ΗΡΑΚΛΗΣ ΡΕΡΑΚΗΣ: ΤΟ ΤΡΙΩΔΙΟ, ΩΣ ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΟΣΩΜΑΤΙΚΗ ΚΑΘΑΡΣΗ

 Το Τριώδιο, ως οδηγός για την ψυχοσωματική κάθαρση

Ηρακλής Ρεράκης, Καθηγητής ΑΠΘ,

Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενώσεως Θεολόγων

 

Το Τριώδιο, αποτελεί μια πνευματική περίοδο, που μας προσγειώνει στην αλήθεια μας. Που μας θυμίζει τον σκοπό της ζωής μας και τα όριά της. Που μας δείχνει την ματαιότητα των σκοπών, των επιδιώξεων και των προτεραιοτήτων μας. Που μας επαναφέρει στην υπαρξιακή μας πραγματικότητα. Που μας οδηγεί στον δρόμο, που ίσως χάσαμε.
Είναι μια Περίοδος, που ζούμε κάθε χρόνο για να μας θυμίζει τον ρόλο του χρόνου στη ζωή μας αλλά και το καίριο θέμα, που συνήθως ξεχνάμε, τον τρόπο επιστροφής στην αφετηρία που ξεκινήσαμε.
Το Τριώδιο της Εκκλησίας, μας διδάσκει και μας επιμορφώνει, για μια ακόμη φορά, μέσω της λατρείας, της Προσευχής, της Νηστείας, της Εγκράτειας, της Κάθαρσης, της Αγάπης και όλων των Αρετών, στον τρόπο ζωής και σωτηριακής επικοινωνίας μας  με τον Θεό και τον συνάνθρωπο.
Το εκκλησιαστικό Τριώδιο, ως πνευματική πυξίδα, μας προσανατολίζει στα μυστικά των σταδίων των αρετών, κατά τη χριστιανική διδασκαλία, που έχουν ως αφετηρία τους τη μεγάλη απόφαση της μετάνοιας, το θαύμα του Θεού για τη σωτηρία μας, «τη θεία δωρεά, που ανυψώνει τον άνθρωπο, από τον Άδη στο φως του Θεού», κατά τον Άγιο Σωφρόνιο του Έσσεξ.
Το Τριώδιο, με όλη τη θεία Σοφία, που το στολίζει, αποτελεί τη μόνη ορθή αρχή και βάση της πνευματικής μας ζωής. Ο δρόμος της μετάνοιας που μας προσφέρει, δεν είναι απλώς ένας εσωτερικός αγώνας αυτοκριτικής του εαυτού μας, αλλά μια συνειδητή ομολογία ότι, για να πλησιάσουμε τον Λυτρωτή του κόσμου, το πρώτο και κύριο είναι η ταπείνωση.
Η ταπείνωση έχει, ως πνευματικό τέκνο της, την κάθαρση. Κάθαρση, ωστόσο, δεν αποφασίζει να κάνει κάποιος, όταν αισθάνεται και πιστεύει πως είναι καθαρός. Γι’ αυτό το πρώτο βήμα, που χρειάζεται να κάνουμε, για να μπούμε στο στάδιο της κάθαρσης του Τριωδίου είναι να αποδεχθούμε, εν ταπεινώσει, ότι είμαστε  αμαρτωλοί, ανάξιοι και ακάθαρτοι και ότι η μόνη ελπίδα μας είναι να μας προσλάβει Εκείνος, ο Αναμάρτητος, στο Σώμα του, με την αγάπη, το έλεος και την ευσπλαχνία Του και να μας βοηθήσει διά του Αγίου Πνεύματος, να καθαριστούμε από πάσης κηλίδος.  
Κάθε βήμα, όμως, για την κάθαρση, είναι ανάγκη να συνοδεύεται από την ταπεινότητα και την αίσθηση της αμαρτωλότητας. Το «Κύριε ελέησόν με τον αμαρτωλό», είναι ανάγκη να γίνει συνοδός της ζωής μας.
Για τους Αγίους μας, αποτέλεσμα της αληθινής ταπείνωσης είναι η αληθινή μετάνοια. Η διά της ταπεινώσεως μετάνοια μας διδάσκει πώς να αποβάλουμε από μέσα μας κάθε πονηρή σκέψη και κάθε κοσμική και βιωτική μέριμνα, που απειλούν και εμποδίζουν την πνευματική μας πρόοδο και κάθαρση.
Ο Άγιος Σωφρόνιος θεωρούσε πολύ σημαντικό, στην πνευματική μας πορεία, το να μπορούμε να αποδειχθούμε όχι άξιοι, αλλά «ανάξιοι του Θεού». Αυτό, όντως, μπορεί να επιφέρει μια τεράστια αλλαγή στη ζωή μας, καθώς θα μας απαλλάξει από τις αγωνίες, τις έγνοιες και τις φροντίδες που γεμίζουν τις ψυχές μας, όταν γινόμαστε δούλοι των βασικών και θεμελιακών παθών της κοσμικής ζωής: Της φιλοπλουτίας, της φιλοδοξίας και της φιληδονίας. Να γιατί ο Απ. Παύλος ομιλεί για την ελευθερία από τη δουλεία των παθών. Σε αυτήν την απελευθέρωση από τα πάθη βοηθά η νηστεία του Τριωδίου.
 Η πρώτη νηστεία που προτείνει το Τριώδιο είναι εκείνη του Εγωϊσμού, της υψηλοφροσύνης. Έτσι, γεννιέται η ταπείνωση, που μας βοηθάει να αισθανθούμε την αναξιότητα που βίωνε ο Τελώνης, σκυμμένος καθώς ήταν σε μια γωνιά του Ναού: «Και ο Τελώνης στεκόταν μακριά από το θυσιαστήριο και δεν ήθελε ούτε τα μάτια του να σηκώσει στον ουρανό, αλλά κτυπούσε το στήθος του, λέγοντας: «Ο Θεός ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ» (Θεέ μου, σπλαχνίσου με τον αμαρτωλό και συγχώρησέ με)» (Λουκ. 18, 13).
