ΑΝ ΒΙΑΖΕΣΑΙ ΝΑ ΔΕΙΣ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΝΑ ΓΙΝΕΤΑΙ ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ, ΑΡΧΙΣΕ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΣΟΥ. ΕΙΝΑΙ Ο ΣΥΝΤΟΜΟΤΕΡΟΣ ΔΡΟΜΟΣ.

Δευτέρα 16 Απριλίου 2018

ΣΧΟΛΙΟ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΤΕ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΠΙ ΤΩΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΘΡΗΣΚΕΙΩΝ
Εν Πειραιεί τη 16η Απριλίου 2018

ΣΧΟΛΙΟ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ

Η ελληνική Δικαιοσύνη έδειξε για μια ακόμα φορά ότι στέκεται στο ύψος των περιστάσεων και συνεχίζει να αναδεικνύεται στους εσχάτους χρόνους που ζούμε το βάθρο της διάσωσης της εθνοθρησκευτικής μας ιδιοπροσωπίας και παραδόσεως.
Αποτελεί το αποκούμπι και το καταφύγιο των εξαθλιωμένων πολιτών από τις άφρονες πολιτικές των τελευταίων δεκαετιών όλων των κομματικών αποχρώσεων και τις ποικιλότροπες επιθέσεις κατά της ελληνικής κοινωνίας από εσωτερικούς και εξωτερικούς εχθρούς. Ο λόγος για την πρόσφατη ιστορική απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας να ακυρώσει την υπ' αριθμ. 14375/Δ2/7-9-2016 απόφαση του πρώην Υπουργού Παιδείας κ. Φίλη με τίτλο «Πρόγραμμα Σπουδών του μαθήματος των Θρησκευτικών στο Δημοτικό και το Γυμνάσιο». Όπως είναι γνωστό με την παρά πάνω απόφαση του Υπουργείου Παιδείας ουσιαστικά καταργήθηκε το προηγούμενο για πολλές δεκαετίες ισχύσαν «Αναλυτικό Πρόγραμμα», στο οποίο το μάθημα των Θρησκευτικών είχε σαφώς Ορθόδοξο προσανατολισμό και εισήχθη στα Σχολεία το «Νέο Πρόγραμμα Σπουδών», με το οποίο επιχειρήθηκε η διαθρησκειακή μετάλλαξη του μαθήματος με έντονο τον χαρακτήρα του θρησκειολογικού συγκρητισμού. Το γεγονός αυτό προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων από ορισμένους, (ελάχιστους δυστυχώς), Μητροπολίτες, μεταξύ των οποίων και ο Σεβασμιώτατος ποιμενάρχης μας, την Π.Ε.Θ., την «Εστία Πατερικών Μελετών» και τον πιστό λαό του Θεού. Διοργανώθηκαν συλλαλητήρια, Ημερίδες, Συνέδρια και δημοσιεύθηκε μια πληθώρα άρθρων και μελετών από ειδικούς επιστήμονες σε εφημερίδες, περιοδικά και διαδίκτυο, ενώ παράλληλα πολλοί γονείς των παιδιών επέστρεφαν τους φακέλους του μαθήματος ως απαράδεκτους. Το  αποκορύφωμα όλων αυτών υπήρξε η  προσφυγή στο Σ.τ.Ε. του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας της Π.Ε.Θ. και της «Εστίας Πατερικών Μελετών» με το αίτημα της ακυρώσεως της ως άνω υπουργικής αποφάσεως ως αντισυνταγματικής. Πράγματι το Σ.τ.Ε., το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο της χώρας μας, εξέδωσε την υπ' αριθμ. 660/2018 απόφαση της Ολομέλειας του, με την οποία, με ισχυρά νομικά επιχειρήματα, ακύρωσε την ως άνω Υπουργική απόφαση. Πιο συγκεκριμένα η απόφαση - Φίλη θεωρήθηκε ως αντισυνταγματική επειδή: α) «έρχεται σε αντίθεση με τις διατάξεις των άρθρων 16, παρ. 2 και 13, παρ. 1 του Συντάγματος, διότι, με το πρόγραμμα σπουδών που εισάγει για τις Γ'-ΣΤ' τάξεις του Δημοτικού και για το Γυμνάσιο, φαλκιδεύεται ο επιβεβλημένος από τη συνταγματική αυτή διάταξη σκοπός, η σύμπτυξη δηλαδή της ορθόδοξης χριστιανικής συνειδήσεως των μαθητών, που ανήκουν στην επικρατούσα θρησκεία της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Χριστού», και επί πλέον «διότι προκαλεί σύγχυση στους ορθόδοξους μαθητές και κλονίζει την ορθόδοξη χριστιανική συνείδηση». β) «επεμβαίνει στον ευαίσθητο ψυχικό κόσμο των μαθητών αυτών που δεν διαθέτουν την ωριμότητα και την κριτική αντίληψη των ενηλίκων και είναι ικανή να τους εκτρέψει από την ορθόδοξη χριστιανική συνείδηση». γ) «έρχεται σε αντίθεση προς την διάταξη του άρθρου 2 του Π.Π.Π. της Ε.Σ.Δ.Α. διότι προσβάλλει το ευθέως καθιερούμενο από την διάταξη αυτή δικαίωμα των ανηκόντων στην επικρατούσα θρησκεία ορθόδοξων χριστιανών γονέων να διασφαλίσουν τη μόρφωση και εκπαίδευση των παιδιών τους σύμφωνα με τις δικές τους θρησκευτικές πεποιθήσεις». δ) «έρχεται σε αντίθεση προς την συνταγματικώς κατοχυρωμένη αρχή της ισότητας και προς το άρθρο 14, (σε συνδυασμό με το άρθρο 9), της Ε.Σ.Δ.Α. διότι στερεί από τους μαθητές του ορθοδόξου χριστιανικού δόγματος το δικαίωμα να διδάσκονται αποκλειστικώς τα δόγματα, τις ηθικές αξίες και τις παραδόσεις της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Χριστού, ενώ η νομοθεσία όπως έχει εκτεθεί προβλέπει για μαθητές ρωμαιοκαθολικούς, εβραίους και μουσουλμάνους τη δυνατότητα να διδάσκονται αποκλειστικώς τα δόγματα της πίστεώς τους, (όχι δε και τα δόγματα άλλων θρησκειών), μάλιστα δε από δασκάλους προτεινόμενους από την οικεία θρησκευτική κοινότητα».

