ΤΟ ΣΤΕ ΕΧΕΙ ΚΑΤΟΧΥΡΩΣΕΙ ΤΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ

Επειδή μετά την έκδοση των πρόσφατων δύο αποφάσεων της Ολομέλειας του ΣτΕ για τα Θρησκευτικά (ΣτΕ 1749 και 1750/2019)

αλλά και των δύο αντίστοιχων πέρυσι (ΣτΕ 660/2018 και ΣτΕ 926/2018) κάποιοι, κυρίως θεολόγοι του ΚΑΙΡΟΥ και οι συντάκτες των ακυρωθέντων προγραμμάτων σπουδών, συνεχώς κινδυνολογούν ισχυριζόμενοι ότι ήρθε το τέλος του μαθήματος ή ότι η υποχρεωτικότητα του κλονίζεται και αυτό μετατρέπεται σε προαιρετικό, οφείλουμε να υπενθυμίσουμε προς αυτούς και σε όλους τους αληθινά ενδιαφερόμενους, ότι οι σχετικές με το χαρακτήρα του μαθήματος αποφάσεις του ΣτΕ κάνουν ρητά λόγο για υποχρεωτικό μάθημα.

Η διδασκαλία ορθόδοξου χριστιανικού μαθήματος και η παρακολούθησή της είναι υποχρεωτική σύμφωνα με τις συνταγματικές επιταγές και την διαμορφωθείσα πλούσια νομολογία. Δεν θα παραπέμψουμε σε καμία από τις τέσσερις πρόσφατες προαναφερθείσες αποφάσεις του ΣτΕ αλλά σε μία παλαιότερη, την απόφαση ΣτΕ 2176/1998, που μεταξύ άλλων αναφέρει: «Επειδή, από τας προαναφερθείσας διατάξεις του Συντάγματος αλλά και της Συμβάσεως της Ρώμης, ερμηνευομένας εν συνδυασμώ μεταξύ των, εν όψει του γνωστού τοις πάσιν γεγονότος ότι η συντριπτική πλειοψηφία του ελληνικού λαού πρεσβεύει την ορθόδοξο χριστιανική θρησκεία [βλ. ΣτΕ 3533/1986, βλ. επίσης ΣτΕ3356/1995], όπως τούτο άλλωστε μαρτυρείται και από την κατά τα εκτεθέντα, επίκλησιν εις αυτήν ταύτην την κεφαλίδα του Συντάγματος της Αγίας Τριάδος, αλλά και τον χαρακτηρισμόν, εις την προπαρατεθείσα διάταξιν του άρθρου 3 του Συντάγματος του ορθοδόξου χριστιανικού δόγματος ως "επικρατούσης θρησκείας" εις την Ελλάδα, συνάγεται, κατά τα ήδη κριθέντα [ΣτΕ 3356/95], ότι μεταξύ των σκοπών της παρεχομένης εις τα σχολεία παιδείας είναι και η "ανάπτυξις", εις τουλάχιστον επαρκή βαθμόν, της θρησκευτικής συνειδήσεως των ελληνοπαίδων συμφώνως προς τας αρχάς του ορθοδόξου χριστιανικού δόγματος, η διδασκαλία του οποίου είναι, ως εκ τούτου, υποχρεωτική, όπως είναι υποχρεωτική και η παρακολούθησις από τους μαθητάς, οι οποίοι ανήκουν εις την κατ' Ανατολάς Ορθόδοξον Χριστιανικήν Εκκλησίαν, του αντιστοίχου μαθήματος [βλ. και τας διατάξεις των άρθρων 1 παρ. 2, 5 παρ. 1 εδαφ. α, 6 παρ. 2 εδαφ. β του ν. 1566/1985, ΦΕΚ Α 167 και 2 παρ. 2, 3 παρ. 3 και 4 του Π.Δ. 479/1995, ΦΕΚ Α 170]».

