ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΠΟΝΗΡΟΣ: ΤΟ ΑΝΑΠΟΦΕΥΚΤΟ ΤΗΣ ΑΛΩΣΕΩΣ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ ΚΑΙ ΟΙ ΜΟΜΦΕΣ ΕΙΣ ΒΑΡΟΣ ΤΩΝ ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ ΘΕΟΛΟΓΩΝ ΚΑΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΣΤ. ΠΟΝΗΡΟΣ Δρ Θ., Μ.Φ.

Συντονιστής Ἐκπαιδευτικοῦ Ἔργου Θεολόγων Ἀττικῆς

Τό ἀναπόφευκτο τῆς ἁλώσεως τῆς Κωνσταντινουπόλεως

καί οἱ μομφές εἰς βάρος τῶν ὀρθοδόξων θεολόγων καί ἁγίων  Πατέρων

[Δημοσιεύθηκε στόν Ὀρθόδοξο Τύπο στίς 7, 14, 21, 28/6/2019]

            Ἡ δεύτερη καί τελευταία ἅλωση τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἦταν ἀναπόφευκτη, ἀναπόφευκτη διότι ὀφειλόταν σέ ὁλόκληρη σειρά ἀπό σφάλματα, τά ὁποῖα ἀποδυνάμωσαν σταδιακῶς τό κράτος καί ἔδωσαν ἔδαφος στούς ἐχθρούς του.

Ἡ πρώτη ἅλωση, ἡ ὁποία ὀφειλόταν στήν ἀνίκανη δυναστεία τῶν Ἀγγέλων καί ὑπῆρξε καίριο πλῆγμα γιά τήν Αὐτοκρατορία τῆς Κωνσταντινουπόλεως[1], τά ἀλλεπάλληλα ἐμπορικά προνόμια τά ὁποῖα ἐχορηγοῦντο στά ἰταλικά κρατίδια, ἡ κατάργηση τοῦ στόλου τῆς αὐτοκρατορίας ἀπό τόν Ἀνδρόνικο Β΄ Παλαιολόγο τό 1284, ἡ ὁποία ἔχει χαρακτηρισθεῖ ἀπό τούς ἱστορικούς καταστροφική[2] καί εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα νά φύγουν ναυτικοί καί ναυπηγοί καί νά προσφέρουν τίς ὑπηρεσίες τους στούς Τούρκους, οἱ ἀλλεπάλληλοι ἐμφύλιοι πόλεμοι τοῦ δεκάτου τετάρτου αἰῶνος, ἦταν μερικά ἀπό τά αἴτια τῆς σταδιακῆς παρακμῆς τῆς Βασιλευούσης πόλεως, ἡ ὁποία ἐνῷ στήν ἀκμή της ὑπῆρξε μεγαλούπολη πεντακοσίων χιλιάδων ἀνθρώπων, εἶχε καταντήσει στά μέσα τοῦ δεκάτου τετάρτου αἰῶνος ἕνα σύνολο δεκατριῶν χωριῶν, τά ὁποῖα χωρίζονταν μεταξύ τους ἀπό ἀγρούς[3], ὁ δέ πληθυσμός στίς παραμονές τῆς ἁλώσεως κατέβηκε στίς ὀγδόντα περίπου χιλιάδες. Ἡ παρακμή ἔφερε καί τήν δεύτερη καί τελική ἅλωση, ἅλωση χαρακτηριζόμενη ἀπό ἀπόλυτη βαρβαρότητα[4].

            Ἄς δοῦμε μερικά συμβάντα τῆς ἁλώσεως, τά ὁποῖα ἀποτυπώνουν ἀρκετά πειστικά τό μέγεθος τῆς συμφορᾶς. Ἡ πρώτη σειρά συμβάντων ἀφορᾶ τήν γενική λαφυραγώγηση, ἡ ὁποία ἀμέσως ἐξελίχθηκε σέ σωστή μανία:

            "Ἡ ἀναζήτηση λαφύρων κατάντησε ἔμμονη ἰδέα. Ἡ ἑβραϊκή συνοικία κοντά στόν Κεράτιο καί οἱ Ἰταλοί ἔμποροι ἦταν ἀπό τούς πρώτους στόχους, λόγῳ τοῦ παραδοσιακοῦ ἐμπορίου πολύτιμων λίθων. Καθώς προχωροῦσε ἡ μέρα, τό πλιάτσικο ὀργανώθηκε περισσότερο. Ὁ πρῶτος πού ἔμπαινε σέ ἕνα σπίτι ἔστηνε ἀπ΄ ἔξω μιά σημαία γιά νά δείξει ὅτι αὐτό εἶχε ἤδη λεηλατηθεῖ, καί αὐτομάτως οἱ ἑπόμενοι ἔψαχναν ἀλλοῦ γιά λεία: "Ἔτσι ἔβαλαν σημαῖες παντοῦ, ἀκόμα καί σέ ἐκκλησίες καί μοναστήρια"."[5]

            Ἱερό καί ὅσιο δέν ὑπῆρχε γιά τούς βαρβάρους, ἀλλά χρησιμοποιοῦσαν τά πάντα, ὥστε νά κορέσουν τά βαρβαρικά πάθη τους:

            "Εἰσβάλλοντας στίς γυναικεῖες μονές, ἅρπαζαν τίς καλόγριες καί "τίς ἔριχναν στόν ὄχλο νά τίς βιάσει", τούς μοναχούς τούς ἔσφαζαν στά κελιά ἤ τούς "ἔσερναν ἔξω ἀπό τίς ἐκκλησίες ὅπου εἶχαν βρεῖ καταφύγιο, τούς ἐξευτέλιζαν καί τούς ἀτίμωναν". Οἱ τάφοι τῶν αὐτοκρατόρων ἀνοίχτηκαν μέ λοστούς μήπως περιεῖχαν κρυμμένο χρυσάφι. Αὐτά "καί δέκα χιλιάδες ἄλλα παρόμοια τρομερά συνέβησαν", ἔγραψε θρηνώντας ὁ Κριτόβουλος. Ἡ χιλιόχρονη χριστιανική Κωνσταντινούπολη ἐξαφανίστηκε σχεδόν ὁλοκληρωτικά σέ λίγες ὧρες."[6] 

            Ὁ ναός τῆς Ἁγίας τοῦ Θεοῦ Σοφίας δέν θά ἦταν δυνατόν νά ἀποτελέσει ἐξαίρεση:

            "Ἕνα οὐρλιαχτό φόβου ὑψώθηκε ἀπό τό τρομοκρατημένο πλῆθος ὅταν οἱ στρατιῶτες εἰσέβαλαν στόν ναό. [...] Στήν προσπάθεια τῶν στρατιωτῶν νά ἐξασφαλίσουν τίς πιό πολύτιμες σκλάβες, οἱ νεαρές γυναῖκες σχεδόν κατακρεουργήθηκαν. Μοναχές καί εὐγενεῖς γυναῖκες, νέες καί ἡλικιωμένες, ἀφεντικά καί ὑπηρέτες δέθηκαν μαζί καί σύρθηκαν ἔξω ἀπό τήν ἐκκλησία. Γιά τίς γυναῖκες χρησιμοποίησαν τά πέπλα τους, ἐνῷ τούς ἄνδρες τούς ἔδεσαν μέ σχοινιά. Ἐνεργώντας ὁμαδικά, κάθε ἄνδρας ὁδηγοῦσε τούς αἰχμαλώτους του σέ "ἕνα συγκεκριμένο ἀσφαλές σημεῖο καί γύριζε νά πάρει δεύτερο καί τρίτο λάφυρο". Σέ μία ὥρα ὅλο τό ἐκκλησίασμα ἦταν δεμένο. "Οἱ ἀτέλειωτες σειρές αἰχμαλώτων", γράφει ὁ Δούκας, "σάν κοπάδια βοδιῶν καί προβάτων πού ἔβγαιναν ἀπό τόν ναό καί τό ἱερό ἀποτελοῦσαν ἕνα πρωτόγνωρο θέαμα!" Ἕνας σπαραξικάρδιος ἦχος ἀπό λυγμούς γέμιζε τόν πρωινό ἀέρα."[7].

            Παρ΄ ὅλο ὅμως ὅτι ἡ πτώση τῆς Κωνσταντινουπόλεως καί οἱ φρικτές, οἱ ἀπάνθρωπες σκηνές οἱ ὁποῖες τήν ἀκολούθησαν ὀφείλονταν σέ πολιτικά σφάλματα αἰώνων ὁλοκλήρων, τυχαίνει ἀκόμη καί σήμερα κάποιοι ψυχοδιανοητικῶς ἀμβλύωπες νά μέμφονται τούς ὀρθοδόξους θεολόγους ἐκείνης τῆς ἐποχῆς, ἐπειδή δέν ἐδέχοντο τήν ἄνευ ὅρων ἕνωση τῆς Ἐκκλησίας μέ τόν παπισμό, ἡ ὁποία ἕνωση θά ἰσοδυναμοῦσε μέ νόθευση τῆς πίστεως καί ἀπώλεια τῆς ἐν Χριστῷ σωτηρίας. Ἡ δέ ψυχοδιανοητική ἀμβλυωπία τῶν ἀνθρώπων αὐτῶν φθάνει σέ τέτοιο σημεῖο, ὥστε νά μή εἶναι σέ θέση νά κατανοήσουν, πώς δέν θά ἦταν ποτέ δυνατόν νά ἀναιρέσουν, ὡς διά μαγείας, οἱ ὀρθόδοξοι θεολόγοι καί πατέρες τῆς Ἐκκλησίας ὅσες συμφορές ἐπεσώρευσαν τά ἀλλεπάλληλα καί μακροχρόνια πολιτικά σφάλματα.

            Ὁ δέ ἰσχυρισμός, σαθρός ὅσο καί εὐήθης, παραμένει: «ἀλλ΄ ἐάν δέχονταν τήν ἕνωση, θά ἐρχόταν καί ἡ σωτηρία». Ἀλλά τί εἴδους σωτηρία θά ἦταν αὐτή; Σωτηρία τῆς κρατικῆς ὑποστάσεως τῆς Κωνσταντινουπόλεως; Ἀκόμη κι ἄν δέν εἶχε ποτέ συμβεῖ ἡ ἅλωση τοῦ 1204 καί ὅσα τραγικά γεγονότα εἶχε ὡς συνέπεια, θά ἦταν ἀρκετά εὔκολο ἀκόμη καί κάποιος ὁ ὁποῖος δέν ἔχει ἀρκετή πείρα ἀπό πολιτική νά ἀντιληφθεῖ, ὅτι στόν χῶρο αὐτό τίποτε δέν χαρίζεται. Ὅτι στήν πολιτική τίποτε δέν γίνεται χωρίς ἀντάλλαγμα, πολύ δέ περισσότερο οἱ μεγάλες ἐκστρατεῖες, οἱ ὁποῖες ἀπαιτοῦν τεράστια ἔξοδα, ἀλλά καί θυσίες ἀνθρωπίνων ζωῶν. Κι ὅταν ἡ ἀδυναμία τοῦ ἑνός συμβαλλομένου εἶναι τέτοια ὥστε νά μή εἶναι σέ θέση νά ἐπιβάλει τή θέλησή του στόν ἕτερο συμβαλλόμενο, τότε ὁ «ἕτερος» θά κρατήσει ὅλα τά κέρδη δι΄ ἑαυτόν.