Η παρά πάνω ιστορική απόφαση προκάλεσε μεγάλη χαρά και αγαλλίαση στους Ιεράρχες της Εκκλησίας μας, που σθεναρά αντιστάθηκαν και εξέφρασαν την αντίθεσή τους στην αλλαγή του μαθήματος,  στην Π.Ε.Θ., στην «Εστία Πατερικών μελετών», σε χριστιανικούς συλλόγους και σωματεία, αλλά και στον πιστό λαό του Θεού, οι οποίοι έσπευσαν να εκφράσουν την ικανοποίησή τους με πλήθος δημοσιευμάτων. Ο Μητροπολίτης Πειραιώς κ.κ. Σεραφείμ, ο συντονιστής στον αγώνα για το μάθημα των θρησκευτικών και πρωτεργάτης της προσφυγής στο Σ.τ.Ε., δήλωσε σχετικά με την ιστορική αυτή απόφαση μεταξύ άλλων τα εξής: «…σε μία ευνομούμενη Πολιτεία δεν μπορείς να καταστρατηγείς τα δικαιώματα της πλειονοψηφίας και τήν ίδια στιγμή να αναγνωρίζεις τα καταστρατηγημένα δικαιώματα της πλειοψηφίας, στις μειοψηφίες γιατί αυτό προσβάλλει τον πυρήνα της Δημοκρατίας, που είναι η ισότητα των πολιτών έναντι του Νόμου και ιδιαίτερα του θεμελιώδους Νόμου του Κράτους που είναι το Σύνταγμα… Παρέλκει να τονιστεί ότι και αυτές, [οι υπουργικές αποφάσεις του κ. Γαβρόγλου] έχουν ήδη προσβληθεί ακυρωτικώς, αλλά το κυριώτερο, έχουμε προσφύγει ενώπιον της Επιτροπής Αναστολών και τής Επιτροπής Συμμορφώσεως του Σ.τ.Ε., διότι υφίσταται δεσμία υποχρέωση της Διοικήσεως να συμμορφωθεί, διότι άλλως παραβιάζει ευθέως το άρθρο 95 του ισχύοντος Συντάγματος και η μεν Διοίκησι τιμωρείται με ημερήσιο πρόστιμο, ο δε αυθαιρετών Υπουργός ενέχεται για το αδίκημα της κατάχρησης εξουσίας. Κατά ταύτα ευγενώς προτείνομε, στους επικριτές της Αποφάσεως της Ολομελείας του Σ.τ.Ε. να επανασταθμίσουν τα δημοκρατικά τους αισθητήρια και να προσπαθήσουν να απεμπλέξουν την κρίση τους από τα ιδεολογήματα που τους κατατρύχουν, εάν θέλουν να υπολογίζονται εντός του δημοκρατικού τόξου, στο κράτος δικαίου και ισονομίας, που θέλουμε να είναι η Χώρα μας». Ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου κ. Ιερόθεος, συμφωνώντας πλήρως με την απόφαση του Σ.τ.Ε., παρατηρεί σχετικά ότι «το μάθημα των Θρησκευτικών με το Νέο Πρόγραμμα Σπουδών είναι συγκρητιστικό, διαθρησκειακό, και υπονομεύει όλη την παράδοσή μας, η οποία στηρίζεται στην γνώση του δικού μας πολιτιστικού προτύπου, με τον παράλληλο σεβασμό κάθε ετερότητας…Από όσα ανεφέρθησαν προηγουμένως είναι προφανές ότι το προηγούμενο Αναλυτικό Πρόγραμμα ήταν σύμφωνο με το Σύνταγμα, την Διεθνή Σύμβαση της Ρώμης και την νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, ενώ το Νέο Πρόγραμμα Σπουδών είναι αντισυνταγματικό…Επειδή ζούμε σε ευνομούμενη Πολιτεία, δεν είναι δυνατόν το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων να μην εφαρμόση την απόφαση αυτή, ούτε φυσικά και η Εκκλησία να την αγνοήση». Ο κ. Ηρακλής Ρεράκης, Καθηγητής της Χριστιανικής Παιδαγωγικής στη Θεολογική Σχολή του Α.Π.Θ. και πρόεδρος της Π.Ε.Θ., παρατηρεί σχετικά ότι: «Το πρόβλημα του ορθόδοξου Μαθήματος είναι πλασματικό, δηλαδή κατασκευασμένο από συγκεκριμένους ανθρώπους, ειδικούς στο να χρησιμοποιούν την προπαγάνδα και την αλλοίωση της πραγματικότητας, προκειμένου να αποδομούν την αλήθεια και να πετυχαίνουν τους στόχους της πολεμικής τους. Το ορθόδοξο μάθημα βασίζεται στη θεολογική, ορθόδοξη και παιδαγωγικά έγκυρη διδασκαλία των Θρησκευτικών στα ορθόδοξα Ελληνόπουλα και έχει εγκριθεί από τον νομικό μας πολιτισμό. Αλλαγές στη μεθοδολογία του Μαθήματος μπορούν και είναι εύλογο να γίνονται στο πλαίσιο του υγιούς εκσυγχρονισμού του.  Όμως, στο περιεχόμενο και στον χαρακτήρα του δεν χωράνε αλλαγές, διότι, έτσι, απειλείται το αναλλοίωτο της διδασκαλίας της ορθόδοξης πίστης. Ωστόσο, το νεωτερικό Πρόγραμμα, που εμφανίστηκε στον ελληνικό πνευματικό ορίζοντα από το 2010 και εξής, αλλάζει την εσωτερική οντολογία και δομή του Μαθήματος, διότι καταργεί τη μονοθρησκειακή διδασκαλία και εισάγει τον πολυθρησκειακό – πολυθεϊστικό προσανατολισμό της».

