IEΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ
ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΑ´ ΜΑΤΘΑΙΟΥ
«ΘΥΜΟΣ», «ΟΡΓΗ» ΚΑΙ «ΤΙΜΩΡΙΑ» ΤΟΥ ΘΕΟΥ
1. Παρακαλῶ, ἀδελφοί μου χριστιανοί, νά προσέξετε τά ὅσα θά σᾶς πῶ σήμερα, σάν ἕνα ταπεινό κήρυγμα στήν σημερινή εὐαγγελική περικοπή.
Ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός μᾶς μίλησε παραβολικά καί μᾶς εἶπε ὅτι πρέπει νά συγχωροῦμε τά ἁμαρτήματα τῶν ἄλλων, γιά νά συγχωρέσει ὁ Θεός καί τά δικά μας ἁμαρτήματα. Καί τά πταίσματα τῶν ἄλλων ἀπέναντί μας, ἀγαπητοί, εἶναι λίγα, ἐνῶ τά ἁμαρτήματα τά δικά μας ἀπέναντι τοῦ Θεοῦ εἶναι πολλά καί μεγάλα. Eἶπε λοιπόν ὁ Κύριός μας στό σημερινό Εὐαγγέλιο γιά ἕναν βασιλιά, ὁ ὁποῖος θέλησε νά λογαριαστεῖ μέ τούς δούλους του στά χρέη τους. Ἔτσι τοῦ ἔφεραν ἕναν χρεώστη, ὁ ὁποῖος ὄφειλε δέκα χιλιάδες τάλαντα. Πολύ μεγάλο ποσό, γιά τήν ἐποχή μάλιστα ἐκείνη! Δέν εἶχε ὅμως τήν δύναμη ὁ χρεώστης νά τό πληρώσει, γι᾽ αὐτό καί ὁ βασιλιάς διέταξε νά πωληθεῖ αὐτός καί ἡ γυναίκα του καί τά παιδιά του καί ὅλα ὅσα εἶχε, γιά νά πληρωθεῖ τό χρέος.
Ἔπεσε ὅμως στά γόνατα ὁ χρεώστης δοῦλος καί προσκυνοῦσε τόν βασιλιά καί τόν παρακαλοῦσε νά τοῦ δώσει παράταση καί αὐτός μέ τόν καιρό θά ἐξοφλήσει τό χρέος του. Ὁ βασιλιάς τότε φάνηκε πολύ σπλαγχνικός καί ἔδειξε συμπάθεια στόν χρεώστη δοῦλο καί τοῦ χάρισε ἐντελῶς τό μεγάλο χρέος. Ἀκοῦστε ὅμως τήν συνέχεια, ἀδελφοί μου. Ὁ δοῦλος αὐτός συνάντησε ἕναν ἄλλο δοῦλο, πού τοῦ ὄφειλε ἑκατό δηνάρια, δηλαδή, ἕνα πολύ - πολύ μικρό ποσό σχετικά μέ τό δικό του πρῶτο χρέος στόν βασιλιᾶ. Τόν σταμάτησε λοιπόν καί τοῦ ζητοῦσε μέ σκληρότητα νά τοῦ δώσει ὅ,τι τοῦ ὀφείλει. Ὁ δεύτερος χρεώστης δοῦλος ἔπεσε στά γόνατα τοῦ συνδούλου του καί τόν παρακαλοῦσε νά δείξει ὑπομονή καί θά τόν ξεχρεώσει. Ἀλλά ὁ πρῶτος δοῦλος, ἄν καί προηγουμένως εἶχε λάβει τήν μεγάλη χάρη ἀπό τόν βασιλιά, ὅμως αὐτός δέν φάνηκε καθόλου σπλαγχνικός στόν δικό του χρεώστη. Τόν πῆγε στόν δικαστή, τόν ἔριξε στήν φυλακή, μέχρις ὅτου ἐξαντλήσει τό χρέος του. Τήν σκληρή ὅμως αὐτή συμπεριφορά τοῦ ἀγνώμονα δούλου τήν ἀνέφεραν οἱ σύνδουλοι στόν βασιλιά. Καί ὁ βασιλιάς «θύμωσε» (στίχ. 34), τόν κάλεσε καί τοῦ μίλησε ἐλεγκτικά καί αὐστηρά καί τόν τιμώρησε γιά τήν ἀσπλαγχνία του. Τόν ἔριξε στήν φυλακή μέ τήν ἐντολή μάλιστα νά τόν βασανίζουν σάν φυλακισμένο, μέχρις ὅτου ἐξοφλήσει τό χρέος του.
