ΔΗΜ. ΤΣΕΛΕΓΓΙΔΗΣ: Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

Του καθηγητή  κ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ  Ι.  ΤΣΕΛΕΓΓΙΔΗ

Τμήμα Θεολογίας Α.Π.Θ.

Ο ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΓΡΗΓΟΡΙΟ ΤΟΝ ΠΑΛΑΜΑ

Η ελευθερία είναι ένα από τα σπουδαιότερα θέματα που αφορούν την ύπαρξη του ανθρώπου. Κάθε ενέργεια του ανθρώπου

που τον χαρακτηρίζει ως πρόσωπο, συνδέεται άρρηκτα με την ελευθερία του. Έτσι μπορεί να γίνεται λόγος για μια μεγάλη ποικιλία, με την οποία φανερώνεται αυτή η ελευθερία, όπως είναι λόγου χάρη η ελευθερία της σκέψεως, η ελευθερία του λόγου, η ελευθερία της συνειδήσεως, η ηθική ελευθερία, η θρησκευτική ελευθερία, κλπ.

Εμείς δεν θα ασχοληθούμε με τις παραπάνω πλευρές της ελευθερίας, αλλά θα επιχειρήσουμε να παρουσιάσουμε με κάθε δυνατή συντομία, πώς ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς βλέπει την ελευθερία του ανθρώπου καθεαυτήν. Στη συνέχεια, αφού αναφερθούμε στην οντολογική υποδούλωση και απελευθέρωση του άνθρώπου, θα παρουσιάσουμε πως ο άνθρωπος αναπτύσσει και φανερώνει την ελευθερία του ως μέτοχος της πνευματικής εμπειρίας της Εκκλησίας και ποιος είναι ο ιδιάζων χαρακτήρας αυτής της ελευθερίας.

Ευθύς εξαρχής πρέπει να πούμε ότι απόλυτα ελεύθερος και κυριολεκτικά αυτεξούσιος είναι μόνο ο Θεός, αφού ως ο όντως Ων δεν υπόκειται σε καμιά φυσική ή μεταφυσική αναγκαιότητα1. Επομένως είναι αυτονόητο ότι λόγος για απόλυτη και αυθεντική ελευθερία μπορεί να γίνεται μόνο εκεί, όπου βρίσκεται και η πηγή της ελευθερίας, ο ίδιος δηλαδή ο Θεός. Άμεση φανέρωση της αυθεντικής αυτής ελευθερίας στην κτίση και την ιστορία γίνεται μόνο με τις άκτιστες ενέργειες του Τριαδικού Θεού.

Αν όμως η απόλυτη και αυθεντική ελευθερία βρίσκεται μόνο στον ίδιο τον Θεό και στις άκτιστες ενέργειές του, τί είδους ελευθερία έχει ο άνθρωπος ως κτίσμα και πού θεμελιώνεται αυτή η ελευθερία του;

Η ελευθερία του άνθρώπου, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, όπως αυτή εκπροσωπείται από τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, συνδέεται στενότατα με τον τρόπο υπάρξεώς του. Ο άνθρωπος, του οποίου η οντολογική αφετηρία βρίσκεται στο μη ον, ήρθε στο είναι, ως γνωστόν, με την άκτιστη δημιουργική ενέργεια του Θεού. Γι' αυτό και είναι εξαρτημένος από την αιτία της προελεύσεώς του, είναι δηλαδή εξαρτημένος από τον ίδιο τον Θεό. Πέρα όμως από την εξάρτηση αυτή του είναι του ο άνθρωπος δημιουργήθηκε κατ' εικόνα του δημιουργού του2 ως λογικό και αυτεξούσιο ον3. Η λογικότητα των όντων κατά τον Παλαμά συνδέεται οντολογικώς με την αυτεξουσιότητά τους4. Κατά συνέπεια η αυτεξουσιότητα και ελευθερία του άνθρώπου αποτελούν οντολογικό γνώρισμα του κατ' εικόνα.

Δημιουργώντας ο Θεός κατ' εικόνα του τον άνθρωπο θεμελίωσε το αυτεξούσιο του ανθρώπου πάνω σε μια πραγματικότητα, η οποία παρέχει στην ελευθερία προϋποθέσεις αποφασιστικής σημασίας για την παραπέρα τελειωτική πορεία του ανθρώπου.

Το κατ' εικόνα αποτελεί το θεμέλιο εκείνο της ανθρωπίνης υπάρξεως που δίνει τη δυνατότητα στον άνθρωπο να μπορεί να κινείται προς το αγαθό, όταν κάνει καλή χρήση του αυτεξουσίου. Το οντολογικό δηλαδή υπόβαθρο της αυτεξούσιας αναφοράς του ανθρώπου στον Τριαδικό Θεό βρίσκεται στην κατ' εικόνα Θεού δημιουργία του. Αν ο άνθρωπος ανέφερε πάντοτε αυτεξουσίως και ελευθέρως το κατ' εικόνα προς το αρχέτυπο, δεν θα ξέπεφτε από την κοινωνία του με τον Θεό, μια και ο Θεός κατά τον Παλαμά προσβλέπει πάντα με ιδιαίτερη πρόνοια προς τον άνθρωπο. «ως προς οικείαν εικόνα μάλλον ή προς τα παρ' αυτού πάντα γεγονότα»5.

Ο άγιος Γρηγόριος Παλαμάς, ενώ εντοπίζει το κατ' εικόνα στην όλη ύπαρξη του ανθρώπου6, δίνει ιδιαίτερη έμφαση στο νου7. Αλλά ο νους και η λογική συνδέονται αναπόφευκτα με το αυτεξούσιο και την προαίρεση του ανθρώπου, και αυτά του παρέχουν τη δυνατότητα να τρέπεται πότε στο καλό, και πότε στο κακό8.

Αν η αυτεξουσιότητα αφαιρεθεί από τη λογική, τότε η λογική καταντά χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο. Χωρίς ελεύθερη θέληση και απόφαση δεν είναι νοητή καμιά ευθύνη. Μόνο όταν ο άνθρωπος έχει «λελυμένην πάσης ανάγκης την γνώμην», παρατηρεί ο υπέρμαχος του ησυχασμού, μπορεί να διατηρείται στην κατά φύση ζωή και να προσεγγίζει τον Θεό ή να εκτρέπεται από την κοινωνία μαζί του και να κατευθύνεται προς τον θάνατο9.

Δημιουργώντας ο Θεός αυτεξούσιο τον άνθρωπο στέρησε την δυνατότητα στον πονηρό να ασκεί βία πάνω στον άνθρωπο. Μόνο με πειθώ ή δόλο μπορεί να επηρεάσει ο διάβολος τη θέληση του άνθρώπου και να τον κάνει κοινωνό της αποστασίας του10. Από τη δημιουργία του λοιπόν ακόμη ο άνθρωπος πήρε τη δύναμη του αυτεξουσίου, τη δύναμη της ελευθερίας, με την οποία μπορεί να αντιστέκεται στον πονηρό και να συμβάλλει αποφασιστικά στην πραγμάτωση του προορισμού του, την ομοίωσή του με τον Θεό.

Η προγονική πτώση είχε οντολογικές συνέπειες στο καθαυτό είναι του ανθρώπου, στο κατ' εικόνα, το οποίο ενώ αμαυρώθηκε δεν καταστράφηκε από την αμαρτία. Εκείνο που έχασε ο άνθρωπος, παρατηρεί ο Παλαμάς, δεν ήταν το κατ΄ εικόνα αλλά το καθ' ομοίωση11. Η αμαύρωση του κατ' εικόνα σήμανε φθορά και στο αυτεξούσιο του ανθρώπου, που αντί να οδεύει στην κατεύθυνση της ελευθερίας του πρωτοτύπου του βρέθηκε μέσα στην περιοχή της επιρροής του πονηρού, ο οποίος, ενώ δεν μπόρεσε να καταργήσει το αυτεξούσιο του ανθρώπου, το συσκότισε και το εμπόδισε να κινείται στην τελειωτική του προοπτική. Έτσι ο,τιδήποτε και αν έκανε ο άνθρωπος (αξιοκατάκριτο ή επαινετό) βρισκόταν κατά τον Παλαμά κάτω από τις γενικότερες συνέπειες της προγονικής πτώσεως12.

Αλλά το αυτεξούσιο του ανθρώπου δεν εμπόδισε την ελευθερία του Θεού να μετασκευάσει φιλάνθρωπα και «επί το κρείττον» τα «εξ αυτεξουσίου παρατροπής ολισθήματα» του ανθρώπου και να «οικονομήσει» τη σωτήρια του, χωρίς να παραβιάσει καθόλου το αυτεξούσιο και την ελευθερία του13. Ενώ δηλαδή η αυτεξούσια παράβαση της εντολής του Θεού οδήγησε στη σύνταξη του ανθρώπου με τον διάβολο και την υποταγή του στο θάνατο, ο Θεός με τη σοφία και την αγαθότητά του βρήκε τρόπο, ώστε και τον άνθρωπο να λυτρώσει από τον θάνατο, και το αυτεξούσιο του ανθρώπου να διατηρήσει. Ο Θεός δεν επέτρεψε να γίνει ο θάνατος το υποχρεωτικό τέλος, το «έσχατον καταγώγιον»14 όλων των ανθρώπων. Επειδή μάλιστα ο άνθρωπος δεν έφτασε «αυτοκινήτως» προς το κακό αλλά μετά τη συκοφαντία του θελήματος του Θεού από τον διάβολο, δεν προχώρησε μετά την παράβαση «ακρατώς και ανεπιστρόφως» προς το κακό, όπως οι δαίμονες15 και έτσι έγινε δεκτικός στην προσφορά του Θεού για την οντολογικού χαρακτήρα απελευθέρωσή του.

Με το έργο της θείας οικονομίας, που πραγματώθηκε στο πρόσωπο του Χριστού, ο άνθρωπος απελευθερώνεται οντολογικώς από την αμαρτία, τον διάβολο και τον εσχατολογικό θάνατο και αποκτά τη χαρισματική ελευθερία.

Ειδικότερα, ο Θεός κινούμενος από άκρα ευσπλαχνία για τον άνθρωπο προσέλαβε την ανθρώπινη φύση «καθ' υπόστασιν» στο πρόσωπο του Θεού Λόγου για ν' απελευθερώσει τον άνθρωπο, ν' ανακαινίσει το αμαυρωμένο κατ' εικόνα και να το ζωοποιήσει με την άκτιστη χάρη του πρωτοτύπου16. Ο Χριστός ως Θεάνθρωπος, ως μόνος αληθινός και αναμάρτητος άνθρωπος17 και ως ελεύθερος από τη δουλεία του διαβόλου18, ήταν κατά τον Παλαμά ο μόνος που μπορούσε να ελευθερώσει τον άνθρωπο από την παραπάνω δουλεία19.

Το θεμέλιο απελευθερώσεως της ανθρωπίνης φύσεως από την εξουσία του διαβόλου, της αμαρτίας, της φθοράς και του θανάτου, τέθηκε ήδη με την ενανθρώπηση του Θεού Λόγου, ενώ με την ανάσταση του Χριστού επισφραγίστηκε η οντολογική απελευθέρωση του ανθρώπου από την πολλαπλή δουλεία του20. Την απελευθέρωση του ανθρώπου από την δουλεία και τυραννία του διαβόλου διαβεβαίωσε  ο Χριστός με ολοφάνερο τρόπο ήδη κατά την ιστορική παρουσία του στη γη. Θεραπεύοντας δηλαδή ο Χριστός τους φανερά δαιμονισμένους και κατά το σώμα, παρατηρεί ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, πιστοποιούσε «δια της φανερώς ενεργουμένης ταύτης ελευθερίας... την εν κρυπτώ κατά ψυχήν γινομένην ελευθερία» του άνθρώπου «εκ της του διαβόλου τυραννίδος»21. Με την απελευθέρωση των δαιμονισμένων από τη δυναστεία του διαβόλου ο Χριστός γνωστοποιούσε στους ανθρώπους ότι αυτός είναι εκείνος που μπορεί να ελευθερώσει τις ψυχές από τη δουλεία τους στον πονηρό και να χαρίσει σ' αυτούς την αιώνια ελευθερία22. Η απελευθέρωση του άνθρώπου από την παραπάνω δουλεία δεν περιορίστηκε κατά τον Παλαμά στην περίοδο της επίγειας ζωής του Χριστού. Συνεχίζεται να πραγματώνεται στο πλαίσιο της Εκκλησίας με τον διπλό πάντοτε χαρακτήρα της, που αναφέρεται στην ψυχή και το σώμα του ανθρώπου23.