Αμέσως παρακάτω η ίδια απόφαση ορίζει τα σχετικά με τις απαλλαγές και λέει: «Εξυπακούεται βεβαίως ότι της παρακολουθήσεως του ως άνω μαθήματος απαλλάσσονται και δη χωρίς καμία δυσμενή συνέπεια, οι μαθηταί εκείνοι διά τους οποίους γίνεται αξιόπιστος δήλωσις, είτε υπ' αυτών των ιδίων, είτε υπό των γονέων τους, ότι είναι άθεοι, ετερόδοξοι ή αλλόθρησκοι και έχουν, ως εκ τούτου, πρόβλημα θρησκευτικής συνειδήσεως [ΣτΕ 3356/95], δοθέντος μάλιστα ότι η δήλωσις αυτή ουδόλως αντιβαίνει εις το άρθρον 13 του Συντάγματος διότι κατά τα επίσης ήδη κριθέντα [ΣτΕ 3356/95] δεν αποτελεί μέσον προς δίωξη του μαθητή λόγω των διαφόρων, ενδεχομένως, θρησκευτικών του πεποιθήσεων, οι οποίες πρέπει πάντως να είναι σεβαστές, αλλά, όλως αντιθέτως, αποβλέπει εις το να διευκολύνει τον μαθητήν να απολαύσει "ανεμπόδιστα" την ελευθερία της θρησκευτικής του συνειδήσεως και να διευκολύνει επίσης τους γονείς τους να ασκήσουν το αντίστοιχον, κατά τα εκτεθέντα, δικαίωμά τους».

Επομένως ήδη από το 1998 το ΣτΕ είχε αποφανθεί και για τον ορθόδοξο χριστιανικό χαρακτήρα του μαθήματος και για την υποχρεωτικότητά του και για το γεγονός ότι δικαίωμα απαλλαγής έχουν μόνον άθεοι, ετερόδοξοι και αλλόθρησκοι.

Αν και είχαν υπόψη τους αυτή και άλλες παρόμοιες δικαστικές αποφάσεις οι συντάκτες των «νέων» Προγραμμάτων Σπουδών επιχείρησαν να χτίσουν ένα πολυθρησκειακό μάθημα με την ψευδή υπόσχεση ότι αυτό θα αφορούσε όλους τους μαθητές ανεξαρτήτως θρησκεύματος και θα οδηγούσε σταδιακά στην πλήρη κατάργηση των απαλλαγών! Έτσι ήταν αναπόφευκτη από την πλευρά των θεολόγων εκπαιδευτικών αλλά και των ορθοδόξων γονέων η προσφυγή εκ νέου στο ΣτΕ, το οποίο επανέλαβε με τέσσερις αποφάσεις του την παλιά νομολογία, που είχε το ίδιο δημιουργήσει, στηριζόμενο στο ίδιο σκεπτικό και την ίδια ερμηνευτική προσέγγιση των σχετικών διατάξεων του Συντάγματος.

Αντί συμμόρφωσης προς τις πολλαπλές αυτές δικαστικές αποφάσεις και παρά την επαναλαμβανόμενη ακύρωση του σχεδιασμού και των προγραμμάτων τους οι συντάκτες τους τώρα στράφηκαν στην ακατάπαυστη κινδυνολογία, μάλλον προσδοκώντας περισσότερο και από την Ένωση Αθέων την μετατροπή του μαθήματος σε προαιρετικό, ώστε να νιώσουν οι ίδιοι δικαιωμένοι για τις επιλογές και τις αντιλήψεις τους. Έχουν όμως πλέον χάσει κάθε λογικό, νομικό, θεολογικό και παιδαγωγικό επιχείρημα και απλώς φωνασκούν ατάκτως ή και συντεταγμένα – ακόμη και χθες επανέλαβαν τις γνωστές καταστροφολογίες τους σε ημερίδα στη Θεσσαλονίκη.

Το σημαντικό σε κάθε περίπτωση είναι η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας να αντιληφθεί την προϊστορία και την ουσία του προβλήματος και να μην εμπιστευθεί πρόσωπα που θα την εκθέσουν οδηγώντας το Υπουργείο σε νέες καταδικαστικές αποφάσεις και ακυρώσεις Υπουργικών Αποφάσεων. Αντιθέτως με ξεκάθαρο τρόπο πρέπει να προχωρήσει στην εφαρμογή των πολλών σχετικών δικαστικών αποφάσεων ικανοποιώντας έτσι και τις προσδοκίες της πλειονότητας όσων διδάσκουν το μάθημα των Θρησκευτικών, δασκάλων και θεολόγων, αλλά και των γονέων των μαθητών.

