π. Δημήτριος Γκαγκαστάθης: Προβλέπεται μεγάλη δυστυχία
και πτώχεια, αλλά επιβάλεται να γίνει και αυτό, διότι είναι δοκιμασία του Θεού.
Αφού ο Πανάγαθος Θεός, μας έχει δώσει όλα τα αγαθά, εμείς όχι μόνο Τον
ξεχάσαμε, αλλά και Τον βλασφημούμε, γι’ αυτό χρειάζεται να μας δώσει κανένα ράπισμα
να συνέλθουμε.
Η παρουσία κακών ανθρώπων μέσα
στην Εκκλησία
π. Ανδρέα Αγαθοκλέους
«Από τη στιγμή που το βασικό μοτίβο του κακού είναι η
μεταμφίεση, ένα από τα πιθανότερα μέρη για να βρει κανείς κακούς ανθρώπους
είναι μέσα στην Εκκλησία». Η διαπίστωση αυτή του Σκότ Πέκ, Αμερικανού
συγγραφέα και ψυχιάτρου, αν και ακούγεται υπερβολική, είναι όμως αληθινή. Γιατί
να μην υπάρχουν «κακοί άνθρωποι» και μέσα στην Εκκλησία, αφού αποτελείται από
ανθρώπους ατελείς, αμαρτωλούς και άρρωστους; Μήπως η Χάρις του Θεού, που
υπάρχει έντονα και με πληρότητα στην Εκκλησία, ως σώμα Χριστού, μπορεί να
μετατρέψει την κακία σε καλοσύνη και την αμαρτία σε αγιότητα χωρίς τη θέληση
του ανθρώπου;
Νομίζω πως είναι λάθος να ταυτίζουμε το Θεό με τους ανθρώπους, ζητώντας από
τους «ανθρώπους της Εκκλησίας» να συμπεριφέρονται ως τέλειοι και αναμάρτητοι, επιθυμώντας
υποκατάστατά Του για να καλύψουμε τις ανασφάλειές μας. Ξεχνάμε ότι «μόνο ο
Χριστός εκτός αμαρτίας υπάρχει» και ότι μόνο Εκείνος είναι ο αληθινός σωτήρας
του κόσμου και άρα μόνο σ’ Αυτόν πρέπει να στηριζόμαστε. Όχι πως δεν
μπορούμε να ζητούμε συμπόρευση και βοήθεια από ανθρώπους μέλη της Εκκλησίας,
όταν αυτοί γνωρίζουν εμπειρικά τον πνευματικό αγώνα, αλλά δεν θα πρέπει να
αντικαθιστούν στην καρδιά μας τον ένα Κύριο και λυτρωτή, τον Ιησού Χριστό.
Ο Θεός δεν θέλει, νομίζω, να είμαστε αφελείς ούτε θρησκόληπτοι. Οι άγιοι ήταν
έξυπνοι και φωτισμένοι, κι ας έδειχναν κάποτε πως δεν καταλάβαιναν. Έτσι,
αν παρατηρούμε κακίες, πονηριές και κοσμικές συμπεριφορές σε «ανθρώπους της
Εκκλησίας», κληρικούς και λαϊκούς, δεν θα πρέπει να μας ξενίζει, ούτε να μας
διαλύει πνευματικά, λες και κινδυνεύει η Εκκλησία του Χριστού. Μήπως στην
ομάδα των Αποστόλων δεν υπήρχε ο Ιούδας; Μήπως δεν παρουσιάζονται οι
ψευδαπόστολοι την εποχή του Αποστόλου Παύλου και αργότερα; Δεν ξεφύτρωσαν οι
αιρετικοί μέσα από την Εκκλησία και την ταλαιπώρησαν με τον εγωισμό τους; Δεν
διώχτηκαν οι μεγάλοι Πατέρες από τους συνεπισκόπους τους; Δεν συκοφαντήθηκε ο
άγιος Νεκτάριος και απορρίφτηκε από τους δεσποτάδες της εποχής του; Σήμερα δεν
συμβαίνουν παρόμοια;
Τι θα γίνει λοιπόν; Θα αρχίσουμε τις κριτικές και τις ανυπακοές στους
κληρικούς, όταν αυτοί συμπεριφέρονται κοσμικά και με εμπάθεια; Πώς θα
εφαρμοστεί η προσευχή του Κυρίου που ζητούσε από τον Πατέρα Του «ἵνα πάντες ἕν ὦσιν»;
Βεβαίως υπάρχουν και οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν τη θέση τους ή την ιδιότητά τους για να προωθούν τα δικά τους συμφέροντα και πάθη. Όμως, είναι αναγκαίο να πιστεύομε την αλήθεια που λέει πως την Εκκλησία δεν την κυβερνούν αυτοί αλλά ο Ιδρυτής Της που ξέρει να σιωπά και να ανέχεται «άχρι καιρού». Η ενότητα στην Εκκλησία είναι ουσιαστική υπόθεση και δεν θα πρέπει να γινόμαστε αιτία να διασπάται, εφόσον δεν κινδυνεύει η αλήθειά Της.
