Η ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΟΥ ΑΚΑΘΙΣΤΟΥ ΥΜΝΟΥ

 Η ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΟΥ ΑΚΑΘΙΣΤΟΥ ΥΜΝΟΥ 

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ, Θεολόγου - Καθηγητού

Η ορθόδοξη υμνολογία αποτελεί ένα κορυφαίο κεφάλαιο στον παγκόσμιο πολιτισμό. Είναι η αδιάκοπη συνέχεια της ανεπανάληπτης αρχαιοελληνικής ποίησης, καθότι, όπως έχουμε τονίσει επανειλημμένα, ο αρχαιοελληνικός πολιτισμός διασώθηκε και αναπτύχθηκε μέσα στο Χριστιανισμό. Η ορθόδοξη εκκλησιαστική ποίηση, ως ύψιστη καλλιτεχνική έκφραση, κατέστη τα τελευταία χρόνια αντικείμενο μελέτης και θαυμασμού πολλών ξένων ετεροδόξων μελετητών. Ένα από τα σπουδαιότερα δείγματα της εκκλησιαστικής μας ποίησης είναι και ο λαοφιλής Ακάθιστος Ύμνος, ο οποίος ψάλλεται όπως είναι γνωστό, τμηματικά, κάθε Παρασκευή βράδυ στις τέσσερις πρώτες εβδομάδες της Μ. Τεσσαρακοστής και ολόκληρος το βράδυ της Παρασκευής της Ε΄ εβδομάδος των Νηστειών. Η αγάπη δε του πιστού λαού για την ακολουθία των Χαιρετισμών και του Ακαθίστου Ύμνου είναι τόσο μεγάλη ώστε κατακλύζει ασφυκτικά τους ναούς αυτές τις ημέρες. Ο Ακάθιστος Ύμνος ανήκει στην υμνολογική κατηγορία των κοντακίων, των υπέροχων εκείνων ύμνων που μεσουράνησαν από τον ΣΤ΄ έως τον Η΄ αιώνα στο Βυζάντιο. Ο ύμνος αυτός, όπως και όλα τα κοντάκια με τη σταθερή μορφή, αποτελείται από το προοίμιο, το οποίο είναι ένα τροπάριο εισαγωγικό και περιληπτικό του όλου ύμνου, το γνωστό μας «Τη υπερμάχω…» και ακολουθούν 24 στροφές (οι οίκοι), έχοντας ακροστιχίδα τα γράμματα της αλφαβήτου και ακροτελεύτιο, οι μεν δώδεκα περιττοί οίκοι το «Χαίρε νύμφη ανύμφευτε» και οι υπόλοιποι δώδεκα ζυγοί το «αλληλούια». Οι στίχοι των οίκων είναι αντίστοιχα ισοσύλλαβοι και ομότονοι έτσι ώστε η ισοσυλλαβία και η ομοτονία των αντιστοίχων στίχων των οίκων να δημιουργεί αξιόλογη ρυθμική τάξη. Ο ποιητής του θαυμαστού αυτού ποιήματος μας είναι άγνωστος, καθώς και ο χρόνος σύνθεσής του. Μόνο υποθέσεις μπορούμε να κάνουμε. Κάποιοι δέχονται ως ποιητή τον Ρωμανό τον Μελωδό (6ος αιώνας), άλλοι τον πατριάρχη Σέργιο (7ος αιώνας), άλλοι τον Γεώργιο Πισίδη (7ος αιώνας), κάποιοι άλλοι τον πατριάρχη Γερμανό Α΄ (8ος αιώνας), τον ιερό Φώτιο (9ος αιώνας), την Κασσιανή (9ος αιώνας) κ.