Ο έρωτας του Θείου είναι θείο δώρημα στη ψυχή που εργάζεται αγνότητα (προφυλάγεται από την αμαρτία), και έχει δωριστεί από τη θεία χάρη που έχει επιφοιτήσει και αποκαλυφθεί σε αυτήν την ψυχή.
Ο θείος έρωτας δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς θεία αποκάλυψη, διότι η ψυχή που δεν έχει δεχτεί αποκάλυψη, δεν μετείχε και στην επίδραση της χάρης κι έτσι μένει απαθής προς τον θείο έρωτα. Επομένως, αδύνατον να γεννηθεί θείος έρωτας χωρίς να έχει επενεργήσει η θεία δύναμη στην καρδιά. Ο θείος έρωτας είναι ενέργεια της θείας χάριτος που ενοικεί στην καρδιά κάποιου.
Οι εραστές του Θείου ελκύστηκαν στον θείο έρωτα από την θεία χάρη που επενέργησε στις καθαρές τους καρδιές, η οποία θεία χάρη αποκαλύφθηκε στη ψυχή και την έλκυσε προς τον Θεό! Ο εραστής του Θείου πρώτος αυτός αγαπήθηκε με θείο έρωτα από τον Θεό κι έπειτα αυτός ερωτεύτηκε το Θείο. Ο εραστής του Θείου πρώτα έγινε ο ίδιος υιός αγάπης κι έπειτα αγάπησε τον ουράνιο Πατέρα!
Η καρδιά αυτού που έχει ερωτευτεί τον Κύριο ποτέ δεν επαναπαύεται αλλά πάντα βρίσκεται σε εγρήγορση, εξαιτίας του μεγάλου έρωτα που τρέφει. Ο άνθρωπος επαναπαύεται εξαιτίας της ανάγκης της φύσης του, ενώ η καρδιά που έχει εγρήγορση υμνεί το Θείο.
Ο θείος Χρυσόστομος λέει για τον πνευματικό έρωτα: «Έτσι λοιπόν είναι επιτακτικός ο πνευματικός έρωτας, αφού δεν επιτρέπει σε τίποτα να τριγυρίζει την ψυχή με την κάθε ευκαιρία, αλλά πάντα ενυπάρχει στην ψυχή αυτού που αγαπάει και δεν επιτρέπει σε καμιά θλίψη ή οδύνη να απασχολεί και να περιτριγυρίζει την ψυχή».
Η ψυχή που έχει ερωτευθεί τον Θεό, προσκολλάται στον Θεό με σταθερότητα και Αυτόν εμπιστεύεται αλλά και όλη την ελπίδα της σε Αυτόν την αναθέτει. Ο θείος έρωτας αυτής της ψυχής την εξυψώνει προς τον Θεό ώστε με Αυτόν να συνομιλεί μέρα και νύχτα.
Η ψυχή που έχει αλλοιωθεί κι έχει μεθύσει από τον θείο έρωτα τίποτα άλλο δεν επιθυμεί πλέον παρά το άκρο αγαθό, απομακρύνεται από τους πάντες και βλέπει τα πάντα πλέον γύρω της με δυσαρέσκεια.
Η ερωτευμένη ψυχή με τον Θεό μελέτη της έχει τα λόγια του Θεού και μόνη της κατοικία τα σκηνώματά Του. Όταν ανοίξει το στόμα της δεν μπορεί παρά να μιλήσει για τα θαυμάσια του Θεού και όταν συζητά μιλάει για την δόξα και την μεγαλοπρέπειά Του. Αδιαλείπτως αναπέμπει δοξολογίες και ύμνους στο Θεό και με θείο πόθο Τον λατρεύει.
Έτσι λοιπόν ο θείος έρωτας μπορεί και αλλάζει όλη την ψυχή κάποιου, την ασφαλίζει και την αλλάζει κατοικία.
Η ψυχή που έχει ερωτευθεί τον Θεό έχει γνωρίσει το Θείο και η επίγνωση αυτή ανέφλεξε τον θείο έρωτά της. Η ψυχή που έχει αγαπηθεί ερωτικά με τον Θεό είναι ευτυχισμένη διότι βρήκε μπροστά της τον Θείο Ηγεμόνα που θα την πλημμυρίσει με ότι λαχταράει. Κάθε όμως επιθυμία, κάθε σφοδρή λαχτάρα, κάθε προσφυγή που είναι ξένη στην θεία αγάπη, αποκρούεται απ’ αυτήν την ψυχή ως μηδαμινή και ανάξιά της.
Πόσο η προς τον Θεό αγάπη, που επαμείβεται από την θεία αγάπη, εξυψώνει την ερωτευμένη θεϊκά ψυχή! Αυτή η θεία αγάπη, ως ελαφρύ σύννεφο αναλαμβάνει να μεταφέρει την ψυχή προς την αστείρευτη πηγή της αγάπης, προς την αιώνια αγάπη και την πλημμυρίζει με απέραντο φως.
Η ψυχή που έχει μεθύσει από τον θείο έρωτα, πάντοτε χαίρεται και αγάλλεται και σκιρτά και χορεύει, διότι βρίσκεται επαναπαυμένη στην αγάπη του Κυρίου σαν σε ύδατα αναπαύσεως. Τίποτα από όλα αυτά τα θλιβερά του κόσμου δεν μπορούν να διαταράξουν την γαλήνη και την ειρήνη της, ούτε και κάτι λυπηρό μπορεί να αφαιρέσει την χαρά και την ευφροσύνη της.
Η κάθε ερωτευμένη ψυχή του Θείου, που έχει ανυψωθεί από την αγάπη, εξέρχεται με κάποιο τρόπο από τις σωματικές αισθήσεις του σώματος και αποχωρεί, λησμονώντας και ότι έχει σχέση με την ίδια, εξαιτίας της τέλειας αφοσίωσης που έχει προς το Θείον.
Η ανερμήνευτη γλυκύτητα της θείας αγάπης, την μεν καρδιά καταθέλγει και κατακυριεύει, τον δε νουν ελκύει προς το Θείον ώστε να απολαύσει τον Θεό με αγαλλίαση.
Ο θείος έρωτας προηγείται της προς τον Θεό οικείωσης, και η γεύση της πείνας.
Η ψυχή που αγγίζεται από τον θείο έρωτα, δεν μπορεί να σκέπτεται τίποτα άλλο, ούτε να λαχταρά κάτι, αλλά συνεχώς στενάζει και λέει:
«Κύριε λαχταρώ, πότε θα έρθω σε Σένα τον Θεό μου, σαν την ελαφίνα που λαχταράει να βρεθεί στις πηγές των υδάτων»!
Αυτός είναι ο θείος έρωτας που κυριεύει την ψυχή.
(Από το βιβλίο του Αγίου Νεκταρίου: Γνώθι σαυτόν. Κεφάλαιο Γ’, Περί Αγάπης, περί θείου έρωτος)