Μόνον οι πρωτεργάτες του εκτρωματικής υπουργικής αποφάσεως ελυπήθησαν σφόδρα, γιατί δεν άντεχαν να βλέπουν να καταρρέουν σαν χάρτινος πύργος τα νεοεποχίτικα σχέδια τους και οι δόλιες μεθοδεύσεις τους. Άρχισαν πανικόβλητοι να επιτίθενται εναντίον της δικαστικής αποφάσεως του Σ.τ.Ε. με φαιδρά δημοσιεύματα, με τα οποία όχι απλώς εξέφρασαν την διαφωνία τους και την αντιδημοκρατική τους συνείδηση, αλλά και με πολύ αυθαιρεσία διεκήρυξαν, ούτε λίγο ούτε πολύ, ότι δεν πρόκειται να εφαρμόσουν την ιστορική αυτή απόφαση. Με πολλή θλίψη πληροφορηθήκαμε ότι ο νυν Υπουργός Παιδείας κ. Γαβρόγλου εδήλωσε σχετικά ότι η απόφαση του Σ.τ.Ε. ελάχιστα επηρεάζει το τρέχον πρόγραμμα σπουδών, (το οποίο σημειωτέον είναι σχεδόν πιστό αντίγραφο του προηγουμένου), και ότι επομένως τίποτε το ουσιαστικό δεν πρόκειται να αλλάξει.  Ο πρώην Υπουργός κ. Ν. Φίλης χαρακτήρισε την απόφαση ως «σκοταδιστικό πισωγύρισμα»! Με την διαγωγή τους αυτή έδειξαν πόσο σέβονται το Σύνταγμα και τους δημοκρατικούς θεσμούς, για τους οποίους κόπτονται ότι τους υπηρετούν πιστά. Τις συνταγματικές διατάξεις και τις δικαστικές αποφάσεις ξέρουν να τις σέβονται και να τις εφαρμόζουν μόνον όταν συμφωνούν με τις ιδεοληψίες των. Για παράδειγμα, όταν η σημερινή κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ κλήθηκε να αντιμετωπίσει την περίπτωση των οκτώ τούρκων αξιωματικών, που ζήτησαν να βρουν άσυλο στην πατρίδα μας, διεκήρυξε ότι «δεν είναι υπεράνω της δικαιοσύνης».Αντίθετα τώρα, στην περίπτωση του μαθήματος των θρησκευτικών, ουσιαστικά η κυβέρνηση τοποθετεί εαυτήν «υπεράνω της δικαιοσύνης» και του Συντάγματος. Τέτοιου είδους συμπεριφορές μας θυμίζουν τα πάλαι ποτέ διαλάμψαντα μαρξιστικά καθεστώτα στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης, όπου ως γνωστόν κυριάρχησε η δικτατορία του προλεταριάτου.
Στην προκειμένη περίπτωση αμείλικτα τίθενται τα ερωτήματα: Γιατί άραγε δεν προσέφυγε σύμπασα η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος στο Σ.τ.Ε. παρά μόνο ο Σεβασμιώτατος μητροπολίτης μας κ.κ. Σεραφείμ, η Π.Ε.Θ. και η «Εστία Πατερικών Μελετών»; Το θέμα του μαθήματος των θρησκευτικών αφορά μόνο μια Μητρόπολη, ή ένα σωματείο; Γιατί δεν διοργάνωσε η ίδια συλλαλητήρια κατά της επιχειρηθήσης αλλαγής στο μάθημα, με την οποία η κυβέρνηση, ντε φάκτο πλέον, αγνόησε την διοικούσα Εκκλησία, συμμετέχοντας έτσι στον πόνο, την αγωνία και την αγανάκτηση του πιστού λαού του Θεού; Πως εξηγείται η διοικούσα Εκκλησία να κρατάει ίσες αποστάσεις εις ό,τι αφορά το μάθημα των θρησκευτικών, μεταξύ της μικρής μειοψηφίας των θεολόγων του «Καιρού» (που εισηγούνται την μετατροπή του μαθήματος σε θρησκειολογικό), και της συντριπτικής πλειοψηφίας των θεολόγων της Π.Ε.Θ., η οποία αγωνίζεται και αντιστέκεται στην επιχειρηθείσα ανατροπή; Γιατί τέλος η διοικούσα Εκκλησία δεν ζήτησε ξεκάθαρα και απερίφραστα την πιστή εφαρμογή των αποφάσεων του Σ.τ.Ε. από την κυβέρνηση, όταν αυτό το έχουν επιτύχει η Ρωμαιοκαθολική Ιεραρχία, το Κ.Ι.Σ. και οι Μουφτίες;

Θα κλείσουμε με την ευστοχώτατη παρατήρηση του Σεβασμιωτάτου ποιμενάρχου μας σχετικά με το χρέος της διοικούσης Εκκλησίας εις ό,τι αφορά το μάθημα των θρησκευτικών στην παρούσα φάση:«Όσον αφορά στήν αγία μας Εκκλησία καλείται να διεκδικήσει όχι ένα ‘φιλολογικό διάλογο’ με το αρμόδιο Υπουργείο για το περιεχόμενο τού μαθήματος των Θρησκευτικών, αλλά αυτό που δικαιωματικά τής ανήκει και που παρανόμως και αντιδημοκρατικά τής αφαιρείται, να συγγράφει η ίδια μέσω των Συνοδικών Επιτροπών Χριστιανικής Αγωγής και Νεότητος και Πολιτιστικής Ταυτότητος τα βιβλία θρησκευτικών που θα διδάσκονται στους Ορθόδοξους Ελληνόπαιδες και να προτείνει τους διδάσκοντες αυτά κατά τά ισχύοντα στις λοιπές θρησκευτικές κοινωνίες της Χώρας, Μουσουλμάνους, Ρωμαιοκαθολικούς και Εβραίους». Τέλος θα θέλαμε να παρακαλέσουμε τους Σεβασμιωτάτους Μητροπολίτες που πονούν για το μάθημα των θρησκευτικών, όλες τις υγιείς θεολογικές δυνάμεις της πατρίδος μας, αλλά και τον πιστό λαό του Θεού, να συνεχίσουν τον καλό αγώνα που ξεκίνησαν με την Χάρη του Θεού, έστω και μόνοι τους, χωρίς την συμμετοχή της διοικούσης Εκκλησίας.