α. Πρόβλημα επίσης είναι και η αφορμή σύνθεσης του Ακαθίστου Ύμνου. Οι ερευνητές παίρνοντας αφορμή από το υπέροχο προοίμιο «Τη υπερμάχω στρατηγώ…» και εστιάζοντας στην φράση «Ως λυτρωθείσα των δεινών ευχαριστήρια αναγράφω σοι η πόλις σου Θεοτόκε» επιχειρούν να προσδιορίσουν το πολεμικό γεγονός από το οποίο σώθηκε η Κωνσταντινούπολη, χάρη στην θαυματουργική επέμβαση της Θεομήτορος. Έτσι κάποιοι μιλούν για την στάση του νίκα (534), άλλοι για την επιδρομή των Αβάρων επί Μαυρικίου και επί Ηρακλείου (626), ή των Αράβων επί Κωνσταντίνου Δ΄του Πωγωνάτου (7ος αιώνας) και την εποχή του Λέοντος Γ ΄του Ισαύρου (8ος αιώνας). Οι πιο πολλοί συγκλίνουν στην άποψη ότι ο Ακάθιστος Ύμνος συντέθηκε γύρω στον 6ο αιώνα ανεξάρτητα από κάποιο ιστορικό γεγονός με μοναδικό σκοπό να εξυμνηθεί το ιερό πρόσωπο της Θεοτόκου και κατά κύριο λόγο ο Ευαγγελισμός Της. Την άποψη αυτή ενισχύει το γεγονός ότι το αρχικό προοίμιο του ύμνου ήταν άλλο, το «Το μυστικώς προσταχθέν λαβών εν γνώσει…», το οποίο έχει σχέση με το περιεχόμενο της εορτής του Ευαγγελισμού. Είναι όμως πολύ πιθανό, όπως βεβαιώνει και η παράδοση, το έτος 626, επί Ηρακλείου, χάρη στη θαυματουργική επέμβαση της Θεοτόκου για τη σωτηρία της Βασιλεύουσας από τους Αβάρους, να συντέθηκε άλλο επίκαιρο προοίμιο, το «Τη υπερμάχω στρατηγώ τα νικητήρια…» από τον πατριάρχη Σέργιο, για να ταιριάζει στην περίσταση. Ο προϋπάρχων θαυμαστός ύμνος μαζί με το νέο προοίμιο, το οποίο επεκράτησε τελικά, ψάλθηκε από τον ευσεβή λαό της Πόλης ως ευχαριστήρια ολονύκτια ωδή στην Υπέρμαχο Στρατηγό. Ονομάστηκε δε Ακάθιστος, διότι, σε ένδειξη σεβασμού, κλήρος και λαός, έψαλλαν όρθιοι τον επινίκιο αυτόν ύμνο στη Θεοτόκο. Ανεξάρτητα από τα προβλήματα αυτά, η καλλιέπεια του Ακαθίστου Ύμνου είναι πραγματικά θαυμαστή. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι είναι η σπουδαιότερη υμνολογική σύνθεση της Εκκλησίας μας και ένα κορυφαίο ποίημα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Πραγματικά, τα εκφραστικά και αισθητικά στοιχεία του είναι πάμπολλα. Εξαιρετική εντύπωση προκαλούν οι παρομοιώσεις, οι ζωηρές εικόνες από την καθημερινή ζωή, το φυτικό και ζωικό βασίλειο, οι αντιθέσεις, τα αφηρημένα ουσιαστικά, τα οποία έπλεξε αριστοτεχνικά ο ποιητής σε