Οι αδικίες που υφίστανται οι άνθρωποί Της από
τους «ανθρώπους Της», εκκολάπτουν τον αγιασμό των μεν και αποκαλύπτουν την
κακία των δε.
Πάντοτε και μέχρι συντελείας του αιώνος θα υπάρχουν οι άνθρωποι, κληρικοί και
λαϊκοί, που αγωνίζονται να ζήσουν το Θεό στη ζωή τους και γίνονται, χωρίς να το
επιδιώκουν, σημείο της ζωντανής παρουσίας του ζώντος Κυρίου. Όπως θα υπάρχουν
και αυτοί που υποκρίνονται, εμπαίζουν και δεν γνωρίζουν εμπειρικά το Θεό. Αν
η συνάντηση με τους πρώτους γίνεται ευλογία, η παρουσία των δεύτερων γίνεται
σκάνδαλο και πρόβλημα, που ταλαιπωρεί και προκαλεί για υπομονή, προσευχή,
ανεξικακία, αναμένοντας την «ἡμέραν τοῦ Κυρίου, τήν μεγάλην και ἐπιφανῆ».
Κωνσταντινουπολίτης έμπορος στο Παρίσι, επιτυχημένος, χωρίς όμως οικογένεια, ζούσε άσωτα. Για να εκφρασθούμε με τα ίδια του τα λόγια, η ζωή του και τα ενδιαφέροντά του ήταν «η γαστέρα και τα υπογάστρια».
Σε κάποιο από τα κενά που ένιωθε μετά τις κραιπάλες του, στα συνειδησιακά κονταροχτυπήματά του, αισθάνθηκε αόρατο χέρι να τον πιάνει από τον ώμο και στιβαρά να τον οδηγεί σε ένα κομοδίνο. Άνοιξε, σαν υπνωτισμένος πάντα, το συρτάρι και τράβηξε έξω ένα βιβλίο.
Το είχε βρει πεσμένο στον δρόμο και το είχε περιμαζέψει γιατί είχε ελκυσθεί η προσοχή του από την εμφάνισή του – ήταν δεμένο καλλιτεχνικά.
Το πήρε λοιπόν από το συρτάρι και το άνοιξε. Ήταν η Αγία Γραφή. Αυτό ήταν! Γνώρισε τον Κύριο, παράτησε τα πάντα και έγινε μοναχός σε ακουστό νησιώτικο μοναστήρι, εδώ στην Ελλάδα. Λευκάνθηκε εσωτερικά και εξωτερικά μετανοώντας και ασκούμενος. Στα βαθιά του γεράματα, και μισοτυφλωμένος πια, περιερχόταν την υφήλιο με το κομποσχοίνι του προσευχόμενος υπέρ «του σύμπαντος κόσμου».
Σε τούτον αφιέρωσε ένα χρονογράφημά του επιφανέστατος δημοσιογράφος, λογοτέχνης και ιδίως χρονογράφος μεγάλης ημερήσιας εφημερίδας της πρωτεύουσας.
Τι είχε συμβεί; Ο συγγραφέας καίτοι δεν φημιζόταν για το εκκλησιαστικό του φρόνημα, έτυχε να περάσει από το μοναστήρι του συγκεκριμένου γέροντα. Κατάπληκτος και εμβρόντητος αντίκρισε μέσα στο πένθιμο ράσο τον «ζωηρό» συμμαθητή του στην Πόλη – ήταν και αυτός Κωνσταντινουπολίτης, και με ένδοξο επώνυμο μάλιστα.
Τα επίθετα που χρησιμοποίησε ο χρονογράφος, υπαινίσσονταν πολλά σε όσους ήξεραν τον μοναχό, που ήταν «βίος και πολιτεία» στα νιάτα του, όπως είπαμε.