Εκ του Γραφείου επί των Αιρέσεων και των Παραθρησκειών

ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ- ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΤΕ

Ορθοδοξία - ελληνική ταυτότης μετά την απόφαση του ΣτΕ
του Γιώργου Αθ. Τσούτσου

Η ΑΠΟΦΑΣΗ του ΣτΕ για το περιεχόμενο του μαθήματος των Θρησκευτικών υπήρξε καταλυτικής σημασίας διότι ήλθε σε αντίθεση με την κυριαρχούσα στην Ελλάδα αντίληψη ότι οι σχέσεις ανάμεσα στον Χριστιανισμό και τα ανθρώπινα δικαιώματα πρέπει να αναλύονται στο πλαίσιο του νομικού θετικισμού.
Καλλιεργήθηκε επί μακρόν η ιδέα ότι η παρουσία των θρησκευτικών συμβόλων στις σχολικές αίθουσες και ο ομολογιακός χαρακτήρας των Θρησκευτικών αποτελεί αναχρονισμό τον όποιο θάττον ή βράδιον πρέπει να εγκαταλείψουμε. Δεν δόθηκε προσοχή στο γεγονός ότι στην Ευρώπη έννοιες όπως κοσμικότητα και λαϊκότητα (laïcité) αποτελούν αντικείμενο κριτικής και κερδίζει έδαφος η ιδέα της ανοικτής στο θρησκευτικό πεδίο κοσμικότητας (laïcité ouverte) δηλαδή γίνεται ευρύτερα αποδεκτή η πνευματική και χριστολογική πλευρά της έννοιας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Δεν ελήφθησαν επίσης ύπ όψιν οι σχετικές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Η άποψη ότι μόνο η Πολιτεία αποφασίζει πέραν της αποφάσεως του ΣτΕ αποτελεί παραβίαση του ευρωπαϊκού νομικού κεκτημένου το όποιο ισορροπεί και συνυπολογίζει τα δικαιώματα των γονέων το ιστορικοκοινωνικό περιεχόμενο της χριστιανικής πνευματικής παράδοσης της Ευρώπης και τα δικαιώματα των Εκκλησιών να εκφέρουν άποψη επί των διδασκομένων μαθημάτων

Στην απόφαση του ΣτΕ γίνεται δεκτό ότι το μάθημα των Θρησκευτικών για μεν τούς Ορθοδόξους αποβλέπει στην ανάπτυξη ορθόδοξης χριστιανικής συνειδήσεως έχει δηλαδή ομολογιακό χαρακτήρα ενώ οι ετερόδοξοι και οι αλλόθρησκοι πρέπει να διδάσκονται σύμφωνα με τη δική τους θρησκευτική ταυτότητα Το ορθόδοξο βίωμα πρέπει να διδάσκεται κατά τρόπο που να αποδίδει το βάθος των εννοιών πράγμα πού ουδόλως συνέβαινε με τα προτεινόμενα αναμορφωμένα Θρησκευτικά τα όποια δημιουργούσαν σύγχυση στους μαθητές και υποβίβαζαν το θρησκευτικό αίσθημα σε μία εκδήλωση ψυχολογικού συναισθηματικού χαρακτήρα με πολιτιστικές αναφορές. Προκειμένου περί του μαθήματος των Θρησκευτικών πρέπει να τονιστεί ότι τα Θρησκευτικά υπήρξαν πάντοτε αναπόσπαστο στοιχείο όχι μόνο της ταυτότητας του Ελληνισμού προχριστιανικού και χριστιανικού άλλα συνδέονταν με την υπαρξιακή αναζήτηση και την υψηλή νοηματοδότηση του βίου πού χαρακτηρίζουν διαχρονικά τον ελληνικό πολιτισμό. Μάλιστα ορισμένα μέλη του ανωτάτου δικαστηρίου διατυπώνουν ευστόχως στην εν λόγω απόφαση την ανάγκη να εξοικειωθεί ο μαθητής με την έννοια της ιερότητος. Παράλληλα όμως με την ανάπτυξη της θρησκευτικής συνειδήσεως το Σύνταγμα ορίζει ότι πρέπει να αναπτύσσεται και η εθνική συνείδηση. Η παιδεία αποτελεί πρόσφορο μέσον για την ανάπτυξη της εθνικής συνειδήσεως και μάλιστα προσφάτως απαιτείται δωδεκαετής φοίτηση σε ελληνικό σχολείο για την απόκτηση της ελληνικής υπηκοότητος από τέκνα αλλοδαπών γεννηθέντα στην Ελλάδα.

Κατά τη γνώμη μας ο αλλόθρησκος ή άθεος ή ετερόδοξος μαθητής ο όποιος ορθότατα απαλλάσσεται από το μάθημα των Θρησκευτικών πρέπει εντούτοις να γνωρίζει τα πολιτιστικά στοιχεία τα όποια μεταξύ άλλων συγκροτούν την ελληνική εθνική συνείδηση. Προς τον σκοπό αυτό είναι σκόπιμο να εισαχθούν στην εκπαίδευση των απαλλασσομένων από το μάθημα των Θρησκευτικών στοιχεία ορθοδόξου παραδόσεως. Κατ’ αυτόν τον τρόπο ο μαθητής θα κατανοήσει καλύτερα το πολιτιστικό περιβάλλον εντός του όποιου ζει και θα διαμορφώσει την εθνική του συνείδηση εντασσόμενος αρμονικά στην ελληνική κοινωνία.