Η ενανθρώπηση, ο θάνατος και η ανάσταση του Χριστού αποτελούν ιστορικά γεγονότα της ζωής του, που έχουν όμως απελευθερωτική σημασία για τον άνθρωπο24. Η μόνη δυνατότητα που έχει ο άνθρωπος για να απελευθερωθεί από την δουλεία στην αμαρτία, τον πονηρό και τον θάνατο, είναι να μετάσχει μυστηριακώς στο θάνατο και την ανάσταση του Χριστού. Μετέχοντας ο άνθρωπος κατά μυστηριακό τρόπο στο ζωοποιό θάνατο και την ανάσταση του Χριστού με το βάπτισμα μετέχει στις οντολογικές προϋποθέσεις της ελευθερίας του και δέχεται πραγματικώς και χαρισματικώς την απελευθέρωσή του από την παραπάνω τριπλή δουλεία. Όπως δηλαδή η ευθύνη του θανάτου εξαιτίας του Αδάμ πέρασε σ' όλους τους ανθρώπους, έτσι περνά κατά τον Παλαμά και η αιώνια ζωή, που είναι ζωή ελευθερίας, σ' όλους εκείνους, που αναγεννώνται πνευματικώς από τον Θεάνθρωπο25.

Με την ίδρυση της Εκκλησίας ο Χριστός γίνεται η αστείρευτη πηγή της θείας χάριτος, που απελευθερώνει τον πιστό μέσω των μυστηρίων από την αμαρτία και τις συνέπειές της26. Η απελευθερωτική χάρη του βαπτίσματος δεν χάνεται, όταν ο άνθρωπος αμαρτάνει και δεν αξιοποιεί την προσφορά του Θεού, γιατί τα χαρίσματα του Θεού είναι αμεταμέλητα, παραμένει όμως ανενεργός27. Ωστόσο, όταν με την δύναμη των μυστηρίων και την ανθρώπινη συνεργία διατηρείται αυτή η χάρη ενεργός, τούτο σημαίνει ταυτόχρονα και την παρουσία της πραγματικής ελευθερίας του. Αναφερόμενος ο Παλαμάς στο χωρίο του αποστόλου Παύλου, «ο γαρ νόμος του πνεύματος της ζωής ηλευθέρωσέ με από του νόμου της αμαρτίας και του θανάτου»28, παρατηρεί ότι η απελευθέρωση του ανθρώπου από την αμαρτία και τον θάνατο, που πραγματώνεται με τη δύναμη της χάριτος του Αγίου Πνεύματος, παρέχει όχι μόνο αθανασία αλλά και αναμαρτησία29. Έχοντας ο άνθρωπος απελευθερωμένη τη φύση του από τα πάθη, τη φθορά και τον θάνατο και το φρόνημά του απελευθερωμένο από την αμαρτία μπορεί να κινείται στην περιοχή της πραγματικής ελευθερίας. Άλλωστε πραγματική ελευθερία χωρίς την οντολογική απελευθέρωση από την αμαρτία είναι ακατανόητη. Με την ανάληψη του σαρκωθέντος και αναστάντος Λόγου του Θεού στους ουρανούς διασφαλίστηκε κατά τον Παλαμά η ελευθερία του ανθρώπου για την αιωνιότητα, αφού η κτιστή ανθρώπινη φύση εισήλθε με τον Χριστό στους κόλπους του Θεού Πατέρα30. Όπως δηλαδή με την ενανθρώπηση του Θεού Λόγου η φύση μας ενώθηκε υποστατικώς με τη θεία φύση και έγινε ομόθεη31, έτσι και με την ανάληψη του Χριστού η φύση μας έγινε ομόθρονη, αφού ο Χριστός μ' αυτήν «εκάθισεν εν δεξιά της μεγαλωσύνης εν ουρανοίς»32.

Η ελευθερία όμως που παρέχεται από το Χριστό στο πλαίσιο της Εκκλησίας παρουσιάζει μια εξωτερική αντινομία, γιατί η ελευθερία αυτή εμφανίζεται ως ολοκληρωτική δουλεία στον Χριστό. Η ολοκληρωτική δουλεία των πιστών στον Χριστό είναι μια εκούσια, δουλεία, που προκύπτει ως ανταπόκρισή τους στην προσφορά του Χριστού. Όταν όμως οι πιστοί προσφέρουν τη θέλησή τους στον Χριστό ενούμενοι ολοκληρωτικά μ' αυτόν, δεν σημαίνει ότι στερούνται την ελευθερία τους. Αντίθετα μάλιστα, οικειώνονται το πνεύμα του Χριστού. Αλλά το πνεύμα του Χριστού, που παίρνουν οι άνθρωποι μέσα στην Εκκλησία, δεν είναι «πνεύμα δουλείας» αλλά «πνεύμα υιοθεσίας»33, πράγμα που σημαίνει κατά τον άγιο Γρηγόριο Παλαμά ότι είναι «πνεύμα ελευθερίας, ταυτό δ' ειπείν το πνεύμα το άγιον»34. Κατά συνέπεια, οικειούμενοι οι άνθρωποι εν Χριστώ το πνεύμα του Χριστού έχουν και βιώνουν την κατεξοχήν ελευθερία τους, αφού και κατά το βιβλικό χωρίο «ου το πνεύμα Κυρίου, ελευθερία»35. Η ελευθερία αυτή, για την οποία μιλά ο απόστολος Παύλος στους Κορινθίους, αποκαλύπτεται κατά τον Παλαμά με το φως της θείας χάριτος36.

Και επειδή, όπως λέχθηκε, το Άγιο Πνεύμα, ως πνεύμα Κυρίου, είναι πνεύμα όχι δουλείας αλλά πνεύμα υιοθεσίας και ελευθερίας, η ελευθερία των πιστών στο πλαίσιο της Εκκλησίας κατανοείται σωστά και πλήρως μόνο όταν συνδέεται άρρηκτα με τη χαρισματική υιοθεσία τους από τον Θεό. Η χαρισματική υιοθεσία χαρακτηρίζει εκείνους που λυτρώθηκαν από τη δουλεία του διαβόλου και της αμαρτίας και πήραν την άκτιστη δύναμη να γίνουν κατά χάρη παιδιά του θεού. Όταν μιλάμε για χαρισματική υιοθεσία των πιστών, παρατηρεί ο Παλαμάς, αναφερόμαστε στην υιοθεσία τους από τον Θεό Πατέρα, που τους δόθηκε όμως κατά χάρη από τον Χριστό37.

Με την άκτιστη χάρη του βαπτίσματος ο Χριστός αναγεννά πνευματικώς τους ανθρώπους και γίνεται κατά χάρη πατέρας τους, ο οποίος τους τρέφει πνευματικώς όχι μόνο με το σώμα και το αίμα του αλλά και με το πνεύμα του. Με τον τρόπο αυτό τους καθιστά «αείζωους» και κατά χάρη «υιούς αγαπητούς του ουρανίου Πατρός»38. Αλλά ως μέτοχος της άκτιστης θείας χάριτος ο υιοθετημένος από τον θεό άνθρωπος γίνεται κατά τον Παλαμά όχι μόνο «θέσει» υιός αλλά και πνεύμα39. Εδώ όμως είναι απαραίτητη και μια διευκρίνιση του θεόπτη θεολόγου, που θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη και για όσα θα πούμε στη συνέχεια για το χαρακτήρα της ελευθερίας. Οι πιστοί με τη χαρισματική γέννησή τους από τον Θεό υιοθετήθηκαν πραγματικώς από αυτόν, δεν έγιναν όμως αμέσως και «ενεργεία» παιδιά του Θεού. Πήραν απλώς τη δύναμη να γίνουν παιδιά του Θεού στα έσχατα, κατά τη μέλλουσα δηλαδή βασιλεία του Θεού. «Πως δε ειπών ότι εκ του Θεού εγεννήθησαν», σημειώνει ο Παλαμάς, «ουκ ειπέν ότι και γεγόνασι τέκνα Θεού40, αλλ' έλαβον δύναμιν γενέσθαι; Προς το τέλος και την αποκατάστασιν εκείνην βλέπων, την τελειότητα του μέλλοντος αιώνος»41.

Ποιος όμως είναι τελικώς ο χαρακτήρας της ελευθερίας των πιστών κατά τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά; Επιγραμματικά θα λέγαμε ότι η ελευθερία των πιστών έχει οντολογικό και χαρισματικό χαρακτήρα, έχει ανθρωπολογικό και ταυτόχρονα θεολογικό περιεχόμενο με σαφή εσχατολογική προοπτική. Αλλά πώς κατανοείται η σημασία των βασικών αυτών χαρακτηριστικών γνωρισμάτων της ελευθερίας στο πλαίσιο της Εκκλησίας;

Απ' όσα είπαμε στο πρώτο μέρος του άρθρου μας έγινε φανερός ο οντολογικός χαρακτήρας της ελευθερίας του ανθρώπου ως προς την ανθρωπολογική του διάσταση. Λέχθηκε ήδη ότι το αυτεξούσιο του άνθρώπου αποτελεί θεμελιώδες οντολογικό γνώρισμα του κατ' εικόνα. Στο πλαίσιο της Εκκλησίας και συγκεκριμένα με το βάπτισμα το φθαρμένο και συσκοτισμένο από την πτώση αυτεξούσιο του ανθρώπου όχι μόνο εξυγιαίνεται και ανακαινίζεται, αλλά εμπλουτίζεται χαρισματικώς με την ελευθερία του Αγίου Πνεύματος. Έτσι όμως η ελευθερία του ανθρώπου αποκτά εκτός από το ανθρωπολογικό και θεολογικό κατά κυριολεξία περιεχόμενο. Ο άνθρωπος δηλαδή ως πιστός έχει φυσική και χαρισματική ελευθερία.

Ποιος είναι όμως αναλυτικότερα ο χαρακτήρας της χαρισματικής αυτής ελευθερίας και ποια είναι η σχέση της με την κατά φύση ανθρώπινη ελευθερία;

Η χαρισματική ελευθερία του ανθρώπου σύμφωνα με την πνευματική εμπειρία της Εκκλησίας, που μας καταθέτει ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, έχει οντολογική ύπαρξη, γιατί αποτελεί συγκεκριμένη άκτιστη ενέργεια του Τριαδικού Θεού. Ερμηνεύοντας ο Παλαμάς το χωρίο του αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, «πνεύμα υιοθεσίας, αληθείας, ελευθερίας, πνεύμα σοφίας, συνέσεως, βουλήσεως, ισχύος, γνώσεως, ευσεβείας, φόβου Θεού. και γαρ ποιητικόν τούτων απάντων»42, και στρεφόμενος άμεσα κατά του Ακινδύνου σημειώνει απερίφραστα τον άκτιστο χαρακτήρα της ελευθερίας, χαρακτηρίζοντας την ελευθερία ως μία από τις οικείες, φυσικές και έμφυτες ενέργειες του Αγίου Πνεύματος, που παρέχονται από τον Θεό στον πιστό μυστηριακώς εντός της Εκκλησίας43. Έτσι η βιβλική μαρτυρία, «ου το πνεύμα Κυρίου, ελευθερία», σημαίνει ότι η χαρισματική παρουσία του Αγίου Πνεύματος στον πιστό αποτελεί παρουσία της άκτιστης ελευθερίας44.