Ο χρόνος που κυλά πάντως, μαζί με το πέπλο σιωπής εκ μέρους της ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας για το θέμα, γεννούν εύλογα πολλά ερωτηματικά για το τι σκέφτεται τελικά να πράξει η κυβέρνηση.

http://thriskeftika.blogspot.com

ΑΓΙΟΣ ΙΓΝΑΤΙΟΣ ΜΠΡΙΑΝΤΣΙΑΝΙΝΩΦ: ΜΗ ΜΕΡΙΜΝΑΤΕ ΓΙΑ ΤΑ ΕΓΚΟΣΜΙΑ!

Ἅγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσανίνωφ: Μή μεριμνᾶτε γιά τά ἐγκόσμια! Ὅλα αὐτά εἶναι μόνο ἕνα ὄνειρο! Ἡ ἐπίγεια ζωή εἶναι μόνο ἕνα ὄνειρο! Ὁ καιρός πλησιάζει! Καθαριστεῖτε μέ τή μετάνοια! Ἑτοιμαστεῖτε γιά τήν ἀναχώρσή σας ἀπ᾿ αὐτή τή ζωή! Ὅσο κι ἄν ἔχετε ζήσει ἐδώ, μιά στιγμή μονάχα εἵναι. Νά προσεύχεστε ἀδιάλειπτα.

ΑΓΙΟΣ ΙΓΝΑΤΙΟΣ ΜΠΡΙΑΝΤΣΙΑΝΙΝΩΦ: ΑΝ ΘΕΛΟΥΜΕ ΝΑ ΑΠΟΚΤΗΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΘΕΟ!

Ἅγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ: Ἄν θέλουμε νά ἀποκτήσουμε τήν ἀγάπη πρός τόν Θεό, ἄς ἀγαπήσουμε πρῶτα τίς εὐαγγελικές ἐντολές. Ἄς πουλήσουμε κάθε ἐπιθυμία, κάθε κακία, κάθε πάθος μας. Καί μέ τό τίμημα τῆς αὐταπαρνήσεως ἄς ἀγοράσουμε τό χωράφι τῆς καρδιᾶς μας, τό ὁποῖο πρίν ἀπ᾿ αὐτή τήν ἀγορά δέν μᾶς ἀνήκει. Ἄς τό καλλιεργήσουμε μέ τίς θεῖες ἐντολές, καί θά βροῦμε θαμμένον ἐκεῖ τόν οὐράνιον θησαυρό τῆς ἀγάπης.

ΑΓΙΟΣ ΙΓΝΑΤΙΟΣ ΜΠΡΙΑΝΤΣΙΑΝΙΝΩΦ: ΟΤΑΝ Η ΚΑΡΔΙΑ ΣΟΥ ΑΠΑΛΛΑΓΕΙ ΑΠΟ ΚΑΘΕ ΜΝΗΣΙΚΑΚΙΑ, ΤΟΤΕ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΚΟΝΤΑ ΣΤΗΝ ΑΓΑΠΗ!

Ἅγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ: Ὅταν ἡ καρδιά σου ἀπαλλαγεῖ ἀπό κάθε μνησικακία, τότε βρίσκεσαι κοντά στήν ἀγάπη. Καί ὅταν ἡ καρδιά σου, ἀποκτήσει τήν εὐλογημένη εἰρήνη πρός ὅλους τούς ἀνθρώπους, τότε βρίσκεσαι μπροστά στήν πύλη τῆς ἀγάπης. Ἡ πύλη αὐτή, ὅμως ἀνοίγεται μόνο ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα. Ἡ ἀγάπη πρός τόν Θεό εἶναι δῶρο τοῦ ἴδιου τοῦ Θεοῦ πρός τόν ἄνθρωπο, δῶρο πού δίνεται σ᾿ ὅποιον ἑτοιμάζεται νά τό δεχθεῖ μέ τήν καθαρότητα τοῦ νοῦ, τῆς καρδιᾶς καί τοῦ σώματος. Ἀνάλογο μέ τήν ἑτοιμασία εἶναι καί τό δῶρο, γιατί ὁ Θεός εἵναι ἀγαθός ἀλλά καί δίκαιος.

