Ευλογημένος ο νέος
ενιαυτός της Χρηστότητος του Κυρίου: Χριστιανική θεώρηση του χρόνου
Ηρακλής Ρεράκης, Καθηγητής Παιδαγωγικής -
Χριστιανικής Παιδαγωγικής της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ
Εορτάζουμε
την αλλαγή του χρόνου, ο οποίος βέβαια, ως άψυχη και αναίσθητη κατάσταση, ούτε
εορτάζει, ούτε αισθάνεται ότι αλλάζει και γίνεται καινούριος. Αυτός που
αισθάνεται και εορτάζει την αλλαγή αυτή είναι μόνον ο άνθρωπος, για τον οποίο ο
χρόνος δημιουργήθηκε, υπάρχει και γίνεται αισθητός.
Ουσιαστικά, ο νέος χρόνος δεν είναι παρά μια αφορμή ή
αφετηρία, που δίνεται στον άνθρωπο για τη νέα χρονική πορεία που έρχεται,
προκειμένου να ξεκινήσει μια νέα ζωή που θα έχει μέσα της το καινούριο. Με άλλα
λόγια ο ιστορικός, φθαρτός και προσωρινός για την ανθρώπινη ύπαρξη
χρόνος αποτελεί ένα νέο άθλημα για να δοκιμάσει ο άνθρωπος να περάσει, συν Θεώ,
στο μεταϊστορικό, στο άφθαρτο, στο αιώνιο. Ο άνθρωπος σκέπτεται, συλλογίζεται
και αποφασίζει για τις στάσεις και τον τρόπο ζωής που επιλέγει, κατά
την πορεία του χρόνου. Το νέο που έρχεται, κατά τον καινούριο χρόνο,
το συνειδητοποιεί κάθε άνθρωπος, διότι ο άβουλος χρόνος ούτε φέρνει, ούτε θέλει
να φέρνει, ούτε μπορεί να φέρνει κάτι στον άνθρωπο. Ό,τι έρχεται στον άνθρωπο
το φέρνει ο Δημιουργός των πάντων και Θεός, που μαζί με τον άνθρωπο και τον
κόσμο δημιούργησε και τον χρόνο, όταν «εποίησεν τον ουρανόν και την γην… και
είπεν, γενηθήτω φως και εγένετο φως και εκάλεσεν ο Θεός το φως ημέραν και το
σκότος εκάλεσεν νύκτα και εγένετο εσπέρα και εγένετο πρωί ημέρα μία». Ο Θεός,
επομένως, «ο πάσης Δημιουργός της κτίσεως, ο καιρούς και χρόνους εν
τη ιδία εξουσία θέμενος»
(λειτουργική ευχή), δημιουργεί, διατηρεί και επιτρέπει στον χρόνο να υπάρχει
προς παιδαγωγία του ανθρώπου. Ο άνθρωπος, το μόνο ελεύθερο και λογικό ον,
αποδέχεται και διαχειρίζεται το θέλημα του Θεού, διότι αυτός είναι ο εκ Θεού
ορισθείς εργάτης και φύλακας του κόσμου (Γέν. 2, 15). Τίποτα καινούριο δεν
φέρνει ο χρόνος στον άνθρωπο, εάν δεν το θέλει ο Θεός. Ο χρόνος όσες φορές και
αν εορταστεί και με όσους δυνατούς τρόπους, ως καινούριος, δεν επηρεάζει την
παλαιότητα του ανθρώπου, εάν ο ίδιος θέλει να μείνει στο παλαιό. Τι σημασία
έχουν, για τον άνθρωπο οι επιδερμικές, ανούσιες και περαστικές χαρές
που νιώθει, όταν απολαμβάνει κατά την πρωτοχρονιά πράγματα, δώρα, ποτά, φαγητά,
στολίδια, παρέες, διασκεδάσεις, ταξίδια κ. ά., αν δεν είναι έτοιμος και δεν
μπορεί να δεχθεί τα εκ Θεού δώρα και αγαθά, που δεν επηρεάζονται, ούτε
παλιώνουν, ούτε τελειώνουν με τον χρόνο; Διότι τα αγαθά που φέρνουν το
πραγματικά καινούριο στον άνθρωπο είναι η αιωνιότητα που έφερε ο Θεάνθρωπος και
μόνος αληθινός Θεός στον κόσμο, τα οποία είναι και τα μόνα που χαρίζουν αληθινή
ανανέωση, ανακαίνιση και μένουσα υπαρξιακή χαρά στον άνθρωπο. Τι κερδίζει, επομένως
ο άνθρωπος, αν γιορτάζει και χαίρεται για την είσοδο του καινούριου χρόνου,
όταν γι αυτόν σημαίνει απλώς ότι φορτώνεται έναν ακόμη χρόνο, που τον
εγκλωβίζει ακόμη περισσότερο στην υπαρξιακή παλαιότητα; Γι’ αυτό είναι ανάγκη,
για τον κάθε χριστιανό και μάλιστα τον ορθόδοξο άνθρωπο, να φιλοσοφεί αλλιώς τη
ζωή και να ξεκινά με τον καινούριο χρόνο μια καινούρια επιχείρηση απεγκλωβισμού
και απελευθέρωσής του από τη χρονικότητα και τη φθαρτότητα του χρόνου, που τον
φέρνει προς τα πίσω πνευματικά, με μια νέα χρήση και αντιμετώπιση
του χρόνου, δίνοντάς του, έτσι, ένα καινούριο πνευματικό νόημα και περιεχόμενο.