ΕΣΤΙΑ, 16.04.2018

Κυριακή 15 Απριλίου 2018

Η ΨΗΛΑΦΗΣΙΣ ΤΟΥ ΘΩΜΑ


Κυριακή του Θωμά

Ο Απόστολος Θωμάς απουσίαζε όταν ο Χριστός, μετά την Ανάστασή Του, επισκέφθηκε τους Μαθητές Του στο υπερώον όπου ήταν συνηγμένοι. Όταν πληροφορήθηκε τα σχετικά με την επίσκεψη του Χριστού, ζήτησε να Τον δη και να ψηλαφίση τις πληγές του Σταυρού στα χέρια και την πλευρά Του. Ο Χριστός όταν επισκέφθηκε και πάλι τους Μαθητές Του μετά από οκτώ ημέρες, κάλεσε τον Απόστολο Θωμά να ψηλαφήση τα σημάδια των πληγών στο Σώμα Του. Τότε ο Απόστολος Θωμάς Τον ανεγνώρισε και Τον ομολόγησε Κύριο και Θεό του. Τον ανεγνώρισε από τις πληγές του Σταυρού, οι οποίες αποτελούν σημάδι της αγάπης Του, αλλά και της δυνάμεώς Του. Την ομολογία του Θωμά οι άγιοι Πατέρες την ονομάζουν σωτήριο. Και πραγματικά οδηγεί στην σωτηρία όλους εκείνους που την απευθύνουν στον Χριστό εκζητώντας ταπεινά το έλεός Του.

Το γεγονός ότι ο Απόστολος Θωμάς αρχικά απουσίαζε κατά την εμφάνιση του Χριστού στους Μαθητές Του, φαίνεται ότι ήταν οικονομία Θεού, για να γίνη πιστευτό το θαύμα της Αναστάσεως και να διαλυθή κάθε είδους αμφιβολία.

Ο Απόστολος Θωμάς, μετά την Πεντηκοστή, κήρυξε το Ευαγγέλιο στους Πάρθους, τους Πέρσες, τους Μήδους και τους Ινδούς και είχε μαρτυρικό τέλος.

Η ΨΗΛΑΦΗΣΙΣ ΤΟΥ ΘΩΜΑ- ΜΑΚΑΡΙΟΙ ΟΙ ΜΗ ΙΔΟΝΤΕΣ ΚΑΙ ΠΙΣΤΕΥΣΑΝΤΕΣ!


Παρασκευή 13 Απριλίου 2018

ΒΟΣΝΙΑ: ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ - ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ

ΜΠΑΝΙΑ ΛΟΥΚΑ. Οι Σερβοβόσνιοι θέλουν να καταστήσουν υποχρεωτικό το μάθημα των Θρησκευτικών στο υπό σερβικό έλεγχο τμήμα της Βοσνίας, σύμφωνα με ανακοίνωση του ηγέτη τους, Μίλοραντ Ντόντικ.
Ξεκινώντας από τον Σεπτέμβριο, οπότε αρχίζει η νέα σχολική χρονιά, οι μαθητές στα γυμνάσια θα παρακολουθούν υποχρεωτικά το μάθημα των Θρησκευτικών. Τους προσεχείς μήνες μάλιστα αξιωματούχοι της Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας και της σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας θα συνεργαστούν για να εκπονήσουν λεπτομερές σχέδιο για τη διδασκαλία του μαθήματος. «Αυτό θα γίνει, σίγουρα, δεν υπάρχει καμία περίπτωση αμφισβήτησης. Η σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία είναι πολύ σημαντικό κομμάτι της εθνικής μας ταυτότητας, εδώ και στη Σερβία και πρέπει να εργαστούμε από κοινού», είπε ο Ντόντικ μιλώντας σε πασχαλινή δεξίωση προς εκπροσώπους των ΜΜΕ.
Ωστόσο, η κοινή γνώμη εμφανίζεται διχασμένη μεταξύ εκείνων που υποστηρίζουν την ιδέα και όσων δεν βλέπουν τον σκοπό τέτοιων μαθημάτων. «Υπάρχουν τόσα προβλήματα σχετικά με την εκπαίδευση εδώ. Υπάρχουν γυμνάσια, στα οποία οι μαθητές δεν διδάσκονται τίποτα χρήσιμο και τώρα αυτό το μάθημα των Θρησκευτικών... Πρέπει να διδάξουμε στους μαθητές να εργάζονται και να παράγουν», σχολίασε η αντιπρόεδρος της ένωσης υπαλλήλων στη Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας, Σάσα Τρίβιτς, μιλώντας στο Balkan Insight. Στον αντίποδα, οι υπέρμαχοι του υποχρεωτικού χαρακτήρα των Θρησκευτικών, θεωρούν ότι θα ευνοήσει τους μαθητές. «Η ηθική είναι ένας τομέας στον οποίο δεν δίνεται έμφαση αυτή τη στιγμή και οι μαθητές μας μόνο να ωφεληθούν από αυτό μπορούν. Είμαι σίγουρος ότι οι περισσότεροι από τους διευθυντές θα συμφωνήσουν με αυτή την άποψη», ανέφερε ο Ντούσκο Τζούριτς, διευθυντής γυμνασίου στη βορειοανατολική πόλη Μπιγιελγίνα, μιλώντας στο πρακτορείο ειδήσεων SRNA.

Ο πληθυσμός
Η Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας έχει πληθυσμό 1,22 εκατ., εκ των οποίων το 81,5% είναι Σέρβοι, το 14% Βόσνιοι και το 2% Κροάτες, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή του 2013, ενώ το υπόλοιπο 2,2 % αυτοπροσδιορίζονται ως «άλλοι». Αγνωστο παραμένει πώς το σχέδιο του Ντόντικ θα επηρεάσει τις θρησκευτικές μειονότητες, κυρίως Καθολικών και Μουσουλμάνων.

