Άγιος Εφραίμ ο Σύρος: Πανούργο δε και πολύμορφο είναι το ακάθαρτο αυτό πνεύμα της υπερηφάνειας· γι’ αυτό αγωνίζεται να υποδουλώσει τους πάντες και σε καθένα στήνει ιδιαίτερη παγίδα· το σοφό ζητεί να τον παγιδεύσει με τη σοφία· τον ισχυρό με την ισχύ· …τον όμορφο με την ομορφιά· τον εύγλωττο με την ευγλωττία, τον καλλίφωνο με την καλλιφωνία.
Όσιος Εφραίμ ο Σύρος: Ας μην απελπιστούμε, αδελφοί μου, για τη σωτηρία μας. Αμαρτήσαμε; Ας μετανοήσουμε. Μύριες φορές αμαρτήσαμε; Μύριες φορές ας μετανοήσουμε. Για κάθε έργο αγαθό χαίρεται ο Θεός, εξαιρετικά όμως χαίρεται για μία ψυχή που μετανοεί.
Άγιος Εφραίμ ο Σύρος: Ελάτε λοιπόν, ας πέσουμε στα πόδια Του κι ας εξομολογηθούμε τις αμαρτίες μας. Δόξα στη φιλανθρωπία Του. Δόξα στη μακροθυμία Του. Δόξα στην αγαθότητα και τη συγκατάβασή Του. Δόξα στην ευσπλαχνία Του. Δόξα στη βασιλεία Του. Δόξα και τιμή και προσκύνηση στο όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.
Άγιος Εφραίμ ο Σύρος: Ω ησυχία, καθρέφτη των αμαρτημάτων, που δείχνεις στον άνθρωπο τις παραβάσεις του. Ω ησυχία, που δεν εμποδίζεις τα δάκρυα. Ω ησυχία, γεννήτρα της πραότητας.
Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής: Η προσευχή είναι το κλειδί της βασιλείας των ουρανών.
Ἀνατροπὴ τῆς κοσμικῆς
νοοτροπίας
Τοῦ πρωτοπρεσβυτέρου π. Διονυσίου Τάτση
Στὸ χῶρο τῆς Ἐκκλησίας
συχνὰ βλέπουμε ἀνατροπὲς τῆς κοσμικῆς νοοτροπίας, ποὺ παραδόξως ἐμφανίζεται καὶ
στὰ μέλη της. Δὲν ἰσχύουν πάντα αὐτὰ ποὺ ἰσχύουν στὴν κοινωνία καὶ στηρίζονται στὴ
νομοθεσία τῶν πολιτικῶν, ἡ ὁποία ὑπηρετεῖ σκοπιμότητες καὶ συμφέροντα. Ἐνδεικτικὰ
ἀναφέρουμε τὴν παραβολὴ τῶν ἐργατῶν τοῦ ἀμπελώνα, ὅπου ὁ ἰδιοκτήτης ἔδωσε στοὺς
ἐργάτες τὸ συμφωνημένο δηνάριο, χωρίς νὰ ὑπολογίζει τὶς ὧρες ἐργασίας τοῦ καθενός.
Ὅ,τι ἔδωσε στοὺς πρώτους ποὺ πῆγαν πρωὶ- πρωὶ στὸ ἀμπέλι, τὸ ἴδιο ἔδωσε καὶ στοὺς
ἐργάτες ποὺ πῆγαν στὶς ἐννιά, στὶς δώδεκα καὶ στὶς πέντε τὸ ἀπόγευμα. Γνώριζε ὁ
ἰδιοκτήτης ὅτι οἱ πρῶτοι ἦταν χαλαροὶ καὶ ἀμελεῖς, ἐνῷ οἱ τελευταῖοι ἔδειξαν περισσότερη
προθυμία γιὰ δουλειά.Ἔχουμε πολλὰ παρόμοια παραδείγματα στὴν Ἐκκλησία. Βλέπουμε Μητροπολίτες ποὺ ἐπὶ δεκαετίες «ποιμαίνουν» τὸ λαὸ τοῦ Θεοῦ μὲ τὴν ἀδράνεια, τὴν ἀδιαφορία, τὴν ἀπροθυμία καὶ τὴν ἀπαραίτητη ὑποκρισία! Τὰ πολλὰ ἐγκώμια τοὺς ἔχουν νεκρώσει, τὰ ὅποια ὁράματα ἔσβησαν, ὁ ἀρχικὸς ζῆλος ἀτόνησε καὶ χάθηκε καὶ ἔμειναν μόνο τὰ λαμπρὰ ἄμφια, τὸ δεσποτικὸ ὕφος καὶ οἱ ἐμφανίσεις στὶς πανηγύρεις καὶ τὶς ἐθνικὲς ἐπετείους. Σ’ αὐτοὺς ταιριάζει ἡ ρήση ὅτι οἱ πρῶτοι ἔγιναν ἔσχατοι, γιατί δὲν ἀξιοποίησαν τὴν κλήση τοῦ Θεοῦ καὶ δὲν βάδισαν τὴν πνευματικὴ ὁδὸ, γιὰ νὰ γίνουν ἐκλεκτοί.