ΑΓΙΟΣ ΙΓΝΑΤΙΟΣ ΜΠΡΙΑΝΤΙΑΝΙΝΩΦ: Η ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ!

Άγιος Ιγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ: Ἡ μελέτη τῶν ἔργων τῶν Πατέρων μὲ ἔπεισε ἀπολύτως πὼς ἡ σωτηρία στοὺς κόλπους τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι ἀναμφισβήτητη. Αὐτὸ τὸ στεροῦνται οἱ θρησκεῖες τῆς Δυτικῆς Εὑρώπης, ἀφοῦ δὲν κράτησαν ὁλόκληρη τὴν δογματικὴ καὶ ἠθικὴ διδασκαλία τῆς ἀρχαίας Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ. (…) Ἡ μελέτη τῶν ἔργων τῶν Πατέρων μὲ δίδαξε νὰ κοιτάζω τὴν αἰωνιότητα ὡς αἰωνιότητα, ποὺ μπροστά της δὲν εἶναι τίποτα οὔτε χίλια χρόνια ἐπίγειας ζωῆς, πολὺ περισσότερο ὁ μισὸς αἰώνας ποὺ συχνὰ ζοῦμε ἐμεῖς! Ἡ μελέτη τῶν ἔργων τῶν Πατέρων μὲ δίδαξε  πὼς ἡ ἐπίγεια ζωὴ πρέπει νὰ εἶναι μιὰ προετοιμασία γιὰ τὴν αἰωνιότητα, ἕνας προθάλαμος ἑτοιμασίας γιὰ τὴν εἴσοδό μας στὰ μεγαλειώδη βαιλικὰ παλάτια τοῦ οὐρανοῦ. Ἡ μελέτη τῶν ἔργων τῶν Πατέρων μοῦ ἔδειξε πὼς ὅλες οἱ ἐπίγειες ἐνασχολήσεις, τέρψεις, τιμὲς καὶ ἀπολαβὲς δὲν εἶναι παρὰ παιχνίδια μὲ τὰ ὁποῖα παίζουν τὰ ἐνήλικα παιδιά, χάνοντας τὴν αἰώνια μακαριότητα. Τί ἀξία ἔχουν ὅλα τὰ ἐγκόσμια μπροστὰ στὸν Χριστό, τὸν παντοδύναμο Θεό, ποὺ παραδίνει τὸν ἑαυτό Του ὡς δῶρο καὶ ἀπόκτημα αἰώνιο στὴ σκόνη, τὸν ἄνθρωπο;

ΚΑΠΟΤΕ ΜΙΑ ΟΜΑΔΑ ΣΟΦΩΝ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΘΗΚΕ ΓΙΑ ΝΑ ΣΥΖΗΤΗΣΕΙ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ!

Κάποτε μια ομάδα σοφών συγκεντρώθηκε για να συζητήσει για το έργο της Δημιουργίας. Ήθελαν να μάθουν γιατί ο Θεός άφησε για την έκτη μέρα τη δημιουργία του ανθρώπου.

«Σκέφτηκε πρώτα να οργανώσει καλά το Σύμπαν, ώστε να χαιρόμαστε  όλα τα θαυμάσια  που έχουμε στη διάθεσή μας», είπε ένας από αυτούς.

«Πρώτα απ’ όλα θέλησε να κάμει μερικές δοκιμές στα ζώα, έτσι ώστε να μην κάνει τα ίδια λάθη μαζί μας», υποστήριξε κάποιος  άλλος.

Καθώς πλησίασε ένας σοφός γέροντας να τους χαιρετήσει, άδραξαν την ευκαιρία και τον ρώτησαν:

«Γέροντα, κατά τη γνώμη σου, γιατί ο Θεός  άφησε  την τελευταία ημέρα για να δημιουργήσει τον άνθρωπο;»

«Είναι πολύ απλό,» σχολίασε ο σοφός γέροντας. «Όταν φουσκώνουμε από  υπερηφάνεια και έπαρση, να θυμόμαστε ότι ακόμη και ένα απλό κουνούπι είχε προτεραιότητα στο έργο της δημιουργίας του κόσμου από τον Θεό».