«Στόχος της θρησκείας θα έπρεπε να είναι να φέρει τους ανθρώπους εγγύτερα. Ούτως ή άλλως, αυτή είναι η ετυμολογία της λέξης στα λατινικά, όπου religare σημαίνει συνδέω, ενώνω. Εδώ, ωστόσο, η θρησκεία χρησιμοποιείται για να αποκλείσει και να απομονώσει», εκτίμησε η Ζλατιμπόρκα Πόποφ Μομτσινόβιτς, καθηγήτρια κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του ανατολικού Σεράγεβο. Η ίδια διατύπωσε την ανησυχία της για τη διδασκαλία των Θρησκευτικών σε σχολεία, στα οποία οι μαθητές δεν είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι.

Σε δημοτικά σχολεία της περιοχής το μάθημα των Θρησκευτικών είναι προαιρετικό, όταν όμως επιλεγεί γίνεται υποχρεωτικό από τη Β΄ ώς τη Γ΄ Γυμνασίου και οι γονείς θα πρέπει να αποφασίσουν αν τα παιδιά τους θα διδάσκονται για την ορθόδοξη, την καθολική πίστη ή το Ισλάμ. Η ύλη γι’ αυτές τις τάξεις συναποφασίζεται από τους εκπροσώπους των τριών μεγάλων θρησκευτικών κοινοτήτων.


ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΡΙΠΠΑΣ: Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ «ΟΜΟΛΟΓΙΑΚΟΥ» ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ ΔΕΝ ΣΥΓΚΡΟΥΕΤΑΙ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ, ΠΑΡΑ ΤΗΝ ΕΙΣ ΑΥΤΟ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΔΙΑΤΑΞΗ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΤΗΣ ΙΣΗΣ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΕΩΣ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ

Ο Δρ Συνταγματικού Δικαίου κ. Γεώργιος Κρίππας αναλύει βαρυσήμαντη απόφαση του Ομοσπονδιακού Διοικητικού Δικαστηρίου της Γερμανίας για τα Θρησκευτικά.

Διαβάστε το σχολιασμό της απόφασης και τη σύγκριση με όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα γύρω από το μάθημα των Θρησκευτικών στις τρεις (3) τελευταίες σελίδες του κειμένου.



ΗΡΑΚΛΗΣ ΡΕΡΑΚΗΣ: ΜΠΟΡΕΙ Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΝΑ ΣΥΝΕΧΙΣΕΙ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΒΙΒΛΙΩΝ, ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΑΚΥΡΩΘΕΝ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΕ ΠΟΛΥΘΡΗΣΚΕΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ;

Μπορεί η Εκκλησία να συνεχίσει τη συνεργασία της
με την Πολιτεία για την έκδοση βιβλίων, με βάση το ακυρωθέν
από το ΣτΕ πολυθρησκειακό Πρόγραμμα Σπουδών;
Ηρακλής Ρεράκης, Καθηγητής Παιδαγωγικής – Χριστιανικής Παιδαγωγικής στη Θεολογική Σχολή του ΑΠΘ

Η Εκκλησία θα πρέπει να επιδιώκει πάντοτε, σύμφωνα και με τον Καταστατικό της Χάρτη, να διαλέγεται και να συνεργάζεται ουσιαστικά με την πολιτεία για θέματα χριστιανικής αγωγής της νεότητας.
Η Εκκλησία επίσης πράττει ορθώς, που βάζει κανόνες και όρους σε αυτήν τη συνεργασία, όπως έπραξε, κατά τον τελευταίο διάλογό της με την πολιτεία, θέτοντας ως όρο συνεργασίας τον Ορθόδοξο Προσανατολισμό του μαθήματος των Θρησκευτικών, που όμως δεν τηρήθηκε.