Καταλαβαίνετε, ἀδελφοί χριστιανοί, ποιός εἶναι ὁ βασιλιάς τῆς παραβολῆς. Εἶναι ὁ Θεός μας, ὁ Ὁποῖος, γιά τήν πολλή Του ἀγάπη σέ μᾶς συγχωρεῖ τά ἁμαρτήματά μας, ὅποια καί ὅσα κι᾽ ἄν εἶναι αὐτά, ἄν βέβαια μετανοοῦμε. Αὐτό ὅμως δημιουργεῖ καί σέ μᾶς τήν ὑποχρέωση νά συγχωροῦμε τά ἁμαρτήματα τῶν ἀδελφῶν μας. Αὐτό εἶναι τό κύριο μήνυμα καί δίδαγμα τῆς σημερινῆς εὐαγγελικῆς περικοπῆς. Ἐξ ἄλλου αὐτό, τό νά συγχωροῦμε δηλαδή τά ἁμαρτήματα τῶν ἄλλων, τό λέμε στήν Κυριακή προσευχή μας, σάν προϋπόθεση γιά νά συγχωρηθοῦν καί τά δικά μας ἁμαρτήματα ἀπό τόν Θεό Πατέρα. «Καί ἄφες ἡμῖν – λἐγουμε – τά ὀφειλήματα ἡμῶν, ὡς καί ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν».
2. Ἀλλά κάτι ἄλλο, ἀδελφοί, θέλω νά πῶ ἀπό τήν παραβολή τῆς σημερινῆς εὐαγγελικῆς περικοπῆς. Θέλω νά τονίσω κάποια μυστική ἀλήθεια ἀπό τό ἱερό κείμενο. Τήν πρώτη φορά, πού ὁ χρεώστης δοῦλος τῶν μυρίων ταλάντων ζήτησε ἀπό τόν βασιλιά μέ πολλή ταπείνωση νά τόν εὐσπλαγχνιστεῖ, ὁ βασιλιάς – δηλαδή ὁ Θεός μας – φάνηκε πολύ-πολύ εὐσπλαγχνικός καί τοῦ συγχώρησε τό χρέος. Τήν δεύτερη ὅμως φορά πού ὁ ἴδιος δοῦλος ἔδειξε ἀσπλαγχνία στόν σύνδουλό του, ἔκανε τόν βασιλιά – δηλαδή τόν Θεό μας – νά «θυμώσει», λέγει τό κείμενο, καί νά τοῦ φανεῖ πολύ αὐστηρός καί νά τόν τιμωρήσει σκληρά. Καί νά τί θέλω τώρα νά πῶ: Ὁ Θεός τήν πρώτη φορά μᾶς παρουσιάζεται μέ πολλή ἀγάπη καί εὐσπλαγχνία, ἀλλά τήν δεύτερη φορά μᾶς παρουσιάζεται μέ θυμό καί μέ ὀργή πρός τόν ἄσπλαγχνο δοῦλο του καί τόν τιμωρεῖ σκληρά μέ φυλακή – δηλαδή μέ κόλαση.
Τί λοιπόν; Τρέπεται καί μεταστρέφεται ὁ Θεός καί ἀπό ἀγάπη τήν μιά φορά, θυμώνει τήν ἄλλη φορά καί ὀργίζεται καί τιμωρεῖ; Ὄχι, ἀγαπητοί μου! Ὁ Θεός εἶναι ἄτρεπτος, ὁ Θεός εἶναι πάντοτε ἀγάπη. Ἀλλά ἡ ἀγαπητική Του Χάρη, πού εἶναι θεϊκή καί ἄκτιστη, γίνεται δεκτή ἀπό μᾶς ἀνάλογα μέ τήν δική μας ψυχική καθαρότητα. Ὅταν ἡ καρδιά μας ἔχει μίσος καί σκληρότητα πρός τόν ἄλλον, τότε δέν μπορεῖ νά ἔρθει καί νά κατοικήσει σ᾽ αὐτήν τήν φθονερή καρδιά ἡ θεϊκή ἀγάπη. Αὐτό ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι τό λέμε ὅτι ὁ Θεός μᾶς ἀποστρέφεται, ὅτι θυμώνει καί ὀργίζεται ἐναντίον μας. Ἔ, λοιπόν, ἡ Ἁγία Γραφή, γιά νά ἐκφράσει θεολογικές ἀλήθειες, μεταχειρίζεται τήν γλώσσα τῶν ἀνθρώπων. «Ἀνθρωπομορφισμός» λέγεται αὐτό. Ἔτσι στήν Ἁγία Γραφή, ἀλλά καί στά ἱερά τροπάρια τῆς Ἐκκλησίας μας συναντᾶμε ἐκφράσεις πού μιλᾶνε γιά θυμό καί γιά ὀργή τοῦ Θεοῦ. Ὁ ψαλμωδός λέγει: «Κύριε, μή τῷ θυμῷ σου ἐλέγξῃς με, μηδέ τῇ ὀργῇ σου παιδεύσῃς