κάθε στίχο. Ως περιεχόμενο του ύμνου περιλαμβάνεται ο Ευαγγελισμός, η επίσκεψη της Θεοτόκου στην Ελισάβετ, οι αμφιβολίες του μνήστορος Ιωσήφ, η προσκύνηση του Θείου Βρέφους από τους Μάγους της Ανατολής, η Υπαπαντή, η φυγή στην Αίγυπτο, το όλο μυστήριο της σαρκώσεως του Θεού Λόγου και η εν Αυτώ σωτηρία του ανθρωπίνου γένους. Μέσα από τη θαυμάσια ποιητική πλοκή προβάλλει το ιερότατο πρόσωπο της Θεομήτορος ως η αγνότερη, καθαρότερη και αγιότερη ανθρώπινη ύπαρξη, ο Οποία αξιώθηκε να γίνει το τίμιο και καθαρό δοχείο της θεότητας. Αξιώθηκε Αυτή να γίνει η καθέδρα του Βασιλέως και η νοητή κλίμαξ, η οποία ένωσε τη γη με τον ουρανό, τον άνθρωπο με το Θεό. Εξαίρεται επίσης με έμφαση η συμβολή της Θεοτόκου στο έργο της σωτηρίας του ανθρωπίνου γένους, η οποία χαρακτηρίζεται ως αναντικατάστατη. Ο υπέροχος αυτός ύμνος, με την ανεπανάληπτη ποιητική του αξία, ενέπνευσε κατά καιρούς πληθώρα καλλιτεχνών. Μεγάλοι ζωγράφοι ιστόρισαν με το χρωστήρα τους ατόφιες σκηνές του Ακαθίστου Ύμνου. Μεγάλοι ποιητές χρησιμοποίησαν αυτολεξεί φράσεις του θεσπεσίου ύμνου και δανείστηκαν από αυτόν καλλολογικά στοιχεία (Παλαμάς, Σικελιανός, Ελύτης). Σπουδαίοι ρήτορες δεν παραλείπουν να χρησιμοποιούν φραστικά σχήματα του Ακαθίστου Ύμνου στους λόγους τους. Επίσης η επίδραση του θαυμαστού ύμνου στον απλό λαό υπήρξε τεράστια. Δεν είναι λίγες οι φράσεις που χρησιμοποιούνται με σημασία στον καθημερινό λόγο, παρμένες από το θεσπέσιο λειμωνάριο αυτού του ποιήματος, π.χ. «χαίρε βάθος δυσθεώρητον». Οι ακολουθίες των Χαιρετισμών και του Ακαθίστου γίνονται ευκαιρία για τους πιστούς να κατακλείσουν τους ναούς. Σπεύδουν να ακούσουν τον υπέροχο ύμνο και να σιγοψάλλουν το «Χαίρε Νύμφη ανύμφευτε» στην Μεγάλη Μητέρα του κόσμου, το καταφύγιο κάθε πονεμένης ψυχής. Υπάρχουν πιστοί που έχουν αποστηθίσει ολόκληρο τον Ακάθιστο Ύμνο, τον οποίο ψάλλουν στην καθημερινή τους προσευχή, ως βάλσαμο ουράνιο και ύψιστη πνευματική τέρψη για τις ψυχές τους. Διότι μέσα από τους μελιστάλακτους στίχους του προβάλλει η γλυκιά μορφή της Παναγίας μας ως το αρχέτυπο της πραγματικής μητρικής αγάπης, της απύθμενης ευσπλαχνίας, της αείσκεπης προστασίας, της ταχείας βοηθείας. Γι' αυτό το υπέροχο αυτό ποίημα είναι τόσο αγαπητό στο ορθόδοξο πλήρωμα! 