Ο ΧΑΡΟΥΜΕΝΟΣ ΒΟΣΚΟΣ ΚΑΙ Ο ΑΠΟΓΟΗΤΕΥΜΕΝΟΣ ΚΥΡΙΟΣ

Κάποτε ένας απογοητευμένος άνθρωπος περιφερόμενος τους λοφίσκους που περιέβαλαν την πόλη του, συνάντησε έναν βοσκό που έβοσκε το κοπάδι με τα πρόβατά του.Βλέποντάς τον ο βοσκός να είναι αναστατωμένος τον ρώτησε:

-Τι σε απασχολεί, φίλε μου;

-Αισθάνομαι μεγάλη μοναξιά, του απάντησε.

-Κι εγώ μόνος είμαι, αλλά δεν νιώθω θλίψη, είπε ο βοσκός.

-Ίσως, γιατί σε συντροφεύει ο Θεός! Του αποκρίθηκε με έναν τόνο μάλλον ειρωνικό.

-Το μάντεψες, είπε ο βοσκός αδιαφορώντας για τον ειρωνικό του τόνο.

-Βλέπεις την πόλη μας; συνέχισε ο βοσκός, βλέπεις τα σπίτια ; Bλέπεις τα παράθυρά τους;

-Όλα τα βλέπω, απάντησε ο άνθρωπος.

-Τότε δεν πρέπει να απελπίζεσαι, συνέχισε ο βοσκός. Ο ήλιος είναι ένας αλλά κάθε παράθυρο της πόλης και το πιο μικρό και απόκρυφο, κάθε μέρα λούζονται στου ήλιου το φως. Είσαι απελπισμένος μάλλον επειδή το «παράθυρό» σου παραμένει ερμητικά κλειστό!

ΑΓΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ: ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΝΑ ΝΙΚΙΕΤΑΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΟΤΑΝ ΠΡΕΠΕΙ, ΠΑΡΑ ΝΑ ΝΙΚΑ ΜΕ ΤΡΟΠΟ ΑΘΕΜΙΤΟ ΚΑΙ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ!

Άγιος Γρηγόριος Θεολόγος: Καλύτερα να νικιέται κάποιος, όταν πρέπει, παρά να νικά με τρόπο αθέμιτο και επικίνδυνο.

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ: ΜΗΝ ΑΦΗΣΕΙΣ ΝΑ ΣΕ ΝΙΚΗΣΕΙ ΤΟ ΚΑΚΟ, ΑΛΛΑ ΝΑ ΝΙΚΑΣ ΤΟ ΚΑΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΓΑΘΟ!

ΜΗ ΝΙΚΙΕΣΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΚΟ,

ΑΛΛΑ ΝΙΚΑ ΤΟ ΚΑΚΟ ΜΕ ΤΟ ΑΓΑΘΟ

(Προς Ρωμαίους 12,9-21)

9 ῾Η ἀγάπη ἀνυπόκριτος. ἀποστυγοῦντες τὸ πονηρόν, κολλώμενοι τῷ ἀγαθῷ, 

10 τῇ φιλαδελφίᾳ εἰς ἀλλήλους φιλόστοργοι, τῇ τιμῇ ἀλλήλους προηγούμενοι, 

11 τῇ σπουδῇ μὴ ὀκνηροί, τῷ πνεύματι ζέοντες, τῷ Κυρίῳ δουλεύοντες, 

12 τῇ ἐλπίδι χαίροντες, τῇ θλίψει ὑπομένοντες, τῇ προσευχῇ προσκαρτεροῦντες, 

13 ταῖς χρείαις τῶν ἁγίων κοινωνοῦντες, τὴν φιλοξενίαν διώκοντες. 

14 εὐλογεῖτε τοὺς διώκοντας ὑμᾶς, εὐλογεῖτε καὶ μὴ καταρᾶσθε. 

15 χαίρειν μετὰ χαιρόντων καὶ κλαίειν μετὰ κλαιόντων. 

16 τὸ αὐτὸ εἰς ἀλλήλους φρονοῦντες. μὴ τὰ ὑψηλὰ φρονοῦντες, ἀλλὰ τοῖς ταπεινοῖς συναπαγόμενοι. μὴ γίνεσθε φρόνιμοι παρ᾿ ἑαυτοῖς. 