 Ο υπερήφανος άνθρωπος, όπως ήταν ο Φαρισαίος,  δεν μπορεί να μετανοήσει, διότι η μετάνοιά του είναι πλασματική και υποκριτική, είναι μετάνοια των χειλέων και όχι της καρδιάς, μετάνοια λεκτική και όχι ουσιαστική, μετάνοια επιδεικτική, τυπική και ψεύτικη και όχι αληθινή, καθώς δεν έχει, ως αφετηρία της, την ταπείνωση, όπως βεβαιώνει με τη στάση του ο ίδιος:
«Ο Φαρισαίος, προσευχόμενος στάθηκε αγέρωχα και επιδεικτικά για να προκαλεί εντύπωση, για να δοξάσει τον εαυτό του και τις αρετές του νόμου, που εφάρμοζε, συγκρίνοντάς τον, μάλιστα, με τους άλλους: Θεέ μου σε ευχαριστώ, γιατί δεν είμαι, όπως οι άλλοι άνθρωποι, άρπαγες, άδικοι, μοιχοί ή όπως αυτός ο τελώνης. Εγώ νηστεύω δύο φορές την εβδομάδα, δίδω το ένα δέκατο από όλα όσα αποκτώ» (Λουκ. 18, 11-12).
Κρίνει μόνος του τον εαυτό του και καμαρώνει, θεωρώντας πως είναι άξιος έναντι του Θεού και πως έχει ήδη κατακτήσει, με τις πράξεις του, τον Παράδεισο. Ακολουθούσε την Ιουδαϊκή παράδοση, όπου οι άνθρωποι είχαν μάθει να προσεύχονται, τυπικά και να τηρούν τον νόμο ευσεβιστικά και θρησκόληπτα, αλλά, μόνον εξωτερικά, χωρίς ταπείνωση,  συντριβή, μεταμέλεια, επιστροφή, δηλαδή, χωρίς αληθινή μετάνοια. Θεωρεί ότι η επικοινωνία του με τον Θεό, αποτελεί το πρότυπο της σχέσεως με τον Θεό, ότ  εκφράζει το θέλημα του Θεού και πανηγυρίζει γι  αυτήν, με τόση περηφάνια για τη δικαίωσή του, που είναι βέβαιος ότι κανείς δεν μπορεί να φέρει αντίρρηση.
Το Τριώδιο, όμως, εκφράζοντας το νέο Πνεύμα, που έφερε ο Θεάνθρωπος στον κόσμο, μας προσγειώνει στην ορθόδοξη πνευματικότητα, που είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος και  μας προτρέπει να απομακρυνθούμε από τέτοιες ψεύτικες αγκυλώσεις εγωϊσμού και αυτοϊκανοποίησης, για κατορθώματα που δεν ευλογεί ο Θεός, Γι’ αυτό ο Χριστός συμβουλεύει: «Πας ο υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται ο δε ταπεινών εαυτόν υψωθήσεται». «Ο Θεός υπερηφάνοις αντιτάσσεται ταπεινοίς δε δίδωσι χάριν».
Και ο Ιερός Χρυσόστομος επισημαίνει: «Η κατάβαση της ταπεινώσεως γίνεται ανάβαση. Η ταπείνωση είναι η θύρα της βασιλείας. Τίποτε δεν είναι υψηλότερο από την ταπεινοφροσύνη».
Στο Τριώδιο, η μετάνοια γίνεται γέφυρα για τη δικαίωση, όχι από μας, αλλά από τον Θεό, καθώς μόνον Εκείνος είναι ο Κριτής μας. Ο άνθρωπος, μετανοώντας, δοξάζει τον Θεό και ο Χριστός, τότε, τον συγχωρεί, τον ανακαινίζει και τον δοξάζει, ως καθαρό πλέον άνθρωπο, δείχνοντάς του το Φως της δόξας του, από αυτήν τη ζωή.
 Έτσι, ο δοξάζων τον Θεό, προσφέρει σ’ Αυτόν την καθαρά καρδία και Εκείνος δοξάζει αυτήν την καρδία και του χορηγεί την άκτιστη ενέργειά του, του προσφέρει τη θέα του Εαυτού του, το Φως της Δόξας Του, από αυτήν τη ζωή: «Μακάριοι οι καθαροί τη καρδία ότι αυτοί τον Θεόν όψονται».
Μέσα στο Τριώδιο της Ορθοδοξίας, προσφέρεται όλη αυτή η θεραπευτική αγωγή, που είναι συγκεκριμένη και έχει συγκεκριμένους καρπούς. 
Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς αναφέρει ότι: «Ο Φιλάνθρωπος Πατέρας, δια του Υιού, μας συμφιλιώνει με τον Εαυτό του. Μας καλεί να εργαστούμε στον αμπελώνα Του για τους Εαυτούς μας και για τον αγώνα αυτόν μας δίνει μισθό. Τι απερίγραπτο μέγεθος φιλανθρωπίας. Ελάτε, μας λέει, πάρτε αιώνια ζωή, που προσφέρεται από μένα σε αφθονία. ‘Εγώ ήρθα για να έχουν ζωή και με το παραπάνω ζωή’.
 Αυτό το περίσσευμα ζωής είναι ο μισθός σε αυτούς που κοπίασαν για τους εαυτούς τους και καλλιέργησαν τους εαυτούς τους. Ας δούμε τι έκαναν όλοι αυτοί:
Πρώτα περιέκοψαν καθετί που ήταν περιττό και άχρηστο. Απομακρύνθηκαν εκούσια από καθετί, που ήταν εμπόδιο στην πνευματική τους καρποφορία και στον εσωτερικό τους πλουτισμό. Ποια είναι αυτά τα άχρηστα; Πλούτος, τροφή, ματαιοδοξία, κάθε πάθος ψυχής και σώματος πονηρό, κάθε άκουσμα και θέαμα και κάθε λόγος, που μπορεί να προκαλέσει βλάβη στην ψυχή.
Αν δεν φροντίσει κάποιος, με επιμέλεια, να κόψει όλα αυτά και να καθαρίσει τον βλαστό της καρδιάς, ποτέ δεν θα φέρει καρπό για αιώνια ζωή».
 