Πιὸ συχνὸ εἶναι τὸ φαινόμενο στὴν ἱερατικὴ οἰκογένεια. Πληθώρα οἱ κλητοί, ἐλάχιστοι οἱ ἐκλεκτοί. Εἶναι ἐπαγγελματίες λειτουργοί τοῦ Ὑψίστου. Γι’ αὐτὸ σέρνονται καὶ δὲν πετοῦν. Εἶναι ἄνθρωποι τῆς καθημερινότητας, δίχως πνευματικὰ βιώματα, δίχως προσευχὴ καὶ κατάνυξη, παρόλες τὶς προτροπὲς πρὸς τὸ λαὸ νὰ «δεηθοῦν τοῦ Κυρίου», νὰ ζητήσουν τὸ ἔλεός του.
Οἱ Μητροπολίτες καὶ οἱ ἱερεῖς ποὺ ἀναφέραμε δὲν ἀξίζουν καμιᾶς ἀμοιβῆς. Τὸ δηνάριο εἶναι πολὺ γι’ αὐτούς. Καὶ ὅμως ἔχουν ἀπαιτήσεις, δραστηριοποιοῦνται πρὸς ἴδιον ὄφελος καὶ διαχειρίζονται αὐθαιρέτως τὰ δηνάρια τῆς Ἐκκλησίας! Ποῦ νὰ βρεῖς ἄκρη; Πῶς νὰ δράσεις, γιὰ νὰ σταματήσει τὸ κακό; Δὲν νομίζω ὅτι μπορεῖ ἀνθρώπινο χέρι νὰ διορθώσει κάτι. Ὅμως δὲν πρέπει νὰ ἀπελπιζόμαστε, γιατί τὸ χέρι τοῦ Θεοῦ παρεμβαίνει συχνὰ καὶ χρησιμοποιεῖ τοὺς ἔσχατους μὲ ἁρμοδιότητα τῶν πρώτων καὶ παραθεωρεῖ τοὺς κλητοὺς ἀναθέτοντας ἔργο πνευματικὸ στοὺς ἐκλεκτοὺς κι ἂς εἶναι λίγοι καὶ δυσεύρετοι.
Πολλοὶ χριστιανοὶ ἐνοχλοῦνται, ὅταν γίνεται λόγος γιὰ τὰ κακῶς κείμενα τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἐπιλέγουν τὴ σιωπὴ καὶ τὴν ἀνοχή, ἐνῷ μέσα τους βρίσκονται σὲ ἀναβρασμό. Ξεχνοῦν ὅτι ὁ Χριστὸς τὰ φοβερὰ «οὐαὶ» τὰ εἶπε γιὰ τοὺς γραμματεῖς, τοὺς Φαρισαίους καὶ τοὺς ὑπεύθυνους τῆς συναγωγῆς, θέτοντας πολλὲς φορὲς σὲ κίνδυνο τὴ ζωή του. Ποτὲ δὲν εἶχε συμβιβαστεῖ μὲ τὸ κρυμμένο ἄθλιο ἦθος τους καὶ ποτὲ δὲν εἶχε δεχτεῖ τὴν ὑποκριτική τους συμπεριφορά. Τοὺς ἔλεγχε δημοσίως, περιέγραφε τὰ φοβερὰ πάθη τους καὶ φανέρωνε στοὺς ἀνθρώπους τὸ ὀλέθριο ἔργο τους.