με». Στήν Παράκληση τῆς Παναγίας Προυσιωτίσσης ὁ ὑμνωδός λέει στήν Παναγία: «Τήν ὀργήν τοῦ Υἱοῦ Σου καί τήν ἀγανάκτησιν, Παρθένε, πρόφθασον». Ἤ ἀκοῦμε στήν Θεία Λειτουργία τόν ἱερέα νά λέγει νά μᾶς σώσει ὁ Θεός «ἀπό πᾶσαν θλίψιν καί ὀργήν». Ὅταν λοιπόν, χριστιανοί, στά ἱερά μας κείμενα διαβάζετε ἤ ἀκοῦτε γιά θυμό καί ὀργή τοῦ Θεοῦ, θά τό ἐννοεῖτε αὐτό ὅτι ὁ Θεός μᾶς παίρνει τήν Χάρη Του. Καί δέν ὑπάρχει μεγαλύτερο καί χειρότερο κακό ἀπό αὐτό, τό νά μᾶς πάρει ὁ Θεός τήν Χάρη Του. Ἀλλά θέλω κάποια ἐξήγηση νά δώσω σ᾽ αὐτό πού εἶπα: Δέν μᾶς παίρνει ὁ Θεός τήν Χάρη Του, γιατί ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ εἶναι σάν τόν ἥλιο, πού ἀνατέλλει γιά ὅλους. Ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι, μέ τά πονηρά μας ἔργα πού κάνουμε, ἐμεῖς οἱ ἴδιοι καταστήσαμε τόν ἑαυτό μας ἀνάξιο γιά τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ. Γιατί, κατά τήν πατερική διδασκαλία, δέν μπορεῖ τό θεϊκό νά συγκατοικήσει μέ τό ἁμαρτωλό! Ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι κάναμε τόν ἑαυτό μας ἀνάξιο νά δεχτεῖ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, σάν κάποιον πού κλείνει τά παράθυρα τοῦ σπιτιοῦ του καί δέν μπαίνει σ᾽ αὐτό τό φῶς τοῦ ἡλίου.
3. Στήν Ἁγία Γραφή, ἀδελφοί χριστιανοί, ἀλλά καί στήν ἀνθρώπινη ζωή μας, ἐφαρμόζεται αὐτό τό δόγμα, αὐτή ἡ ἀλήθεια: ΑΜΑΡΤΙΑ – ΤΙΜΩΡΙΑ. ΜΕΤΑΝΟΙΑ – ΣΩΤΗΡΙΑ. Μάθετε ἀπ᾽ ἔξω τήν ἔκφραση αὐτή τῶν τεσσάρων λέξεων, γιατί εἶναι ἡ βάση τῆς Ἁγίας Γραφῆς, τῆς Παλαιᾶς καί τῆς Καινῆς Διαθήκης. Πάνω σ᾽ αὐτό τό σχῆμα πλέκονται τά βιβλικά γεγονότα. Ἡ ἁμαρτία φέρει τήν τιμωρία. Ὄχι ὅτι ὁ Θεός τιμωρεῖ, ἀλλά ἀφοῦ ἐμεῖς μέ τά πονηρά μας ἔργα κάναμε πέρα τόν Θεό, τό ἀποτέλεσμα αὐτῆς τῆς ἀποστασίας μας εἶναι τό νά μᾶς ἔρθει μόνη της ἡ τιμωρία. Δέν μᾶς τιμωρεῖ ὁ Θεός, ἀλλά τά ἔργα πού κάνουμε, αὐτά τά ἁμαρτωλά μας ἔργα μᾶς τιμωροῦν. Καλά τό εἶπε ἀπό παλαιά ὁ προφήτης Ἰερεμίας: «Θά σέ παιδεύσει ἡ ἀποστασία σου καί θά σέ ἐλέγξει ἡ ἁμαρτία σου» (Ἰερ. 2,19). Δηλαδή, ὅπως τό ἔλεγε ὁ μακαριστός π. Ἐπιφάνιος Θεοδωρόπουλος, ὁ καταγόμενος ἀπό ἐδῶ κοντά μας, ἀπό τήν Καλαμάτα, μέ τό ἑξῆς ἐντυπωσιακό παράδειγμα: Τά μικρά παιδά – ἔλεγε –ἔβρισκαν παλαιότερα στά χωράφια χειροβομβίδες καί τίς ἔπαιρναν στά χέρια τους καί τίς ἔπαιζαν, μή γνωρίζοντας ὅτι εἶναι ἐπικίνδυνες. Καί οἱ χειροβομβίδες ἐκρηγνύονταν καί σκότωναν τά παιδιά. Ἔτσι καί ἐμεῖς! Παίζουμε μέ τήν ἁμαρτία, χαιρόμαστε μ᾽ αὐτήν καί αὐτή ἡ ἁμαρτία τελικά εἶναι πού μᾶς καταστρέφει.