Εδώ όμως τίθεται εύλογα το ερώτημα: Όταν ο άνθρωπος οικειώνεται την ελευθερία ως φυσική ενέργεια του Αγίου Πνεύματος, τί γίνεται η δική του ελευθερία ως ενέργεια του αυτεξουσίου του; Καταργείται, παραμερίζεται, ατονεί ή διατηρεί πλήρως την ιδιαιτερότητά της; Αν καταργείται, δεν ακρωτηριάζεται η ανθρώπινη προσωπικότητα; Και αν πάλι παραμένει, πώς συμβιβάζονται δύο ελευθερίες στο ίδιο πρόσωπο και μάλιστα η μία άκτιστη και η άλλη κτιστή; Την απάντηση στο ερώτημα αυτό τη δίνει έμμεσα ο Τόμος του 135145 με την αναφορά του στον Όρο της ΣΤ' Οικουμενικής Συνόδου για τις δύο θελήσεις του Χριστού46. Οι δύο θελήσεις του Χριστού σύμφωνα με τον Όρο ενώθηκαν, όπως και οι φύσεις του, «αδιαιρέτως, ατρέπτως, αμερίστως, ασυγχύτως», πράγμα που διασφαλίζει την ενότητα και την ιδιαιτερότητα των δύο θελήσεων. Οι θελήσεις του Χριστού, ενώ παραμένουν αδιαίρετα ενωμένες και διατηρούν «ατρέπτως και ασυγχύτως» τα φυσικά χαρακτηριστικά και την ιδιαιτερότητά τους, δεν αντίκεινται μεταξύ τους, αλλά η ανθρώπινη ακολουθεί και υποτάσσεται στη θεία. Αυτή ακριβώς η υποταγή της ανθρώπινης θελήσεως στη θεία θέληση αποτελεί και έκφραση της αναμαρτησίας του Χριστού.

Κατά συνεπεία η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα έχει χριστολογική βάση. Η ύπαρξη των δύο φυσικών αυτεξουσίων47 και θελήσεων στον Χριστό εξαιτίας της υποστατικής ενώσεως των δύο φύσεών του θεμελιώνει και την ύπαρξη των δύο ελευθεριών και θελημάτων στους πιστούς εξαιτίας της χαρισματικής και οντολογικής εντάξεώς τους στο μυστηριακό και θεωμένο σώμα του. Εδώ όμως θα πρέπει να υπογραμμίσουμε και την θεμελιώδη διαφορά του πιστού από τον Χριστό. Ο πιστός έχει ως ίδιο της φύσεώς του μόνο την ανθρώπινη θέληση και ελευθερία. Η άλλη θέληση και ελευθερία του είναι άκτιστη φυσική ενέργεια του Αγίου Πνεύματος, την οποία οικειώνεται και διατηρεί μόνο κατά χάρη.

Αλλά η σχέση των δύο φυσικών αυτεξουσίων και θελήσεων του Χριστού παρέχει το μέτρο και το βαθμό, προς τον οποίο οφείλει να αποβλέπει η σχέση της ανθρώπινης θελήσεως και ελευθερίας με την άκτιστη θέληση και ελευθερία του Τριαδικού Θεού. Η σχέση αυτή πρέπει να είναι σχέση υποταγής της ανθρώπινης ελευθερίας στη χαρισματική ελευθερία, που παρέχεται στον πιστό ενόσω παραμένει ζωντανό μέλος του μυστηριακού σώματος του Χριστού. Η άσκηση των αρετών με την ελεύθερη και αγαπητική τήρηση των εντολών από την μία και κατεξοχήν η ελεύθερη και συνειδητή μετοχή του πιστού στα μυστήρια της Εκκλησίας από την άλλη αποτελούν τον πιο συγκεκριμένο τρόπο, με τον οποίο ο πιστός υποτάσσει την κτιστή θέληση και ελευθερία του στην άκτιστη θέληση και ελευθερία του Θεού. Η υποταγή του ανθρώπου στο θέλημα του θεού παρά την φαινομενική αντινομία της προς την ελευθερία αποτελεί πρακτικώς το συνειδητό άνοιγμα του ανθρώπου στην πραγματική ελευθερία του. Με τον τρόπο αυτόν ο πιστός γίνεται μέτοχος στην ίδια την άκτιστη ζωή του Χριστού, που είναι ζωή ελευθερίας εν Αγίω Πνεύματι. Κατά συνέπεια, η εν Χριστώ ελευθερία του πιστού είναι χαρισματική ελευθερία και μάλιστα στο μέτρο υποταγής της ανθρώπινης ελευθερίας στην άκτιστη ελευθερία του Θεού. Είναι λοιπόν φανερό ότι η εν Αγίω Πνεύματι ελευθερία των πιστών δεν αποτελεί μια ασαφή, νεφελώδη και αόριστη πραγματικότητα. Αντίθετα είναι μια σαφής και πολύ συγκεκριμένη ενέργεια του Τριαδικού Θεού, που χαρακτηρίζει μια κατά μέθεξη χαρισματική και άκτιστη πραγματικότητα, η οποία νοηματοδοτεί όλες τις εκδηλώσεις και την όλη ζωή του πιστού. Στο πλαίσιο της Εκκλησίας δίνονται μερικά βασικά στοιχεία που περιγράφουν, χωρίς όμως και να εξαντλούν τα όρια φανερώσεως και τα όρια εκτροπής αυτής της ελευθερίας. Έτσι, το Ευαγγέλιο δίνει τους δείκτες που σηματοδοτούν τη ζωή της ελευθερίας, γι' αυτό και χαρακτηρίζεται από τον απόστολο Ιάκωβο ως «τέλειος νόμος της ελευθερίας»48, με βάση τον οποίο άλλωστε θα ανακριθεί και θα κριθεί η όλη ζωή των πιστών στη μέλλουσα κρίση49. Αναφερόμενος ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς στην παραπάνω βιβλική μαρτυρία σημειώνει ερμηνευτικώς ότι το Ευαγγέλιο είναι όχι μόνο «νόμος ελευθερίας» αλλά και «νόμος της χάριτος»50. Οι δύο αυτοί χαρακτηρισμοί του Ευαγγελίου ως νόμου της χάριτος και νόμου της ελευθερίας υποδηλώνουν, έμμεσα πλην σαφώς, ότι το Ευαγγέλιο δεν αποτελεί κώδικα νομικών επιταγών που καλούν σε συμμόρφωση με την απειλή της τιμωρίας, αλλά ότι είναι ένα πλαίσιο που οριοθετεί τη ζωή των πιστών και την προσανατολίζει σταθερά στην πηγή της πραγματικής ελευθερίας, που είναι ο Τριαδικός Θεός.

Στο σημείο όμως αυτό θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι η εν Χριστώ ελευθερία των πιστών έχει εσχατολογική προοπτική. Η ολοκλήρωση και η τελείωσή της βρίσκεται στα έσχατα. ‘Όπως είναι γνωστό από την εμπειρία της Εκκλησίας μας, τα έσχατα είναι και παρόντα, και ως παρόντα βιώνονται κατεξοχήν στα μυστήρια. Έτσι, οι πιστοί και στην παρούσα ζωή ζουν βεβαίως την χαρισματική ελευθερία ως πρόγευση και αρραβώνα της εσχατολογικής ελευθερίας τους. Αλλά η εν Αγίω Πνεύματι ελευθερία στην πληρότητά της θα βιωθεί και θα φανερωθεί μετά την ανάσταση των νεκρών, στη μέλλουσα βασιλεία του Θεού, όπου οι πιστοί θα συνθέτουν τα ένδοξα μέλη του μυστηριακού σώματος του Χριστού, και θα γίνονται όλο και περισσότερο δεκτικοί του Αγίου Πνεύματος τελειούμενοι ατελευτήτως51.

Συνοψίζοντας όσα αναφέραμε στο σύντομο αυτό άρθρο μας μπορούμε επιγραμματικά να πούμε ότι η ελευθερία του ανθρώπου ως οντολογικό γνώρισμα του κατ' εικόνα μπορεί κατά χάρη να αποκτά και άκτιστο χαρακτήρα με εσχατολογική προοπτική, όταν εμπλουτίζεται σταθερά με την άκτιστη ελευθερία του Θεού. Η άκτιστη αυτή ελευθερία βρίσκεται οντολογικώς εκεί όπου βρίσκεται και η χαρισματική παρουσία του Αγίου Πνεύματος. Το Άγιο Πνεύμα παρέχει την χαρισματική ελευθερία, που οικειώνεται μεν με τα μυστήρια, ενεργοποιείται όμως και βιώνεται συνειδητά, όταν ο πιστός υποτάσσει με την τήρηση των εντολών εκούσια και συνεχώς την κτιστή ελευθερία του στην άκτιστη ελευθερία του Θεού. 

Τέλος, η Εκκλησία αποτελεί το πλαίσιο πραγματώσεως της αληθινής ελευθερίας του άνθρώπου, επειδή αυτή αποτελεί τον χώρο οικειώσεως, βιώσεως και φανερώσεως της χαρισματικής παρουσίας του Αγίου Πνεύματος, το οποίο και εγγυάται στον άνθρωπο την πραγματική ελευθερία, αφού κατά τη βιβλική μαρτυρία «ου το πνεύμα Κυρίου, εκεί ελευθερία»52.

Καθηγητή  ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ  Ι.  ΤΣΕΛΕΓΓΙΔΗ          

Τμήμα Θεολογίας Α.Π.Θ. 

                                         

SUMMARY

THE CHARACTER OF MAN'S FREEDOM

We can say simply that man's freedom, as an ontological characteristic of his creation in the image of Cod, can take on an uncreated character with an eschatological perspective when it is steadily enriched by the uncreated freedom of God. This uncreated freedom is found where ever the charismatic presence of the Holy Spirit is found. The presence of the Holy Spirit grants charismatic freedom, which can be known through participation in the Holy Mysteries, and can also be activated and lived consciously whenever the believer subjects himself voluntarily to the observance of the commandments and continually offers his own created freedom to the uncreated freedom of God. Finally the church provides the context for accomplishing the true freedom of man since it is the locus for the manifestation of this charismatic presence of the Holy Spirit and the place for familiarization with and life in the Holy Spirit, who secures true freedom for man. For according to Scripture, «where the Spirit of the Lord is, there is freedom», (II Cor, 3,17).

1. «Ου γαρ εκ της ουσίας ο ων, αλλ' εκ του όντος η ουσία. αυτός γαρ ο ων όλον εν εαυτώ συνείληφε το είναι». Γρηγορίου Παλαμά, Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων 3,2,12, επιμ. Π. Χρήστου, Γρηγορίου του Παλαμά, Συγγράμματα, τόμ. Α', Θεσσαλονίκη 1962, σ. 666. Πρβλ. Γρηγορίου Θεολόγου, Λόγος 45,3 PG 36, 625C.

2. Βλ. Γέν. 1,27.

3. Βλ. Κεφάλαια φυσικά κλπ. 47, PG 150, 1156 Α.

4. Βλ. Ομολογία 6, επιμ. Π. Χρήστου, Γρηγορίου του Παλαμά, Συγγράμματα, τομ. Β', σ. 497.

5. Ομιλία 36, PG 151, 449 Β.

6. Βλ. Γ. Μαντζαρίδου, Παλαμικά, Θεσσαλονίκη 1998, σ. 156 εξ.

7. Κεφάλαια φυσικά κλπ. 27, PG 150, 1137 D.

8. Βλ. Ομιλία 41, PG 151, 517 C.

9. Βλ. Ομιλία 63, έκδ. Σ. Οικονόμου, Του εν αγίοις πατρός ημών Γρηγορίου αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης του Παλαμά, Ομιλίαι ΚΒ', Αθήναι 1861, σ. 280.

10. Βλ. Κεφάλαια φυσικά κλπ. 44, PG 150, 1152 D.

11. Βλ. Κεφάλαια φυσικά κλπ. 39, PG 150, 1148 Β.

12. Βλ. Ομιλία 5, PG 151, 64 Β.

13. Βλ. Κεφάλαια φυσικά κλπ. 54, PG 150, 1160 D.

14. Βλ. ό.π.. 31, 388 C.

15. Βλ. Ομιλία 22, PG 151, 289 Α.

16. Βλ. Ομιλία 43,5, Σ. Οικονόμου, σ. 45.

17. Βλ. Λόγος εις τα σωτήρια και ζωοποιά πάθη του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού 5, εκδ. Β. Ψευτογκά, σ. 98.

18. Βλ. Ομιλία 16, PG 151, 139 D.

19. Βλ. Ομιλία 52, Σ. Οικονόμου σ. 123.

20. Βλ. Ομιλία 5, PG 151, 64 BC Πρβλ. Ομιλία 61, Σ. Οικονόμου σ. 266.