Εἶναι καθῆκον κάθε χριστιανοῦ νὰ ἀνησυχεῖ γιὰ τὰ ἀπαράδεκτα καὶ σκανδαλώδη ποὺ κατὰ καιροὺς ἐμφανίζονται στὴν Ἐκκλησία καὶ μὲ διάκριση νὰ ἐλέγχει καὶ νὰ διαμαρτύρεται. Ἐδῶ πρέπει νὰ διευκρινίσουμε ὅτι, ὅταν ἐλέγχουμε, δὲν καταδικάζουμε τὰ πρόσωπα, ἀλλὰ τὶς πράξεις τους ποὺ ἔρχονται σὲ ἀντίθεση μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ καὶ μακάρι κάποτε νὰ μετανοήσουν καὶ νὰ σταματήσει ἡ ἄθλια συμπεριφορά τους. Μερικοὶ ὑποστηρίζουν μὲ ἀφέλεια ὅτι ὁ ἔλεγχος τῆς σκανδαλώδους συμπεριφορᾶς εἶναι ἕνα νέο σκάνδαλο! Ὄχι. Πρόκειται γιὰ πλάνη καὶ ἂς ὑποστηρίζουν αὐτὴ τὴν ἄποψη διάφοροι πνευματικοί, ποὺ ἀρέσκονται στὴν ἀκύμαντη καλοπέρασή τους καὶ στὴν καλὴ φήμη ποὺ ἔχουν ἀποκτήσει. Ἡ ἀδράνεια προφανῶς γιὰ τὰ κακῶς κείμενα δὲν εἶναι θεοφιλής. Εἶναι κατακριτέα.
Εἶναι χρήσιμο νὰ ξαναθυμηθοῦμε τὰ ὅσα ἔλεγε ὁ Χριστὸς στοὺς γραμματεῖς καὶ Φαρισαίους γιὰ τὴν ἀπαράδεκτη συμπεριφορά τους καὶ τὴν προκλητικὴ ὑποκρισία τους. Τοὺς μιλοῦσε μὲ παρρησία καὶ τὸν ἄκουγε καὶ ὁ λαὸς ποὺ ἦταν θῦμα τους, ἀλλὰ δύσκολα μποροῦσε νὰ ἀντιδράσει. Τοὺς ἔλεγε ὅτι διδάσκουν τοὺς ἄλλους, ἀλλὰ οἱ ἴδιοι δὲν τὰ τηροῦν. Φορτώνουν στοὺς ἄλλους βαριὰ φορτία, ἐνῷ οἱ ἴδιοι δὲν κινοῦν οὔτε τὸ δάκτυλό τους. Τὰ ἔργα τους εἶναι πρὸς τὸ θεαθῆναι. Ἀγαποῦν τὴν πρωτοκαθεδρία. Ἀρέσκονται στοὺς δημόσιους ἀσπασμοὺς καὶ ἐπιδιώκουν τὴν προβολή. Θέλουν νὰ τοὺς προσφωνοῦν διδασκάλους καὶ πατέρες (Ματθ. κγ΄ 3-7). Ἀναφερόμενος ἐπίσης ὁ Χριστὸς στὴν ὑποκρισία τους χρησιμοποιεῖ δύο ἐκφραστικὲς καὶ συνάμα ἀποκαλυπτικὲς παρομοιώσεις: «Ἀλίμονό σας, γραμματεῖς καὶ Φαρισαῖοι, ὑποκριτές, γιατί καθαρίζετε τὸ ἐξωτερικό τοῦ ποτηριοῦ καὶ τοῦ πιάτου, τὸ περιεχόμενό τους ὅμως προέρχεται ἀπὸ ἁρπαγὴ καὶ ἀδικία. Φαρισαῖε τυφλέ, καθάρισε πρῶτα τὸ ἐσωτερικό τοῦ ποτηριοῦ καὶ τοῦ πιάτου, γιὰ νὰ ἔχει ἀξία καὶ ἡ ἐξωτερική τους καθαρότητα. Ἀλίμονό σας, γραμματεῖς καὶ Φαρισαῖοι, ὑποκριτές, γιατί μοιάζετε μὲ τάφους ἀσβεστωμένους, ποὺ ἐξωτερικὰ φαίνονται ὡραῖοι, ἐσωτερικὰ ὅμως εἶναι γεμᾶτοι κόκκαλα νεκρῶν καὶ κάθε λογῆς ἀκαθαρσία. Ἔτσι κι ἐσεῖς, ἐξωτερικὰ φαίνεστε εὐσεβεῖς στοὺς ἀνθρώπους, κι ἐσωτερικὰ εἶστε γεμᾶτοι ὑποκρισία καὶ ἀνομία» (Ματθ. κγ΄ 