            Ὡς πρός τά ἀνωτέρω ἔχει σαφῶς παρατηρήσει ὁ ἱστορικός GeorgOstrogorsky:

            "Ἀκόμη καί ἄν ἡ Δύση ἐπενέβαινε ἔμπρακτα στήν Κωνσταντινούπολη, σκοπός της δέν θά ἦταν βέβαια ἡ σωτηρία τῆς Βυζαντινῆς αὐτοκρατορίας. Οὔτε ὅμως ὑπῆρχε καί ἡ ἐλάχιστη δυνατότητα νά ἱδρυθεῖ μία νέα λατινική αὐτοκρατορία στήν Ἀνατολή. Κάποτε εἶχε τεθεῖ τό ἐρώτημα ἄν τό Βυζάντιο θά περιερχόταν στά χέρια τῶν Τούρκων ἤ τῶν Λατίνων. Ἡ ἐξέλιξη τῆς τελευταίας ἑκατονταετίας ἔλυσε ὁριστικά τό δίλημμα αὐτό, ἐνῷ ἡ ἴδια  ἡ βυζαντινή αὐτοκρατορία δέν ἦταν πιά σέ θέση νά ἐπηρεάσει στό ἐλάχιστο τήν πορεία τῶν γεγονότων. Τά ἀποφασιστικά γεγονότα, πού καθόρισαν τήν τύχη της, διαδραματίσθηκαν ἔξω ἀπό τό χῶρο τῆς ἐπιρροῆς της καί χωρίς τή δική της σύμπραξη, ἀφοῦ ἀπό καιρό  τώρα τό Βυζάντιο ἦταν μόνο ὄργανο στίς πολιτικές κινήσεις ἄλλων δυνάμεων. Ἐσωτερικά ἐξαντλημένο καί παράλυτο εἶχε μεταβληθεῖ σέ μία πόλη - κράτος καί ἔγινε ἔτσι εὔκολη λεία τῶν Τούρκων."[8]

            Ἐγείρονται ὡς ἐκ τούτου κάποια ἐρωτηματικά γιά ὅποιον θέλει νά ἐρευνᾶ τήν ἱστορία. Τό πρῶτο εἶναι: Εἶχε ἡ Εὐρώπη τή δυνατότητα νά  ἀποκρούσει τόν βαρβαρικό κίνδυνο καί δέν τό ἔπραξε; Τά γεγονότα αὐτῆς τῆς περιόδου μᾶς πείθουν, ὅτι τέτοια δυνατότητα δέν ὑπῆρχε. Ἡ Ἀγγλία καί ἡ Γαλλία βρίσκονταν μόλις πρός τό τέλος τοῦ σφοδροῦ μεταξύ τους πολέμου, ὁ ὁποῖος ἔμεινε στήν ἱστορία ὡς "ἑκατονταετής". Ὁ πόλεμος αὐτός τυπικά τελείωσε τό 1453, ἀλλά ἡ ἀστάθεια καί ἡ ἀποδυνάμωση ἀμφοτέρων τῶν ἀντιπάλων δέν ἔπαυσε αὐτομάτως, οἱ δέ μικροσυγκρούσεις μεταξύ τους διήρκεσαν μέχρι καί τό 1475.

            Τό 1444 ὁ βασιλιάς τῆς Πολωνίας καί τῆς Οὐγγαρίας Λαδίσλαος Γ΄ σέ συνεργασία μέ τόν ἡγεμόνα τῆς Τρανσυλβανίας Ἰωάννη Οὐνιάδη, τόν πάπα Εὐγένιο - ἐκεῖνον τόν ὁποῖον ἡ ἀνυποχώρητη ὀρθοδοξία τοῦ ἁγίου Μάρκου Ἐφέσου τοῦ Εὐγενικοῦ ἀνάγκασε νά ἀναφωνήσει "ἐποιήσαμεν οὐδέν" - καί τή Βενετία, ἐξεστράτευσε ἐναντίον τῶν Τούρκων, ἀλλά νικήθηκε στή μάχη τῆς Βάρνας καί φονεύθηκε. Στή μάχη αὐτή φονεύθηκε καί ὁ παπικός ἐκπρόσωπος, "λεγάτος", καρδινάλιος Ἰουλιανός Τσεζαρίνι.

            Μετά εἴκοσι ἔτη,  τό 1464, ἐπιχείρησε νά ὀργανώσει ἐκστρατεία ἐναντίον τῶν Τούρκων ὁ πάπας Πίος ὁ Β΄, ὅμως τό ἐγχείρημα ματαιώθηκε, διότι κατά τό ἔτος αὐτό ὁ πάπας ἀπεβίωσε αἰφνιδίως. Αὐτήν τήν παρ΄ ὀλίγο ἐκστρατεία, ὅπως καί τήν προηγουμένη ἡ ὁποία ἀπέτυχε, ἐπιχείρησαν οἱ παπικές δυνάμεις, παρ΄ ὅλο ὅτι ἡ ἕνωση τῶν Ἐκκλησιῶν δέν πραγματοποιήθηκε. Εἶναι λοιπόν φανερό, πώς ὅ,τι προεῖχε γι΄ αὐτές ἦταν ἡ προστασία αὐτῶν τῶν ἰδίων ἔναντι τοῦ ἐξ ἀνατολῶν κινδύνου.

            Διότι ὁ κίνδυνος ἐνέσκηψε τό 1481 καί στήν Ἰταλία, τά δέ βαρβαρικά στρατεύματα κατέλαβαν ὁλόκληρη τήν Ἀπουλία καί τήν κατεῖχαν ἐπί δεκαοκτώ μῆνες. Καί μόνον ὁ θάνατος τοῦ Μωάμεθ Β΄ ματαίωσε τήν πρόοδο τῆς ἐκστρατείας αὐτῆς καί ἔγινε ἡ αἰτία ἀποχωρήσεως τῶν στρατευμάτων του ἀπό τήν Ἰταλία.

            Τό 1571 ἔχουμε τήν περιφανή νίκη τῶν εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων στή ναυμαχία τῆς Ναυπάκτου, ὅπου συμμετεῖχαν καί δυνάμεις τοῦ πάπα Πίου Ε΄. Σημειωτέον ὅτι στή ναυμαχία αὐτή πολέμησαν καί Ἕλληνες ἐναντίον Ἑλλήνων. Στόν μέν τουρκικό στόλο ναυτολογήθηκαν καταναγκαστικῶς, στούς δέ εὐρωπαϊκούς ὑπηρέτησαν ἐθελοντικῶς. Ὅμως ἡ νίκη αὐτή δέν εἶχε συνέχεια, γι΄ αὐτό καί ἔδωσε τό γεγονός αὐτό τό δικαίωμα στούς Τούρκους νά ἐπαίρονται, ὅτι ἡ ἦττα τους αὐτή ἦταν σάν ξύρισμα γενειάδας ἡ ὁποία ξαναφυτρώνει κατόπιν ἀκμαιότερη, ἐνῷ ἡ κατάληψη ἀπό αὐτούς τῆς Κύπρου κατά τό ἴδιο χρονικό διάστημα ἦταν σάν νά ἀπέκοψε χέρι, τό ὁποῖο δέν ξαναφυτρώνει ποτέ[9]. Στή δέ ἑλληνική ἐπανάσταση, ἡ ὁποία ξέσπασε τότε, κανένας δέν προσέφερε τήν ὁποιαδήποτε βοήθεια καί ἀπέτυχε, καί σάν νά μήν ἔφθανε αὐτό, οἱ Ἕλληνες τῆς Αἰγύπτου ἀντιμετώπισαν τήν ὀργή τῶν μουσουλμάνων καί ὑπέστησαν διώξεις. Ἀπαγορεύθηκε ἡ ἀνάγνωση ἑλληνικῶν βιβλίων καί ἡ ἑλληνική γλῶσσα - τριάντα χιλιάδες Ἕλληνες τῆς Αἰγύπτου ὑπέστησαν τό μαρτύριο τῆς ἀποκοπῆς τῆς γλώσσας τους, ἐπειδή παραβίασαν τή διαταγή αὐτή καί ὁμίλησαν ἑλληνικά[10].

            Βάσει τῶν ἀνωτέρω γεννᾶται κι ἕνα ἀκόμη ἐρώτημα:  Ἀφοῦ δέν  ὑπῆρχε δυνατότητα ἀποτελεσματικῆς στρατιωτικῆς ἐπεμβάσεως, γιατί ἐπεδίωκε ἡ παπική ἐκκλησία τήν ἄνευ ὅρων ἕνωση; Πιστεύουμε, ὅτι ὅσο  ἐξελίσσονταν τά γεγονότα δέν ἦταν πλήρως ὁρατές οἱ ἀδυναμίες τῆς Εὐρώπης, οἱ ὁποῖες ἐπέφεραν ἦττες, ματαιώσεις προσπαθειῶν καί ἐλλειπή ἀποτελέσματα. Ὅμως ὁ παπισμός, ἀπό καθαρά κοσμική πολιτική ἄποψη, εἴτε εἶχε παρατηρήσει τήν πολιτική καί στρατιωτική ἀδυναμία τῆς τότε Εὐρώπης ἔναντι τῆς βαρβαρικῆς ἀπειλῆς, εἴτε ὄχι, ἤθελε νά ἔχει ἐξασφαλισμένη τήν ὑποταγή τῆς ὀρθοδοξίας ἀποβλέποντας σέ τυχόν μελλοντικές στρατιωτικές κινήσεις πρός ἀνατολάς. Σέ τέτοια περίπτωση  θά εἶχαν ἐξασφαλισμένη τή συνεργασία λαοῦ καί κλήρου τῶν τουρκοκρατουμένων περιοχῶν, πράγμα τό ὁποῖο θά διευκόλυνε τήν ἐπικράτησή τους ἐκεῖ.

            Μήπως τελικά προσέφερε ἡ Εὐρώπη τήν ὁποιαδήποτε βοήθεια στόν χειμαζόμενο ὑπόδουλο ἑλληνικό, ἀλλά καί μή ἑλληνικό,  ὀρθόδοξο χριστιανικό λαό; Ἡ ἀπάντηση στό ἐρώτημα αὐτό, εἶναι ὅτι ὄχι μόνο δέν προσέφερε, ἀλλά καί ἐκ προθέσεως δημιούργησε πάμπολλα προβλήματα. Τά περισσότερα μάλιστα προῆλθαν ἀπό τήν ἀκμάζουσα τότε "ναυτική δημοκρατία" τῆς Βενετίας. Ἄς δοῦμε ἕνα μικρό χρονικό:

            Εἰκοσιτρία ἔτη πρό τῆς ἁλώσεως τῆς Κωνσταντινουπόλεως καί ὀκτώ μόλις ἔτη πρό τῆς συγκλήσεως τῆς ἑνωτικῆς συνόδου τῆς Φερράρα, δηλαδή τό 1430, ἡ Θεσσαλονίκη πέφτει στά χέρια τῶν Ὀθωμανῶν. Τήν πόλη εἶχε πωλήσει στούς Βενετούς ὁ ἡγεμόνας της Ἀνδρόνικος Παλαιολόγος ὁ λεπρός, ἀδελφός τῶν δύο τελευταίων αὐτοκρατόρων. Οἱ δέ Βενετοί, ὄχι μόνον ἐπέβαλαν ἀφόρητο καθεστώς[11], ἀλλά ἀντί νά τήν ὑπερασπίσουν, ἦταν οἱ πρῶτοι οἱ ὁποῖοι ἀπέδρασαν ὅταν πλησίασε ὁ βαρβαρικός κίνδυνος. Ἔτσι τήν παρέδωσαν οὐσιαστικά στά χέρια τοῦ Μουράτ Β΄, ὁ ὁποῖος ὅπως θά δοῦμε παρακάτω, ἔδωσε ἀξιόπιστα δείγματα τῆς βαρβαρότητάς του.