thriskeftika.blogspot.com

ΓΕΡΟΝΤΙΚΟ: Η ΑΞΙΑ ΜΙΑΣ ΚΑΛΗΣ ΠΡΑΞΗΣ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ!

 Η ΑΞΙΑ ΜΙΑΣ ΚΑΛΗΣ ΠΡΑΞΗΣ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ 

Ήταν καλοκαίρι του 1988. Έκανα με τα πόδια μόνος την διαδρομή Δάφνη-Καρυές-Σταυρονικήτα-Ιβήρων-Φιλοθέου-Λαύρα-Κερασιά-Αγία Άννα. Στον δρόμο από την Λαύρα στην Κερασιά, λίγο έξω από την Κερασιά συνάντησα ένα γεροντάκι που έσκαβε στον κήπο του.

- Καλώς τον, μου είπε, έλα να πιείς ένα νερό.
Παίρνω το νερό. Τον ευχαριστώ. Πίνω. Δοξάζω τον Θεό. Πιάνουμε κουβέντα.
- Πως σε λένε;
- Σ.
- Από πού είσαι;
- Από την Αθήνα.
- Που πας;
- Στον π. Θ.
- Τι δουλειά κάνεις;
- Δικηγόρος.
- Δεν πειράζει!

- Άκου παιδί μου, Σ., να σου πω μια ιστορία. Ήταν ένας πλούσιος άνθρωπος, γεμάτος πάθη, εγωισμό, φιλοχρηματία, φθόνο, οργή. Μια μέρα, εκεί που έβγαινε από ένα φούρνο φορτωμένος με ψωμιά, ένας φτωχούλης του ζήτησε ελεημοσύνη. Όμως, ο πλούσιος θύμωσε και στον θυμό του πέταξε ένα καρβέλι ψωμί στον φτωχό. Αυτός το πήρε και το έφαγε στο σπίτι του με τα παιδάκια του. Έφτασε ο καιρός και ο πλούσιος κοιμήθηκε. Ήρθαν τότε οι δαίμονες και του τραβούσαν την ψυχή του να την πάνε στην κόλαση. Μπήκαν τα πάθη του στην μια πλευρά της ζυγαριάς και η ζυγαριά έγερνε προς την κόλαση. Έβαλε τότε, Σ. παιδί μου, και ο φύλακας άγγελος του από την άλλη πλευρά το καρβέλι, που ο πλούσιος είχε πετάξει με θυμό αλλά ο φτωχός το έφαγε με τα παιδιά του και ωφελήθηκε, και αμέσως η ζυγαριά ισορρόπησε και η ψυχή σώθηκε. Βλέπεις, παιδί μου, τι αξία έχει και η πιο μικρή καλή πράξη ανεξάρτητα από την προαίρεση αυτού που την κάνει;! Άντε στο καλό, παιδί μου και να θυμάσαι, πριν βάλεις το κεφάλι σου στο μαξιλάρι κάθε βράδυ, να κοιτάς να έχεις κάνει τουλάχιστον μια καλή πράξη την ημέρα. Αυτό μπορεί να σε σώσει.

ΑΓΙΟΣ ΙΣΑΑΚ Ο ΣΥΡΟΣ: Η ΠΟΛΥΧΡΟΝΗ ΥΠΟΜΟΝΗ, ΠΟΥ ΕΦΕΡΕ ΑΜΕΤΡΗ ΤΗ ΧΑΡΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ!

 Η πολύχρονη υπομονή, που έφερε άμετρη τη χάρη του Θεού

Άγιος Ισαάκ ο Σύρος

Ένας από τους αγίους πατέρες είπε: Ήταν ένας γέροντας αναχωρητής, τίμιος, και πήγα μια φορά σ’ αυτόν, όταν ήμουν καταπονημένος από τους πειρασμούς.
Αυτός ήταν άρρωστος και κατάκοιτος και, αφού τον χαιρέτησα, κάθισα κοντά του και του είπα:
– Κάνε μια ευχή για μένα, πάτερ, διότι πολύ θλίβομαι από τους πειρασμούς των δαιμόνων.
Και ο γέροντας άνοιξε τα μάτια του και μου είπε:
– Παιδί μου, εσύ είσαι νέος και δε θ’ αφήσει ο Θεός να καταπονηθείς από αβάσταχτους πειρασμούς.
Κι εγώ του είπα:
– Και νέος είμαι και πειρασμούς έχω από πολύ ενάρετους ανθρώπους.
Κι εκείνος πάλι μου είπε:
– Λοιπόν, ο Θεός θέλει να σε κάνει σοφό.
Κι εγώ είπα:
– Πώς θα με κάνει σοφό; Εγώ κάθε μέρα γεύομαι το θάνατο της ψυχής.
Κι εκείνος αμέσως απάντησε:
– Σώπα, παιδί μου. Είπα ότι σε αγαπά ο Θεός και θα σου δώσει τη χάρη του.
Και πρόσθεσε:
– Να ξέρεις, παιδί μου, ότι τριάντα χρόνια πολέμησα με τους δαίμονες και επί είκοσι χρόνια δε φάνηκε να μη βοήθησε καθόλου ο Θεός. Κι όταν πέρασε το εικοστό πέμπτο, άρχισα να βρίσκω κάποια ανάπαυση, που με τον καιρό γινόταν πιο μεγάλη.
Μετά το εικοστό έβδομο και το εικοστό όγδοο έτος η ανάπαυση της ψυχής μου γινόταν πολύ πιο έντονη. Και τώρα που περνάει το τριακοστό έτος και κοντεύει να τελειώσει, τόσο στερεώθηκε μέσα του η ανάπαυση, ώστε δεν μπορώ να την υπολογίσω και να τη μετρήσω.
Και τελείωσε ο γέροντας με αυτά τα λόγια:
– Όταν θελήσω να σηκωθώ για να προσευχηθώ, τρεις ψαλμούς προφταίνω να πω με το στόμα μου και από κει και πέρα, τρεις μέρες να στέκομαι όρθιος, αισθάνομαι έκσταση κοντά στο Θεό και δεν καταλαβαίνω καθόλου κούραση. Βλέπεις τώρα, τι άμετρη ανάπαυση μου προξένησε η πολύχρονη εργασία της υπομονής;

ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ: ΤΙΠΟΤΑ ΔΕΝ ΚΑΤΟΡΘΩΣΑΜΕ ΜΕ ΤΗ ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ!

Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: Τίποτα δὲν κατορθώσαμε μὲ τὴ δική μας προσπάθεια, ἀλλὰ βρήκαμε τὴ σωτηρία, διότι αὐτὸ ἦταν τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ.

(Εἷς τὴν Ά πρὸς κορινθίους, ὀμιλ. Ά ΕΠΕ 18, 20-22) 

ΑΓΙΟΣ ΠΡΟΚΛΟΣ ΚΩΝ/ΠΟΛΗΣ: Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΚΑΥΧΗΜΑ ΤΩΝ ΠΑΡΘΕΝΩΝ!

Άγιος Πρόκλος Κωνσταντινουπόλεως: Η Παναγία είναι το καύχημα των παρθένων, το αγαλλίαμα των μητέρων, το στήριγμα των πιστών, η κορώνα της Εκκλησίας.