21. Βλ. Ομιλία 50, Σ. Οικονόμου σ. 101.

22. Βλ. ό.π., σ. 102.

23. Βλ. Ομιλία 57, Σ. Οικονόμου, σ. 220.

24. Βλ. Ομιλία 21, PG 151, 277 ΑΒ: «Ο γαρ γέγονε, δι' ημάς γέγονεν ο Κύριος... και άπερ έπαθε τη σαρκί, δι' ημάς έπαθε, τα ημών εξιώμενος πάθη, και δια τας ημετέρας αμαρτίας ήχθη εις θάνατον, και δι' ημάς ανέστη και ανελήφθη, παροικονομών ημίν την εις απείρους αιώνας ανάστασιν και ανάληψιν».

25. Βλ. Ομιλία 16, PG 151, 201 Α.

26. Βλ. Ομιλία 58, Σ. Οικονόμου, σ. 230-231.

27. Βλ. Προς Ξένην, PG 150, 1077.

28. Ρωμ. 8,2.

29. Βλ. Αντιρρητικός προς Ακίνδυνον 5,23,91. Π. Χρήστου, τόμ. Γ' σ. 356-7.

30. Βλ. Ομιλία 12, PG 151, 204 CD. Πρβλ. Ομιλία 16, PG 151, 206 Β.

31. Βλ. Ομιλία 14, PG 151, 168 Α.

32. Βλ. Ομιλία 21, PG 151, 281 D, με αναφορά στο Εβρ. 1,3.

33. Ρωμ. 8,15.

34. Βλ. Αντιρρητικός προς Ακίνδυνον 5,17,67, επιμ. Π. Χρήστου, τόμ. Γ', σ. 336-337.

35. Β' Κορ. 3,17.

36. Βλ. Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων 3,1,36, επιμ. Π. Χρήστου, Συγγράμματα, τόμ. Α', σ. 649.

37. Βλ. Ομιλία 16, PG 151, 217 C.

38. Βλ. Ομιλία 56, Σ. Οικονόμου, σ. 207-208.

39. Βλ. Αποδεικτικός 1,10, Π. Χρήστου, τόμ. Α', σ. 37.

40. Με αναφορά στο Ιω. 1,12-13.

41. Ομιλία 57, Σ. Οικονόμου, σ. 221.

42. Λόγος 31 (Θεολογικός 5), PG 36, 165C. Πρβλ. Λόγος 41,9, PG 36, 441C. Βλ. στο Γρηγορίου Παλαμά, Αντιρρητικός 5,17,66, επιμ. Π. Χρήστου, Συγγράμματα, τόμ. Γ', σ. 335-7.

43. Βλ. ό.π., σ. 336.

44. Βλ. ό.π., σ. 337.

45. Βλ. Συνοδικός Τόμος 3, PG 151, 729 Β.

46. Βλ. Όρο Πίστεως της S' Οικουμενικής Συνόδου, στο, Ιω. Καρμίρη, Τα δογματικά και συμβολικά μνημεία της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας, Αθήναι 1960, τόμ. Α', σ. 222-223: «Και δύο φυσικάς θελήσεις, ήτοι θελήματα εν αυτώ, και δύο φυσικάς ενεργείας αδιαιρέτως, ατρέπτως, αμερίστως, ασυγχύτως, κατά την των αγίων Πατέρων διδασκαλίαν ωσαύτως κηρύττομεν. και δύο μεν φυσικά θελήματα ουχ υπεναντία, μη γένοιτο... αλλά επόμενον το ανθρώπινον αυτού θέλημα, και μη αντιπίπτον ή αντιπαλαίον, μάλλον μεν ουν και υποτασσόμενον τω θείω αυτού και πανσθενεί θελήματι».

47. Βλ. σχετικώς, Ιω. Δαμασκηνού, ‘Εκδοσις ακριβής της ορθοδόξου πίστεως 57, PG 94, 1033 Α: «Έχειν τον Χριστόν ομολογούμεν καταλλήλως ταις δύο φύσεσι διπλά τα φυσικά ιδιώματα, δύο θελήσεις φυσικάς, την τε θείαν και την ανθρωπίνην, και ενεργείας δύο φυσικάς, θείαν τε και ανθρωπίνην, και αυτεξούσια δύο φυσικά, θείον τε και ανθρώπινον, και σοφίαν και γνώσιν, θείαν τε και ανθρωπίνην. Ομοούσιος γαρ ων τω Θεώ και Πατρί, αυτεξουσίως θέλει και ενεργεί ως Θεός, ομοούσιος δε ων και ημίν, αυτεξουσίως θέλει και ενεργεί ως άνθρωπος».

48. Ιακ. 1,25.

49. Πρβλ. Ιακ. 2,12.

50. Βλ. Ομιλία 38, PG 151, 480 C.

51. Βλ. Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων 2,2,11, επιμ. Π. Χρήστου, Συγγράμματα, τόμ. Α', σ. 517.

52. Β' Κορ. 3,17.

http://imverias.blogspot.gr, https://kaini-ktisis.blogspot.gr 

ΤΙΜΩΡΗΣΑΜΕ ΤΗΝ ΦΥΣΗ ΠΑΡΑ- ΦΥΣΗ ΚΑΙ ΑΥΤΗ ΜΑΣ ΤΙΜΩΡΕΙ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΑ

Γράφει ο Δρ. Κωνσταντίνος Βαρδάκας

Η Ελλάδα πνιγμένη στην « Μάνδρα των μνημονίων» .

15 Νοεμβρίου και οι αθώοι  νεκροί δεκαπέντε

Τις επόμενες μέρες πόσοι αφού υπάρχουν αγνοούμενοι στην  Δυτ. Αττική (ευρύτερη περιοχή Μάνδρας- Ελευσίνας);

Εθνικό Πένθος αρκεί ;

Σοκάρει η περιγραφή οδηγού φορτηγού: «Μου γλίστρησε το χέρι ενός παππού -Τον πήρε το νερό» http://www.iefimerida.gr/

Αρχιπύραρχος Πυροσβεστικής: «Τόσα χρόνια που είμαι διοικητής, δεν έχω δει ποτέ τόσο μεγάλη καταστροφή»

«Οι εικόνες από τις φονικές πλημμύρες που έπληξαν την Ελευσίνα, τη Μάνδρα και τη Νέα Πέραμο, έκαναν το γύρο του κόσμου. Το πρακτορείο Reuters αναφέρει πως «τόσο έντονες καταρρακτώδεις βροχές δεν είναι συνηθισμένες στην Ελλάδα, όπου οι κακές υποδομές αφήνουν τους πολίτες ευάλωτους στις πλημμύρες».

Το Associated Press, το τηλεγράφημα του οποίου αναμετέδωσαν όλα τα μεγάλα αμερικανικά Μέσα (Fox News, ABC News και CTV News), ανέφερε πως «πλημμύρες στις δυτικές συνοικίες της ελληνικής πρωτεύουσας μετέτρεψαν τους δρόμους σε χείμαρρους λάσπης και μπάζων». https://anatakti.wordpress.com/

Συσσωρευμένοι χείμαρροι προκαλούν συσσωρευμένη ΟΡΓΗ σε αυτό που λέμε διαχρονική ανεπάρκεια στους χρόνους της Μεταπολίτευσης.

«Aποκαλυπτικός για τις ανθρώπινες ευθύνες που υπάρχουν στις περιοχές της Μάνδρας και της Νέας Περάμου, ευθύνες που οδήγησαν στη σημερινή τραγωδία, ήταν ο καθηγητής Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρώην πρόεδρος του ΟΑΣΠ, Δημήτρης Παπανικολάου.

Μιλώντας στον ραδιοφωνικό σταθμό realfm 97,8 ο κ. Παπανικολάου έκανε λόγο για το «χρονικό μιας προαναγγελθείσας τραγωδίας», καθώς όπως ανέφερε χαρακτηριστικά το μάθημα που έκανε σε μεταπτυχιακούς του φοιτητές ήταν πάνω στις συγκεκριμένες περιοχές με βάση τις προηγούμενες καταστροφές και, μάλιστα, τους έλεγε ότι ήταν θέμα χρόνου να γίνει.»  http://www.iefimerida.gr/

Τόσα έργα, τόσες υπερβάσεις στα ολυμπιακά έργα και στα άλλα , θα μπορούσαν να καλύψουν την στοιχειώδη αντιπλημμυρική θωράκιση της Αττικής;

Λέμε το κακό  «οφείλεται στην κλιματική αλλαγή, τα ακραία καιρικά φαινόμενα  και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί»

Και η ΟΡΓΗ του ΘΕΟΥ με αυτά που κάναμε και εξακολουθούμε αμετανόητα να κάνουμε  άραγε  αντιμετωπίζεται;

Δεν μπαζώσαμε μόνο τα ρέματα, μπαζώσαμε και τις ζωές μας με σκουπίδια όλων των ειδών, μπαζώσαμε και τις ψυχές μας με ακαθαρσίες.

ΘΡΗΝΟΥΜΕ αθώους δίχως να προβληματιζόμαστε για το τι μέλλει γενέσθαι.

Άνοιξε ο ΑΔΗΣ και βγάζει συμφορές ανθρώπινες και όλοι παριστάνουμε τους ανεύθυνους .

Ο ΕΝΦΙΑ δηλ. η ακίνητη περιουσία της περιοχής της Μάνδρας και της Ελευσίνας γλίστρησε μαζί με τα λασπόνερα.

Οι αθώες ψυχές όμως που χάθηκαν αδίκως σηματοδοτούν αυτό που έρχεται σύντομα σε ολάκερη την χώρα.

Είναι στιγμές ευθύνης και συναλληλίας όχι στα λόγια αλλά στις πράξεις.

Σήμερα δοκιμαζόμαστε όλοι μας και δίνουμε πνευματικές εξετάσεις.

Με δέος έμπροσθεν σε αυτά που ακολουθούν. Ακουμπάμε ήδη κόκκινες γραμμές μέσα και έξω. Τα πάντα είναι ανοικτά, όπως και ο Ουρανός.

Δρ. Κωνσταντίνος Βαρδάκας

http://epanastasilae.blogspot.gr

ΑΓΟΡΙΑ ΜΕ ΦΟΥΣΤΑ ΚΑΙ ΤΙΑΡΑ ΘΕΛΕΙ Η ΑΓΓΛΙΚΑΝΙΚΗ "ΕΚΚΛΗΣΙΑ"!

Σε μια απίστευτη προτροπή προχώρησε η Εκκλησία της Αγγλίας, υπό το κάλυμμα της αντιμετώπισης του ομοφοβικού εκφοβισμού, καλώντας τους γονείς να αφήνουν τα παιδιά τους να φορούν γυναικεία ή ανδρικά ρούχα κατά το δοκούν, ανεξαρτήτως φύλου.

«Είτε πρόκειται για τιάρα είτε για φούστα μπαλέτου από τούλι και τακούνια, πυροσβεστικό κράνος ή κάπα υπερήρωα, τα αγόρια και τα κορίτσια θα πρέπει να φοράνε ό,τι επιθυμούν χωρίς να υπακούν σε στερεότυπα των φύλων» επισήμανε η Αγγλικανική Εκκλησία σε έκθεσή της, τονίζοντας ακόμα πως ιδίως τα σχολεία θα πρέπει να αποτελούν ένα ασφαλές καταφύγιο για «εξερεύνηση και παιχνίδι».

Η έκθεση των Αγγλικανών εστάλη σε 4.700 θρησκευτικά σχολεία (με τις ευλογίες του Αρχιεπισκόπου του Κάντερμπουρι) και περιγράφει διάφορους τρόπους για να παταχθεί ο εκφοβισμός εις βάρος ομοφυλοφίλων, αμφιφυλοφίλων και διεμφυλικών μέσα στις σχολικές αίθουσες.

Παρά το γεγονός πως η Βρετανία είναι μία από τις λιγοστές χώρες όπου τα μέλη της κοινότητας ΛΟΑΤ (Λεσβίες, Ομοφυλόφιλοι, Αμφιφυλόφιλοι και Τρανς) έχουν συνταγματικά ίσα δικαιώματα, οι ακτιβιστές υποστηρίζουν ότι εξακολουθούν να πέφτουν θύματα διακρίσεων και κακομεταχείρισης.