            Ἀλλά ἡ βενετική κακεντρέχεια δέν εἶχε δώσει ἀκόμη τά στιβαρότερα δείγματά της! Ἄς δοῦμε τί συνέβη στήν Ἀθήνα μόλις ἕνδεκα ἔτη μετά τήν ἅλωση τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Τά γεγονότα περιγράφει μέ λίαν παραστατικό τρόπο ὁ ἀκαδημαϊκός Δημήτριος Καμπούρογλου:

            "Ἡ Βενετική Ἁρμάδα καταπλέει εἰς τόν Πειραιᾶ, τόν Δράκον τῶν τότε χρόνων, ὑπό τόν Γενικόν Καπετᾶνον Βίκτωρα Καπέλλον, τόν Ἰούλιον τοῦ 1464. Καταλαμβάνουν οἱ Βενετοί τάς Ἀθήνας, ἀλλά τό Κάστρον εἶνε ὀχυρόν καί οὔτε καιρόν οὔτε ἀσφάλειαν ἔχουν νά μείνουν εἰς τάς Ἀθήνας. Ὅπως κατά τήν πρώτην ἀποτυχίαν των διά τήν κατάληψιν τῆς πόλεως τῶν Ἀθηνῶν τήν ἔπαθαν οἱ Βενετοί καί ἐπανελθόντες ἰσχυρότεροι ἐπεκράτησαν, ὁμοίως καί οἱ Τοῦρκοι λαμβάνουν ἐνισχύσεις καί φονεύεται ἀρκετός ἀριθμός Βενετῶν. (Χάριν ποικιλίας οἱ Τοῦρκοι παλουκώνουν καί ἕνα προβλεπτήν). Πρέπει οἱ Βενετοί νά φύγουν λοιπόν· δίδεται ἡ διαταγή αὐτή, ἀλλά συγχρόνως ἐπιτρέπεται - ἄν ἦτο ἀνάγκη ἀδείας - καί ἡ  λεηλασία τῆς πόλεως. Ἕνας ἱστορικός διαιωνίζει λεπτομερείας τινάς. Κατά τήν ἐπίθεσιν τῶν Βενετῶν τά τείχη τῶν Ἀθηνῶν δέν ἀντέσχον καί κατέπεσαν. Ἡ πόλις τότε παρεδόθη εἰς τήν διαρπαγήν. "Οἱ στρατιῶται, λέγει, καί οἱ ναῦται ἐφορτώθησαν μέ λάφυρα ἀπό τά σπίτια τῶν Χριστιανῶν τούς ὁποίους ἦλθαν τάχα νά ἐλευθερώσουν. Καί ἀνεχώρησαν εἰς Εὔβοιαν, χωρίς νά τούς κυνηγᾷ κανείς"[12].

            Ὅλα αὐτά συνέβησαν ἕξι μόλις χρόνια μετά τήν πτώση τῆς ἀκροπόλεως τῶν Ἀθηνῶν στά χέρια τῶν Τούρκων. Ὅπως παρατηροῦμε, ἀντικειμενικός σκοπός τοῦ βενετικοῦ στόλου δέν ἦταν ἡ ἀπελευθέρωση τῶν Ἀθηνῶν, ἀλλά ἡ λαφυραγώγηση τῶν περιουσιῶν τῶν χριστιανῶν.

            Καί ἄν ἔσπευσε κατόπιν πρός τίς ἑλληνικές περιοχές ἡ Βενετία, δέν τό ἔπραξε γιά νά βοηθήσει τούς Ἕλληνες, ἀλλά γιά νά ἐπωφεληθεῖ αὐτή ἡ ἴδια, καί μάλιστα εἰς βάρος τῶν λοιπῶν Ἰταλῶν:

            "Διαρκούσης τῆς ἰταλικῆς στρατείας τοῦ Μεχμέτ Β΄[13], ἐνῷ πᾶσαι αἱ ἰταλικαί πολιτεῖαι διά τόν ἐπικρεμάμενον τῇ Ἰταλίᾳ κίνδυνον ἔσπευδον εἰς βοήθειαν τῆς Νεαπόλεως, μόνη ἡ Βενετία, μετερχομένη ἐγωιστικήν καί δολίαν πολιτικήν, ἐκαραδόκει τήν πορείαν τῶν πραγμάτων, συναθροίζουσα στόλον ἰσχυρόν ἐν Κερκύρᾳ, ἀπό 60 πλοίων συγκείμενον, ἀλλά τηροῦσα αὐτόν ἐν ἐπιφυλακῇ καί ἀναμονῇ, ἐπιδεικνυμένη φιλίαν μᾶλλον πρός τόν Μεχμέτ Β΄, μεθ΄ οὗ ὡς εἴδομεν, διετέλει ἐν εἰρήνῃ διά τῆς τῷ 1479 ἐν Κωνσταντινουπόλει συνθήκης. Καί τῆς τοιαύτης αὐτῆς πολιτικῆς δέν ἐβράδυνε νά δρέψηται τούς καρπούς ἡ φιλοκτήμων δημοκρατία."[14] Οἱ δέ καρποί ἦταν ἡ κατάληψη καί κατοχή τῆς νήσου Ζακύνθου[15].

            Ἡ πειρατική εἰς βάρος τῶν Ἑλλήνων τακτική τῶν Βενετῶν, ἐπιδρομή, ληστεία καί ταχεία ἀποχώρηση, δέν σταματᾶ ὅμως τό 1464, ἄς δοῦμε καί μερικά ἀκόμη φρικτά γεγονότα, τά ὁποῖα συνέβησαν ἑκατόν τέσσαρα ἔτη ἀργότερα, τό 1568, καί τά ἐξιστορεῖ ἐπίσης ὁ Δημήτριος Καμπούρογλου:

            "Νέος ναύαρχος ἐμφανίζεται τώρα. Ὁ Νικόλαος Κανάλες, ὁ ὁποῖος μεταβάλλει τήν πολεμικήν τακτικήν, συνισταμένην εἰς πειρατικάς ἐπιδρομάς κατά τῶν Ἑλληνικῶν παραλίων. Κατά τάς ἐπιδρομάς αὐτάς, λαβούσας ἱκανήν ἔκτασιν, δέν γλυτώνει οὔτε ἡ Αἶνος[16]. Τούς Χριστιανούς κατοίκους της τούς ἔσφαξαν, τά πάντα διήρπασαν καί εἰς τήν πόλιν ἔβαλαν φωτιά. Εἰδικῶς μνημονεύεται ἡ βεβήλωσις γυναικείων Μονῶν. Δισχίλιοι αἰχμάλωτοι μετεφέρθησαν εἰς Χαλκίδα διά νά πωληθοῦν ὡς  σκλάβοι, μεταξύ τῶν ὁποίων καί πολλαί κυρίαι τῆς ἀνωτέρας τάξεως.

            Καί ἀπό τά συμβάντα αὐτά καί ἀπό ἄλλα ἀποδεικνύεται, ὅτι εἶχε δίκαιον ἐκεῖνος πού εἶπεν ὅτι σκοπός τῶν πολέμων τῶν Τοῦρκων καί τῶν Βενετῶν πάντοτε ἦτο ἡ διαρπαγή τῶν Ἑλλήνων."[17]

            Ἡ θρακική, καθαρά ἑλληνική τότε, πόλη τῆς Αἴνου βρισκόταν  στήν ἀνατολική ὄχθη τῶν ἐκβολῶν τοῦ ποταμοῦ Ἔβρου, ὅμως ἡ λαφυραγώγησή της καί ὁ ἐξανδραποδισμός τῶν χριστιανῶν κατοίκων της ἀπό τούς χριστιανούς Βενετούς τοῦ ναυάρχου Κανάλε δέν ἦταν τό τελευταῖο ἀπό τά δεινά διά τῶν ὁποίων ἔπληξε ἡ παπική Βενετία τούς Ἕλληνες καί τήν ἑλληνική πατρίδα.

            Ἑκατόν δεκαεννέα ἔτη ἀργότερα, στίς 25 Σεπτεμβρίου 1687 συμβαίνει ἡ πασίγνωστη ἀνατίναξη τοῦ Παρθενῶνος ἀπό τόν Φρανσίσκο Μοροζίνι, ἡ ὁποία ἔχει χαρακτηρισθεῖ "συνειδητό ἔργο Εὐρωπαίων", καί ἡ κλοπή τοῦ λέοντος τοῦ Πειραιῶς, τόν ὁποῖο ὁ Δῆμος τῆς Βενετίας ἀρνεῖται μέχρι σήμερα νά ἐπιστρέψει στόν Δῆμο τοῦ Πειραιῶς[18].

            Ὁ ἴδιος πάλι Μοροζίνι, τό 1688, ἀφοῦ ξεσηκώνει τούς Ἕλληνες τῆς Εὐβοίας σέ πόλεμο ἐναντίον τῶν Τούρκων, ὅταν διαπιστώνει ὅτι δέν εἶναι δυνατόν νά νικήσει, παίρνει τά πλοῖα του καί φεύγει. Οἱ Ἕλληνες συνωστίζονται στά εὐβοϊκά παράλια ἀναζητώντας καταφύγιο στά Βενετικά πλοῖα, οἱ Βενετοί ὅμως δέν συγκινοῦνται[19].

            Τό αὐτό ὅμως διαπράττει καί ὁ Ρῶσος Ἀλέξιος Ὀρλώφ τό 1770, ἀρνούμενος νά παραλάβει, ἐνῷ ἀποπλέει, ὅσους Ἕλληνες τῆς περιοχῆς τῆς Κορώνης καί τῶν περιχώρων προσφεύγουν σέ αὐτόν[20]. Μήπως τά γεγονότα αὐτά θυμίζουν κάτι ἀπό μικρασιατική καταστροφή κάποιους αἰῶνες ἀργότερα!;[21]

            Καί ὅμως, οἱ πράξεις ὅσων ξεσήκωναν τόν ἑλληνικό λαό σέ ἀνοργάνωτες ἐπαναστάσεις οἱ ὁποῖες ἔμελλαν νά ἀποτύχουν, δέν ἦταν κατώτερες ἀπό τούς κακεντρεχεῖς λόγους ὅσων ἀδρανοῦσαν καί ἀρνοῦντο νά παράσχουν τήν ὁποιαδήποτε βοήθεια. Tό 1770 ὁ φιλόσοφος Βολταῖρος ἐπιχείρησε μέ ἐπιστολές του νά παρακινήσει ἀφ΄ ἑνός τήν μεγάλη Αἰκατερίνη τῆς Ρωσίας, ἀφ΄ ἑτέρου δέ τόν μεγάλο Φρειδερίκο τῆς Πρωσίας, ὥστε νά βοηθήσουν τούς Ἕλληνες νά ἀπελευθερωθοῦν. Καί τῆς μέν Αἰκατερίνης τά ἔργα καί οἱ ἡμέρες εἶναι εὐρύτερα γνωστά, δέν εἶναι ὅμως εὐρύτερα γνωστή ἡ ἀπάντηση τοῦ μεγάλου Φρειδερίκου: "οἱ Ἕλληνες, γιά τούς ὁποίους τόσο πολύ ἐσεῖς ἐνδιαφέρεσθε, ἔχουν τόσο πολύ καταντήσει δειλοί, ὥστε εἶναι ἀνάξιοι ἐλευθερίας."[22]

            Ἡ δέ «γαληνοτάτη δημοκρατία» τῆς Βενετίας μέχρι καί ἐλάχιστα ἔτη πρίν τή δύση της φέρθηκε μέ τόν πλέον ἰταμό τρόπο. Ὁ περίφημος ἐπαναστάτης ὁπλαρχηγός τῆς Στερεᾶς Ἀνδρῖτσος, συναγωνιστής τοῦ Λάμπρου Κατσώνη, κυνηγημένος ἀπ΄ τούς Τούρκους ζητεῖ στά 1792 καταφύγιο στό βενετοκρατούμενο Σπαλάτο. Ὅμως οἱ Βενετοί τόν συλλαμβάνουν καί τόν παραδίδουν στούς Τούρκους μαζί μέ δύο συντρόφους του, καί μετά ἀπό πεντάχρονη φυλάκιση καί ἀπάνθρωπα βασανιστήρια ἐκτελεῖται, τό 1797, στήν Κωνσταντινούπολη καί τό σῶμα του παραδίδεται στά κύματα τοῦ Βοσπόρου[23]. Καί τό ὡραιότερο ἀπό ὅλα: ἡ διαταγή τῆς «γαληνοτάτης» πρός τόν διοικητή της προέβλεπε, ἐάν καί ἐφ΄ ὅσον ζητηθεῖ ἀπό τούς Τούρκους, νά τούς παραδοθοῦν καί ἄλλοι τρεῖς συναγωνιστές τοῦ Ἀνδρίτσου, οἱ ὁποῖοι ὅμως εἶχαν βενετική ὑπηκοότητα - ἡ τέλεια δουλοπρέπεια[24]! Ὁ θάνατος ὅμως τοῦ γενναίου μαχητῆ τῆς ἑλληνικῆς ἐλευθερίας Ἀνδρίτσου συμπίπτει μέ τόν θάνατο τῆς θρασύδειλης "δημοκρατίας", διότι τόν ἴδιο χρόνο, τό 1797, τήν καταλαμβάνει ἀμαχητί ὁ Ναπολέων!