Είναι σημαντικό, που η νέα χρονιά αρχίζει με έναν Άγιο Πατέρα της Εκκλησίας,
τον Μέγα Βασίλειο, ο οποίος μέσα από τη ορθή νοηματοδότηση της δικής του ζωής
και την ένταξή της στην αγάπη και στο έλεος του Θεού, έλαβε αυτή τη χάρη από
τον Θεό, να γίνει ο γνωστός σε όλο τον κόσμο Άγιος, που φέρνει αυτήν την πρώτη
(με τα ανθρώπινα μέτρα και κριτήρια) μέρα του χρόνου, ένα δώρο ανιδιοτελούς
αγάπης που το προσμένουν όλοι οι άνθρωποι. Όμως, όλοι οι εγκλωβισμένοι στον
χρόνο και στη φθορά έχουν μια ευκαιρία να πάρουν από τον Άη Βασίλη Εκείνον,
που, κυρίως και πρωτίστως, φέρνει με τη ζωή του στην Εκκλησία και στον Κόσμο
«το μόνον καινόν υπό τον ήλιον» που είναι ο Χριστός. Με τον Χριστό η αρχή του
νέου χρόνου και όλος ο χρόνος γίνεται νέος, μέσα από ένα νέο νόημα ζωής.
Εκείνος είναι που προσφέρει το νόημα της ζωής αλλά και το δρόμο και την αλήθεια
της ζωής και τη ζωή της αλήθειας, της αγάπης, της δικαιοσύνης και της ελπίδας.
Χωρίς αυτόν ό άνθρωπος μένει παλαιός, χωρίς ανακαίνιση και αναζήτηση για
πληρότητα και καινότητα ζωής, χωρίς να μπορεί να καλύψει τα κενά που έχει στον
παλαιό άνθρωπο που κρύβεται μέσα στην ύπαρξή του. Ο άνθρωπος, συνήθως, μέσα από
την επίδραση της εκκοσμίκευσης, περιμένει και παίρνει μόνον το υλικό δώρο του
Άη Βασίλη, αλλά ούτε προσδοκά ούτε αποδέχεται το νέο πνευματικό δώρο, το καινόν
της κτίσεως και της ιστορίας, που προσφέρει ο Άη Βασίλης με τη μαρτυρία όλων
που έχει πει ή έχει κάνει, που δεν είναι άλλο από τον Χριστό. Εκείνος είναι που
δώρισε και δωρίζει σε όλους την αγάπη και μέσα από την αγάπη έρχεται η χάρη, η
αγιότητα, το καινούριο της ιστορίας, που νικά τη φθορά και τον θάνατο και
μετακινεί τον φθαρτό άνθρωπο, από αυτήν την φθαρτή και προσωρινή κατάσταση,
στην αιώνια και άφθαρτη ζωή. Ο Χριστιανός, ζώντας με αυτήν τη χριστιανική
αντίληψη για το νόημα της παρούσας ζωής και του ιστορικού χρόνου έχει τη
δυνατότητα, μέσα από τον τωρινό χρόνο, να πορεύεται στο αιώνιο, νικώντας εν
Χριστώ τη φθορά και τον θάνατο. Ο άνθρωπος, με
τον Χριστό, έχει την ευκαιρία να χαρεί την καινή ζωή. Ο Απ. Παύλος,
απευθυνόμενος στους Χριστιανούς, τους προτείνει με σαφήνεια: «Έχετε διδαχθεί
την αλήθεια για τον Χριστό, για να μπορείτε να αποβάλετε και να πετάξετε από
πάνω σας τον παλαιόν άνθρωπο, που φθείρεται και προχωρεί συνεχώς προς την
απατηλή αμαρτία και κακία. Έχετε, ακόμη, διδαχθεί να ανανεώνεστε με τα
πνευματικά φρονήματα και να ντύνεστε τον “καινόν άνθρωπον τον κατά Θεό κτισθέντα
εν δικαιοσύνη και οσιότητι της αληθείας”» (Εφεσ. 4, 17- 24). Η μετάβαση από το
χρονικό στο άχρονο εισέρχεται στη ζωή των ανθρώπων, που αγωνίζονται, εντός των
θείων αρετών, για κάθαρση και αγαθοποίηση και αποτελεί δώρημα του Θεού και όχι
ανθρώπινο επίτευγμα ή κατόρθωμα. Ο εν Χριστώ
άνθρωπος είναι μεν θνητός, φθαρτός και χρονικός, αλλά,
στο πλαίσιο της πίστεώς του, εξαγοράζει τον καιρό, προσέχει και περιπατεί ως
σοφός, σύμφωνα με το θέλημα του Κυρίου (Εφεσ. 5, 15-16) και γι αυτό εντάσσεται
στο σώμα του Χριστού, δηλαδή, στην προοπτική της ευφροσύνης, της χαράς και της
μακαριότητας της εν Χριστώ αναστάσιμης και αιωνίου ζωής. Ας είναι ευλογημένος ο
νέος ενιαυτός της Χρηστότητος του Κυρίου.