ΑΓΙΟΣ ΕΦΡΑΙΜ Ο ΣΥΡΟΣ: Η ΠΟΛΥΛΟΓΙΑ ΣΚΕΠΑΖΕΙ ΤΗΝ ΨΥΧΗ!

Άγιος Εφραίμ ό Σύρος: Το σύννεφο σκεπάζει τον ήλιο, ενώ η πολυλογία σκεπάζει την ψυχή, που άρχισε να φωτίζεται με τη θεωρία της προσευχής. 

ΑΓΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ: ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΒΑΣΙΚΟ ΚΑΘΗΚΟΝ ΚΑΘΕ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΥ ΗΓΕΤΗ!

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος: Αυτό είναι το βασικό καθήκον κάθε πνευματικού ηγέτη, το να παραβλέπει σε κάθε περίπτωση το δικό του συμφέρον για το συμφέρον των άλλων.

ΓΕΡΟΝΤΙΚΟ: ΚΑΙ ΜΕ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΠΟΛΕΜΑΜΕ ΤΟΥΣ ΔΑΙΜΟΝΕΣ!

 ΚΑΙ ΜΕ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ

ΠΟΛΕΜΑΜΕ ΤΟΥΣ ΔΑΙΜΟΝΕΣ!

 

Κάποιος ενάρετος μοναχός, την ώρα που προσευχόταν, ήρθε σε έκσταση και είδε πλήθος δαιμόνων σαν την άμμο της θάλασσας. Έμοιαζαν με στρατιώτες και ορμούσαν εναντίον του με πολλή μανία για να τον εξοντώσουν.
 
Φοβισμένος εκείνος έτρεξε να καταφύγει στην εκκλησία. Μπαίνοντας μέσα βλέπει τον Κύριο και τη Θεοτόκο στις εικόνες τους σαν ζωντανούς, με βασιλική δόξα. Το πρόσωπο του Κυρίου είχε μία ανέκφραστη ωραιότητα και άστραφτε πιο δυνατά από τον ήλιο. Γι’ αυτό ο αδελφός δεν μπόρεσε να ξανακοιτάξει. Προσκύνησε όμως και ασπάστηκε με φόβο και χαρά τη δεξιά Του.
 
Κατόπιν πλησίασε στην εικόνα της Παναγίας. Προσκύνησε, ασπάστηκε το παρθενικό της χέρι και τόλμησε να την κοιτάξει στο πρόσωπο. Στην αγία της αγκάλη είδε καθισμένο το θείο Βρέφος, σαν σε θρόνο χερουβικό. Κι ήταν τόσο ταιριαστό το θεϊκό αυτό σύμπλεγμα, όσο η ομορφιά και η ευωδία σ’ ένα τριαντάφυλλο. Η Θεοτόκος κοίταζε τον αδελφό με τόση πραότητα, ώστε εκείνος πήρε το θάρρος και τη ρώτησε:
 
- Παναγία μου! Γλυκιά μου Παναγία, μητέρα του Ιησού μου! Πώς θα γλιτώσω από τους δαίμονες που με ακολουθούν;
 
Και η κυρία Θεοτόκος, η σωτηρία των «επ’ αυτή πεποιθότων», αποκρίθηκε.
 
- Με το όνομα του Υιού μου και με το όνομα το δικό μου θα νικάς και θα εξολοθρεύεις τους δαίμονες.
 
Ο μοναχός έκανε βαθιά υπόκλιση, βγήκε από την εκκλησία και φώναξε από την καρδιά του.
 
«Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με!»
 
«Θεοτόκε Παρθένε, χαίρε κεχαριτωμένη Μαρία!»
 
Αμέσως οι ανίσχυροι δαίμονες εξαφανίστηκαν από μπροστά του. 

ΓΕΡΟΝΤΙΚΟ: ΔΕΧΕΤΑΙ Ο ΘΕΟΣ ΤΟΝ ΔΙΑΒΟΛΟ ΣΕ ΜΕΤΑΝΟΙΑ;

 ΔΕΧΕΤΑΙ Ο ΘΕΟΣ ΤΟΝ ΔΙΑΒΟΛΟ ΣΕ ΜΕΤΑΝΟΙΑ;

Η ακόλουθη διήγηση σκοπό έχει να διδάξει πόσο μεγάλη είναι η φι­λανθρωπία του Θεού και ότι κανένας αμαρτωλός δεν πρέπει να απελπίζεται, ακόμη κι αν νομίζει ότι έχει γίνει όμοιος στην αμαρτία με τον διάβολο. 

 ***

Κάποιος άγιος γέρον­τας, μεγάλος και διο­ρατικός, έχοντας νική­σει και ξεπεράσει ό­λους τους πειρασμούς των δαιμόνων, είχε λά­βει το χάρισμα να βλέπει οφθαλμοφανώς το πώς επιδρούν στην ζωή των ανθρώπων οι άγγελοι και οι δαίμονες· πώς δηλ. ο καθέ­νας από την πλευρά του αγωνίζονται για την ψυχές των ανθρώπων. Ήταν δε τόσο μεγάλος και υψηλός στην αρετή, που τα ακάθαρτα πνεύματα τον υπολόγιζαν πολύ και συστέλλονταν μπροστά του. Πολλές φορές τα κορόιδευε και τα ύβριζε θυμίζον­τας τους την πτώση τους από τους ουρα­νούς και την αιώνια κόλαση του πυρός που τα περιμένει. Οι δαίμονες λοιπόν μιλούσαν με θαυμασμό για τον μεγάλο γέ­ροντα κι έλεγαν ότι κανένας να μη τολμήσει στο εξής να παλέψει μαζί του ή έστω και να τον πλησίασει, μη τυχόν και πληγωθεί από τον γέροντα, διότι έχει ανέλθει σε μεγάλο πλούτο απάθειας και έχει τύχει της θεώσεως με την χάρι του Παναγίου Πνεύ­ματος.

Ενώ λοιπόν έτσι είχαν τα πράγματα, κάποιος δαίμονας ρωτά έναν σύντροφο του:

- Αδελφέ Ζερέφερ (διότι αυτό ήταν το όνομα εκείνου του δαίμονος), αν κάποιος από εμάς μεταμεληθεί, τον δέχεται ο Θεός σε μετάνοια; Ναι ή όχι; Και ποιος άραγε να το γνωρίζει αυτό; 

Και αποκρίθηκε ο Ζερέφερ:

- Θέλεις να πάω στον μεγάλο γέροντα που δεν μας φοβάται, να τον ρωτήσω τάχα σχετικά μ' αυτό και να τον δοκιμάσω;

- Πήγαινε, αλλά πρόσεχε πολύ, γιατί ο γέροντας είναι διορατικός και θα καταλάβει ότι πηγαίνεις με δόλο και δεν θα πεισθεί να ρωτήσει τον Θεό. Αλλά πήγαινε και ή τα καταφέρνεις ή απλώς δοκιμάζεις και φεύγεις.