            Στό τέλος τῆς ἴδιας χρονιᾶς, ἡ Αὐστρία, ἔχοντας λησμονήσει τίς δύο πολιορκίες τίς ὁποῖες εἶχε ὑποστεῖ ἡ Βιέννη, τό 1529 καί τό 1683, ἀπό τά τουρκικά στίφη καί θεωρώντας περισσότερο συμφέρουσα τήν παροχή ὑπηρεσιῶν πρός ἐκείνους οἱ ὁποῖοι δύο φορές ἀπείλησαν σοβαρότατα τήν ὕπαρξή της, συλλαμβάνει καί παραδίδει στίς ὀθωμανικές ἀρχές τόν Ρήγα Φεραῖο καί τούς ἑπτά συντρόφους του. Οἱ ὀκτώ ἀγωνιστές, ἔχοντας ὑποστεῖ ἀπάνθρωπα βασανιστήρια, βρίσκουν μαρτυρικό θάνατο στίς 24 Ἰουνίου 1798. Συνεπής στήν ἴδια πολιτική συλλαμβάνει τό 1821 ἡ Αὐστρία καί φυλακίζει τούς ἀδελφούς Ἀλέξανδρο, Νικόλαο καί Γεώργιο Ὑψηλάντη, ἡγέτες τῆς ἑλληνικῆς ἐπαναστάσεως, ἡ ὁποία εἶχε ξεκινήσει ἀπό τίς παραδουνάβιες ἡγεμονίες.

            Αὐτή ἦταν μιά μικρή, ἀλλά ἀρκετά πικρή γεύση τῆς εὐρωπαϊκῆς ὀλιγοπιστίας, ἡ ὁποία στοίχισε τόσα δεινά στόν ἑλληνισμό καί μᾶς πείθει ὅτι ὄχι μόνον δέν ὑπῆρχε ἀγαθή πρόθεση, ἀλλά συχνά ἡ ἐπιβουλή ἦταν ἐνσυνείδητη.

            Ὅμως ἕνα ἀκόμη ἐρώτημα γεννᾶται ὡς πρός τήν περί τήν ἅλωση ἐποχή: Τί θά συνέβαινε, ἄν εἶχε ἡ Εὐρώπη τή δύναμη νά συντρίψει τήν τουρκική ἀπειλή καί νά ἐκδιώξει γιά πάντα τόν βάρβαρο ἀπό τά εὐρωπαϊκά ὅσο καί ἀπό τά μικρασιατικά ἐδάφη; Μολονότι στήν ἱστορία καμμία ὑπόθεση δέν εἶναι ἀπολύτως ἀσφαλής, θά διατυπώσουμε μερικές σκέψεις καί ἐπ΄ αὐτοῦ τοῦ ἐρωτήματος: Ἐάν εἶχε ἐξασφαλίσει τήν ἄνευ ὅρων ἕνωση καί συναίνεση κλήρου καί λαοῦ, τότε οἱ συναινοῦντες θά ἀπομακρύνονταν ἀφ΄ ἑνός ἀπό τόν δρόμο τῆς ἐν Χριστῷ σωτηρίας. Ἀφ΄ ἑτέρου δέ, θά περιέπιπταν σέ ἐθελουσία δουλεία. Καί ἡ ἐθελουσία δουλεία, εἶναι πολύ δύσκολο, ἄν ὄχι ἀκατόρθωτο, νά φέρει κάποτε τήν ἐπανάσταση καί τήν ἐλευθερία. Ἐνῷ ἡ ἡρωική ἀντίσταση καί θυσία τοῦ λαοῦ τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἔχοντος ἐπί κεφαλῆς τόν ἐθνομάρτυρα αὐτοκράτορά του, ἐνέπνευσε τήν ἐπανάσταση. Δέν εἶναι τυχαῖο τό γεγονός ὅτι τό σύνθημα τῆς ἐπαναστατικῆς προκηρύξεως τοῦ Ἰασίου, τῆς 24ης Φεβρουαρίου 1821, τό γνωστό "μάχου ὑπέρ πίστεως καί πατρῖδος", εἶναι ἐμπνευσμένο ἀπό τόν τελευταῖο λόγο τοῦ αὐτοκράτορος Κωνσταντίνου ΙΑ΄ τοῦ Παλαιολόγου, ὁ ὁποῖος ἐκφωνήθηκε στίς 28 Μαΐου 1453 καί μᾶς παραδόθηκε ἀπό τόν ἱστορικό Γεώργιο Σφραντζῆ.

            Ἐάν ὅμως εἶχε ἡ Εὐρώπη τή δύναμη νά συντρίψει τήν τουρκική ἀπειλή χωρίς νά ἔχει ἐξασφαλίσει τήν ἄνευ ὅρων ἕνωση καί συναίνεση κλήρου καί λαοῦ, τότε ἀλοίμονο! Οἱ πυρές τῆς ἱερᾶς ἐξετάσεως, τῶν ὁποίων οἱ καπνοί σκότιζαν τούς δυτικοευρωπαϊκούς οὐρανούς μέχρι καί τό 1821, θά ἔκαιγαν καί ὁλόκληρη τήν Ἑλλάδα. Καί ἴσως ἡ ὠμή ἱεροεξεταστική βία νά προκαλοῦσε τήν ἑλληνική ἐπανάσταση, ἀφοῦ οὕτως ἤ ἄλλως θά εἶχε ἐπιβληθεῖ ὁ παπισμός στήν Ἑλλάδα παρά τή θέληση τοῦ ὀρθοδόξου ἑλληνικοῦ κλήρου καί λαοῦ, ἀλλά ποιά θά ἦταν ἡ διαφορά, ἀπό ὅ,τι πραγματικά συνέβη; Ποιά διαφορά θά εἶχε, τό νά ἐπαναστατήσει ὁ Ἕλληνας ἐναντίον τοῦ Τούρκου ἤ ἐναντίον τοῦ Εὐρωπαίου κατακτητῆ; Ἡ  διαφορά θά ἦταν μία, ὅτι ἡ ἐναντίον τοῦ Τούρκου ἐπανάσταση συγκίνησε κάποιους νουνεχεῖς τῆς Εὐρώπης καί προέβησαν σέ ἵδρυση φιλελληνικῶν συλλόγων, οἱ ὁποῖοι ἀπέστελλαν οἰκονομικῆ βοήθεια στούς ἐπαναστατημένους. Ἐάν οἱ κατακτητές ἦταν Εὐρωπαῖοι, τότε οἱ νουνεχεῖς μᾶλλον δέν θά ἐκδηλώνονταν, ἀφοῦ θά θεωροῦνταν πλέον προδότες καί θά καταδιώκονταν.

            Ποῖο τό ἦθος τῶν ὀρθοδόξων θεολόγων, τῶν λεγομένων ἀνθενωτικῶν; Μήπως ἐστεροῦντο φιλοπατρίας; Μήπως εἶχαν ἄγνοια τῆς τουρκικῆς βαρβαρότητας; Μήπως χαρακτηρίζονταν ἀπό φιλοτουρκικά συναισθήματα; Γιά ὅλα αὐτά τά ἐρωτήματα βρίσκουμε ἀπαντήσεις στά ἴδια τους τά ἔργα, τά ὁποῖα ἀπαυγάζουν τόν πόνο τόν ὁποῖο αἰσθάνονταν γιά ὅσες καταστροφές εἶχαν ἤδη συντελεσθεῖ, ἀλλά καί γιά ὅσες ἐπρόκειτο νά ἐπέλθουν.

            Ἕνας λόγος τοῦ μεγίστου θεολόγου τοῦ ΙΔ΄ καί ΙΕ΄ αἰῶνος, ἀόκνου ἐργάτου τοῦ Εὐαγγελίου, τοῦ μοναχοῦ Ἰωσήφ Βρυεννίου, μᾶς παρέχει ἐπαρκή στοιχεῖα ὡς πρός τό ἐρώτημα αὐτό. Ὁ Ἰωσήφ εἶχε ἀποσταλεῖ τό 1381 στήν Κρήτη γιά νά στηρίξει τούς ὀρθοδόξους κατοίκους της, ἀφοῦ οἱ παπικοί Βενετοί δέν ἐπέτρεπαν κἄν τήν ὕπαρξη ὀρθοδόξου ἐπισκόπου ἐκεῖ. Παρέμεινε στή μεγαλόνησο εἴκοσι ἔτη καί ἐκδιώχθηκε τό 1401, διότι ἦλθε σέ διένεξη μέ τούς παπικούς[25]. Ὁ Ἰωσήφ δέν διακρίθηκε μόνο γιά τήν πίστη του, ἀλλά καί γιά τή φιλοπατρία του. Στήν δημηγορία του "περί τοῦ τῆς πόλεως ἀνακτίσματος", τήν ὁποία ἐκφώνησε τό 1415 ἐνώπιον τοῦ αὐτοκράτορος Μανουήλ Β΄ τοῦ Παλαιολόγου καί τοῦ πατριάρχου Ἰωσήφ Β΄, ἐξαίρει τήν ἀνάγκη ἐπισκευῆς τῶν τειχῶν τῆς Κωνσταντινουπόλεως διά τῶν ἑξῆς θαυμασίων λόγων:

            "Οὐκοῦν, ἐπιμελούμενος τῆς οἰκίας τῆς σῆς, ἐπιμελήθητι καί τῆς πόλεως· ἀσφαλίζῃ τοῦ ταμείου τήν θύραν ὀψέ, μή διαρπαγῇ τά ἐντός; προνοήθητι καί τοῦ τείχους, ὡς ἄν μή ἀνάρπαστος γένῃ ἀθρόον αὐτός καί πάντα τά σά· ἀνεωγμένης τῆς θύρας καί μηδενός ἐφεστῶτος, πρόκειται πᾶσι τά ἔνδον τοῖς διαρπάζειν ἐθέλουσι· καί, πεσόντος τοῦ τείχους, τοῦ κεκλεῖσθαι τήν θύραν οὐδενός ὄφελος· τῶν ἐν τῷ τείχει πύργων ἑστώτων, τῶν τήν πόλιν οἰκούντων ἐν ἀσφαλείᾳ οἱ θησαυροί· καταρραγέντων δέ τούτων, τά ἐν τοῖς ταμείοις αὐτῶν πάντα φροῦδα καί ἕωλα· ἀμέλει ἐάν θέλῃς εἰσέτι διαμένειν τό γένος καί τό τοῦ γένους καύχημα ἵστασθαι ταύτην τήν Πόλιν, στερέωσον ταύτην κύκλῳ καί πύργωσον ἀσφαλῶς. εἰ φιλεῖς τῶν θείων ναῶν τήν εὐπρέπειαν περιχαράκωσον τό τούτων ὀχύρωμα καί ὕψωσον τόν φραγμόν· εἰ προνοεῖ τῶν ἰδίων, καί τῶν κοινῶν προνοήθητι καί μάλιστα τῆς πατρίδος·"[26]

            Συνειδητοποιοῦσε λοιπόν ὁ ὀρθόδοξος θεολόγος καί μέγας διδάσκαλος τῆς Ἐκκλησίας μας τήν ἀνάγκη ὀργανώσεως τῆς ἄμυνας τῆς Βασιλεύουσας, τήν ὁποία ἀποκαλεῖ "τοῦ γένους καύχημα", ἡ δέ γνώση του αὐτή πήγαζε ἀπό τήν φιλοπατρία του, τήν ὁποία δέν κρύβει, ἀλλά διακηρύττει.