Είχαν χρόνια να συναντηθούν. Συζήτησαν. Και το κείμενο έκλεισε με τέσσερις γαλλικές λέξεις. Ήσαν τα λόγια με τα οποία ξεπροβόδισε ο κοινοβιάτης τον φίλο του – ήσαν και οι δυο τους ηλικιωμένοι και υπήρχαν ελάχιστες πιθανότητες να ξαναϊδωθούν· τώρα είναι μακαρίτες. Λοιπόν αποχαιρέτησε τον επισκέπτη ευχόμενος «Ο ρεβουάρ ο Παραντί [Στο επανιδείν στον Παράδεισο]»!
Άραγε να επέδρασε καρποφόρα παραδείσια στον άνθρωπο η πρόταση-πρόκληση-πρόσκληση αυτή του πάτερ Νεκτάριου εκεί στη Λογγοβάρδα της Πάρου; Ο Θεός ξέρει· το γραπτό πάντως κάτι έδειχνε.
Όποιος αγκιστρώνεται στον σταυρό, όποιος τον χρησιμοποιεί όχι απλά σαν σανίδα σωτηρίας αλλά σαν εφαλτήριο για τον Ουρανό, έχει τη βεβαιότητα του μέλλοντος, του Παραδείσου, άσχετα από το βεβαρημένο ή μη παρελθόν του. Μάλλον ζει από τώρα τον Παράδεισο και αναμένει να τον απολαύσει στην ολοκληρία του μετά την ανάσταση. Και τον επιθυμεί και για τους αδελφούς του.
Αν κι εμείς
εγκολπωθούμε τον Εσταυρωμένο, ε τότε θα έχουμε τις καλές αλλοιώσεις, θα έχουμε
κοσμογονία, και η εμπειρία αυτή θα έχει δυναμικές προεκτάσεις στο όλον μας και
στα γύρω μας. Είθε! Αμήν!
Ορθοδοξία
και ορθοπραξία
Ιερομόναχος
Ιουστίνος
Ο Κύριος διακήρυξε ότι
είναι «η οδός και η αλήθεια και η ζωή» (Ιω. 14.6). Όταν συσκιάζουμε την αλήθεια
αποπλανιόμαστε από την οδό και τη ζωή και περιπλανιόμαστε στο σκότος του
σατανά, στην αίρεση. Αυτή η τελευταία είναι φοβερότατο κακό, κατά την κοινή γνώμη
της Εκκλησίας. Την εκφράζει εκφραστικά η αντιμετώπιση του οσίου Αγάθωνα:
«Πήγαν μερικοί σε
αυτόν, επειδή άκουσαν ότι έχει μεγάλη διάκριση. Και θέλοντας να τον δοκιμάσουν
αν οργίζεται, του λένε: “Συ είσαι ο Αγάθων; Ακούμε για σένα πώς είσαι πόρνος
και υπερήφανος”. Αυτός δε είπε: “Ναι, έτσι είναι”… Και του λένε: “Συ είσαι ο
Αγάθων ο φλύαρος και κατάλαλος”; Αυτός δε είπε: “Εγώ είμαι”… Λένε πάλι: “Συ
είσαι ο Αγάθων ο αιρετικός”; Και αποκρίθηκε: “Δεν είμαι αιρετικός”!
»Και τον παρακάλεσαν
λέγοντας: “Πες μας, γιατί σου είπαμε τόσα και τα αποδέχθηκες, μα τούτο τον λόγο
δεν τον βάστηξες”; Τους λέει: “Τα πρώτα τα επιγράφω στον εαυτό μου, επειδή
είναι όφελος στην ψυχή μου. Αλλά το αιρετικός είναι χωρισμός από τον Θεό, και δεν
θέλω να χωρισθώ από τον Θεό”.
»Εκείνοι δε μόλις το
άκουσαν θαύμασαν τη διάκρισή του και έφυγαν οικοδομημένοι ψυχικά» (Γεροντικό
12).
Κοινός τόπος των
Πατέρων, η απαγόρευση κάθε αβαρίας σε θέματα δόγματος. Ακόμη και οι ασκητικοί
συγγραφείς που υπερτονίζουν την ταπείνωση και δεν ανέχονται ούτε «οσμή»
αντιλογίας και απειθείας, προσθέτουν την εξαίρεση «εκτός αν κάπου ο λόγος είναι
για την πίστη» (Κλίμαξ 25.9).