Πήγε λοιπόν τότε ο Ζερέφερ σ' εκείνον τον μεγάλο γέροντα και αφού πήρε σχήμα ανθρώπου, θρηνούσε και οδυρόταν μπρο­στά στον γέροντα. Ο Θεός, θέλοντας να δείξει ότι δεν αποστρέφεται κανέναν που να έχει μετανοήσει, αλλά δέχεται όλους ό­σους προστρέχουν σ' Αυτόν, δεν αποκάλυ­ψε στον γέροντα τα σχετικά με τον δόλιο δράκοντα. Έτσι εκείνος τον έβλεπε σαν άνθρωπο και τίποτε περισσότερο. Γι' αυτό και τον ρώτησε:

- Για ποιο λόγο κλαις, άνθρωπε, και θρηνείς από τα κατάβαθα της καρδιάς σου, ραγίζοντας έτσι με τα δάκρυα σου και την καρδιά μου;

- Εγώ, πάτερ άγιε, δεν είμαι άνθρω­πος, αλλά, όπως μου φαίνεται, διάβολος πονηρός, λόγω του πλήθους των εγκλημά­των μου.

- Και τι θέλεις να κάνω για σένα, αδελφέ; (Διότι νόμιζε ότι από μεγάλη ταπείνωση αυτοαπεκαλείτο δαίμων ο άνθρωπος, αφού ο Θεός δεν του είχε φανερώσει ακό­μη τι συνέβαινε στην πραγματικότητα).

- Τίποτε περισσότερο δεν σου ζητώ, άνθρωπε του Θεού, παρά να παρακάλεσεις πολύ τον Κύριο και Θεό σου να σου φανέρωσει αν δέχεται τον διάβολο σε μετάνοια. Διότι αν δέχεται εκείνον, τότε θα δεχθεί κι εμένα που δεν υστερώ σε τίποτε από λόγου του.

- Να κάνω όπως θέλεις. Για την ώρα ό­μως πήγαινε σήμερα σπίτι σου κι έλα αύριο εδώ να σου πω το θέλημα του Θεού.

Και σαν έγινε αυτό, άπλωσε τα χέρια ο γέροντας εκείνο το βράδυ και παρακάλεσε τον φιλάνθρωπο Θεό να του φανέρωσει αν δέχεται τον διάβολο σε μετάνοια. Κι αμέ­σως του παρουσιάστηκε άγγελος Κυρίου, φωτεινός σαν αστραπή, και του λέει:

- Τάδε λέγει Κύριος ο Θεός σου: 

«Γιατί με παρακαλείς για χάρη του δαίμονα; Και γιατί ήρθε αυτός δολίως να σε πειράξει;»

- Και πώς ο Κύριος δεν μου αποκάλυ­ψε την περίπτωση, αποκρίθηκε ο γέροντας, αλλά μου την απέκρυψε, ώστε να μη την αντιληφθώ;

- Μη λυπηθείς γι' αυτό το πράγμα. Διό­τι πρόκειται για κάποια θαυμαστή οικονο­μία του Θεού προς ωφέλειαν των αμαρτωλών, ώστε να μην απελπίζονται. Διότι κανέναν από εκείνους που προσέρχονται σ' Αυτόν δεν τον αποστρέφεται ο υπεράγαθος Θεός, ακόμη κι αν αυτός είναι ο ίδιος ο Σατανάς και διάβολος. Επίσης γίνεται αυτό για να φανεί η σκληρότητα και απόγνωση των δαιμόνων. Όταν λοιπόν έλθει, μη τον σκανδαλίσεις απ’ την αρχή, αλλά πες του τα εξής: «Για να καταλάβεις ότι ο Θεός είναι φιλάνθρωπος και κανένα από όσους προστρέχουν σ' Αυτόν δεν τον απο­στρέφεται, ακόμη κι αν αυτός είναι δαίμων και διάβολος, υποσχέθηκε και σένα να σε δεχθεί, εάν βέβαια φυλάξεις αυτά που σε προστάζει». Και τότε θα σου πει: «Ποια εί­ναι αυτά;» Κι εσύ να του πεις: «Ο Κύριος και Θεός γνωρίζει πολύ καλά ποιος είσαι και από πού ήρθες, για να Τον δοκιμάσεις. Διότι εσύ είσαι το αρχαίο κακό, που από την υπερηφάνεια σου δεν έχεις μάθει να γίνεσαι καινούργιο καλό. Πώς λοιπόν θα μπορέσεις να ταπεινωθείς και να βρεις έλεος με την μετάνοια; Για να μην έχεις όμως πρόφαση απολογίας ενώπιον Του κατά τη ημέρα της κρίσεως ότι δήθεν ήθελες να μετανοήσεις κι ο Θεός δεν σε δέχθηκε, πρόσε­χε στα λόγια μου, πώς πρέπει ν' αρχίσεις τη σωτηρία σου. Ο Κύριος είπε να καθήσεις επί τρία χρόνια σε ένα τόπο ακίνητος και στραμμένος μέρα-νύχτα προς ανατο­λάς και να φωνάζεις εκατό φορές με δυ­νατή φωνή: Ο Θεός, ελέησόν με το αρχαίον κακόν και πάλι άλλες εκατό φορές με δυνατή φωνή: Ο Θεός, ελέησόν με το βδελύγμα της ερημώσεως και πάλι άλλες τό­σες Ο Θεός, ελέησόν με την εσκοτισμένην απάτην. Αυτά να τα φωνάζεις αδιάκοπα, γιατί δεν έχεις σώμα για να κουρασθείς και να λιποψυχήσεις. Όταν δε τα κάνεις αυτά με ταπείνωση, τότε θα επανέλθεις στην αρ­χαία τάξη και θα συγκαταριθμηθείς με τους αγγέλους του Θεού». Αν λοιπόν συμφωνήσει μαζί σου να τα κάνει αυτά, δέξου τον σε μετάνοια. Αλλά γνωρίζω καλά ότι το αρχαίο κακό δεν γίνεται καινούργιο καλό. Γράψε όμως αυτά που θα συμβούν, για να σώζονται μέχρι των εσχάτων ημερών, ώστε να μη απελπίζωνται όσοι θέλουν να μετανοήσουν. Διότι αυτή η διήγηση θα συντε­λέσει πάρα πολύ στο να πληροφορηθούν οι άνθρωποι ότι είναι εύκολο να μην απελπί­ζωνται για την σωτηρία τους.
Αυτά είπε ο Άγγελος και ανέβηκε στους ουρανούς. Την άλλη μέρα πρωί-πρωί ήρθε ο δαίμων και άρχισε από μακριά να θρηνεί υποκριτικά και να χαιρετά τον γέροντα. Ο γέροντας από την αρχή δεν ξεσκέπασε την μηχανορραφία του, μόνο έλεγε από μέσα του: «Κακώς ήρθες κλέφτη, διάβολε, σκορπιέ, αρχαίο κακό, το ιοβόλο φίδι το παμ­πόνηρο». Έπειτα του λέει:

- Γνώριζε ότι παρεκάλεσα τον Κύριο καθώς σου υποσχέθηκα και ότι σε δέχεται σε μετάνοια, εάν βέβαια εκτέλεσεις αυτά που σε διατάζει δι' εμού ο κραταιός και πανίσχυρος Θεός.
Και ποια είναι αυτά που όρισε ο Θε­ός να κάνω; 

- Ο Θεός προστάζει να σταθείς σ' ένα τόπο για τρία χρόνια στραμμένος προς α­νατολάς και να φωνάζεις νύχτα-μέρα επί τρία έτη εκατό φορές: Ο Θεός, ελέησόν με, το βδέλυγμα της ερημώσεως, άλλες τόσες φορές: Ο Θεός, ελέησόν με, την εσκοτισμένην απάτην κι άλλες τόσες, Ο Θεός, ελέη­σόν με, το αρχαίον κακόν, και όταν τα κά­νεις αυτά, θα σε συναριθμήσει με τους αγγέ­λους του.

Τότε ο Ζερέφερ, ο υποκριτής της μετα­νοίας, ακούγοντας τα αυτά, γέλασε αμέ­σως δυνατά και λέει:

- Βρε σαπρόγερε, αν ήταν να αποκαλέ­σω τον εαυτό μου βδέλυγμα της ερημώσε­ως και αρχαίο κακό και εσκοτισμένη απά­τη, θα το έκανα μια και καλή από την αρχή και θα σωζόμουνα. Τώρα εγώ αρχαίο κα­κό; Μη γένοιτο! Και ποιος το λέει αυτό; Εγώ είμαι αρχαίο καλό και πολύ καλό μά­λιστα. Και δηλαδή τώρα, όσο είμαι ακόμα θαυματουργός και όλοι με φοβούνται και υποτάσσονται σε μένα, να αποκαλέσω εγώ ο ίδιος τον εαυτό μου βδελύγμα της ερη­μώσεως και εσκοτισμένη απάτη και αρχαίο κακό; Όχι, γέροντα! Όχι, όσο εξουσιάζω τους αμαρτωλούς, να γίνω εγώ δούλος αχρείος, ταπεινός και ευτελής με την μετά­νοια! Όχι, γέροντα! Όχι, γέροντα! Όχι, μη γένοιτο να καταντήσω εγώ σε τέτοια ατιμία!

Αυτά είπε το ακάθαρτο πνεύμα και εξαφανίστηκε αλαλάζοντας. Ο γέροντας τότε σηκώθηκε να προσευχηθεί ευχαριστώντας τον Θεό και λέγοντας:

- Αλήθεια είπες, Κύριε, ότι αρχαίο κα­κό καινούργιο καλό δεν γίνεται.

Αυτά, αγαπητοί μου, δεν τα διηγήθηκα έτσι απλώς και τυχαία, αλλά για να πληροφορηθείτε το μέγεθος της αγαθότητος του Δεσπότου Χριστού· ότι δηλ. εάν και τον διάβολο δέχεται σε μετάνοια, πόσο μάλλον τους ανθρώπους, που για χάρη τους έχυσε το ίδιο Του το αίμα. 

* Κείμενο βλ. Ξένης Μοναχής, Πορεία προς Ουρανόν, Αθήναι 1973, σελ. 41

ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ
ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΙΣ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΞΗΡΟΠΟΤΑΜΟΥ ΤΕΥΧΟΣ 7

ΣΤΑΧΥΟΛΟΓΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΘΗΣΑΥΡΟ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥ

 ΣΤΑΧΥΟΛΟΓΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΘΗΣΑΥΡΟ
ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥ

«Δεν είσαι συ σοφότερος από το Θεό, γι’ αυτό μη λυπάσαι όταν η προσευχή σου δεν ακούγεται».

«Τίμησον την ανάγνωσιν. Αύτη γαρ πηγή εστίν της καθαράς προσευχής δι’ό και εν τω καιρώ εν ώ η διάνοια σου εσκορπισμένη ευρίσκεται πλέον της ευχής, εν τη αναγνώσει έμμεινον».

«Ο πολυμέριμνος και πολυπράγμων δεν μπορεί να γίνει πράος και ησύχιος, διότι χωρίς την αδιάλειπτο προσευχή δεν μπορείς να πλησιάσεις το Θεό!».

«’Οποιος ζητεί με προσευχές γήινα πράγματα, ατιμάζει το Θεό!… ‘Οποιος περιφρονεί τη σάρκα του, ζητώντας τα Ουράνια, χαροποιεί τους Αγγέλους!».

«Εκείνος που δεν υπομένει τους πειρασμούς κάποιας αρετής, ούτε την αρετή μπορεί να κατορθώσει!».

«Τα λόγια του Θεού υπέρ το μέλι είναι γλυκά και σαν δροσιά στη φρόνιμη και Θεοφιλή ψυχή».

«Ο Θεός δε δίνει σε κανένα μεγάλο χάρισμα, χωρίς μεγάλο πρώτα πειρασμό».

«’Αν δεν είσαι άγιος κατά την καρδιά, γίνε καθαρός κατά το σώμα, δηλαδή, μη κάνεις σαρκικές αμαρτίες».

«’Αν δεν είσαι πράος , ειρήνευε τουλάχιστον με τον εαυτό σου».

«’Ω αγάπη! Μακάριος είναι εκείνος, που βρήκε εσένα, το λιμάνι κάθε χαράς!…»

«’Οσα καλά ή κακά είναι ενωμένα με το σώμα, θα σε συνοδεύουν μέχρι τον τάφο. ‘Οσα όμως είναι ενωμένα με την ψυχή, θ’ αποτελέσουν την αιώνια προίκα σου!»