ΜΑΡΤΙΟΣ 2001

ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ

ΟΣΙΟΣ ΠΑΪΣΙΟΣ: ΟΙ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΕΧΟΥΝ ΠΟΛΛΗ ΧΑΡΗ!

Όσιος Παΐσιος: Οι Χαιρετισμοί της Παναγίας έχουν πολλή Χάρη!

 
– Πέστε μας, Γέροντα, κάτι για την Παναγία.
– Τι να σας πω; Με φέρνετε σε πολύ δύσκολη θέση. Για να μιλήση κανείς για την Παναγία, πρέπει να Την ζήση.
– Γέροντα, και το όνομα της Παναγίας έχει δύναμη πνευματική, όπως το όνομα του Χριστού;
– Ναί. Όποιος έχει πολλή ευλάβεια στην Παναγία, ακούει το όνομά Της και αλλοιώνεται. Ή, αν το βρη κάπου γραμμένο, το ασπάζεται με ευλάβεια και σκιρτάει η καρδιά του. Μπορεί να κάνη ολόκληρη Ακολουθία με έναν συνεχή ασπασμό στο όνομα της Παναγίας[1]. Και όταν προσκυνά την εικόνα Της, δεν έχει την…αίσθηση ότι είναι εικόνα, αλλά ότι είναι η ίδια η Παναγία, και πε­φτει κάτω λειωμένος, διαλυμένος από την αγάπη Της.
– Γέροντα, να μας λέγατε κάτι από το προσκύνημά σας στην Παναγία της Τήνου.
– Τι να πω; Μια τόσο μικρή εικόνα κι έχει τόση Χάρη! Δεν μπορούσα να ξεκολλήσω από κοντά της. Παραμέρισα λίγο, για να μην εμποδίζω τους άλλους που ήθε­λαν να προσκυνήσουν.
– Μερικοί, Γέροντα, σκανδαλίζονται από τα πολλά αφιερώματα που έχουν οι θαυματουργές εικόνες της Παναγίας.
– Να σας πω τι έπαθε μια φορά ένας πολύ απλός και ευλαβής προσκυνητής. Πήγε στην Μονή Ιβήρων και προσκύνησε την Παναγία την Πορταίτισσα. Εκεί η εικόνα είναι γεμάτη φλουριά. Στον γυρισμό, πηγαί­νοντας για την Μονή Σταυρονικήτα, μπήκε σε λογισμούς. «Παναγία μου, είπε, εγώ ήθελα να Σε δω αλλιώς· απλή, όχι με φλουριά». Τι παθαίνει εν τω μεταξύ; Τον έπιασε ένας πόνος δυνατός, ζαλίστηκε και έμει­νε εκεί, στην μέση του δρόμου. Άρχισε λοιπόν να ζη­τάη βοήθεια από την Παναγία: «Παναγία μου, έλεγε, κάνε με καλά και θα σου φέρω δυό φλουριά!». Τότε του παρουσιάσθηκε η Παναγία και του είπε: «Έτσι μου τα έφεραν τα φλουριά. Μήπως εγώ τα ζήτησα; Μήπως τα ήθελα εγώ;». Και αμέσως ο πόνος σταμάτη­σε. Βλέπετε, επειδή είχε καλή διάθεση, πολλή πίστη, τον βοήθησε η Παναγία.
Εγώ μερικές φορές εκεί στο Καλύβι, όταν θέλω να προσευχηθώ στην Παναγία, σκέφτομαι: «Πως να πάω με άδεια χέρια να Την παρακαλέσω;». Κόβω λίγα αγριολούλουδα, τα πηγαίνω στην εικόνα Της και λέω: «Παναγία μου, πάρε αυτά τα λουλούδια από το Πε­ριβόλι Σου». Πριν πάω στο Άγιον Όρος, άκουγα να λένε ότι είναι «το Περιβόλι της Παναγίας» και περίμε­να να δω λουλούδια, δένδρα οπωροφόρα κ.λπ. Όταν πήγα και είδα άγριες καστανιές, κουμαριές, κατάλαβα ότι είναι πνευματικό το Περιβόλι της Παναγίας. Αργό­τερα ένιωσα μέσα σε αυτό και την παρουσία Της.