Πριν από μερικές ημέρες, η φιλανθρωπική οργάνωση Stonewall για τα δικαιώματα των ΛΟΑΤ ανέφερε σε έκθεσή της πως σχεδόν οι μισοί μαθητές ΛΟΑΤ υφίστανται εκφοβισμό και πως περισσότερα από δύο στα πέντε διεμφυλικά παιδιά στη Βρετανία έχουν κάνει απόπειρα αυτοκτονίας.

ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, http://thriskeftika.blogspot.gr

ΓΟΝΕΙΣ ΤΟΥ 2ΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙΝΟΥΡΙΟΥ ΕΠΙΣΤΡΕΦΟΥΝ ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ

Γονείς 2ου Δημοτικού Σχολείου Καινουρίου:

Επιστρέφουν βιβλία Θρησκευτικών στο Υπουργείο!

Κύμα αντιδράσεων έχει προκαλέσει πανελλαδικά και στην Αιτωλοακαρνανία η νέα μορφή όλων των βιβλίων των θρησκευτικών του φετινού σχολικού έτους και κυρίως της Δ’ Δημοτικού.

Όπως είχε αναφέρει η «Σ» στις 26 Σεπτεμβρίου σε αντίστοιχο ρεπορτάζ, γονείς προετοιμάζονταν να υποβάλουν ομαδικές μηνύσεις προς το Υπουργείο Παιδείας ή να επιστρέψουν τα βιβλία των παιδιών τους.

Το όλο κλίμα που δημιουργήθηκε σε πανελλαδικό επίπεδο, έκανε όλο και περισσότερους γονείς να αρχίσουν να αναρωτιούνται τι συμβαίνει με τα βιβλία των θρησκευτικών. Αποτέλεσμα του αναβρασμού αυτού, ήταν σε κάποια σχολεία οι γονείς και οι σύλλογοι Γονέων και Κηδεμόνων να διοργανώσουν ενημέρωση με τη συμμετοχή Θεολόγων.

Αντίστοιχη διαδικασία ακολουθήθηκε λοιπόν και στο 2ο Δημοτικό Σχολείο Καινουρίου με τους γονείς και το σύλλογο να κάνει ένα επιπλέον βήμα, να λάβει δηλαδή την απόφαση να επιστρέψει τα βιβλία στο Υπουργείο Παιδείας και να ζητήσει να επανέλθουν για διδασκαλία στις αίθουσες τα περσινά βιβλία, για τα οποία όπως ανέφερε στη «Σ» η Πρόεδρος του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων Κατερίνα Ρεντίφη: «να μεν παρουσίαζαν και άλλες θρησκείες, αλλά δεν προκαλούσαν σύγχυση στα παιδιά».

Η κ. Ρεντίφη τόνισε επίσης: «ξεκινήσαμε να συλλέγουμε βιβλία για να τα επιστρέψουμε στο Υπουργείο Παιδείας όπως επίσης και υπεύθυνες δηλώσεις από τους γονείς των παιδιών. Μέσα σε μια μέρα συγκεντρώθηκαν 20 δηλώσεις και βιβλία, ενώ τα παιδία που φοιτούν στο 2ο Δημοτικό Σχολείο Καινουρίου είναι 50. Θα συλλέγουμε όλη την εβδομάδα βιβλία και δηλώσεις γονέων. Αρχικά έγινε μια συγκέντρωση με τον Σύλλογο Γονέων και τον Διευθυντή του σχολείου, καθώς υπήρχαν πολλά παράπονα σχετικά με το βιβλίο των θρησκευτικών. Κατόπιν, η συντριπτική πλειοψηφία των γονέων, πρότεινε να συλλέξουμε τα βιβλία και να τα επιστρέψουμε στο υπουργείο. Σαν σύλλογος γενικότερα και σαν Πρόεδρος προσωπικά θεώρησα σωστό πρώτα να γίνει μια έγκυρη ενημέρωση και έπειτα να προβούμε στην συγκέντρωση των βιβλίων, ώστε να γνωρίζουμε όλοι τι πρόκειται να κάνουμε και για ποιο λόγο επακριβώς. Συνεπώς, κάναμε συνέλευση – εκδήλωση στο σχολείο με προσκεκλημένους επιστήμονες που είναι γνώστες του θέματος, τον κ. Μάλαινο, τον κ. Παπαθανασίου και τον κ. Ξευγένη που είναι Θεολόγοι και ανήκουν στην Ένωση Θεολόγων, οι οποίοι μας ανέλυσαν πλήρως τι ακριβώς έχει αλλάξει στο μάθημα των θρησκευτικών από πέρσι. Κατόπιν της ενημέρωσης, συγκεντρωθήκαμε εκ νέου τα μέλη του συλλόγου και οι υπόλοιποι γονείς και κατά συντριπτική πλειοψηφία αποφασίσαμε να προβούμε στην επιστροφή των βιβλίων των θρησκευτικών, φακέλου μαθητή όπως ονομάζεται πλέον, στο Υπουργείο Παιδείας ως ένδειξη διαμαρτυρίας. Το θέμα αφορά τα βιβλία των θρησκευτικών από την Γ’ τάξη του Δημοτικού έως και την ΣΤ’ τάξη. Το όλο ζήτημα είναι ότι οι αλλαγές στα βιβλία των θρησκευτικών θα επιφέρουν στα παιδία σύγχυση και συγκρητισμό. Ένα παιδάκι άλλα θα ακούει στο σπίτι, αλλά θα διαβάζει. Τα βιβλία περιέχουν το «πάτερ ημών», μια προσευχή των μωαμεθανών και μια προσευχή ινδουισμού. Το να παρουσιάζονταν τα θετικά και τα αρνητικά της κάθε θρησκείας το καταλαβαίνουμε και το αντιλαμβανόμαστε. Το παιδί, δεν έχει την κατάλληλη ηλικία για να είναι σε θέση να αποφασίζει».

Μάλιστα η κ. Ρεντίφη διευκρινίζει: «δεν θέλουμε να καταργηθεί το μάθημα των θρησκευτικών, η όλη ιστορία μπορεί να είναι μια αφορμή για την κατάργηση του μαθήματος. Δεν αποσκοπούμε σε κάτι τέτοιο».

Κων/νος Χονδρός

sinidisi.gr, http://thriskeftika.blogspot.gr

ΚΑΙ Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΧΙΟΥ ΜΑΡΚΟΣ ΕΥΛΟΓΕΙ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ

Ο Μητροπολίτης Χίου Μάρκος για τα Θρησκευτικά

Ἡ Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος κατά τήν Συνεδρία τῆς 27 Ἰουνίου 2017 ἐνημερώθηκε περί τῶν ἀποτελεσμάτων τοῦ διαλόγου μεταξύ τῆς Τριμελοῦς ἐξ’ Ἀρχιερέων Ἐπιτροπῆς καί τῆς Ἐπιτροπῆς τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας καί ἀποφάσισε τήν συνέχιση τοῦ διαλόγου γιά τήν παρακολούθηση τῶν νέων βιβλίων πρίν αὐτά τυπωθοῦν χωρίς ὅμως νά ἐγκρίνει ἤ νά ἀπορρίψει τά τετράδια.

Μετά τήν διανομή τῶν τετραδίων τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν, τά ὁποῖα θά ἀξιολογηθοῦν προκειμένου νά ἐκτυπωθοῦν ἤ ὄχι ὡς βιβλία, διαπιστώνουμε ὅτι αὐτά ἀπέχουν πάρα πολύ ἀπό τό περιεχόμενο, τό ὁποῖο ἡ Ἐκκλησία θά ἐνέκρινε (ἄρθρον 16, παράγραφος 3 τοῦ Συντάγματος καί ἄρθρον 9, παράγραφος ε’ τοῦ Νόμου 590/1977).

Ἡ διαπίστωση αὐτή ὁδηγεῖ πάρα πολλούς συλλόγους γονέων σέ ὁλόκληρη τήν Χώρα νά ἐπιστρέφουν τά τετράδια τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν, γεγονός πού ὠφείλεται στήν ἀξιέπαινη εὐαισθησία τῶν γονέων γιά τήν διατήρηση τῆς Ἑλληνορθοδόξου ταυτότητος καί παραδόσεως τῆς παιδείας, μακράν ἀπό κάθε ἀνεπίτρεπτη καπηλεία ἤ ἀπό κάθε ἀπαράδεκτη πολεμική.

Ἐκτιμῶ ὅτι οἱ ἁρμόδιοι ὠφείλουν νά λάβουν ὑπ’ὄψιν τά γεγονότα αὐτά καί νά προβοῦν σέ διόρθωση τῶν κειμένων ὥστε τά παιδιά μας νά διδάσκονται τήν Πίστη μας, χωρίς θρησκευτικούς συγκρητισμούς, οἱ ὁποῖοι μόνο ὡς ἐγκυκλοπαιδική πληροφόρηση μποροῦν νά διδαχθοῦν σέ μεγαλύτερες καί πιό ὥριμες ἡλικίες.

http://thriskeftika.blogspot.gr 

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Ι. ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ: ΓΙΑΤΙ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΑ ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ;

Γιατί προκαλούν αντιδράσεις τα νέα βιβλία των Θρησκευτικών;

Γράφει ο Κωνσταντίνος Ι. Αντωνόπουλος, θεολόγος M.Th.

Φουντώνουν οι αντιδράσεις για τα βιβλία των Θρησκευτικών, με μια επαναστατική στα παγκόσμια εκπαιδευτικά χρονικά κίνηση, την επιστροφή των βιβλίων-Φακέλων που δόθηκαν στα παιδιά για τη διδασκαλία του μαθήματος.

Οι αντιδρώντες γονείς, υποστηρίζουν τεκμηριωμένα ότι υπάρχει άνιση μεταχείριση ανάμεσα στους ορθόδοξους και τους ετερόδοξους και ετερόθρησκους μαθητές, καθώς οι θρησκευτικές κοινότητες στην Ελλάδα, όπως των Μουσουλμάνων, Ρωμαιοκαθολικών και Ιουδαίων, με νόμους του κράτους έχουν την ευχέρεια να επιλέγουν τα διδακτικά εγχειρίδια για την κατηχητική-ομολογιακή διδασκαλία της θρησκείας τους στα ελληνικά σχολεία, ενώ οι ορθόδοξοι, αν και πλειοψηφία, δεν έχουν τέτοια επιλογή.

Χρησιμοποιεί το Υπουργείο Παιδείας δύο μέτρα και δύο σταθμά. Αυτό δηλαδή που δικαιούται και το απολαμβάνει ο Εβραίος, ο Μουσουλμάνος και ο Ρωμαιοκαθολικός μαθητής, δηλαδή τη διδασκαλία της δικής του πίστεως, για ποιον λόγο η πολιτεία να το στερεί στον ελληνορθόδοξο μαθητή; Παραβιάζει δηλαδή την αρχή της ισονομίας και ισοπολιτείας. Μεροληπτεί εις βάρος των ορθοδόξων μαθητών εφαρμόζοντας ρατσιστική και παντελώς ανεξήγητη μεταχείριση της πλειοψηφίας.

Οι ανατολικές θρησκείες, τις οποίες διδάσκονται τα Ελληνόπουλα από τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού δεν έχουν καμία σχέση με τις ρίζες της Ευρώπης, στην οποία ανήκουμε. Η ορθόδοξη χριστιανική διδασκαλία στα σχολεία είναι χρήσιμη και για τη συνειδητοποίηση του ευρωπαϊκού πολιτισμού.