            Τή φιλοπατρία του προφανῶς εἶχε ἐμφυσήσει καί στούς μαθητές του Μάρκο Εὐγενικό, μετέπειτα ἐπίσκοπο Ἐφέσου ἅγιο τῆς Ἐκκλησίας μας, κορυφαῖο ὀρθόδοξο θεολόγο, ἀνυποχώρητο ὀρθόδοξο καί ἀνθενωτικό, καί τόν ἀδελφό του Ἰωάννη Εὐγενικό. Καί τοῦτο γίνεται ἀντιληπτό ἀπό τοῦ ἔργο τοῦ ἁγίου Μάρκου Ἐφέσου "Μονωδία ἐπί τῇ ἁλώσει τῆς Θεσσαλονίκης[27]" Ἡ σύγκριση τῶν εἰσαγωγικῶν παραγράφων τῶν δύο λόγων μᾶς πείθει ὅτι ὁ Ἰωσήφ ἔχει διδάξει καί ἐμπνεύσει τήν φιλοπατρία στόν Μάρκο. Διότι ὁ μέν Ἰωσήφ διερωτᾶται ἄν ἡ Κωνσταντινούπολις εἶναι πόλις τῆς οἰκουμένης ἤ ἄγαλμα, δηλαδή ἀγαλλίαμα[28], ὁ δέ Μάρκος χαρακτηρίζει τήν Θεσσαλονίκη "τῆς οἰκουμένης τό ἄγαλμα"[29].

            Στό ἔργο του αὐτό ἐπισημαίνει ὅτι οἱ Βενετοί, τούς ὁποίους ὀνομάζει "Λατίνους", ὄχι ἁπλῶς δέν ἦταν ἰκανοί νά ὑπερασπίσουν τήν πόλη, ἀλλά ἦταν ἤδη ἕτοιμοι μέσα στά πλοῖα τους γιά νά φύγουν. "Τέτοιους ὑπερασπιστές ἔτυχε νά ἔχει ἡ θαυμαστή πόλη", ὀδύρεται ὁ ἅγιος Ἐφέσου!:

            "τῶν γάρ Λατίνων οἱ πλεῖστοι πρός ταῖς ναυσίν ἦσαν ὑπ΄ ἀδηλίας καί φόβου τοῦ μέλλοντος καί ἐσάλευον ἐπί μετεώρου τά πρός φυγήν ἕτοιμοι. Τοιούτων ἄρα προμάχων ἡ θαυμαστή πόλις ἔτυχε."[30]

            Ὁ ἅγιος δέν ἐστερεῖτο φιλοπατρίας, ὁ λόγος του ξεχειλίζει ἀπό αὐτήν, πονᾶ γιά τίς συμφορές τῆς Θεσσαλονίκης. Πιστεύει ὅτι ἡ Θεσσαλονίκη ἔχει πλέον πεθάνει:

            "Τά δέ νῦν τέθνηκε πόλις ὅλη, ζῶσα ὡς ἀληθῶς πρότερον καί ἐν χερσί τοῦ ζῶντος ἐζωγραφημένη Θεοῦ, καί τέθνηκε θάνατον οὐχ οἷον ἀποκρυβῆναι τῷ χρόνῳ καί τοῖς λειψάνοις συγκατωρυχθῆναι· μένει γάρ τά ἐκείνοις λείψανα καί πρόκειται τῷ ἡλίῳ καί καταπαίζεται τοῖς ἐχθροῖς, ἐπιτωθάζουσί τε καί ἐγγελῶσι· βέλτιον ἦν αὐτῇ σεισμῷ διαστῆναι τήν γῆν ἤ πρηστήρσι καταφλεγῆναι ἤ κατακλυσθῆναι ἐν ὕδασιν ἤ λοιμῷ παντάπασιν ἐκτριβῆναι, ὅ καί Δαυίδ ὁ μέγας ηὔξατο πρῴην εἰς χεῖρας ἐμπεσεῖν Θεοῦ μᾶλλον ἑλόμενος ἤ τοῖς ἀσεβέσι προκεῖσθαι ἐπίχαρμα. Τί τό τῆς Τροίας πάθος ὑπό Ἑλλήνων ἁλούσης; Τί τό Ἱερουσαλήμ ὑπό πλειόνων τε καί πολλάκις τοῦτο παθούσης; Τί τό ἑτέρων σεισμῷ καί πυρί καί στάσεσι καί πολέμοις ἀπολομένων πρός τά παρόντα δεινά;"[31]

            Μήπως ἦταν τάχα ὁ ἅγιος φιλότουρκος καί ὠθοῦσε τόν λαό πρός αὐτή τήν κατεύθυνση καί γι΄ αὐτό ἠρνεῖτο τήν περιβόητη ἕνωση; Κάτι τέτοιο δέν συνάγεται ἀπό τό ἔργο του. Ἀντιθέτως θρηνεῖ γιά τή συμφορά καί στηλιτεύει τή βαρβαρότητα τοῦ ἐχθροῦ:

            "Ὤ πένθους ἐκείνου, κατά κορυφῆς τήν πόλιν ὅλην ἐπιλαβόντος. Ἦρτο βοή γερόντων ἀπόρων, ἀνδρῶν οἰμογή, γυναικῶν ὀλολυγή, νηπίων ἐλεεινός κωκυτός. Περιέβαλλον ἀλλήλους, περιεπτύσσοντο τά λοίσθια τούς φιλτάτους· οὐδέ γάρ τό ζῆν ἄλλῳ τῳ πιστεύειν εἶχον, ὅτι μή μόνῃ τῇ τῶν βαρβαρων ἀπλήστῳ φιλοπλουτίᾳ. Τό δέ αἱμοχαρές καί ἀκόλαστον ἔθνος ἁπανταχοῦ καταρρεῦσαν ἐποίει τά ἑαυτοῦ καί τήν πόλιν διήρπαζε, τό ἐνδόσιμον ἤδη πρότερον ἔχον παρά τοῦ ἀρχηγοῦ, καί τύχην ἔδει προσκυνεῖν μόνον ὅτῳ πλείοσι καί ἁδροτέροις λήμμασιν ἐντυχεῖν γένοιτο. Ἐχόρευσε καθ΄ ἱερῶν ἁγίων βάρβαρος ἐναγής, ἠλάλαξεν ἐπί θυσιαστηρίων ἀψαύστων λυσσῶδες στόμα καί βέβηλον[32]."    

            Ὄχι μόνον ἐγνώριζε ὁ ἅγιος Μάρκος τήν τουρκική βαρβαρότητα, ἀλλά καί τήν διεκήρυσσε καί συνεπῶς ἐγνώριζε ἐπακριβῶς τί θά συνέβαινε, ἐάν ἔπεφτε καί ἡ Κωνσταντινούπολη στά χέρια τῶν ἐξ ἀνατολῶν βαρβάρων:

            "Οὐ γάρ ἤρκει τοῖς ἀσεβέσι καί αὐτοθηρίοις μᾶλλον ἤ τήν φύσιν ἀνθρώποις / τηλικαύτη πόλις καταληφθεῖσα καί τοσοῦτος πλοῦτος ἐπιγενόμενος. Ἀλλ΄ ἔδει καί τόν ἄθλιον λεών ἀνδραποδισθῆναι, ἵν΄ οὕτω καί τούς ἁπανταχοῦ γῆς ὄντας αὐτοῖς ὁμοφύλους προσαποδύσωσι. Δεινά μέν δή ταῦτα καί πέραν δεινῶν."[33]

            Ὁ δέ ἀδελφός τοῦ Μάρκου Ἐφέσου Ἰωάννης Εὐγενικός διάκονος καί νομοφύλαξ τῆς μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας, σέ ὁμώνυμο ἔργο του γιά τήν ἅλωση τῆς Θεσσαλονίκης πιστεύει ὅτι δέν ὑπάρχει μεγαλύτερο κακό μέχρι ἐκείνη τή στιγμή ἀπό τήν ἅλωση αὐτή:

            "Τηλικούτων κακῶν σεσίγηνται τά προτοῦ πάθη καί οὔτε Ἰλιάς κακῶν, οἶμαι, οὔτε λεία Μυσῶν οὔτε τι τοιοῦτον, ἀλλ΄ ἡ περί τούτων ἁπάντων στήσεται φήμη.[34]"

            Γι΄ αὐτό καί προτρέπει ὅλη τή γῆ νά θρηνήσει γι΄ αὐτή τή συμφορά:

            "Θρηνείτω Θρᾴκη καί Θετταλία καί Εὐρώπη πᾶσα τοιοῦτον  ἀποβαλλοῦσα κάλλιστον ὀφθαλμόν καί οἷον ἄνθος καί ἀπαρχήν ἑαυτοῖς· [...] Θρηνείτω πᾶσα μέν νῆσος, πᾶσα δέ ἥπειρος."[35]

            Διαπιστώνει καί αὐτός τήν ἀπόλυτη βαρβαρότητα τοῦ ἐχθροῦ καί τόν ὑφιστάμενο κίνδυνο, ἀφοῦ ἡ ἀπληστία τῶν βαρβάρων οὐδέποτε ἰκανοποιεῖται:

            "Εὐφραίνονται δέ καί νῦν εἴ ποτε μάλιστα βάρβαροι, οἱ κοινοί τοῦ γένους ἀλάστορες καί πολέμιοι. Χορεύουσι οἱ ἐξ Ἄγαρ, σκιρτῶσι, κροτοῦσι, παιανίζουσιν ὡς θῆρες ἀνήμεροι καί ἔτι καθ΄ ἡμῶν μαίνονται.[36]"

            Καί τό σημαντικότερο ἀπ΄ ὅλα, δέν ἀναμένεται ἐλπίδα ἀπό πουθενά, σύμμαχος δέν ὑπάρχει[37]:

            "Τίσιν ἔτι συμμάχοις καί βοηθοῖς χρησόμεθα; Οἵα δυνάμει θαρρήσομεν; Ποίᾳ μέν πόλει; Ποίῳ δέ γένει; Πάντα φροῦδα.[38]"

            Συνεπῶς, ἕνα εἶναι τό συμπέρασμα ἀπό ὅλα τά ἀνωτέρω: Ὅποιο κράτος θέλει νά συνεχίσει νά ὑπάρχει, ὥστε νά μή καταστεῖ ὁ πληθυσμός του δοῦλος, ἤ ἀκόμη χειρότερα, γιά νά μή σφαγιασθεῖ ἀνηλεῶς, φροντίζει νά μή ἐξαντλεῖ τίς δυνάμεις του, νά μή αὐτοκαταστρέφεται ἀπό ἐσωτερικές διαμάχες, νά μή παραιτεῖται ἀπό τό δικαιώματά του, νά μή πωλεῖ τήν περιουσία του, ὥστε νά εἶναι σέ θέση νά ὑπερασπίσει τόν ἑαυτό του. Καί ἐνεργώντας κατ΄ αὐτόν τόν τρόπο πιθανόν νά βρεῖ καί συμμάχους ἐπί ἴσοις ὅροις, οἱ ὁποῖοι θά εἶναι ἀληθινοί σύμμαχοι ὄχι νέοι  δουλοκτῆτες ἐκμεταλλευόμενοι τήν ἴδια του τή ζωή, ἀλλιῶς κανένας δέν θά τό λυπηθεῖ, κανένας δέν θά διακινδυνεύσει γιά λογαριασμό του. Κι ἄν δέν εἶναι σέ θέση νά τά πράξει ὅλα αὐτά, καί περιέλθει σέ νέα κατάσταση δουλείας, τοὐλάχιστον νά μή μέμφεται κανένας ὅσους δέν φταῖνε γιά τήν κατάσταση αὐτή. Πολύ δέ περισσότερο νά μή μέμφεται τούς θεολόγους, καί τούς ἁγίους πατέρες, οἱ ὁποῖοι δέν ὑποχωροῦν σέ ζητήματα πίστεως καί εἶναι γι΄ αὐτό  ἡ μνήμη τους ἐπαινετή εἰς τούς αἰώνας!

---

[1]              Τόν ὅρο αὐτό εἰσήγαγε ὁ ἀείμνηστος ἱστορικός Σαράντος Καργάκος καί δέν βλέπουμε κανένα λόγο μή υἱοθεσίας του. Ἴσως κάποιοι νά ἔχουν ἀντίρρηση, ἐπειδή ὀνομάζουν ἔτσι τήν λατινοκρατία στήν Κωνσταντινούπολη (1204-1261), τά πενηνταεπτά ὅμως αὐτά ἔτη, πιστεύουμε ὅτι, δέν εἶναι δυνατόν νά καταργήσουν ὁλόκληρη χιλιετία!