– Πως θα αισθανθώ, Γέροντα, την παρουσία της Παναγίας, για να μου θερμάνη την καρδιά;
– Μια που φέρεις το όνομα της Μεγάλης Μητέρας του Χριστού και κατά χάριν Μητέρας όλων των ανθρώπων, να Την επικαλήσαι συνέχεια: «Παναγία μου, να λες, Εσύ που καταδέχτηκες να έχω το όνομά Σου, βοήθησέ με να ζήσω όπως είναι ευάρεστο σ’ Εσένα. Άλλοι μόνον το όνομά Σου ακούνε και συγκινούνται, κι εγώ τι κάνω;». Εύχομαι η Παναγία να μένη συνέ­χεια κοντά σου και να σε σκεπάζη σαν το κλωσσοπού­λι κάτω από τα Αγγελικά φτερά Της.
«Την Μητέρα σου προσάγει σοι εις ικεσίαν ο λαός σου, Χριστέ»[2]
– Γέροντα, ποια εικόνα της Παναγίας Την αποδί­δει περισσότερο;
– Η Παναγία η Ιεροσολυμίτισσα. Μια φορά Την είδα εκεί στο Καλύβι, στην Παναγούδα… Αν σου το πω, σε πόσους θα το πης;
– Σε κανέναν, Γέροντα.
– Λοιπόν, είδα σε όραμα ότι θα πήγαινα μακρινό τα­ξίδι και έπρεπε να ετοιμάσω τα χαρτιά μου, διαβατή­ριο, συνάλλαγμα κ.λπ., αλλά οι υπάλληλοι δεν μου έκαναν τα χαρτιά. Εκεί ήταν πολλοί άνθρωποι, όμως δεν υπήρχε κανείς να με βοηθήση. «Ποιος θα με βοηθή­ση; λέω. Μα δεν βρίσκεται κανένας, για να ενδιαφερθή;». Είχα μια αγωνία!… Και ξαφνικά παρουσιάζεται μια Γυναίκα με λαμπερό πρόσωπο, ντυμένη στα χρυσαφένια. Είχε μια ωραιότητα! Άστραφτε ολόκληρη! «Μην ανησυχής, εγώ θα σε βοηθήσω· ο Γυιός μου είναι Βασιλιάς», μου λέει και με χτύπησε απαλά στον ώμο. Παίρνει τα χαρτιά και με μια κίνηση τα βάζει στον κόρφο Της. Ω, τι κίνηση ήταν εκείνη! Ύστερα μου είπε: «Θα περάσετε δύσκολες ημέρες» και μου ανέφε­ρε κάτι που έπρεπε να κάνω κι εγώ[3]. Μετά από καιρό είδα την Παναγία την Ιεροσολυμίτισσα σε ένα βιβλίο και Την αναγνώρισα.
– Κάποιος, Γέροντα, μας ρώτησε: «Αφού η σωτη­ρία μας είναι στα χέρια του Θεού, γιατί, όταν επικα­λούμαστε την Παναγία, λέμε: «Υπεραγία Θεοτόκε, σώσον ημάς»;
– Ας πούμε, μια γυναίκα έχει γειτόνισσα την μάνα ενός υπουργού και την παρακαλεί να φροντίση, ώστε να βρεθή μια δουλειά για το παιδί της. Η γειτόνισσα προθυμοποιείται, όμως δεν θα βρη η ίδια την δουλειά, αλλά θα παρακαλέση τον γυιό της, που ως υπουργός έχει αυτήν την δυνατότητα και θα κάνη το χατίρι της μάνας του. Έτσι κι εμείς, παρακαλούμε την Παναγία να μας σώση και η Παναγία παρακαλεί τον Υιό Της που έχει αυτήν την δύναμη. Και Εκείνος Της κάνει το χατίρι, γιατί αγαπάει πολύ την Μητέρα Του.