Εκείνο που πρέπει να τονισθεί είναι ότι δεν είναι κακό να δίδεται στους μαθητές των μεγάλων τάξεων Γυμνασίου και Λυκείου σε ξεχωριστά κεφάλαια, ενημέρωση για άλλα δόγματα και άλλες θρησκείες που έχουν μεγάλο αριθμό πιστών. Η θεμελιώδης διαφωνία στα νέα Προγράμματα Σπουδών, της Πανελληνίου Ενώσεως Θεολόγων και άλλων ειδικών επιστημόνων είναι ως προς τον τρόπο παρουσιάσεως της Ορθοδοξίας και των θρησκευμάτων. Αντί να γίνεται σαφής διάκριση μεταξύ της ορθοδόξου διδασκαλίας και των άλλων θρησκειών, το Νέο Πρόγραμμα τα παρουσιάζει όλα μαζί συγκεχυμένα και ισοπεδωμένα. Οι άγιοι της Εκκλησίας αναμειγνύονται με πολιτικά πρόσωπα, η ορθόδοξη νηστεία με τη γιόγκα κ.λπ. Τα Νέα Προγράμματα Σπουδών, δέσμια της πολυθρησκειακής τους ιδεολογίας, εξετάζουν τον Ιησού Χριστό ως δάσκαλο, παράλληλα με τον Βούδα, τον Λάο Τσε και τον Μωάμεθ, και, αντίστοιχα, παραθέτουν δίπλα –δίπλα ισότιμα και ισόκυρα με τις διδασκαλίες του Χριστού, κάποια αποφθέγματα των θρησκευτικών αρχηγών.

Ως κράτος δείχνουμε μεγάλο ενδιαφέρον να διασώσουμε τη βιοποικιλότητα του ελληνικού χώρου. Το μόνο όμως που δεν προστατεύεται, το μόνο που, μάλιστα, απειλείται η συνέχεια της ύπαρξής του και οι κίνδυνοι επιτείνονται με μέτρα, νόμους και πολιτικές, είναι η Ελληνορθόδοξη παράδοσή μας και ας το επιτάσσει ρητά το Σύνταγμά του Ελληνικού κράτους. Η Ελληνική Πολιτεία, τόσο ευαίσθητη οψίμως σε ζητήματα “αυτοπροσδιορισμού”, οφείλει να σεβαστεί την ιδιοπροσωπία μας ως Ορθοδόξων Χριστιανών, το Νόμο, το Σύνταγμα και τις Διεθνείς Συμβάσεις.

Η προσπάθεια για την επιβολή στα σχολεία ενός αποχριστιανοποιημένου και πολυθρησκειακού μαθήματος στη θέση των ορθόδοξων Θρησκευτικών θα οδηγήσει σε μια περαιτέρω αμφισβήτηση του πολιτισμού μας και σε διαστρέβλωση της εθνικής μας ταυτότητας.

Η Πανελλήνια Ένωση Θεολόγων, πολλές φορές έχει κάνει έκκληση στον Υπουργό Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων κ. Κώστα Γαβρόγλου και σε όσους ακόμη εργάζονται για την με κάθε τρόπο βίαιη επιβολή των αντιχριστιανικών και αντορθόδοξων ιδεοληψιών τους στην ελληνική κοινωνία, να εγκαταλείψουν αυτή την καταστροφική – αποδομητική, αδιέξοδη πολιτική, καθώς και τη διχαστική ρητορική τους. Κάλεσε ακόμα τους αρχιτέκτονες αυτής της μεθόδευσης να σταματήσουν άμεσα να οργανώνουν, με τη δύναμη της εξουσίας, την πνευματική καταστροφή του ελληνικού πολιτισμού, το σπουδαιότερο κομμάτι του οποίου είναι η Ορθοδοξία.

Ο Θεός των Χριστιανών είναι Θεός της αγάπης και της ειρήνης, δεν είναι Θεός του μίσους και των σκοτωμών όπως σε άλλες θρησκείες. Μην πολεμάτε λοιπόν την Ορθοδοξία και την Ελλάδα αγαπητοί υπεύθυνοι, διότι σκοτώνετε τη ζωή σας και τα παιδιά σας.

Η λαϊκή αντίδραση ποτέ δεν πάει χαμένη. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η απόσυρση της Ιστορίας της ΣΤ΄ Δημοτικού. Γι’ αυτό κι έχουν μεγάλη σημασία οι δράσεις των γονέων για το ζήτημα των Θρησκευτικών.

Σύμφωνα με την Πανελλήνια Ένωση Θεολόγων, τα Νέα Προγράμματα Σπουδών και τα νέα βιβλία-Φάκελοι του μαθήματος των Θρησκευτικών, ως προς τη φιλοσοφία, τη δομή και το περιεχόμενό τους, είναι και αντισυνταγματικά και αντιπαιδαγωγικά και αντορθόδοξα και γι΄ αυτό πρέπει το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων:

 να αποσύρει άμεσα τα τωρινά βιβλία μαζί με τα Νέα Προγράμματα Σπουδών στα Θρησκευτικά, που οδήγησαν σε αυτού του είδους τα βιβλία (Φακέλους),

 να επαναφέρει σε ισχύ τα προηγούμενα Προγράμματα και Βιβλία, αφού γίνουν οι απαιτούμενες παιδαγωγικού και μεθοδολογικού περιεχομένου διορθώσεις, από εξειδικευμένους επί τούτου παιδαγωγούς και θεολόγους.

 να αντιμετωπίζει, όχι με ιδεοληπτικά, αλλά με θεολογικά και παιδαγωγικά κριτήρια το όλο πλαίσιο της αγωγής των Ελλήνων ορθοδόξων μαθητών μέσα από όλες γενικά τις εκπαιδευτικές και προγραμματικές δράσεις, στις οποίες τον τελευταίο καιρό παρατηρείται διαρκώς και μονίμως μια τάση υποτίμησης, προσβολής, υποβάθμισης, διάβρωσης, στοχοποίησης και διωγμού της ορθόδοξης ταυτότητας και κληρονομιάς που πολιτισμικά θεωρείται αναγκαία και απαραίτητη για την ολόπλευρη ανάπτυξή τους,

 να σεβαστεί επιτέλους, τη συνταγματική νομιμότητα και το ορθόδοξο χριστιανικό πιστεύω της συντριπτικής πλειονοψηφίας του Ελληνικού λαού.

tameteora.gr, http://thriskeftika.blogspot.gr

ΤΟ ΧΡΩΣΤΑΜΕ ΣΕ ΟΣΟΥΣ ΘΑ ΕΡΘΟΥΝ

Το χρωστάμε σε όσους θα έρθουν

Του Δημητρίου Νταφούλη*

Το θρησκευτικό συναίσθημα και γενικότερα η θρησκεία είναι για κάθε πιστό το οξυγόνο της ψυχής του. Η θρησκευτικότητα του ανθρώπου είναι συνυφασμένη με την ψυχή του και έργο της κατήχησης είναι να τον οδηγήσει στην κατάκτηση της γνώσης του δόγματος ώστε να έχει ορθό θρησκευτικό προσανατολισμό.

Η γνώση του ευαγγελικού λόγου και των μυστηρίων για έναν τρόπο ζωής με αγάπη στο Θεό και τον πλησίον, η γνώση του δόγματος, των πατερικών λόγων, της μαρτυρίας των αγίων και της ιερής παράδοσης, οριοθετεί και ερμηνεύει εννοιολογικά τη θρησκευτική συνείδηση και το περιεχόμενό της.

Η προσφορά της στο έθνος μεγάλη, αφού με την εθνική συνείδηση κράτησαν το γένος στη ζωή σε αιώνες σκλαβιάς και το εμψύχωναν στον αγώνα του για την ελευθερία!

Αυτή η θρησκευτική συνείδηση τροφοδοτείται και καλλιεργείται τόσο από την οικογένεια και την εκκλησία όσο και από το σχολείο συστηματικά και προγραμματισμένα με το μάθημα των Θρησκευτικών και την οργάνωση της σχολικής ζωής.

Μια ιστορική αναδρομή και μελέτη των σχετικών άρθρων όλων των μέχρι σήμερα Συνταγμάτων και της νομοθεσίας «περί Παιδείας» της χώρας μας πληροφορεί και πείθει για την αναγκαιότητα της διδασκαλίας του μαθήματος, αφού έτσι «επιτυγχάνεται η εθνική και θρησκευτική συνείδηση και διάπλαση ελεύθερων και υπεύθυνων πολιτών επί τη βάσει του ελληνοχριστιανικού πολιτισμού αλλά και γιατί οι νέοι «εξοικειώνονται βαθμιαία με τις ηθικές, θρησκευτικές, εθνικές, ανθρωπιστικές και άλλες αξίες και να τις οργανώνουν σε σύστημα αξιών». Συμβάλλει δε καθοριστικά στη δημιουργία μιας ολοκληρωμένης και ισορροπημένης προσωπικότητας του παιδιού και το βοηθάει να ενταχθεί στην εκκλησία του Χριστού «ως συμπολίτης των αγίων και οικείος Θεού».

Σήμερα μάλιστα είναι περισσότερο επιτακτική η διδασκαλία του μαθήματος Θρησκευτικών γιατί ο άνθρωπος έχει σχεδόν αποηθικοποιηθεί και απομακρυνθεί από τον Χριστό χάρη του χρήματος και των κάθε είδους απολαύσεων προς ικανοποίηση του «εγώ» του.

Οφείλουμε, λοιπόν, ως πιστοί ορθόδοξοι χριστιανοί, πολιτεία, εκκλησία και λαός να αγρυπνούμε γιατί όπως λέει ο Απ. Παύλος «ενστήσονται καιροί χαλεποί, έσονται γαρ οι άνθρωποι φίλαυτοι, φιλάργυροι, αλαζόνες, υπερήφανοι, βλάσφημοι.. διάβολοι, φιλήδονοι μάλλον ή φιλόθεοι!». Και τότε;

Τι μπορείς να βάλει άραγε στη θέση του Θεού άμα τον βγάλεις από τη σκέψη του ανθρώπου; Από πού να βυζάξει ελπίδα και δύναμη;

Τα όποια προβλήματα δημιουργούνται σήμερα στα σχολεία μας με τη φοίτηση των παιδιών των μεταναστών, προσφύγων και άλλων δεν θεραπεύονται με εκπτώσεις του δικού μας πολιτισμού. Ούτε γίνεται να αλλάξουμε τα προγράμματα σπουδών σε βάρος των Ελληνοπαίδων και να μην προβάλουμε τα εθνικά και θρησκευτικά μας σύμβολα.

Τούτο σε καμία περίπτωση δεν υποδηλώνει ρατσισμό. Εξάλλου από τον όρκο του Μεγάλου Αλεξάνδρου γνωρίζουμε «πως τους ανθρώπους δεν τους ξεχωρίζουμε από το χρώμα και το χώμα αλλά από την αρετή!».

Ας κάνουν και οι ξένοι ό,τι έκαναν και κάνουν και οι απόδημοι Έλληνες, ιδρύοντας σχολεία «μητρικής γλώσσας», όπου οργανωμένα τα παιδιά τους να διδάσκονται τη γλώσσα και τη θρησκεία τους. Και ο απόδημος Ελληνας έζησε δύσκολες καταστάσεις στις χώρες υποδοχής. Και με την «κατ’ οίκον αγωγή» διδάσκοντας το δικό τους Θεό, ιστορία, πολιτισμό και θρησκεία επιβίωσε.

Εξάλλου ένας από τους στόχους των διαπολιτισμικών σχολείων σήμερα είναι να γνωρίσει ο ένας πολιτισμός τον άλλο.

Η πρόθεση «δια» δε σημαίνει διαίρεση. Σημαίνει τον τρόπο, τη μέθοδο και τη διαδικασία με την οποία πραγματώνεται η όσμωση των πολιτισμών.

Ετσι λειτουργούν και τα ευρωπαϊκά λεγόμενα σχολεία όπου κάθε χώρα - μέλος διατηρεί το δικαίωμά της σε ιδιαίτερη ώρα και όχι κοινή να διδάσκει το «δόγμα» της και την ιστορία της.

Τα προβλήματα βρίσκουν τη λύση τους αν οι θεσμοί εργάζονται με σεβασμό για μια ανθρώπινη κοινωνία όπου θα απολαμβάνουμε σε ασφάλεια τα αγαθά της ζωής και τα δώρα τους πνεύματος.

Το μπορούμε και το χρωστάμε σε όσους έρχονται!