Να γιατί είναι μεν καλές οι επαφές με τους αιρετικούς και είναι απόβλητα τα μίση και οι αλληλοΰβρεις, είναι δηλαδή καλή η αγάπη, αλλά όχι εις βάρος της πίστεως. Εδώ δεν χωρούν αβρότητες και πληθωρισμοί φιλοφρονήσεων με σκοπιμότητες αμφίβολες. Καλύτερα να τα χαλάμε με τους αλλοδόξους παρά με τον Θεό γιατί «είναι καλύτερος ο επαινετός πόλεμος από ειρήνη η οποία χωρίζει από τον Θεό», που λέει ο Θεολόγος Γρηγόριος (Απολογητικός Β’, 82). Η δε αίρεση χωρίζει από τον Θεό καθώς μας δίδαξε ο όσιος Αγάθων. Οποιοδήποτε αντάλλαγμα είναι μηδαμινό μπροστά στη σπίλωση και παραφθορά του δόγματος. Άλλο οι καλές σχέσεις και το καλό πρόσωπο του Χριστιανισμού προς τους έξω, τους αλλοθρήσκους ή αθέους, και άλλο η καθαρότητα της θείας αποκαλύψεως. Δεν τίθεται υπό αμφισβήτηση με κανένα τρόπο.
Τονίζουμε πολύ την
Ορθοδοξία, την ορθή «δόξα», δηλαδή γνώμη, γνώση και θεώρηση περί Θεού. Ή,
σύμφωνα με δεύτερη ερμηνεία, την ορθή δοξολογία Του, την ορθή λατρεία Του, που
προϋποθέτει φυσικά την ορθή αντίληψη γι’ Αυτόν.
Ας μη μας διαφεύγει
ωστόσο και η ορθοπραξία. Δεν πάει ορθοδοξία χωρίς ορθοπραξία, δηλαδή πράξεις,
ήθος και ζωή όπως τα θέλει η ορθή έννοια περί Θεού, όπως τα θέλει ο Θεός.
Αυτά τα δυο ανέβασαν
στους Ουρανούς πλήθος αμέτρητο αγίων, ανθρώπων ομοουσίων μας, που είχαν σάρκα
και οστά και ψυχή όπως εμείς, που έζησαν πάνω στην υδρόγειό μας όπως εμείς, που
δεν ήσαν όντα εξωκόσμια.
Και τώρα μαζί με όλους
τους σωσμένους και με τους αγγέλους συναποτελούν τη «Θριαμβεύουσα στους
Ουρανούς Εκκλησία». Και μας περιμένουν και μας, να μας υποδεχθούν εκεί στην άνω
Βασιλεία, όταν θα επιστεί ο καιρός της αναλύσεώς μας.
Τούτο θα
πραγματοποιηθεί εφόσον θα έχουμε αγωνισθεί «τον αγώνα τον καλόν» εδώ, στη
«Στρατευόμενη επί γης Εκκλησία» και θα έχουμε τελέσει τον δρόμο ορθοπράττοντας
και θα έχουμε τηρήσει την πίστη ορθοδοξώντας, κατά τον Παύλο (Β’ Τιμ. 4.6-7).
Ζούμε και βαστάμε το βάρος του νυν αιώνα και τον καύσωνα του πυρίνου πολέμου
του διαβόλου (πρβλ. Ματθ. 20.12). Ανήκουμε ακόμη στο πρώτο σκέλος της
Εκκλησίας, που πατάει και περπατάει στη γη, αλλά ελπίζουμε να μεταβούμε με το
έλεος του Θεού στη Θριαμβεύουσα στους Ουρανούς Εκκλησία.
Για εκεί
κατευθυνόμαστε και μεις. Είμαστε «συμπολίται των αγίων και οικείοι του Θεού»
(Εφ. 2.19). Μας φαίνεται σαν όνειρο, άπιαστο όνειρο; «Τα αδύνατα παρά ανθρώποις
δυνατά παρά τω Θεώ» (Λουκ. 18.27).
Ας το ζούμε, ας το
χαιρόμαστε, ας μας ελαφρώνει τον κόπο του αγώνα: Είμαστε εγγεγραμμένοι στα
μητρώα της Βασιλείας, δηλαδή της Ορθοδοξίας, της μόνης και πραγματικής
Εκκλησίας.
Συνεπώς ας είμαστε πάντοτε ενεργά και με επίγνωση μέλη της. Μην αφηνόμαστε να ψυχραινόμαστε ενίοτε, να χαλαρώνουμε τις σχέσεις μας μαζί της, τον ζωοδότη δεσμό, και να «ξεκόβουμε». Μην επιτρέπουμε στον εαυτό μας ν’ απομακρύνεται.