17 μηδενὶ κακὸν ἀντὶ κακοῦ ἀποδιδόντες. προνοούμενοι καλὰ ἐνώπιον πάντων ἀνθρώπων· 

18 εἰ δυνατόν, τὸ ἐξ ὑμῶν μετὰ πάντων ἀνθρώπων εἰρηνεύοντες. 

19 μὴ ἑαυτοὺς ἐκδικοῦντες, ἀγαπητοί, ἀλλὰ δότε τόπον τῇ ὀργῇ· γέγραπται γάρ· ἐμοὶ ἐκδίκησις, ἐγὼ ἀνταποδώσω, λέγει Κύριος. 

20 ἐὰν οὖν πεινᾷ ὁ ἐχθρός σου, ψώμιζε αὐτόν, ἐὰν διψᾷ, πότιζε αὐτόν· τοῦτο γὰρ ποιῶν ἄνθρακας πυρὸς σωρεύσεις ἐπὶ τὴν κεφαλὴν αὐτοῦ. 

21 μὴ νικῶ ὑπὸ τοῦ κακοῦ, ἀλλὰ νίκα ἐν τῷ ἀγαθῷ τὸ κακόν. 

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

9 Η αγάπη ας είναι ανυπόκριτη. Να απεχθάνεστε το κακό και να προσκολλάστε στο αγαθό. 

10 Ως προς τη φιλαδελφία να είστε φιλόστοργοι ο ένας προς τον άλλο. Ως προς την εκτίμηση να προηγείται ο ένας του άλλου. 

11 Ως προς το ζήλο να μην είστε οκνηροί, ως προς το πνεύμα να βράζετε, στον Κύριο να υπηρετείτε ως δούλοι. 

12 Στην ελπίδα να χαίρετε, στη θλίψη να υπομένετε, στην προσευχή να επιμένετε καρτερικά. 

13 Στις ανάγκες των αγίων να συμμετέχετε, τη φιλοξενία να επιδιώκετε. 

14 Ευλογείτε όσους σας καταδιώκουν, ευλογείτε και μην καταριέστε. 

15 Να χαίρετε με όσους χαίρονται, να κλαίτε με όσους κλαίνε. 

16 Το ίδιο πράγμα να φρονείτε μεταξύ σας. να μην υψηλοφρονείτε, αλλά με τους ταπεινούς να συγκαταβαίνετε. Μη θεωρείτε τους εαυτούς σας φρόνιμους. 

17 Σε κανέναν να μην ανταποδίδετε κακό αντί κακού. Να προνοείτε τα καλά μπροστά σε όλους τους ανθρώπους. 

18 Αν είναι δυνατό, όσο εξαρτάται από εσάς, να ειρηνεύετε με όλους τους ανθρώπους. 

19 Να μην εκδικείστε τους εαυτούς σας, αγαπητοί, αλλά δώστε τόπο στην οργή, γιατί είναι γραμμένο: Σ’ εμένα ανήκει η εκδίκηση, εγώ θα ανταποδώσω, λέει ο Κύριος. 

20 Αλλά αν πεινά ο εχθρός σου, δώσε του να φάει. Αν διψά, δώσε του να πιει. Γιατί κάνοντας αυτό θα μαζέψεις πυρωμένα κάρβουνα πάνω στο κεφάλι του. 

21 Μη νικιέσαι από το κακό, αλλά νίκα το κακό με το αγαθό.

ΓΕΡΩΝ ΣΩΦΡΟΝΙΟΣ ΣΑΧΑΡΩΦ: Η ΑΠΕΛΠΙΣΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΑΠΩΛΕΙΑ ΤΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΕΩΣ!

Γέρων Σωφρόνιος Σαχάρωφ: Η απελπισία είναι η απώλεια της συνειδήσεως ότι ο Θεός θέλει να μας δώσει την αιώνια ζωή. Ο κόσμος ζει στην απελπισία. Οι άνθρωποι έχουν καταδικάσει οι ίδιοι τον εαυτό τους στο θάνατο. Πρέπει να παλέψουμε σώμα προς σώμα με την ακηδία.