Ἀδελφοί μου, ἁμαρτήσαμε. Καί ἡ ἁμαρτία, εἴπαμε, φέρνει τήν τιμωρία. Ἀλλά ἡ μετάνοια φέρνει τήν σωτηρία. Μᾶς ἀπομένει λοιπόν ἡ μετάνοια, γιά νά σωθοῦμε ἀπό τά μεγάλα κακά, πού ἔρχονται ὡς ἀποτέλεσμα τῶν ἁμαρτιῶν μας. Μετάνοια, ἀδελφοί μου, μετάνοια! Νά τί σημαίνει μετάνοια: Νά πᾶμε νά ἐξομολογηθοῦμε τά ἁμαρτήματά μας· κάθε Κυριακή νά πηγαίνουμε στήν Ἐκκλησία, γιά νά λειτουργούμαστε καί νά παίρνουμε τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ· νά προσευχόμαστε καί ἰδιαίτερα νά προσευχόμαστε στήν Παναγία, γιατί ἔχει ἔχει ἕνα μυστικό γλυκασμό καί μιά ἰσχυρή δύναμη ἡ προσευχή στήν Παναγία· ὅλα τά σπίτια νά ἔχουν τό ἅγιο Εὐαγγέλιο καί νά διαβάζουμε ἀπ᾽ αὐτό ἕνα κομμάτι καθημερινά· καί ἀκόμη νά διαβάζουμε τούς βίους τῶν ἁγίων μας, γιά νά βλέπουμε πῶς ἔζησαν αὐτοί καί νά τούς μιμούμαστε ὅσο μᾶς εἶναι δυνατόν. Μετάνοια, χριστιανοί μου, μετάνοια! Αὐτό εἶναι πού θά σώσει τίς οἰκογένειές μας καί τήν μεγάλη μας οἰκογένεια, τήν ἀγαπημένη μας πατρίδα τήν Ἑλλάδα, ἀπό τίς καταστροφές πού μᾶς φέρει ἡ ἁμαρτία ὅλων μας, ἀρχόντων καί ἀρχομένων. Ναί, ἡ ἁμαρτία καί ἡ γενική ἀποστασία μας ἀπό τόν Θεό, αὐτή εἶναι ἡ αἰτία ὅλων τῶν κακῶν. Αὐτό εἶναι τό κήρυγμα τῶν Προφητῶν καί τῶν Ἀποστόλων. Καί δέν φορέσαμε ἐμεῖς τά μαῦρα καί δέν γενήκαμε ἱερεῖς γιά νά κηρύξουμε ἄλλο Εὐαγγέλιο καί ἄλλη θεολογία ἀπό αὐτή πού διδάσκει ἡ Ἁγία Γραφή. Καλύτερα νά πᾶμε νά πνιγοῦμε παρά νά ἀλλάξουμε, ἔστω καί στό παραμικρό, τήν θεολογία τῆς Ἁγίας Γραφῆς καί τήν διδασκαλία τῶν ἁγίων Πατέρων μας. – Μακάρι, χριστιανοί μου, μέ τήν βοήθεια τῆς Παναγίας μας, μακάρινά στραφεῖ ἡ καρδιά μας μέ θερμό πόθο καί μέ δυνατή ἀγάπη στόν Θεό μας καί νά νοιαζόμαστε καί νά ἀγωνιζόμαστε γιά τήν σωτηρία τῆς ψυχῆς μας καί γιά τήν ἀπόλαυση τῆς Βασιλεία τῶν οὐρανῶν, τοῦ γλυκυτάτου Παραδείσου, ΑΜΗΝ.