– Γέροντα, στην Παναγία προσεύχομαι με περισ­σότερη άνεση από ο,τι στον Χριστό. Μήπως αυτό είναι ανευλάβεια;
– Κι εγώ έτσι νιώθω. Από πολύ σεβασμό στον Χριστό, νιώθω περισσότερη άνεση στην Παναγία, όπως και τα παιδιά – και μεγάλα αγόρια να είναι – πηγαίνουν στην μάνα με περισσότερο θάρρος από ο,τι στον πατέρα, από σεβασμό προς τον πατέρα.
Οι άνθρωποι που έχουν πραγματική ευλάβεια και σεβασμό στον Χριστό, συστέλλονται μπροστά στον Χριστό, ενώ στην Παναγία έχουν περισσότερο θαρ­ρος και Tην πλησιάζουν άνετα, γιατί η Παναγία ανή­κει στο γένος το ανθρώπινο.
– Καμμιά φορά, Γέροντα, όταν κάνω μετάνοιες, ψάλλω την Παράκληση της Παναγίας η λέω τους Χαιρετισμούς. Μήπως, όταν κάνω μετάνοιες, πρέπει να λέω μόνον την ευχή;
– Όχι, κάνε όπως αναπαύεσαι, γιατί και η Παναγία στον Χριστό τα πηγαίνει όλα, αλλά και με την στοργή και την τρυφερότητά Της γεμίζει την ψυχή μας από αγάπη και έρωτα προς τον Χριστό. Εγώ παρακαλώ την Παναγία να μου πάρη την καρδιά και, αφού πρώτα την καθαρίση, να την κόψη στα τέσσερα: Τρία κομμάτια να δώση στην Αγία Τριάδα και ένα κομμάτι να κρατήση Εκείνη.
– Γέροντα, όταν λέω την ευχή, μπορεί να περά­ση πολλή ώρα και να μην κάνω κανένα κομποσχοίνι στην Παναγία, γιατί δεν μπορώ να αφήσω το όνομα του Χριστού.
– Φοβάσαι μήπως παρεξηγηθή η Παναγία; Ευλογημένη, δεν είπαμε ότι οι προσευχές προς την Παναγία και προς όλους τους Αγίους απευθύνονται στον Χριστό; Να κάνης όπως νιώθεις. Δεν παρεξηγείται η Παναγία ούτε οι Άγιοι.
– Γέροντα, σε μια ατομική αγρυπνία που την αφιερώνω στην Παναγία τι να κάνω;
– Να συλλογίζεσαι προηγουμένως την Παναγία. Σ’ αυτό μπορούν να σε βοηθήσουν και μερικά τροπάρια από την Παράκληση της Παναγίας η από το Θεοτοκάριο η από τον Ακάθιστο Ύμνο. Μετά να συνεχίσης με ευχή [Εικόνα της Θεοτόκου] και ο,τι άλλο «δόξη τω Προεστώτι»[4] του εαυτού σου, ήγουν «τω τυπικώ της καρδίας σου».
– Γέροντα, οι Χαιρετισμοί της Παναγίας είναι δο­ξολογία;
– Δοξολογία είναι. Μπορείς να τους λες σαν ευχαρι­στία στην Παναγία, όταν εκπληρώνη κάποιο αίτημά σου. Όχι όλο να ζητάμε από την Παναγία, αλλά να Την ευχαριστούμε κιόλας. Οι Χαιρετισμοί της Παναγίας έχουν πολλή Χάρη. Ανώνυμος τους έγραψε. Να τους μάθης απ’ έξω και να τους λες και μέσα στην ημέρα.