Ο χρυσόφωνος Ιωάννης ο
αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, παλλόμενος από την αγάπη και τον πόθο της
Εκκλησίας, τη σκιαγράφησε ρωμαλέα με τον δυνατό νοητό χρωστήρα του, και στους
δυο λόγους του «Προς Ευτρόπιον».
Απανθίζουμε σε
ελεύθερη απόδοση, σαν συνέχεια αυτού που είπαμε: να μην επιτρέπουμε στον εαυτό
μας ν’ απομακρύνεται.
«Εμπρός! Μη στέκεσαι
μακριά από την Εκκλησία. Τίποτε δεν είναι ισχυρότερο από την Εκκλησία! Η ελπίδα
σου η Εκκλησία, η σωτηρία σου η Εκκλησία, το καταφύγιό σου η Εκκλησία. Είναι
υψηλότερη από τον ουρανό, είναι πλατύτερη από τη γη! Ποτέ δεν την παίρνουν τα
χρόνια, πάντοτε ακμάζει.
Η Γραφή την αποκαλεί
όρος, για να δηλώσει την ασάλευτη στερεότητα της· παρθένο, για την αφθορία της·
βασίλισσα για τη μεγαλοπρέπειά της· θυγατέρα, για τη συγγένεια με τον Θεό·
στείρα που γέννησε εφτά, για την πολυτεκνία της.
Μύρια ονόματα για να
παραστήσει την ευγένειά της, όπως ακριβώς και ο Δεσπότης και Κύριός της έχει
πολλές ονομασίες.
Τίποτε δεν είναι ίσο
με την Εκκλησία. Μη μου αναφέρεις τείχη και όπλα, επειδή τα μεν τείχη με την
πάροδο του χρόνου παλιώνουν, ενώ η Εκκλησία ποτέ δεν γερνάει. Τα τείχη τα
γκρεμίζουν οι βάρβαροι, την Εκκλησία ωστόσο ούτε οι δαίμονες τη νικούν.
Και ότι δεν είναι κούφια κομπορρημοσύνη τα λόγια μου το μαρτυρούν τα πράγματα. Πόσοι και πόσοι δεν πολέμησαν την Εκκλησία. Όλοι τους χάθηκαν, αυτή όμως εξυψώθηκε πάνω από τους ουρανούς! Τέτοιο μέγεθος και ιδιότητα έχει η Εκκλησία: Όταν πολεμάται, νικά· όταν υπονομεύεται, υπερτερεί· όταν εξυβρίζεται, αποβαίνει περιφανέστερη. Δέχεται τραύματα, μα δεν καταπίπτει από τις πληγές· κλυδωνίζεται, μα δεν καταποντίζεται· χειμάζεται, μα δεν ναυαγεί· παλεύει, μα δεν καταβάλλεται· πυγμαχεί, μα δεν νικάται» (πρβλ. Φωνή Πατέρων, 16, Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, «Εις Ευτρόπιον». Έκδ. Ι. Μονής Παρακλήτου, Ωρωπός Αττικής).
Π. Σεραφείμ Ρόουζ: Η
αληθινή Ορθοδοξία από την ίδια της τη φύση μοιάζει εντελώς εκτός τόπου σ’
αυτούς τους δαιμονικούς καιρούς, μια
ξεπερασμένη μειονότητα των περιφρονημένων και «ανόητων», στη μέση μιας
θρησκευτικής «αναζωπύρωσης» εμπνευσμένης από ένα άλλο είδος πνεύματος. Αλλά ας παρηγορηθούμε από τους βέβαιους λόγους του Κυρίου μας Ιησού Χριστού: «Μη
φοβάσαι, μικρό ποίμνιο, γιατί ο Πατέρας σας ευαρεστήθηκε να σας δώσει τη
βασιλεία» (Λουκ. 12:32).
Ας ενδυναμωθούν όλοι
οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί για τη μάχη που βρίσκεται μπροστά μας, μην ξεχνώντας
ποτέ ότι εν Χριστώ η νίκη είναι ήδη δική μας.
π. Χαράλαμπος Λίβυος
Παπαδόπουλος: «Μονάχα ένα ξέρω καλά Χριστέ μου, ότι μακριά σου κρυώνω και νιώθω
μοναξιά, θλίψη και ερήμωση. Μονάχα στην αγκαλιά Σου ζεσταίνομαι.
Κράτα με λοιπόν να μην με χάσεις. Μου αρκεί να ξέρω ότι είσαι εδώ κι ας μην το
βλέπω πάντα, μου αρκεί να το αισθάνομαι».