[2]              πρβλ Roger Crowly, Κωνσταντινούπολη 1453, ἡ τελευταία μεγάλη πολιορκία, μετάφρ. Διαμαντής Κωνσταντινίδης, ἐκδ. Ὠκεανίδα, Ἀθήνα 2005, σ. 74.

[3]              ἔνθ΄ ἀνωτέρω, σ. 75.

[4]                Πεντακόσια δύο ἔτη μετά τήν ἅλωση, δηλαδή τό 1955, ἡ Τουρκία πιστή στήν παράδοση τῶν πατέρων της, λαφυραγώγησε καί κατέστρεψε τίς περιουσίες τῶν Ἑλλήνων τῆς Κωνσταντινουπόλεως μέσα σέ ὀκτώ μόλις ὧρες ἀφήνοντας καί τριανταεπτά νεκρούς μέσα στά ἀποκαΐδια. Λαμβάνοντες ὑπ΄ ὄψη ὅλα τά ἀνωτέρω θά πρέπει νά συνειδητοποιήσουμε τήν ὑποχρέωσή μας νά μή μείνουμε ποτέ πιά ἀκάλυπτοι ἐνώπιον ὁποιουδήποτε βαρβάρου, ὁ ὀποῖος ἐγείρει ἀξιώσεις εἰς βάρος μας.

[5]              ἔνθ΄ ἀνωτέρω, σ. 397.

[6]              ἔνθ΄ ἀνωτέρω, σ. 394.

[7]              ἔνθ΄ ἀνωτέρω, σ. 407.

[8]              Georg Ostrogorsky, Ιστορία του βυζαντινού κράτους, μετάφρ. Ἰω. Παναγόπουλος, τ. 3ος, Ιστορικές Εκδόσεις Στέφανος Βασιλόπουλος, Αθήνα 1981, σ. 272-3.

[9]              Κωνσταντῖνος Ν. Σάθας, Τουρκοκρατουμένη Ἑλλάς, Ἀθῆναι 1869, σ. 174.

[10]             πρβλ N. Iorga, Τό Βυζάντιο μετά τό Βυζάντιο, μετάφρ. Γιάννη Καρά, ἐκδ. Gutenberg, Ἀθήνα 1985, σ. 79.

[11]           πρβλ ἔνθ΄ ἀνωτέρω, σ. 37.

[12]           Δ. Γρ. Καμπούρογλου, Ὁ Ἀναδρομάρης, ἐκδ. Γεωργίου Φέξη, ἐν Ἀθήναις 1914, σ. 25-26.

[13]           1480-1481.

[14]             Παῦλος Καρολίδης, Ἱστορία τῆς Ἑλλάδος ἀπό τῆς ὑπό τῶν Ὀθωμανῶν ἁλώσεως τῆς Κωνσταντινουπόλεως (1453) μέχρι τῆς βασιλείας Γεωργίου τοῦ Α΄, ἐκδ. Μάτι, Κατερίνη 2006, σ. 280.

[15]           ἔνθ΄ ἀνωτέρω, σ. 281.

[16]           Ἑλληνική πόλη κτισμένη στίς ἐκβολές τοῦ ποταμοῦ Ἔβρου. Μετά τήν πειρατική αὐτή ἐπιδρομή καί καταστροφή ἡ πόλη ἐποικίσθηκε ξανά ἀπό Ἕλληνες καί ἄκμαζε μέχρι καί τό 1922. Καί σήμερα, μολονότι εἶναι πλέον μία μικρή τουρκική κωμόπολη, διατηρεῖ τό ὄνομά της μέ τουρκική προφορά:Enez.

[17]           Δ. Γρ. Καμπούρογλου, Ὁ Ἀναδρομάρης, ἐκδ. Γεωργίου Φέξη, ἐν Ἀθήναις 1914, σ. 25-26.

[18]           Ὁ δῆμος Πειραιῶς εἶχε κατασκευάσει τό 1991 πιστό ἀντίγραφο τοῦ λαφυραγωγηθέντος λέοντος τοῦ Πειραιῶς καί τόν προσέφερε στόν δῆμο τῆς Βενετίας, ὥστε νά λάβει τό πρωτότυπο, τό ὁποῖο τοῦ ἀνήκει. Ὅμως ὁ δῆμος τῆς Βενετίας ἀρνήθηκε νά ἐπιστρέψει τό κλοπιμαῖο, προβάλλοντας τή δικαιολογία ... ὅτι θά ἀποτελοῦσε κακό προηγούμενο, ὥστε νά ἀπαιτηθεῖ ἡ ἐπιστροφή καί ἄλλων ἀντικειμένων. Παραδέχθηκε κατ΄ αὐτόν τόν τρόπο, ὅτι κατέχει καί ἄλλα κλοπιμαῖα! Ὁ δέ δῆμος Πειραιῶς ἀναγκάσθηκε καί ἐγκατέστησε στήν εἴσοδο τοῦ λιμανιοῦ, δεξιά τῷ εἰσερχομένῳ, τό ἀντίγραφο.

[19]           πρβλ Κωνσταντίνος Ν. Σάθας, ἔνθ΄ ἀνωτέρω, σ. 380.

[20]           πρβλ Κωνσταντίνος Ν. Σάθας, ἔνθ΄ ἀνωτέρω, σ. 489.

[21]           Ποιός δέ θυμᾶται, ὅτι ἔξω ἀπό τή φλεγόμενη Σμύρνη ναυλοχοῦσαν εἰκοσιένα πολεμικά πλοῖα τῶν τότε μεγάλων χριστιανικῶν δυνάμεων, ὅμως δέν βοήθησαν κατά κανένα τρόπο τούς ἀνηλεῶς σφαγιαζόμενους χριστιανούς ἀμάχους, Ἕλληνες καί Ἀρμενίους;

[22]           πρβλ Κωνσταντίνος Ν. Σάθας, ἔνθ΄ ἀνωτέρω, σ. 613.

[23]           Δημήτρης Σταμέλος, Τό λιοντάρι τῆς κλεφτουριᾶς, Ἀντροῦτσος ὁ πατέρας τοῦ Ὀδυσσέα, Β΄ ἔκδοση, ἐκδ. Ἑστίας, Ἀθῆναι 1984, σ. 195.

[24]           ἔνθ΄ ἀνωτέρω, σ. 156.

[25]           πρβλ Νικόλαος Β. Τωμαδάκης, Δούκα - Κριτόβουλου - Σφραντζῆ - Χαλκοκονδύλη Περί ἁλώσεως τῆς Κωνσταντινουπόλεως (1453), ἐκδ. Πουρναρᾶ, Θεσσαλονίκη 1993,  σ. 239.

[26]   Δημηγορία περί τοῦ τῆς Πόλεως ἀνακτίσματος, κεφ. 7,  ἐν Νικόλαος Β. Τωμαδάκης, Δούκα - Κριτόβουλου - Σφραντζῆ - Χαλκοκονδύλη Περί ἁλώσεως τῆς Κωνσταντινουπόλεως (1453), ἐκδ. Πουρναρᾶ, Θεσσαλονίκη 1993, σ. 247.

[27]           Πρέπει ἐδῶ νά διευκρινίσουμε, ὅτι τό ἔργο αὐτό τοῦ ἐν ἁγίοις πατρός ἡμῶν Μάρκου Ἐφέσου τοῦ Εὐγενικοῦ ἐκδόθηκε ἀπό κώδικα τῆς μονῆς Εἰκοσιφοινίσσης, τόν ὁποῖο ἐλήστευσε ὁ βουλγαρικός στρατός τό 1917, καί δέν ἐπεστράφη ποτέ στόν νόμιμο κάτοχό του, ἀλλά κατακρατεῖται μέχρι καί σήμερα σέ ἐπιστημονικό ἵδρυμα τῆς Βουλγαρίας. Δέν γνωρίζουμε πῶς δικαιοῦται ἵδρυμα νά αὐτοαποκαλεῖται "ἐπιστημονικό" ἔχοντας προβεῖ σέ κλεπταποδοχή. Ὅσο "ἐπιστημονικό" δικαιοῦται νά αὐτοαποκαλεῖται καί τό βρεταννικό μουσεῖο κατακρατώντας τά κλοπιμαῖα γλυπτά τοῦ Παρθενῶνος καί τόν ἐπίσης κλοπιμαῖο σιναϊτικό κώδικα.

[28]           Ἔνθ΄ ἀνωτέρω, σ. 243.

[29]           Μάρκου Ἐφέσου τοῦ Εὐγενικοῦ, Μονωδία ἐπί τῇ ἁλώσει τῆς Θεσσαλονίκης, Ἑάλω ἡ Θεσσαλονίκη, Θρῆνος γιά τήν ἅλωση τοῦ 1430, εἰσαγωγή, ἀρχαῖο κείμενο, σχόλια Μάριος Πηλαβάκης, μετάφρ. Δημήτριος Βαμβακᾶς, ἐκδ. Παπαδημητρίου, Ἀθήνα 1997, σ. 25. Στή σελίδα αὐτή περιλαμβάνεται καί ἡ παρατήρηση, ἡ ὁποία δέν ἀνήκει σέ ἐμᾶς, ὅτι ἀμφότεροι οἱ συγγραφεῖς ἀποκαλοῦν ἄγαλμα, ὁ μέν τήν Κωνσταντινούπολη, ὁ δέ τήν Θεσσαλονίκη.

[30]           Ἔνθ΄ ἀνωτέρω,  σ. 36.

[31]           Ἔνθ΄ ἀνωτέρω, σ. 26-28.

[32]           Ἔνθ΄ ἀνωτέρω, σ. 40, 42.

[33]           Ἔνθ΄ ἀνωτέρω, σ. 44.

[34]           Ἔνθ΄ ἀνωτέρω, σ. 82.

[35]           Ἔνθ΄ ἀνωτέρω, σ. 80.

[36]           Ἔνθ΄ ἀνωτέρω.

[37]           Γιά τίς ἐν γένει θέσεις τοῦ Ἰωάννου Εὐγενικοῦ σχετικά μέ τό θέμα τοῦ τότε πολιτικοῦ διαλόγου βλ. Ἡρακλῆς Μ. Ρεράκης, Ὁ διάλογος ἀνατολῆς καί δύσεως γιά τήν ἕνωση τῶν Ἐκκλησιῶν τό ΙΕ΄ αἰώνα κατά τόν Ἰωάννη Εὐγενικό, Θεσσαλονίκη 1985, σ. 68-83, στό Ἐθνικό Ἀρχεῖο Διδακτορικῶν Διατριβῶν: www.didaktorika.gr

[38]           Μάρκου Ἐφέσου τοῦ Εὐγενικοῦ, Μονωδία, Ἔνθ΄ ἀνωτέρω.

https://thriskeftika.blogspot.com

ΠΡΩΤΟΠΡ. ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΖΗΣΗΣ: Η ΝΕΑ ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΦΑΝΑΡΙΟΥ ΟΔΗΓΗΣΕ ΣΤΗΝ «ΣΥΝΟΔΟ» ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΟΥΚΡΑΝΙΚΟ «ΑΥΤΟΚΕΦΑΛΟ»

Πρωτοπρεσβύτερος Θεόδωρος Ζήσης

Ὁμότιμος Καθηγητής Θεολογικῆς Σχολῆς Α.Π.Θ.