[1] Ο Γέροντας από πολλή ευλάβεια στην Παναγία κάποιες φορές ασπαζόταν διαρκώς το όνομά Της.
[2] Θεοτοκίον Μακαρισμών Α΄ ήχου ημέρας Κυριακής.
[3] Ο Γέροντας το είπε το 1984 και δεν έδωσε εξηγήσεις.
[4] Έκφραση από τα μοναστηριακά Τυπικά, η οποία σημαίνει ότι κάποια αλλαγή στο Τυπικό μπορεί να ρυθμισθή κατά την κρίση-διάκριση του Προεστώτος. Ο Γέροντας εδώ εννοεί «ο,τι σου υποδείξη η καρδιά σου».

Αγ. Παισίου Αγιορείτου: ΛΟΓΟΙ ΣΤ’ «Περί Προσευχής», εκδόσεις ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ «ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ» ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΔΟΞΑΣΕ ΤΟΝ ΚΥΡΙΟ ΣΕ ΚΑΘΕ ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΣΟΥ!

Δόξασε τον Κύριο σε κάθε δυσκολία της ζωής σου! 

ΧΑΙΡΕ ΝΥΜΦΗ ΑΝΥΜΦΕΥΤΕ!

Χαίρε Νύμφη ανύμφευτε! 

Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΚΕΠΗ ΚΑΙ ΒΟΗΘΟΣ ΜΑΣ, ΝΑ ΟΔΗΓΕΙ ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΜΑΣ!

Η Παναγία σκέπη και βοηθός μας, να οδηγεί τα βήματά μας!

ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ: ΠΑΡΗΓΟΡΙΕΜΑΙ ΟΤΙ ΚΑΠΟΥ, ΣΕ ΚΑΠΟΙΟ ΚΑΜΑΡΑΚΙ, ΚΑΠΟΙΟΙ ΠΕΙΣΜΑΤΑΡΗΔΕΣ ΑΓΩΝΙΖΟΝΤΑΙ ΝΑ ΕΞΟΥΔΕΤΕΡΩΣΟΥΝ ΤΗ ΦΘΟΡΑ!

Οδυσσέας Ελύτης: Μέσα στη θλίψη της απέραντης μετριότητας, που μας πνίγει από παντού, παρηγοριέμαι ότι κάπου, σε κάποιο καμαράκι, κάποιοι πεισματάρηδες αγωνίζονται να εξουδετερώσουν τη φθορά.

ΑΓΙΟΣ ΙΣΑΑΚ Ο ΣΥΡΟΣ: ΧΩΡΙΣ ΠΕΙΡΑΣΜΟΥΣ ΒΡΙΣΚΕΣΑΙ ΜΑΚΡΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΔΡΟΜΟ ΤΟΥ ΘΕΟΥ!

Άγιος Ισαάκ ο Σύρος: Γνώριζε ότι χωρίς πειρασμούς βρίσκεσαι μακριά από το δρόμο του Θεού και δεν περπατάς στα ίχνη των αγίων!

ΑΓΙΟΣ ΙΣΑΑΚ Ο ΣΥΡΟΣ: ΔΕΝ ΘΑ ΜΑΣ ΖΗΤΗΣΕΙ ΛΟΓΟ Ο ΘΕΟΣ, ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΚΑΝΑΜΕ ΠΡΟΣΕΥΧΗ!

Άγιος Ισαάκ ο Σύρος: Δεν θα μας ζητήσει λόγο ο Θεός, γιατί δεν κάναμε προσευχή, αλλά γιατί δεν είχαμε επαφή με τον Χριστό και μας ταλαιπώρησε ο διάβολος.

ΚΑΘΕ ΒΡΑΔΥ ΝΑ ΣΥΓΧΩΡΕΙΣ ΑΥΤΟΥΣ ΠΟΥ ΣΕ ΠΛΗΓΩΝΟΥΝ!

Κάθε βράδυ να συγχωρείς αυτούς που σε πληγώνουν, να προσεύχεσαι για όσους έχουν ανάγκη και να ευχαριστείς τον Θεό για όλα όσα έχεις. 

ΟΣΙΟΣ ΑΝΘΙΜΟΣ Ο ΒΑΓΙΑΝΟΣ: Η ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΘΑ ΦΕΡΗ ΤΗΝ ΔΙΟΡΘΩΣΙΝ, ΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗΝ, ΤΟΝ ΑΓΙΑΣΜΟΝ!

Όσιος Άνθιμος ο Βαγιάνος ο εν Χίω: Η προσευχή θα φέρη την διόρθωσιν, την ειρήνην, τον αγιασμόν. Διά της προσευχής θα έλθη η θεία χάρις να βοηθήση την ψυχήν, η οποία κινδυνεύει από τας αιτίας των παθών.