«Ποιό φίλο απόκτησες στον Ουρανό, για να σε υποδεχθεί, όταν φύγεις απ’ αυτόν τον κόσμο; Σε ποιού το χωράφι δούλεψες, για να σου πληρώσει το μισθό σου; Κλάψε πολύ, για ν’ αναπαυθεί σε σένα το ‘Αγιο Πνεύμα, καθαρίζοντας το ρύπο της καρδιάς».

«Σε εγκατέλειψα, Κύριε, μη μ’ εγκαταλείψεις, εισάγαγέ με στις νομές Σου, θρέψε με με τη χλόη των Θείων σου Μυστηρίων, παρηγόρησε με, γλύκανέ με με τη θεϊκή σου χαρά!…».

«’Οποιος πιστεύει στο Θεό, θα επαινεθεί και από τους εχθρούς του. ‘Οποιος πιστεύει ότι τα αμαρτήματά του είναι μικρά, πέφτει σε μεγαλύτερα».

«Επιτρέπει ο Θεός τις θλίψεις, για να τον πλησιάσουμε με τις προσευχές και την ταπείνωση και να μην πάθουμε ό,τι έπαθε ο σατανάς».

«Οι αρρώστιες παραχωρούνται από το Θεό για την υγεία της ψυχής στούς ράθυμους και αμελείς, που αγαπούν το Θεό!…».

«’Οποιος ομολογεί και εγκαταλείπει τις αμαρτίες, θα εύρει έλεος παρά Κυρίου (μετάνοια).»

«Προφυλάξου και μην ελέγχεις κανένα για κανένα πράγμα. Η αγάπη δε θυμώνει, μήτε ελέγχει κανέναν με πάθος!…».

«’Οταν δεν απομακρύνεσαι από τα αίτια, δίνεις αφορμές να σε πολεμάει ο εχθρός. Η μελέτη της Αγίας Γραφής διώχνει τις πονηρές μνήμες!..».

«Μη βιάζεσαι στο περπάτημα χωρίς λόγο. Με πραότητα να ομιλείς!…».

«Μην αποφεύγεις τα ευτελή έργα… Φίλους έχε τους φοβούμενους το Θεό. Κρύβε από κάθε άνθρωπο τα μυστικά σου και τους πολέμους σου!…»

«Εάν φορτώσεις όλες τις μέριμνές σου στο Θεό, που φυσικά φροντίζει και για σένα, τότε θα δείς τα θαυμάσια του Θεού!…»

«’Οταν αρχίσει να υψηλοφρονεί ο άνθρωπος, παραχωρεί ο Θεός να έλθουν ισχυρότεροι πειρασμοί και να τον νικήσουν, για να ταπεινωθεί και να ζητήσει και πάλι τη Θεία βοήθεια!…»

«’Οσο με πόθο πλησιάζουμε το Θεό (Θεία Κοινωνία) τόσο κι ο Θεός πλησιάζει σ’ εμάς με τα χαρίσματά Του, και δεν αφαιρεί ποτέ από μας τη χάρη Του, όταν είμαστε ταπεινοί!…».

«Καλό είναι το να θεολογείς για το Θεό, αλλά καλύτερο είναι το να καθαρίσεις τον εαυτό σου για το Θεό».

«Δεν υπάρχει ασυγχώρητη αμαρτία, παρεκτός της αμετανοήτου…».

«Για να υπομένεις τις μικρές σου θλίψεις, να συλλογίζεσαι τις μεγάλες θλίψεις, που υποφέρουν οι άλλοι».

«Φιλάρετος είναι εκείνος που μετά χαράς δέχεται τα κακά που ακολουθούν την αρετή!..».

«Σκοτίζεται ο νούς, όταν δεν έχει πνευματική εργασία και προσευχή, διότι στερείται τη Θεία βοήθεια και δαιμονίζεται!…».

Τα χαρίσματα του Θεού έρχονται μόνα τους, εάν ο τόπος της καρδιάς είναι καθαρός!…».

«Η αμοιβή δεν δίνεται στον άνθρωπο για την αρετή του, αλλά για την ταπείνωσή του. Χωρίς την ταπείνωση όλα είναι μάταια!…».

«Η απομάκρυνση από τα καλά έργα και την προσευχή, μας οδηγεί στην υπερηφάνεια, οπότε φεύγει ο φύλακας άγγελός μας και μας κυριεύει ο σατανάς!…».

«Πολυχρόνια υπομονή οδηγεί στην ταπείνωση. Η ταπείνωση οδηγεί στην υγεία της ψυχής. Η υγεία της ψυχής στη γνώση του Θεού. Η γνώση του Θεού στην αγάπη του Θεού. Και τέλος η αγάπη του Θεού στη Χαρά του Θεού, που είναι γλυκύτερη από την μελοκήρηθρα!…».

«Η αργία των προσευχών, της μελέτης των Θείων Γραφών και η αποχή από της Θείας Κοινωνίας, φέρνουν μέσα μας τους δαίμονες και μας εξουσιάζουν!…».

«’Οποιος εμποδίζει το στόμα του από την καταλαλιά και κατάκριση, φυλάει την καρδιά του απαθή και βλέπει Κύριον τον Θεόν, διώκοντας μακριά τους δαίμονες της κακίας!…».

«Οι άγιοι ’Αγγελοι φροντίζουν για μας, όπως οι μεγαλύτεροι αδελφοί για τους μικροτέρους».

«’Οταν ζητάς κάτι από το Θεό και δεν στο δίνει, γίνεται: α) Διότι είσαι ανάξιος να λάβεις αυτό που ζητάς, β) Διότι δεν το ζητάς με την καρδιά σου, και γ) Διότι δεν έφθασες σε μέτρα να σου δοθεί το χάρισμα, που ζητάς».

«Μην αποφεύγεις τις θλίψεις και στενοχώριες, διότι μ’ αυτές ευρίσκεις το Θεό! Χωρίς πειρασμούς δεν μπορούμε να μπούμε στη Βασιλεία των Ουρανών!…».

«Η ταπεινοφροσύνη εξαφανίζει όλη την κακία των πειρασμών, διότι απ’ αυτή προέρχεται η υπομονή στις συμφορές σου. Από δε την υπομονή προέρχεται η παρηγορία και απ’ αυτή η προς το Θεό αγάπη, οπότε αυξάνεται η χαρά του Αγίου Πνεύματος, που οδηγεί στην τελειότητα την ψυχή».