Η ΝΕΑ ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΦΑΝΑΡΙΟΥ ΟΔΗΓΗΣΕ

ΣΤΗΝ «ΣΥΝΟΔΟ» ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΟΥΚΡΑΝΙΚΟ «ΑΥΤΟΚΕΦΑΛΟ»

1. Καταγραφὴ ἀντιδράσεων πρὶν ἀπὸ τὴν «σύνοδο» τῆς Κρήτης καὶ μετὰ ἀπὸ αὐτὴν

Ἔχουν περάσει ἤδη τρία (3) χρόνια ἀπὸ τὴν σύγκληση καὶ διεξαγωγὴ τῶν ἐργασιῶν τῆς ψευδοσυνόδου τῆς Κρήτης τὸν Ἰούνιο τοῦ 2016, ποὺ τὴν ὀνόμασαν «Ἁγία καὶ Μεγάλη Σύνοδο», ἡ ὁποία «Οὔτε Ἁγία οὔτε Μεγάλη οὔτε Σύνοδος» ἦταν, ὅπως ἀπέδειξε ἡ ὀρθόδοξη αὐτοσυνειδησία, μέρος τῆς ὁποίας καταγράψαμε στὸ διπλὸ τεῦχος τῆς «Θεοδρομίας» (Ἰούλιος-Δεκέμβριος 2016) ποὺ φέρει τὸν ἴδιο τίτλο, δηλαδή «Οὔτε Ἁγία οὔτε Μεγάλη, οὔτε Σύνοδος». Στὸ τεῦχος αὐτὸ ἐκτάσεως 320 σελίδων καταχωρίσαμε τὰ ἀπορριπτικὰ τῆς «συνόδου» κείμενα τῶν τεσσάρων αὐτοκεφάλων ἐκκλησιῶν, Ἀντιοχείας, Ρωσίας, Βουλγαρίας καὶ Γεωργίας ποὺ δὲν ἔλαβαν μέρος στὴν ψευδοσύνοδο, γιατὶ δὲν συμφωνοῦσαν οὔτε μὲ τὸν τρόπο συγκλήσεως καὶ λειτουργίας, οὔτε μὲ κάποια αἱρετίζοντα προσυνοδικὰ κείμενα, τῶν ὁποίων ζητοῦσαν διορθώσεις, πρᾶγμα ποὺ δὲν ἔγινε. 

Σημειωτέον ὅτι οἱ Ὀρθόδοξοι πιστοὶ τῶν τεσσάρων αὐτῶν ἐκκλησιῶν ἀντιπροσωπεύουν τὸ 70% τοῦ συνόλου τῶν Ὀρθοδόξων πιστῶν, ἑπομένως μόνο τὸ 30% ἐκπροσωπήθηκε στήν «σύνοδο», γεγονὸς ποὺ μόνο του δείχνει ὅτι δὲν ἦταν «Μεγάλη», πολὺ περισσότερο μάλιστα, ἐπειδὴ ἀπὸ τὸ σύνολο τῶν 800 Ὀρθοδόξων ἐπισκόπων, παρέστησαν μὲ ἐπιλογὴ μόνον 160, καὶ ἀπὸ αὐτοὺς γιὰ πρώτη φορὰ στὴν ἱστορία τῶν συνόδων ἐψήφισαν μόνον οἱ δέκα (10) προκαθήμενοι, πατριάρχες καὶ ἀρχιεπίσκοποι, ἐξευτελίσαντες ἔτσι καὶ μὲ αὐτὸ τὸν ἐκκλησιαστικὸ θεσμὸ τῆς ἰσότητος τῶν ἐπισκόπων. Στὸ ἴδιο διπλὸ τεῦχος δημοσιεύονται ἀπορριπτικὰ καὶ κριτικὰ τῆς «συνόδου» κείμενα πολλῶν ἀρχιερέων, λοιπῶν κληρικῶν καὶ μοναχῶν, ὡς καὶ λαϊκῶν μελῶν τῆς Ἐκκλησίας.

Ἡ ἀντίδραση τοῦ Ὀρθοδόξου πληρώματος δὲν ἦταν βέβαια κατόπιν ἑορτῆς, ἀφοῦ δηλαδὴ ἔγινε τὸ κακό, ἀλλὰ πολλὲς δεκαετίες ἐνωρίτερα. Ἐπειδὴ οἱ συγκαλοῦντες τήν «σύνοδο», ἀλλὰ καὶ οἱ προετοιμάζοντες τὰ συνοδικὰ κείμενα, ἰδιαίτερα στὴν τελική τους μορφή, ἦσαν οἱ περισσότεροι ἐκ πεποιθήσεως οἰκουμενιστές, βαμμένοι οἰκουμενιστές, δὲν κατόρθωσαν νὰ ἑλκύσουν τὴν ἐμπιστοσύνη τοῦ Ὀρθοδόξου πληρώματος, τὸ ὁποῖο διέβλεπε ὅτι, ἐφ᾽ ὅσον τὸ δένδρο, οἱ συντελεστὲς τῆς «συνόδου» ἦσαν οἰκουμενιστές, καὶ οἱ καρποὶ τοῦ δένδρου θὰ ἦσαν ἀνάλογοι, δηλαδὴ οἰκουμενιστικοὶ καὶ συγκρητιστικοί, ὅπως καὶ ἔγινε, ἀφοῦ «ἐκ τοῦ καρποῦ τὸ δένδρον γινώσκεται»[1]. Αὐτὲς τὶς πρὸ τῆς ψευδοσυνόδου ἀντιδράσεις, μέχρι καὶ τὶς παραμονὲς τῆς συγκλήσεως, τὶς συγκεντρώσαμε, μὲ ἐπιλογὴ βέβαια, γιατὶ θὰ χρειαζόμασταν τόμους ὁλόκληρους, σὲ ἕνα διπλὸ ἐπίσης τεῦχος τῆς «Θεοδρομίας» (Ἰανουάριος-Ἰούνιος 2016) ἐκτάσεως 350 σελίδων, τὸ ἐξώφυλλο τοῦ ὁποίου κοσμοῦν τρεῖς ὁσιακὲς μορφὲς τῶν χρόνων μας ποὺ ἀγωνίσθηκαν ὥστε νὰ μὴ συγκληθεῖ αὐτὴ ἡ οἰκουμενιστικῶν προδιαγραφῶν σύνοδος, διότι διέβλεπαν ὅτι οἱ καρποί της θὰ ἦσαν πικροὶ καὶ δηλητηριώδεις· πρόκειται γιὰ τὸν ὅσιο Ἁγιορείτη Γέροντα Δανιὴλ Κατουνακιώτη, τὸν ἀνακηρυχθέντα ἤδη Ἅγιο ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία τῆς Σερβίας μεγάλο δογματικὸ θεολόγο ὅσιο Ἰουστῖνο Πόποβιτς καὶ τὸν ὁσιακῆς ἐπίσης βιοτῆς καὶ ἀπὸ τὴ συνείδηση τῶν Ὀρθοδόξων ὡς Ἅγιο γνωριζόμενο Γέροντα Φιλόθεο Ζερβάκο. Ἐκτὸς ἀπὸ τὰ κείμενα τῶν τριῶν Ὁσίων δημοσιεύονται ἐπίσης κείμενα ἀρχιερέων, Ἑλλήνων καὶ ἀλλογενῶν, Ἱερῶν Μονῶν, κληρικῶν, μοναχῶν καὶ λαϊκῶν.

Τὰ ἰδικά μας κείμενα τὰ πρὸ τῆς «συνόδου» καὶ τὰ μετὰ ἀπὸ αὐτὴν δημοσιεύθηκαν ἐπίσης σὲ δυὸ ξεχωριστὰ βιβλία μὲ τίτλους α) «Ἁγία καὶ Μεγάλη Σύνοδος. Πρέπει νὰ ἐλπίζουμε ἢ νὰ ἀνησυχοῦμε;[2]» καὶ β) «Μετὰ τὴν "σύνοδο" τῆς Κρήτης. Ἡ διακοπὴ μνημοσύνου καὶ ἡ δικαστική μου δίωξη»[3]. Ἄλλα δύο συναφῆ δικά μου βιβλία ἐκυκλοφορήθησαν τὸ ἕνα μὲ τίτλο «Ἡ διακονία μου στὸν Ἱερὸ Ναὸ Ἁγίου Ἀντωνίου Θεσσαλονίκης. Ἀπάντηση στὸν μητροπολίτη Θεσσαλονίκης»[4] καὶ ἕνα μικρὸ τευχίδιο στὴν σειρά «Καιρός» μὲ τίτλο «Δὲν εἶναι σχίσμα ἡ Ἀποτείχιση. Ὀφειλόμενες ἐξηγήσεις»[5].

2. Ἄλλαξε τὸ ἐκκλησιαστικὸ μοντέλο. Ὑψηλότερη μορφὴ ἀντίστασης

Ἀπὸ τοὺς τίτλους τῶν τελευταίων δημοσιευμάτων προκύπτει ὅτι, ἐπειδὴ ἡ ψευδοσύνοδος τῆς Κρήτης νομιμοποίησε καὶ συνοδικὰ ἐπεκύρωσε τὴν παναίρεση τοῦ Οἰκουμενισμοῦ ὁλοφάνερα, «γυμνῇ τῇ κεφαλῆ», ὅπως ὁλοφάνερα φαίνεται ἀπὸ τὰ κείμενα ποὺ ἐνέκρινε, τὸ ἐκκλησιολογικὸ κλῖμα, τὸ ἐκκλησιολογικὸ πλαίσιο, ἡ ἐκκλησιαστικὴ ἀτμόσφαιρα ἄλλαξε δραματικά, καὶ ἔπρεπε γι᾽ αὐτὸ νὰ ἀντιδράσουμε. Ἡ ἐκκλησιολογία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, τῆς Μιᾶς, Ἁγίας Καθολικῆς καὶ Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας, ὑπέστη βαρύτατα πλήγματα σὲ δύο βασικὲς πλευρὲς τοῦ περὶ Ἐκκλησίας δόγματος. Ἐν πρώτοις στὸ ἂν ὑπάρχουν ἐκκλησιαστικὰ ὅρια, ἐκκλησιαστικὰ σύνορα ποὺ ὁρίζουν τὰ γνωρίσματα ποὺ πρέπει νὰ ἔχει κανείς, γιὰ νὰ εἶναι μέλος τῆς Ἐκκλησίας, γιὰ νὰ περιλαμβάνεται μέσα στὰ ὅρια τῆς Ἐκκλησίας, καὶ αὐτὰ εἶναι ἡ Ὀρθόδοξη Πίστη καὶ τὸ Ὀρθόδοξο Βάπτισμα. Μποροῦν ὅλοι, καὶ οἱ αἱρετικοί, νὰ ἀνήκουν στὴν Ἐκκλησία; Εἶναι ἔγκυρο τὸ Βάπτισμα τῶν αἱρετικῶν; Ὑπάρχει μία ἢ πολλὲς ἐκκλησίες διηρημένες, ποὺ πρέπει νὰ ἑνωθοῦν, γιὰ νὰ ἀποτελέσουν ὅλες μαζὶ τὴν Μία Ἐκκλησία; Εἶναι καὶ οἱ αἱρέσεις ἐκκλησίες; Καὶ τὸ δεύτερο εἶναι ἡ προσβολὴ τοῦ συνοδικοῦ συστήματος τῆς Ἐκκλησίας, τὸ ὁποῖο ἀπαιτεῖ οἱ ἀποφάσεις νὰ λαμβάνονται συνοδικὰ ἀπὸ τοὺς ἐπισκόπους, συμφωνούσης ὅλης τῆς Ἐκκλησίας, τοῦ πληρώματος τῆς Ἐκκλησίας, τὸ ὁποῖο τελικὰ εἶναι ὁ φύλακας τῆς Πίστεως καὶ τῆς Παραδόσεως τῆς Ἐκκλησίας κατὰ τὴν γνωστήν «Ἀπάντησιν τῶν Ὀρθοδόξων πατριαρχῶν τῆς Ἀνατολῆς πρὸς τὸν πάπαν Πῖον Θ´ (1848)»[6]. Τώρα ὅμως τὸ πλήρωμα περιφρονεῖται· ἂν κάποιοι ἀντιδράσουν, τιμωροῦνται, καὶ οἱ ἐπίσκοποι δὲν εἶναι πλέον ἴσοι μεταξύ των, δὲν ἀποφασίζουν συνοδικὰ καὶ ἰσότιμα, ἀλλὰ ἀκολουθοῦν δουλικὰ κάποιους "πρώτους", ἢ ἕναν "πρῶτον", κατὰ τὰ παπικὰ πρότυπα, τὸν οἰκουμενικὸ πατριάρχη τῆς Κωνσταντινούπολης ποὺ φιλοδοξεῖ νὰ γίνει ὁ πάπας τῆς Ἀνατολῆς.

