται στον Άθωνα, που είναι κατ’ εξοχήν τόπος ησυχαστικός. Εκείνος τους απάντησε: “Αν κανείς βρίσκεται στην Ομόνοια κι έχει περιμαζωμένο τον νού του, είναι σαν να βρίσκεται στον Άθωνα. Κι αν κανείς βρίσκεται στον Άθωνα, και δεν έχει περιμαζωμένο τον νού του, είναι σαν βρίσκεται στην Ομόνοια”.

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΚΙΝΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΜΦΕΡΟΝ ΤΟΥ ΜΟΝΟ, ΕΙΝΑΙ ΑΧΡΗΣΤΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ!

ΕΙΠΕΝ Ο ΚΥΡΙΟΣ: ΕΜΒΛΕΨΑΤΕ ΕΙΣ ΤΑ ΠΕΤΕΙΝΑ ΤΟΥ ΟΥΡΑΝΟΥ!

 

ΟΠΟΙΑ ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΚΙ ΑΝ ΒΡΕΙΣ ΣΤΗ ΖΩΗ ΣΟΥ ΜΗ ΛΥΓΙΣΕΙΣ... ΕΧΕ ΤΗΝ ΕΥΧΟΥΛΑ ΣΤΟ ΣΤΟΜΑ!

ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΗΣ ΚΡΟΣΤΑΝΔΗΣ: ΜΕΡΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣ ΑΝΤΙΠΑΘΟΥΜΕ ΠΟΛΥ ΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΟ ΧΩΡΙΣ ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΑΦΟΡΜΗ!

Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης: Μερικές φορές αντιπαθούμε πολύ ένα πρόσωπο χωρίς αιτία και αφορμή. Τρέφουμε κακία στην καρδιά μας γι’ αυτόν και είμαστε έτοιμοι να τον προσβάλλουμε χωρίς λόγο. Πρέπει να καταδικάσουμε τη φυσική και άδικη κακία της καρδιάς μας και να προσευχηθούμε στον Θεό ν’ απομακρύνει από μέσα μας τη δυσωδία αυτή.

ΑΓΙΟΣ ΙΣΑΑΚ Ο ΣΥΡΟΣ: ΜΗ ΖΗΤΗΣΕΙΣ ΝΑ ΠΑΡΕΙΣ ΓΝΩΜΗ ΑΠΟ ΚΑΠΟΙΟΝ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΣΤΟΝ ΙΔΙΟ ΔΡΟΜΟ Μ' ΕΣΕΝΑ!

Άγιος Ισαάκ ο Σύρος: Μη ζητήσεις να πάρεις γνώμη από κάποιον, που δεν έχει γνώση της ζωής σου, ακόμη και αν είναι πολύ σοφός. Είναι προτιμότερο ν' αναθέσεις τα προβλήματά σου σ' έναν άνθρωπο, που έχει γνώση, παρά σ' ένα φιλόσοφο που δεν έχει γνώση των πραγμάτων.