«’Οταν πάσχω για το Θεό, τότε έχω παρρησία προς Αυτόν και με βοηθά παντού και πάντοτε σ’ ότι του ζητήσω!…».

«’Οποιος παιδεύεται εδώ για τις αμαρτίες του, τρώγει την κόλασή του!…».

«Αν δεν πλησιάσουμε τον Κύριο με την προσευχή, τα ’Αχραντα Μυστήρια και το φόβο Κυρίου, εξάπαντος θα τον πλησιάσουμε με την «παιδεία Κυρίου»…».

«Αν δεν είσαι πράος, ειρήνευε τουλάχιστον με τον εαυτό σου».

«Αν δεν είσαι άγιος κατά την καρδιά, γίνε καθαρός κατά το σώμα, δηλαδή, μη κάνεις σαρκικές αμαρτίες».

«Να μη λυπούμεθα όταν σφάλουμε σε κάτι, αλλ’ όταν επιμένουμε στο σφάλμα μας!…».

«Ο Θεός είναι αγάπη. ’Οποιος ζει μέσα στην αγάπη του Θεού, καρπούται από το Θεό ζωή και οσφραίνεται από αυτόν τον κόσμο τον αέρα της αναστάσεως, όπου εντρυφούν οι δίκαιοι».

«’Οταν αποκτήσουμε την αγάπη του Θεού, τότε τρεφόμαστε με τον Ουράνιον ’Αρτον και παίρνουμε δύναμη. Ο Ουράνιος ’Αρτος είναι ο Χριστός, που έδωκε ζωή στον κόσμο, δηλαδή η Θεία Κοινωνία!…».

«Η μετάνοια είναι το πλοίο. Ο Θείος φόβος οι κωπηλάτες. Και η αγάπη είναι το Θεϊκό λιμάνι!…».

«Ο Θεός υπομένει όλες τις ατέλειες του ανθρώπου, εκτός από το γογγυσμό. Η καρδιά η οποία ευχαριστεί διαρκώς το Θεό, γεμίζει από Θεϊκή χαρά και ευλογία!…».

«’Οποιος διορθώνει στα κρυφά τον αδελφό του δεν είναι φθονερός. Εκείνος όμως που μπροστά σ’ άλλους διορθώνει τον αδελφό του, είναι φθονερός…».

«Η ακαλλιέργητη γή φυτρώνει άκανθες και η ακαλλιέργητη ψυχή γεννά τα πάθη!… Πρέπει να καθαρίζουμε κάθε μέρα τα πάθη της καρδιάς, για να μη μας πνίξουν τον καλό σπόρο!…».

«Πως βεβαιούμεθα ότι συγχωρήθηκαν οι αμαρτίες μας; α) ’Οταν η συνείδησή μας δε μας κατακρίνει μέσα μας για τις αμαρτίες μας, και β) ‘Οταν μ’ όλη μας την καρδιά εμισήσαμε τις αμαρτίες μας και φανερά κάνουμε τα ενάντια έργα των αμαρτιών μας!…».

«Γιατί το Θεό, που μ’ αγάπησε τόσο πολύ, να τον λυπήσω τόσο πολύ; Αυτή είναι η κόλαση του αμαρτωλού…».

«Αρχή της οδού του Θεού είναι, α) νηστεία, β) αγρυπνία, και γ) αδιάλειπτη ευχή!…».

«Καθαρός στην καρδιά είναι εκείνος που βλέπει όλους τους ανθρώπους καλούς. Καλός οφθαλμός δεν βλέπει πονηρά. Επίσης και αυτός που από απλότητα και ακακία ομοιάζει με νήπιο!…».

«Η ψυχή μας είναι νεκρή και πρέπει να κλαίμε δι’ αυτήν. ’Ας ζητούμε από τον Κύριο να μας δώσει τη χάρη των δακρύων και του πένθους. «Μακάριοι οι πενθούντες ότι αυτοί παρακληθήσονται».

«Πρέπει ν’ αποφεύγουμε όλες τις αιτίες των παθών και να εμμένουμε στις προσευχές και τη συχνή Θεία Κοινωνία, μέχρις ότου ανδρωθούμε πνευματικά…».

«΄Οταν αποφεύγουμε τις αιτίες των παθών και οι άλλοι, που δεν γνωρίζουν το σκοπό μας, σκανδαλίζονται, εμείς δεν είμαστε υπεύθυνοι του σκανδαλισμού τους. Διότι κανείς δεν μπορεί να δουλεύει στο Θεό και συγχρόνως ν’ αρέσει σ’ όλους τους ανθρώπους!…».

«Η κάθαρση από τα πάθη δίνει την υγεία της ψυχής, με αποτέλεσμα την πνευματική χαρά, όταν κοινωνάμε, ευχόμεθα και μελετάμε τα λόγια Κυρίου!…».

«H νηστεία, ως ασκητική αναφορά ολόκληρου του ανθρώπου στον Θεό ή ως προσπάθεια εν έργω καθολικού αγιασμού του ανθρώπου, είναι θεμέλιο όλων των αγαθών, υπεράσπιση κάθε αρετής και αρχή του πνευματικού αγώνα και στεφάνι των εγκρατών και η ομορφιά της παρθενίας και του αγιασμού και η λαμπρότητα της σωφροσύνης και η αρχή της οδού της χριστιανικής ζωής και η μητέρα της προσευχής και η πηγή της φρονήσεως και ο διδάσκαλος της ησυχίας και αυτή που προηγείται από όλα τα καλά έργα».

«Με τα ίδια μέσα που έχασες το αγαθό, προσπάθησε πάλι να το αποκτήσης. Χρυσάφι χρωστάς στον Θεόν; Δε θέλει από σένα μαργαριτάρια. Τη σωφροσύνη σου έχασες; Δεν σου γυρεύει ελεημοσύνη, αλλά τον αγιασμό του σώματος απαιτεί. Περιφρονείς την εντολή της αγάπης, νικημένος από το πάθος του φθόνου; Για ποιό λόγο πολεμάς τον ύπνο με άμετρες αγρυπνίες ή αφανίζεις το σώμα σου με υπερβολική νηστεία; Αυτά δεν σου προσφέρουν καμμιά ωφέλεια, δε γιατρεύουν τον φθόνο. Κάθε αρρώστια της ψυχής, όπως και του σώματος, χρειάζεται ειδικά φάρμακα και θεραπεία ανάλογη».