25-28). Καὶ συνεχίζει ὁ Χριστὸς τὸν δριμὺ ἔλεγχο λέγοντάς τους ὅτι κατατρώγουν τὰ σπίτια καὶ τὶς περιουσίες τῶν χηρῶν, ἔχουν διεστραμμένη διδασκαλία ποὺ ὁδηγεῖ στὸν ἀποκλεισμὸ ἀπὸ τὴ βασιλεία τῶν οὐρανῶν, καλλιεργοῦν τὸν φανατισμὸ στοὺς ὀπαδούς τους, προσκολλῶνται στὰ δευτερεύοντα καὶ ἀδιαφοροῦν γιὰ τὰ οὐσιώδη (Ματθ. κγ΄ 23). Τοὺς ἀποκαλεῖ ἀκόμα τυφλοὺς ὁδηγούς, ποὺ περνᾶνε ἀπὸ τὸ στραγγιστήρι τὸ κουνούπι καὶ καταπίνουν ὁλόκληρη καμήλα (Ματθ. κγ΄ 24).
Οἱ κληρικοὶ καὶ οἱ συνειδητοὶ χριστιανοὶ πρέπει νὰ ἀρνοῦνται κάθε ὁμοιότητα μὲ τοὺς γραμματεῖς καὶ Φαρισαίους, νὰ διατηροῦν τὸ ἐκκλησιαστικὸ φρόνημα καὶ νὰ ἐλέγχουν καθέναν ποὺ ἀμβλύνει τὸ ὀρθόδοξο ἦθος.
Ορθόδοξος Τύπος
Η ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
Η αγία αυτή ημέρα είναι ξεχωριστή, διότι παρά το κατανυκτικό κλίμα της Μεγάλης
Τεσσαρακοστής, εορτάζει λαμπρά η Ορθοδοξία μας, η αληθινή Εκκλησία του Χριστού.
Ποιούμε ανάμνηση του κορυφαίου γεγονότος της εκκλησιαστικής μας ιστορίας, της
αναστηλώσεως των ιερών εικόνων, το οποίο επισυνέβη το 843 μ.Χ. στο Βυζάντιο,
χάρις στην αποφασιστική συμβολή της βασιλίσσης και μετέπειτα αγίας Θεοδώρας,
συζύγου του αυτοκράτορα Θεοφίλου (840 - 843 μ.Χ.).
Αναφερόμαστε στη μεγάλη εικονομαχική έριδα, η οποία συντάραξε κυριολεκτικά την
Εκκλησία μας για περισσότερα από εκατό χρόνια. Το 726 μ.Χ. ο αυτοκράτωρ Λέων ο
Γ' ο Ίσαυρος (717 - 741 μ.Χ.) αποφάσισε να επιφέρει στο κράτος ριζικές
μεταρρυθμίσεις. Μια από αυτές ήταν η απαγόρευση προσκύνησης των ιερών εικόνων,
επειδή, παίρνοντας αφορμή από ορισμένα ακραία φαινόμενα εικονολατρίας, πίστευε
πως η χριστιανική πίστη παρέκλινε στην ειδωλολατρία. Στην ουσία όμως εξέφραζε
δικές του ανεικονικές απόψεις, οι οποίες ήταν βαθύτατα επηρεασμένες από την
ανεικονική ιουδαϊκή και ισλαμική πίστη. Η αναταραχή ήταν αφάνταστη. Η
αυτοκρατορία χωρίστηκε σε δύο φοβερά αντιμαχόμενες ομάδες, τους εικονομάχους
και τους εικονολάτρες. Οι διώξεις φοβερές. Μεγάλες πατερικές μορφές ανάλαβαν να
υπερασπίσουν την ορθόδοξη πίστη. Στα 787 μ.Χ. συγκλήθηκε η Ζ' Οικουμενική
Σύνοδος, η οποία διατύπωσε με ακρίβεια την οφειλόμενη τιμή στις ιερές εικόνες.