(*) Ο κ. Δημήτριος Νταφούλης υπηρέτησε ως σύμβουλος Εκπαίδευσης Πρεσβειών BENELUX και επιθεωρητής ευρωπαϊκών σχολείων

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, http://thriskeftika.blogspot.gr

ΔΕΚΑ ΣΥΛΛΟΓΟΙ ΤΗΣ ΛΑΡΙΣΑΣ ΚΑΛΟΥΝ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΝΑ ΕΠΙΣΤΡΕΨΟΥΝ ΤΟΥΣ ΦΑΚΕΛΟΥΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ

ΑΠΟ ΔΕΚΑ ΣΥΛΛΟΓΟΥΣ ΤΗΣ ΛΑΡΙΣΑΣ

Πρόσκληση για επιστροφή των νέων βιβλίων Θρησκευτικών

«Διογκώνεται πανελλαδικά το κύμα αντίδρασης κατά των νέων βιβλίων («φακέλων») του μαθήματος των Θρησκευτικών», υποστηρίζουν σε ανακοίνωσή τους δέκα σύλλογοι της Λάρισας,

οι οποίοι σε ανακοίνωσή τους, ενημερώνουν τους γονείς που δεν επιθυμούν να διδαχθούν τα παιδιά τους την ύλη των νέων βιβλίων, πώς μπορούν να τα επιστρέψουν στα σχολεία και στο Υπουργείο Παιδείας.

Αναλυτικότερα αναφέρουν: «Ολοένα και περισσότεροι γονείς, ανησυχώντας για τις αρνητικές συνέπειες που θα έχει στην ανάπτυξη της θρησκευτικής συνείδησης των παιδιών τους η προβολή της πανθρησκείας, επιστρέφουν πίσω τα βιβλία ως απαράδεκτα και αξιώνουν τη διδασκαλία του μαθήματος με ορθόδοξη ομολογιακή κατεύθυνση.

Η Ιερά Κοινότητα του Αγίου Όρους μάλιστα έχει από καιρό εκφράσει την αμέριστη συμπαράσταση των Αγιορειτών πατέρων στους αντιδρώντες γονείς, γράφοντας σε δημόσια επιστολή της: «Πώς είναι δυνατόν νά μή σταθώμεν εις τό πλευρόν των γονέων, οί όποιοι συναισθανόμενοι τόν κίνδυνον διά τήν μόλυνσιν της ψυχής των τέκνων τους, άναγκάζονται νά έπιστρέψουν ώς άπαραδέκτους τούς «Φακέλους Μαθήματος Θρησκευτικών»;»

Μαθαίνουμε ωστόσο ότι ορισμένα στελέχη της εκπαίδευσης, αρνούμενα να συμμορφωθούν προς τις εκ του νόμου υποχρεώσεις τους ως δημόσιων λειτουργών, δημιουργούν κωλύματα στους γονείς που επιστρέφουν τους «φακέλους» στο σχολείο, επικαλούμενα αβάσιμους ισχυρισμούς.

Για τον λόγο αυτό αναγκαζόμαστε να διευκρινίσουμε τα εξής:

Σύμφωνα με τον Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας (Ν.2690/1999 όπως ισχύει), άρθρο 12: «Κάθε έγγραφο που περιέρχεται στην υπηρεσία με οποιονδήποτε τρόπο, καταχωρίζεται αυθημερόν στο βιβλίο εισερχομένων, κατ’ αύξοντα αριθμό, με χαρακτηρισμό και μνεία του θέματος στο οποίο αναφέρεται και του αριθμού των στοιχείων που το συνοδεύουν. Στο ίδιο βιβλίο αναγράφονται επίσης το όργανο προς το οποίο το έγγραφο απευθύνεται, καθώς και η ημερομηνία εισόδου του. Η υπηρεσία οφείλει να χορηγεί βεβαίωση καταχώρισης του εγγράφου με όλα τα παραπάνω στοιχεία».

Κατά συνέπεια, κάθε σχολική μονάδα στην οποία γονέας παραδίδει έγγραφο, γνωστοποιώντας με αυτό την εκ μέρους του επιστροφή βιβλίων, έχει την υποχρέωση, ανεξάρτητα από το αν συμφωνεί ή όχι με το περιεχόμενο του εγγράφου, να το παραλαμβάνει και να το πρωτοκολλεί ως εισερχόμενο, γνωστοποιώντας στον υποβάλλοντα τον αριθμό πρωτοκόλλου.

Σε αρκετές περιπτώσεις οι γονείς επιστρέφουν τα βιβλία Θρησκευτικών χρησιμοποιώντας αντί άλλου εγγράφου ένα έντυπο που επιγράφεται «Δήλωση επιστροφής βιβλίου/φακέλου μαθητή μαθήματος Θρησκευτικών».

Επειδή το έντυπο αυτό απευθύνεται προς το Υπουργείο Παιδείας, ορισμένοι διευθυντές σχολείων αρνούνται να το παραλάβουν ισχυριζόμενοι αναρμοδιότητα. Ο ισχυρισμός όμως αυτός δεν ευσταθεί, δεδομένου ότι κάθε σχολική μονάδα αποτελεί Υπηρεσία του Υπουργείου Παιδείας, στην οποία μάλιστα η πρόσβαση των γονέων/πολιτών είναι συνήθως πολύ ευκολότερη από ό,τι στο ίδιο το Υπουργείο.

Άλλωστε το εν λόγω έντυπο επιστροφής βιβλίων αποτελεί ουσιαστικά αίτηση, όπως αποδεικνύεται από το ίδιο το κείμενό του, όπου περιλαμβάνεται με έντονα κεφαλαία γράμματα η λέξη «ΑΙΤΟΥΜΑΙ». Επομένως, και αν ακόμη τα σχολεία θεωρηθούν αναρμόδια για μια αίτηση που απευθύνεται προς το Υπουργείο Παιδείας, έχουν ωστόσο την υποχρέωση να τη διαβιβάσουν σε αυτό, σύμφωνα πάλι με τον ΚΔΔ (Ν.2690/1999), που στην παρ. 1α του άρθρου 4 ορίζει: «Αν η αίτηση υποβληθεί σε αναρμόδια υπηρεσία, η υπηρεσία αυτή οφείλει, μέσα σε τρεις (3) ημέρες, να τη διαβιβάσει στην αρμόδια και να γνωστοποιήσει τούτο στον ενδιαφερόμενο».

3. Τα επιστρεφόμενα βιβλία είναι κατ’ ουσίαν συνημμένα στην ανωτέρω αίτηση και αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της. Κατά συνέπεια η αίτηση δεν επιτρέπεται να διαβιβαστεί στο Υπουργείο μεμονωμένα, διαχωριζόμενη από τα επισυναπτόμενα σε αυτή βιβλία.

Εξάλλου ο ισχυρισμός ότι τα βιβλία αποτελούν περιουσία του σχολείου - και επομένως επιβάλλεται να παραμείνουν σε αυτό - δεν ευσταθεί, πολύ περισσότερο για βιβλία που έχουν ήδη παραδοθεί σε μαθητές. Επειδή ωστόσο η ευθύνη για την κυκλοφορία των απαράδεκτων αυτών βιβλίων των Θρησκευτικών δεν ανήκει στους διευθυντές σχολείων ή τα τοπικά στελέχη της εκπαίδευσης, θεωρούμε πως δεν συντρέχει λόγος για αντιπαράθεση των γονέων μαζί τους. Ως εκ τούτου είναι προτιμότερο οι γονείς να αποστέλλουν την αίτηση/δήλωση επιστροφής μαζί με τα επιστρεφόμενα βιβλία απευθείας στο Υπουργείο Παιδείας σε συστημένο φάκελο, ζητώντας από το Υπουργείο αριθμό πρωτοκόλλου. Στην περίπτωση αυτή καλό θα είναι να ενημερώνουν και το σχολείο για την κίνησή τους αυτή, κοινοποιώντας σε αυτό αντίγραφο της αίτησης/δήλωσής τους. Ανεξάρτητα πάντως από τη διαδικασία επιστροφής που θα επιλέξουν οι γονείς, είναι υποχρεωτικός ο σεβασμός στο δικαίωμά τους «όπως εξασφαλίζωσι τήν μόρφωσιν και έκπαίδευσιν» των παιδιών τους «συμφώνως προς τάς ίδίας αύτών θρησκευτικός και φιλοσοφικός πεποιθήσεις» (Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Πρόσθετο Πρωτόκολλο, άρθρο 2, Ν.Δ. 53/1974). Τακτικές, όπως εκείνη που συνέβη σε σχολείο, με τα επιστραφέντα βιβλία να ξαναδίνονται προσωρινά σε μαθητές για να τα χρησιμοποιούν κατά τη διάρκεια του μαθήματος των Θρησκευτικών, παρότι οι γονείς τους τα έχουν επιστρέψει ως απαράδεκτα, συνιστούν κατάφωρη παραβίαση του ανωτέρω νόμιμου δικαιώματος και για τον λόγο αυτό είναι αντιδεοντολογικές και παράνομες. Για μια ακόμη φορά χαιρετίζουμε τη δυναμική αντίσταση των γονέων στην επιχειρούμενη αποδόμηση της ορθόδοξης χριστιανικής ταυτότητας των παιδιών, και δηλώνουμε πως συμπαρατασσόμαστε μαζί τους. Σε περίπτωση δε που συμβεί να μας καταγγελθεί ανάρμοστη ή παράνομη συμπεριφορά εκπαιδευτικών έναντι είτε γονέων που επιστρέφουν τα βιβλία είτε παιδιών τους που παρακολουθούν χωρίς βιβλίο το μάθημα των Θρησκευτικών, επιφυλασσόμαστε να ασκήσουμε κάθε νόμιμο δικαίωμά μας για την αναζήτηση ευθυνών από τους υπολόγους.

Καλούμε όλους τους γονείς να συστρατευθούν στην πρωτοφανή αυτή μαζική διαμαρτυρία κατά της αλλοίωσης του ομολογιακού χαρακτήρα του μαθήματος των Θρησκευτικών, επιστρέφοντας στο Υπουργείο Παιδείας τους αντίστοιχους «φακέλους» ως απαράδεκτους και απαιτώντας την ανάκληση του σχετικού Προγράμματος Σπουδών. Η Ελληνική Πολιτεία οφείλει να σεβαστεί τον Νόμο, το Σύνταγμα, και τις Διεθνείς Συμβάσεις».

Οι Σύλλογοι που υπογράφουν τα παραπάνω είναι οι εξής: Σύλλογος Πολυτέκνων Λαρίσης και Περιχώρων Ένωση Θεολόγων Λάρισας, Γ.Ε.Χ.Α. (Γονέων Ένωσις «η Χριστιανική Αγωγή») Λάρισας, Χριστιανική Ένωση Επιστημόνων Λάρισας Ενωμένη Ρωμηοσύνη, Χριστιανική Εστία Λάρισας «Ο Απόστολος Παύλος», Σύλλογος Ορθοδόξου Ιεραποστολικής Δράσεως «Ο Μέγας Βασίλειος» Λάρισας, Φιλανθρωπικό Σωματείο «Ιωάννης ο Χρυσόστομος», Ορθόδοξος Ιεραποστολικός Σύλλογος «Πορεία Αγάπης», Σύλλογος Ορθοδόξου Εξωτερικής Ιεραποστολής «Ο Απόστολος Βαρνάβας».

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

http://thriskeftika.blogspot.gr 

ΗΡΑΚΛΗΣ ΡΕΡΑΚΗΣ: ΟΙ ΑΞΙΕΣ ΠΟΥ ΚΑΛΛΙΕΡΓΟΥΝ ΤΑ «ΟΧΙ» ΚΑΙ Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΠΑΞΙΩΣΗ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ

Οι αξίες που καλλιεργούν τα «ΟΧΙ» 

και η σύγχρονη απαξίωση των αξιών

Ηρακλής Ρεράκης, Καθηγητής Παιδαγωγικής –Χριστιανικής Παιδαγωγικής στη Θεολογική Σχολή του ΑΠΘ

Στην ιστορική του διαδρομή ο ελληνικός λαός κλήθηκε πολλές φορές να επιδείξει και να αναδείξει τα δικά του εθνικά και πολιτισμικά «ΟΧΙ», εκφράζοντας με τον τρόπο αυτό τις ατελείωτες και ανεξάντλητες αξίες της ελληνικής ψυχής.