Ωστόσο, το περιεχόμενο αυτού του όρου, αποτελεί το κυρίαρχο θέμα, το οποίο αναπτύσσεται και αναλύεται, λεπτομερώς και εξονυχιστικά, στο σκεπτικό της απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ), που αφορά στο νέο Πρόγραμμα Σπουδών Δημοτικού και Γυμνασίου, μερικά από τα σημεία της οποίας είναι τα εξής:
«Με το πρόγραμμα σπουδών για τις Γ’ – ΣΤ’ τάξεις του Δημοτικού και για το Γυμνάσιο, φαλκιδεύεται ο επιβεβλημένος από τη συνταγματική αυτή διάταξη σκοπός, η ανάπτυξη δηλαδή της ορθόδοξης χριστιανικής συνειδήσεως των μαθητών, που ανήκουν στην επικρατούσα θρησκεία της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Χριστού». «Με αυτό (ενν. το Πρόγραμμα), δεν παρέχεται μία αμιγώς ορθόδοξη χριστιανική διδασκαλία, αλλά προκαλείται σύγχυση στη θρησκευτική συνείδηση των ορθοδόξων χριστιανών μαθητών». «Ενώ… θα έπρεπε… να κατατείνει στην εμπέδωση και ενίσχυση της ορθόδοξης χριστιανικής συνειδήσεώς τους, με τη σύγχυση που προκαλείται… κλονίζει την ορθόδοξη χριστιανική συνείδηση, την οποία, ήδη, πριν από την έναρξη του σχολικού βίου, διαμορφώνουν οι μαθητές αυτοί, στο πλαίσιο του οικογενειακού τους περιβάλλοντος». Η συγκεκριμένη αλλοίωση της θρησκευτικής τους αγωγής «είναι ικανή… να τους εκτρέψει από την ορθόδοξη χριστιανική συνείδησή τους, διότι προσβάλλει το δικαίωμα των ανηκόντων στην επικρατούσα θρησκεία ορθόδοξων χριστιανών γονέων να διασφαλίσουν τη μόρφωση και εκπαίδευση των παιδιών τους σύμφωνα με τις δικές τους θρησκευτικές πεποιθήσεις». «…Η διδασκαλία αυτή α) είναι ελλιπής κατά το περιεχόμενο, β) δεν είναι αυτοτελής, αμιγής και διακριτή, σε σχέση με τη διδασκαλία στοιχείων αναφερομένων σε άλλα δόγματα ή θρησκείες, με αποτέλεσμα να προκαλείται σύγχυση στους μαθητές, ως προς το περιεχόμενο της ορθόδοξης χριστιανικής διδασκαλίας, και γ) δεν είναι επαρκής από την άποψη του χρόνου που διατίθεται για αυτήν». Επίσης, προσβάλλει «την συνταγματικώς κατοχυρωμένη αρχή της ισότητος, διότι στερεί από τους μαθητές του ορθοδόξου χριστιανικού δόγματος το δικαίωμα να διδάσκονται αποκλειστικώς τα δόγματα, τις ηθικές αξίες και τις παραδόσεις της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Χριστού, ενώ η νομοθεσία προβλέπει, για μαθητές Ρωμαιοκαθολικούς, Εβραίους και Μουσουλμάνους, τη δυνατότητα να διδάσκονται αποκλειστικώς τα δόγματα της πίστεώς τους (όχι δε και τα δόγματα άλλων θρησκειών), μάλιστα δε, από δασκάλους προτεινόμενους από την οικεία θρησκευτική κοινότητα».
Τα παραπάνω σημεία της απόφασης του ΣτΕ και πολλά άλλα, μάς θυμίζουν επακριβώς τις θέσεις που διατύπωσε, στην Επιστολή του προς τον Πρωθυπουργό και τους Αρχηγούς των Κομμάτων, ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος για το νέο Πρόγραμμα Σπουδών τον Σεπτέμβριο του 2016, εκφράζοντας, αφενός, τη γενικότερη θέση της Ιεράς Συνόδου ως προς τον Ορθόδοξο προσανατολισμό, την υποχρεωτικότητα και τις ώρες διδασκαλίας του μαθήματος και, αφετέρου, την πλήρη αντίθεσή του, τότε, με το Πρόγραμμα που έθεσε σε εφαρμογή ο πρ. Υπουργός κ. Φίλης.
Το πολύ σοβαρό ερώτημα, όμως, που τίθεται επί τάπητος είναι το εξής: Το Πρόγραμμα του κ. Γαβρόγλου είναι το ίδιο ή είναι διαφορετικό α) από το Πρόγραμμα του κ. Φίλη, που τότε είχε απορρίψει ο Μακαριώτατος και β) από το Πρόγραμμα που, λίγους μήνες μετά, ακυρώθηκε από το ΣτΕ; Το πρόγραμμα του κ. Γαβρόγλου, το οποίο υποτίθεται ότι κατάργησε το Πρόγραμμα του κ. Φίλη, κατάργησε και τα πάμπολλα δομικά παιδαγωγικά και θεολογικά προβλήματά του ή πρόκειται απλώς για μια προσχηματική «κατάργηση» - φάντασμα, η οποία στην πράξη αποτέλεσε μεθοδευμένο τέχνασμα για να στηριχθεί πάνω σε αυτήν η άρνηση να εφαρμοστεί η ακυρωτική απόφαση κατά του Προγράμματος του κ. Φίλη, με τη δικαιολογία ότι το ισχύον Πρόγραμμα Σπουδών είναι νέο και διαφορετικό;
Διαβάσαμε και ακούσαμε κάποιες δηλώσεις ορισμένων εκκλησιαστικών προσώπων, αμέσως μετά τη δημοσίευση της απόφασης του ΣτΕ, σχετικά με το Πρόγραμμα Σπουδών και τον τρόπο αντίδρασης της Εκκλησίας, με τις οποίες δεν συμφωνούμε. Θεωρούμε ότι η Εκκλησία αποφασίζει Συνοδικά για τέτοια μεγάλα και σπουδαία θέματα, αφού τα μελετήσει επαρκώς και αντικειμενικά και αυτό αναμένουμε να πράξει και τώρα.
Η πλήρης αλήθεια είναι ότι το Πρόγραμμα του κ. Γαβρόγλου είναι πανομοιότυπο, στον πολυθρησκειακό του προσανατολισμό, σκοπό, πυρήνα και περιεχόμενο, με εκείνο του κ. Φίλη, γεγονός που το επιβεβαιώνουν με δηλώσεις που έχουν κάνει τόσο ο κ. Γαβρόγλου όσο και ο κ. Φίλης. Ο κ. Φίλης, μάλιστα, ισχυρίζεται ότι το δικό του Πρόγραμμα Θρησκευτικών παρέμεινε και διατηρείται το ίδιο και απαράλλακτο σε ισχύ, κατά ποσοστό 99%, με ελάχιστες ανούσιες αλλαγές, στο Πρόγραμμα που υπέγραψε ο κ. Γαβρόγλου.
Επιπρόσθετα, όμως, συγκριτική ερευνητική μελέτη που υλοποιήθηκε ανάμεσα στα δύο Προγράμματα, του κ. Φίλη και του κ. Γαβρόγλου, επιστημονικά τεκμηριωμένη, που δημοσιοποιείται αυτές τις ημέρες, αποδεικνύει ότι οι διαφορές μεταξύ των δύο Προγραμμάτων είναι απειροελάχιστες και άνευ ουσίας και ότι, τελικά, το Πρόγραμμα Γαβρόγλου διαφέρει σχεδόν μόνον στο αριθμό του ΦΕΚ και στην Υπουργική υπογραφή. Ουσιαστικές αλλαγές, επομένως, που να αγγίζουν την πολυθρησκειακή δομή, δεν έγιναν στο Πρόγραμμα Γαβρόγλου και, επομένως, δεν ισχύει ο ως άνω ισχυρισμός ότι ο κ. Γαβρόγλου είχε ήδη καταργήσει το Πρόγραμμα Φίλη πριν το ακυρώσει το ΣτΕ και διαπιστώνεται ότι ο όρος που έθεσε η Εκκλησία για Ορθοδοξο Προσανατολισμό, ουδέποτε εφαρμόσθηκε από την κοινή επιτροπή διαλόγου Εκκλησίας – Πολιτείας, γεγονός που εύκολα αποδεικνύεται.
Εσπευσμένες επίσης δηλώσεις εκκλησιαστικών προσώπων, όπως: «το νέο πρόγραμμα που κυκλοφορεί πλέον στα σχολεία είναι συμφωνία Εκκλησίας-Πολιτείας», εκθέτουν πρωτίστως όσους τις κάνουν, και σε κάθε περίπτωση δεν εκφράζουν την αλήθεια των γεγονότων.
Και τούτο, διότι στα Πρακτικά της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, που συνεδρίασε την 27η Ιουνίου 2017 και που όλοι μπορούμε να διαβάσουμε, δεν μαρτυρείται καμιά τέτοια συμφωνία. Αντίθετα, ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος, στο τέλος της συνεδρίασης έκλεισε με τα εξής: «Έτσι, λοιπόν, σήμερα δεν θα πούμε ότι εγκρίνεται ή απορρίπτεται το Νέο Πρόγραμμα Σπουδών, αλλά ότι η Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας ενημερώθηκε από τα μέλη της Επιτροπής και τους ευχαριστούμε...». Δεν υπήρξε, συνεπώς, καμιά συμφωνία, παρά μόνον ενημέρωση στους Αρχιερείς.
Η δική μας επομένως απάντηση στο αρχικό ερώτημα, που μπορεί να εκληφθεί και ως ταπεινή πρόταση, είναι ότι η Εκκλησία, πρωταρχικά και εν Συνόδω, θα πρέπει να εκφράσει τον σεβασμό και την ευπείθειά της στην απόφαση του ΣτΕ, να ζητήσει άμεσα να αποσυρθεί το ακυρωθέν από το ΣτΕ νέο Πρόγραμμα Σπουδών του κ. Γαβρόγλου, αφού είναι το ίδιο με εκείνο του κ. Φίλη, να σταματήσει η ίδια την οποιαδήποτε σύμπραξή της στο Πρόγραμμα και στα βιβλία του κ. Γαβρόγλου και να ζητήσει την έναρξη διαλόγου σε νέα βάση, όπως ορίζεται από το ΣτΕ.
Ταυτόχρονα, μπορεί να προτείνει, εκείνη αυτή τη φορά, νέα συντακτική ομάδα, προκειμένου να αρχίσει η συγγραφή Αναλυτικού Προγράμματος και βιβλίων, με βάση α) τις αποφάσεις, τις κατευθύνσεις και τις προδιαγραφές που έδωσε συνοδικά η ίδια, κατά τις δύο Συνόδους της (Διαρκής Σύνοδος, Ιανουάριος 2016 και Σύνοδος της Ιεραρχίας, Μάρτιος 2016), β) το θεσμικό πλαίσιο και σκεπτικό, όπως αυτό οριοθετείται από την ακυρωτική απόφαση του ΣτΕ και γ) τη συνεργασία των ειδικών στελεχών της Πανελλήνιας Ενώσεως Θεολόγων, οι θέσεις της οποίας συνάδουν τόσο με τις ως άνω αποφάσεις των δύο Συνόδων όσο και με το σκεπτικό της ακυρωτικής αποφασεως του ΣτΕ. Τελος, να ζητήσει να επανέλθουν σε ισχύ το προηγούμενο Πρόγραμμα και τα βιβλία (2003-2006), έως ότου ετοιμαστούν το νέο Πρόγραμμα και τα νέα βιβλία.