Σε αυτή επίσης διευκρινίστηκαν και άλλα δυσνόητα σημεία της χριστιανικής
πίστεως, έτσι ώστε να έχουμε πλήρη αποκρυστάλλωση του ορθοδόξου δόγματος και να
ομιλούμε για θρίαμβο της Ορθοδοξίας μας.
Η εικόνα στην Ορθοδοξία μας δεν αποτελεί αντικείμενο λατρείας, αλλά λειτουργεί
αποκλειστικά ως μέσον τιμής του εικονιζόμενου προσώπου. Ακόμα και ο Χριστός
μπορεί να εικονισθεί, διότι έγινε άνθρωπος. Μάλιστα όποιος αρνείται τον
εικονισμό του Χριστού αρνείται ουσιαστικά την ανθρώπινη φύση Του! Οι μεγάλοι
Πατέρες και διδάσκαλοι της Εκκλησίας μας, που αναδείχθηκαν μέσα από τη λαίλαπα
της εικονομαχίας, διατύπωσαν το ορθόδοξο δόγμα με προσοχή και ευλάβεια. Η
προσκύνηση της ιερής εικόνας του Χριστού και των άλλων ιερών προσώπων του
Χριστιανισμού δεν είναι ειδωλολατρία, όπως κατηγορούνταν από τους εικονομάχους,
διότι η τιμή δεν απευθύνεται στην ύλη, αλλά στο εικονιζόμενο πρόσωπο, καθότι «η
της εικόνος τιμή επί το πρωτότυπον διαβαίνει» (Μ.Βασίλειος P . G . 32,149) και
«Προσκυνούμεν δε ταις εικόσιν ου τη ύλη προσφέροντες την προσκύνησιν, αλλά
δι΄αυτών τοις εν αυταίς εικονιζομένοις» (Ι. Δαμασκ. P . G .94 1356). Η ευλογία
και η χάρη που λαμβάνει ο πιστός από την προσκύνηση των ιερών εικόνων δίνεται
από το ζωντανό ιερό πρόσωπο και όχι από την ύλη της εικόνας.
Η εικόνα έχει τεράστια
ποιμαντική χρησιμότητα. Μια εικόνα, σύμφωνα με γλωσσική έκφραση, αξίζει
περισσότερο από χίλιες λέξεις. Αυτό σημαίνει ότι μέσω της εκκλησιαστικής
εικονογραφίας οι πιστοί βοηθούνται να αναχθούν στις υψηλές πνευματικές θεωρίες
και στο θείον.
Βεβαίως η ηρεμία δεν αποκαταστάθηκε, διότι εξακολουθούσαν να βασιλεύουν
εικονομάχοι αυτοκράτορες. Στα 843 η ευσεβής αυτοκράτειρα Θεοδώρα, επίτροπος του
ανήλικου γιου της Μιχαήλ του Γ΄, έθεσε τέρμα στην εικονομαχική έριδα και
συνετέλεσε στο θρίαμβο της Ορθοδοξίας.
Οι Πατέρες όρισαν να εορτάζεται ο θρίαμβος του ορθοδόξου δόγματος την πρώτη Κυριακή των Νηστειών για να δείξει στους πιστούς πως ο πνευματικός μας αγώνας θα πρέπει να συνδυάζεται με την ορθή πίστη για να είναι πραγματικά αποτελεσματικός. Νηστεία και ασκητική ζωή έχουν και άλλες αιρέσεις ή θρησκείες, και μάλιστα με πολύ αυστηρότερους κανόνες άσκησης. Όμως αυτό δε σημαίνει ότι μπορούν αυτοί οι άνθρωποι να σωθούν και να ενωθούν με το Θεό. Η σωτηρία είναι συνώνυμη με την αλήθεια, αντίθετα η πλάνη και το ψεύδος οδηγούν σε αδιέξοδα και εν τέλει στην απώλεια.