Αξίες είναι οι πνευματικές, πολιτισμικές και κοινωνικές αρχές και παρακαταθήκες, που εμπνέουν και καθορίζουν τις αξιολογικές κρίσεις και προσδιορίζουν τα κριτήρια του επιθυμητού του κάθε ανθρώπου. Στην παιδαγωγική διαδικασία, οι αξίες συνδέονται με τα πρότυπα η δε βίωσή τους θεωρείται απαραίτητη για να μορφωθεί και να ολοκληρωθεί ο άνθρωπος. Πρόκειται για ένα σύνολο προϋπαρχόντων εθνικών, ηθικοθρησκευτικών, πολιτισμικών και κοινωνικών κανόνων, με τους οποίους παιδαγωγούνται οι άνθρωποι από την παιδική τους ηλικία και οι οποίοι επηρεάζουν την αναπτυσσόμενη δομή του χαρακτήρα τους καθώς και τον τρόπο της σκέψης, της βούλησης και της συμπεριφοράς τους στο παρόν και στο μέλλον.

Η κοινή μόρφωση, με βάση κοινές αρετές, αξίες και πρότυπα δημιουργεί και τις απαραίτητες και επικρατούσες παιδαγωγικές συνθήκες για την ομαλή και γόνιμη συμβίωση των μελών της κοινωνίας. Η καλλιέργεια κοινών αξιών, επίσης, αποτελεί την αναγκαία πυξίδα των γραπτών και άγραφτων νόμων, που ρυθμίζουν την ομαλή κοινωνική τάξη και ευημερία και δημιουργούν τις προϋποθέσεις για να αναπτύσσεται και να καλλιεργείται στις ανθρώπινες συνειδήσεις ένας άρτιος και σταθερός αξιακός κώδικας και ένα πνεύμα ελευθερίας και αντιστάσεως, συνθήκες που συμβάλλουν στην κοινωνική ενότητα και στην αποτροπή της πολιτισμικής σήψης και εξαθλίωσης.

Τα τελευταία χρόνια, στην Ελλάδα, στον χώρο της Παιδείας και του Πολιτισμού, παρατηρείται μια μεθοδευμένη προσπάθεια είτε να υποτιμηθούν οι αξίες, οι αρετές και τα πρότυπα του λαού είτε να αλλοιωθούν και να παραμερισθούν, με το πρόσχημα, αφενός, ενός ανερμάτιστου εκσυγχρονισμού, που οδηγεί στον απανθρωπισμό της κοινωνίας και, αφετέρου, ενός προοδευτισμού, που προσανατολίζει, όχι προς τις ελληνορθόδοξες αξίες και την αληθινή πρόοδο, αλλά προς την πνευματική και πολιτισμική εξαθλίωση.

Απέναντι όμως σε αυτήν την αποδομητική τακτική, προβάλλουν, όπως συνέβαινε πάντα στην Ελλάδα, οι ανεξίτηλες αξίες και οι αστείρευτες πνευματικές αντιστάσεις του ελληνικού λαού με τα αγέρωχα «ΟΧΙ», που ματαιώνουν τα σχέδια των αποδομητών, όποιοι και αν είναι αυτοί. Τέτοιες αντιστάσεις απέναντι στην απαξίωση των αξιών του ελληνισμού παρατηρούνται και σήμερα απέναντι στην επιχειρούμενη μετατροπή του ορθόδοξου φρονήματος του λαού μας, μέσω της πολυθρησκειακής αγωγής, στην επιχειρούμενη αλλοίωση της διδασκαλίας της ελληνικής Ιστορίας, στα θέματα της αλλαγής του φύλου, συμβίωσης ή γάμου ομοφυλόφιλων και  υιοθέτησης από αυτούς τέκνων, στην διακηρυσσόμενη απελευθέρωση της χρήσης ορισμένων ναρκωτικών ουσιών, στα προβλήματα που προκύπτουν από την ανεξέλεγκτη και, καθώς φαίνεται, προγραμματισμένη άνωθεν, είσοδο προσφύγων και μεταναστών κ.ά.

Οι αντιστάσεις αυτές δείχνουν ότι ο ελληνικός λαός, παρά τις αδυναμίες και τις υποχωρήσεις που εμφανίζει, λόγω της ακατάπαυστης πλύσης εγκεφάλου που δέχεται, μέσω των γνωστών μηχανισμών και εργαλείων που χρησιμοποιούνται, στο πλαίσιο της παιδείας και της πληροφόρησης, δεν έχει λυγίσει. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι όλες αυτές οι δοκιμασίες του ελληνικού λαού αποτελούν αντίτιμα που πληρώνει η χώρα, λόγω της οργανικής σύνδεσής της με την Ευρώπη.

Ωστόσο, η αλήθεια είναι διαφορετική. Η ευρωπαϊκή ένωση δεν υποχρεώνει στα θέματα αυτά καμιά χώρα να ακολουθεί κάποιο συγκεκριμένο μοντέλο αξιών. Αντίθετα, κάθε ευρωπαϊκή χώρα, έχει την αποκλειστική δυνατότητα και ελευθερία να ρυθμίζει και να οργανώνει, όπως εκείνη θέλει και σύμφωνα με τα δικά της πολιτισμικά πρότυπα, τα δικά της εκπαιδευτικά, κοινωνικά και άλλα παρόμοια πνευματικά και πολιτισμικά θέματα.

Δεν μπορούν επομένως να ισχυρίζονται οι κυβερνώντες ότι η Ευρώπη μας πιέζει και μας δίνει εντολές. Την ευθύνη για εμάς και τον τόπο μας, για την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης και τη διατήρηση και  καλλιέργεια των αρετών, των αξιών και των προτύπων μας ή, αντίθετα, για την μεθόδευση αποδόμησής τους την έχουν οι κυβερνώντες. Αυτοί, για ποικίλους γνωστούς ή άγνωστους λόγους, δεν επιτελούν έντιμα και συνειδητά το ελληνικό τους καθήκον, που επιτάσσει η λειτουργία των θεσμών, με βάση τους νόμους, τις ελληνικές αρετές, αρχές και τα πρότυπα. Γι’ αυτό  ο λαός, όπως μαρτυρούν και πολλοί ποιητές και λογοτέχνες, είναι ανάγκη πάντοτε να αγρυπνεί, να γρηγορεί και να αντιστέκεται για να μπορεί να υπερασπίζεται τις πνευματικές του Θερμοπύλες και να προτάσσει το δοξασμένο «ΟΧΙ» σε κάθε εξωτερική ή εσωτερική προσπάθεια αλλοτρίωσης ή αλλοίωσης των ελληνορθόδοξων διαχρονικών αρετών και αξιών του.

Ο Οδυσσέας Ελύτης περιγράφει τα όρια μέσα στα οποία στεγάζεται η ελληνική ψυχή:  «Τα θεμέλιά μου στα βουνά και τα βουνά σηκώνουν οι λαοί στον ώμο τους και πάνω τους η μνήμη καίει άκαυτη βάτος. Μνήμη του λαού μου σε λένε Πίνδο και σε λένε Άθω» (Άξιον Εστίν).

Ο Νικηφόρος Βρετάκος, στο ποίημά του, «Αντιστέκομαι», γράφει: «Αντιστέκομαι όπως οι ελιές της πατρίδας μου, οι σκληρές σαν τα κόκαλα τ’ αντρειωμένου, που τους λείπουν οι μαύρες μαντήλες, μονάχα για να μοιάζουν με τις μανάδες μας, που σφηνωμένες γερά στην απόλυτη πέτρα, αδιαφορούν για τις θύελλες, αναπνέουν τις αστραπές και τις κάνουν, μες στους πικρούς τους χυμούς, ειρήνη και φως» (Ημερολόγιο, Τα Ποιήματα, τ. 2, Τρία Φύλλα).

Ο Άγγελος Σικελιανός, επίσης, γράφει στο ποίημά του, «Αντίσταση»: «Δεν είναι τούτο πάλεμα σε μαρμαρένια αλώνια, εκεί να στέκει ο Διγενής και μπρος να στέκει ο Χάρος. Εδώ σηκώνετ’ όλ’ η γη, με τους αποθαμένους, και με τον ίδιο θάνατο πατάει το θάνατό της. Kι απάνω απάνω στα βουνά, κι απάνω στις κορφές τους, φωτάει με μιας Ανάσταση, ξεσπάει αχός μεγάλος» (Λυρικός βίος).

Είμαστε στην Ευρώπη με τις διαφορετικές θρησκευτικές και πολιτισμικές αξιακές δομές των κρατών - μελών της και αυτό αποτελεί μια πραγματικότητα. Η Ευρώπη, όμως, έχει τον δικό της πολιτισμό, τη δική της ταυτότητα και τις δικές της πολιτισμικές και θρησκευτικές δυνάμεις ή αδυναμίες. Όμως αντίσταση σημαίνει να γνωρίζεις εκτός των άλλων τα πνευματικά σύνορά σου για τα οποία αντιστέκεσαι.

Ο μεγάλος Φώτης Κόντογλου, γνωρίζοντας καλά τις πολιτισμικές διαφορές ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Ευρώπη αλλά και την υπάρχουσα ξενομανία, που υπάρχει ως αδυναμία σε κάποιους πολίτες, έλεγε ότι  «η Ευρώπη είναι η δοκιμαστική πέτρα για κάθε έναν από μας. Ή θα γίνει πίθηκος ξενόδουλος, θαυμάζοντας όλα όσα βλέπει κι ακούει και θ’ αρνηθεί το γάλα της μάνας του, ή θα καταλάβει πόσο ψεύτικα είναι τα φανταχτερά στολίδια της, και πόση βαρβαρότητα υπάρχει κάτω από την πολιτισμένη επιφάνειά της και θα αγαπήσει με πάθος τον τόπο του, νοιώθοντας «με επίγνωση», την πνευματική του ευγένεια».

Ως προς το έργο που επιτελείται στα ελληνικά σχολεία ο Κόντογλου, με πνεύμα διάκρισης και όχι κατάκρισης, γράφει: «Τα σχολειά, αν βγάλει κανένας λίγα στην μπάντα, τ’ άλλα όλα δουλεύουν για να βγάλουνε λεβαντίνους κι όχι Έλληνες, μ’ όλα τα ψευτοελληνικά εξωτερικά πασαλείμματα. Οι περισσότεροι απ’ αυτούς, που διδάσκουνε τα παιδιά μας, πέσανε με τα μούτρα στα «μοντέρνα». Γινήκανε θεριακλήδες του μοντερνισμού. Ο νους και ο λογισμός τους, μέρα-νύχτα, στριφογυρίζει στις μοντέρνες ανοησίες. Την Ελλάδα δεν θέλουνε μήδε να την ακούσουνε. Δεν υπάρχει πιο αντιπαθητικό και πιο μικρόμυαλο πλάσμα από τον ξιπασμένο άνθρωπο, που αρνήθηκε το γάλα της μάνας του. Λοιπόν, από τέτοιους δασκάλους τι θα μάθουνε τα κακόμοιρα τα παιδιά μας; Θα μάθουνε, πως για να γίνει κανένας σπουδαίος και για να φαίνεται πως είναι έξυπνος, πρέπει να μην έχει τίποτα ελληνικό απάνω του.Είτε βιβλίο, είτε τραγούδι, είτε παιδικό θέατρο, είτε χορός, είτε προσευχή, όλα πρέπει να μην είναι ελληνικά, για να είναι καλά για τους μαθητές των σκολειών μας» (Ευλογημένο Καταφύγιο).

Υπάρχουν όμως και πολλοί ΕΛΛΗΝΕΣ δάσκαλοι ή γονείς ή απλοί αγνοί άνθρωποι που λένε «ΟΧΙ» και αντιστέκονται,  ακολουθώντας το πνεύμα του Μακρυγιάννη που μιλάει για τις ΘΕΣΕΙΣ του ΕΛΛΗΙΝΙΣΜΟΥ: «Είναι αδύνατες οι θέσεις κ’ εμείς, όμως είναι δυνατός ο Θεός οπού μας προστατεύει... Ότι αρχή και τέλος, παλαιόθεν και ως τώρα, όλα τα θεριά πολεμούν να μας φάνε και δεν μπορούνε· τρώνε από μας και μένει και μαγιά».

Ορθόδοξη Αλήθεια, 08.11.2017

http://thriskeftika.blogspot.gr