Ορθόδοξη Αλήθεια, 11.04.2018

ΠΑΝΑΓΙΑ ΕΛΕΟΥΣΑ ΚΛΕΙΣΟΥΡΑΣ


ΠΑΝΑΓΙΑ ΕΛΕΟΥΣΑ: «ΚΟΣΜΗΜΑ ΤΗΣ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ»

Η Μονή της Ζωοδόχου Πηγής «Ελεούσης» στο 20ο χλμ της Εθνικής Οδού Μεσολογγίου- Αγρινίου θυμίζει μετεωρίτικο μοναστήρι έτσι «καρφωμένη» που είναι στο βουνό στην αρχή του περάσματος Κλεισούρας του βουνού Αράκυνθος ή Ζυγός. Ανάμεσα στους θεόρατους βράχους με το αιώνιο κάλλος και το μεγαλείο τους είναι σκαλισμένο το βυζαντινό μοναστήρι της Κλεισούρας, που αναδεικνύεται μέσα από την σπηλιά.
Το εκκλησάκι της Παναγίας της Ελεούσας, που είναι ένα από τα ωραιότερα μοναστήρια της πατρίδος μας, αποτελεί σπουδαίο προσκυνηματικό κέντρο και σημείο αναφοράς της θρησκευτικής ζωής του τόπου.

Οι χιλιάδες των περαστικών μέρα και νύχτα στρέφουν το βλέμμα τους ψηλά στη μορφή της Παρθένου Αγίας Ελεούσας σχηματίζουν ταπεινά το σχήμα του σταυρού και απευθύνουν μυστικές προσευχές, επικοινωνώντας με μοναδικό τρόπο με την Παναγιά. Η Αγία Ελεούσα φρουρός άγρυπνος παραστέκει στο μόχθο και την ψυχική κούραση του οδοιπόρου, που διασχίζει τον Αράκυνθο. Πολλοί επισκέπτες ανηφορίζουν για να προσεγγίσουν στον υποβλητικό χώρο της σπηλιάς, που βρίσκεται η θαυματουργός εικόνα, υποκλινόμενοι μπροστά της και διακατεχόμενοι από την ειρήνη της καρδιάς, του πνεύματος και της ψυχής, που μόνο εκείνη δύναται να τους προσφέρει με την Χάρη και την ευλογία της Θεοτόκου Αγίας Ελεούσας.