Πολλοὶ δὲν ἀντιλαμβάνονται, εἴτε ἀπὸ ἄγνοια εἴτε ἀπὸ ἀδιαφορία, τὴν σοβαρότητα αὐτῶν τῶν ἐκκλησιολογικῶν ἐκτροπῶν σὲ βασικὰ δόγματα καὶ θεσμοὺς τῆς Ἐκκλησίας, ἢ ἀντιλαμβάνονται ἀλλὰ φοβοῦνται νὰ ἀντιδράσουν. Δὲν κατακρίνουμε κανέναν. Τὰ φροῦτα καὶ στὸ ἴδιο φυτό, στὸ ἴδιο δένδρο, δὲν ὡριμάζουν τὸν ἴδιο καιρό. Ὅσοι ἀγωνιούσαμε καὶ ἀνησυχούσαμε γιὰ τὴν κακὴ πορεία τῶν ἐκκλησιαστικῶν πραγμάτων, ποὺ διαρκῶς χειροτερεύει, ἀποφασίσαμε, μετὰ τὴν συνοδικὴ ἀναγνώριση στὴν Κρήτη τῶν αἱρέσεων ὡς ἐκκλησιῶν καὶ τὴν ὑποτίμηση τοῦ συνοδικοῦ συστήματος διοικήσεως τῆς Ἐκκλησίας ἀπὸ τούς "πρώτους" τῶν ἐκκλησιῶν καὶ τὸν "πρῶτο" τῆς Κωνσταντινύπολης, νὰ περάσουμε σὲ ὑψηλότερη μορφὴ ἀγῶνος καὶ ὁμολογίας. Καλὰ καὶ ἅγια εἶναι τὰ ἀντιοικουμενιστικὰ κηρύγματα καὶ κείμενα, καλὲς καὶ ἅγιες οἱ προσευχὲς καὶ οἱ ἀγρυπνίες γιὰ νὰ φωτίσει ὁ Θεὸς τοὺς ἐσκοτισμένους. Τὰ κάναμε καὶ ἐμεῖς ἐπὶ πολλὲς δεκαετίες, ἀλλὰ ἡ κατάσταση, ἀντὶ νὰ καλυτερεύει, γινόταν χειρότερη· ὁ Θεὸς ἀκούει τὶς προσευχές, ἀλλὰ ὅταν συνοδεύονται καὶ ἀπὸ ἔργα· θέλει καὶ τὸ ἕνα καὶ τὸ ἄλλο. Δὲν εἶπε ὁ ἴδιος «οὐ πᾶς ὁ λέγων μοι Κύριε Κύριε, εἰσελεύσεται εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν, ἀλλ᾽ ὁ ποιῶν τὸ θέλημα τοῦ Πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς»; Σὲ ὅσους περιορίζονται μόνον στὰ λόγια καὶ στὰ τυπικὰ χριστιανικὰ καθήκοντα θὰ πεῖ· «οὐδέποτε ἔγνων ὑμᾶς· ἀποχωρεῖτε ἀπ᾽ ἐμοῦ οἱ ἐργαζόμενοι τὴν ἀνομίαν». Γνωρίζει μόνον ὅσους ἀκούουν τοὺς λόγους Του καὶ ποιοῦν τὸ θέλημά Του;[7]

Δὲν ἦταν δύσκολο νὰ καταλάβουμε ποιὸ εἶναι τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, ὅταν εἰσῆλθε στὸ χῶρο τῆς Ἐκκλησίας ἡ ἑτεροδιδασκαλία, ἡ αἵρεση, ὅταν διδάσκεται ἄλλο εὐαγγέλιο, ὅταν στὴν θέση τοῦ Χριστοῦ ποὺ εἶναι ἡ κεφαλὴ τῆς Ἐκκλησίας, ὁ μοναδικὸς Πρῶτος, μπαίνουν ἄλλοι "πρῶτοι" καὶ ἄλλος «πρῶτος», ὅταν ἀντὶ τοῦ Χριστοῦ ἔχομε Ἀντίχριστο καὶ Ἀντιχρίστους. Ἀκολουθοῦμε τὸ παράδειγμα τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων καὶ τῶν Ἁγίων Πατέρων οἱ ὁποῖοι διέκοπταν τὴν κοινωνία μὲ τοὺς αἱρετικούς, μέχρι τοῦ σημείου οὔτε νὰ τοὺς χαιρετοῦν, οὔτε νὰ τοὺς καλημερίζουν. Αὐτὸ ἐπικαιροποίησε τὸν 9ο αἰώνα ὁ 15ος Κανὼν τῆς Πρωτοδευτέρας Συνόδου τοῦ Μ. Φωτίου (861), ποὺ μᾶς συνιστᾶ νὰ διακόπτουμε τὴν μνημόνευση τοῦ ὀνόματος τοῦ ἐπισκόπου, ὅταν κηρύσσει «γυμνῇ τῇ κεφαλῆ» αἵρεση, συμπληρώνοντας πὼς ὅσοι τὸ πράττουν εἶναι ἄξιοι ἐπαίνων, γιατὶ ὄχι μόνο δὲν διαπράττουν σχίσμα, ἀλλὰ προφυλάσουν τὴν Ἐκκλησία ἀπὸ τὰ σχίσματα[8]. Αὐτὸ ἐπράξαμε καὶ ἐμεῖς, ὅσοι Πατέρες ἐδῶ στὴν Θεσσαλονίκη, στὸν Λαγκαδᾶ, στὴν Φλώρινα στὸ Ἅγιον Ὄρος καὶ ἀλλοῦ στὴν Ἑλλάδα, ὅπως καὶ σὲ ἄλλες ὀρθόδοξες χῶρες, σταματήσαμε νὰ μνημονεύουμε στὶς ἀκολουθίες τὰ ὀνόματα τῶν οἰκείων ἐπισκόπων.

3. Κακὴ ἡ ὑπακοὴ στοὺς κακοὺς ἐπισκόπους

Πέρασαν ἤδη δύο χρόνια ἀπὸ τότε, ἀπὸ τὴν ἄνοιξη τοῦ 2017. Μᾶς ἔδιωξαν ἀπὸ τοὺς ναούς μας, μᾶς ξεσπίτωσαν καὶ μᾶς ξεβόλεψαν, γιατὶ δὲν κάναμε ὑπακοὴ στοὺς ἐπισκόπους, στοὺς αἱρετίζοντες ἐπισκόπους. Ἐμεῖς ἀπαντοῦμε ὅτι κάνουμε ὑπακοὴ στὸν Χριστό, στοὺς Ἀποστόλους καὶ στοὺς Πατέρες, στοὺς Ὀρθοδόξους ἐπισκόπους ποὺ δὲν προσβάλλουν τὰ δόγματα καὶ τοὺς θεσμοὺς τῆς Ἐκκλησίας, μνημονεύουμε «πάσης ἐπισκοπῆς Ὀρθοδόξων, τῶν ὀρθοτομούντων τὸν λόγον τῆς ἀληθείας», γιατὶ γνωρίζουμε ἀπὸ πάμπολλες γνῶμες Ἁγίων Πατέρων, ποὺ συγκεντρώσαμε σὲ βιβλίο ποὺ γράψαμε τὸ 2006, πρὶν ἀπὸ δεκετρία χρόνια, ὅτι ὑπάρχει «Κακὴ Ὑπακοὴ καὶ Ἁγία Ἀνυπακοή»[9]. Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος Θεολόγος συνιστᾶ ἕνα πρᾶγμα: Νὰ ἀποφεύγουμε τοὺς κακοὺς ἐπισκόπους· «ἓν ἐκτρέπου μοι, τοὺς κακοὺς ἐπισκόπους»[10]. Καυχᾶται, γιατὶ ἀγωνιζόμενος καὶ αὐτὸς γιὰ θέματα πίστεως, γιὰ τὶς ἀλήθειες τῆς πίστεως, βρέθηκε νὰ εἶναι ἀνάμεσα στοὺς συκοφαντουμένους καὶ διωκομένους, στούς «ἀπεχθανομένους». Δικαιολογεῖ τὴν καύχησή του λέγοντας ὅτι εἶναι καλύτερος ὁ πόλεμος ἀπὸ τὴν εἰρήνη ποὺ χωρίζει ἀπὸ τὸν Θεό· «Κρείττων γὰρ ἐπαινετὸς πόλεμος εἰρήνης χωριζούσης Θεοῦ»[11]. Ὁ ὁμόψυχος, ὁμόφρων καὶ πρωτοστάτης στοὺς ἀγῶνες γιὰ τὴν Πίστη, μεγάλος Καππαδόκης ἐπίσης Θεολόγος Μ. Βασίλειος στὴν γνωστὴ ἀπάντησή του στὸν Ἀρειανὸ αἱρετικὸ ἔπαρχο Μόδεστο, ποὺ ἀπόρησε, γιατὶ δὲν συνάντησε ἄλλο ἐπίσκοπο ποὺ νὰ τοῦ μίλησε μὲ τέτοια παρρησία, τοῦ ἀπάντησε ὅτι ἴσως δὲν συνάντησε ἀληθινὸ ἐπίσκοπο, διότι, ἂν συναντοῦσε, ἔπρεπε ἀγωνιζόμενος γιὰ τόσο ὑψηλὰ θέματα νὰ τοῦ ἀπαντήσει κατὰ τὸν ἴδιο τρόπο. Καὶ συμπλήρωσε ὅτι ὡς πρὸς ὅλα τὰ ἄλλα θέματα οἱ τῆς Ἐκκλησίας εἴμαστε ἐπιεικεῖς, εἰρηνικοὶ καὶ ταπεινοί· δὲν ὑψώνουμε φωνὴ ὄχι μόνο σὲ κρατικοὺς ἀξιωματούχους, ἀλλὰ καὶ στὸν πιὸ ἁπλὸ ἄνθρωπο. Ὅπου ὅμως κινδυνεύει ὁ Θεός, κινδυνεύει ἡ Ὀρθοδοξία, περιφρονοῦμε ὅλα τὰ ἄλλα, καὶ πρὸς τὸν Θεὸ μόνον βλέπουμε· «Οὗ δὲ Θεὸς τὸ κινδυνευόμενον καὶ προκείμενον τ᾽ ἄλλα περιφρονοῦντες πρὸς Αὐτὸν μόνον βλέπομεν»[12]. Καὶ ὁ ἄλλος τῆς Τριάδος τῶν Ἱεραρχῶν, ὁ μεγαλομάρτυς Ἅγιος Ἰωάννης Χρυσόστομος, ποὺ κατασυκοφαντήθηκε, καταδικάσθηκε, ἐξορίσθηκε ἀπὸ ἀναξίους συνεπισκόπους του καὶ πέθανε τελικῶς στὴν ἐξορία, γράφει πρὸς τὴν διακόνισα Ὀλυμπιάδα ὅτι δὲν φοβᾶται κανένα, ὅπως φοβᾶται τοὺς ἐπισκόπους, πλὴν ὀλίγων· «Οὐδένα γὰρ λοιπὸν δέδοικα ὡς τοὺς ἐπισκόπους, πλὴν ὀλίγων»[13]. Ὁ ἴδιος ἑρμηνεύοντας τὰ λόγια τοῦ Χριστοῦ «Μὴ νομίσητε ὅτι ἦλθον βαλεῖν εἰρήνην ἐπὶ τὴν γῆν· οὐκ ἦλθον βαλεῖν εἰρήνην, ἀλλὰ μάχαιραν»[14], λέγει ὅτι δὲν εἶναι πάντοτε καλὴ ἡ ὁμόνοια, γιατὶ καὶ οἱ ληστὲς ὁμονοοῦν. Ὁ Θεὸς θέλει τὴν εἰρήνη καὶ τὴν ὁμόνοια νὰ συνυπάρχουν μὲ τὴν εὐσέβεια· ὅταν δὲν ὑπάρχει ἡ εὐσέβεια, δικαιολογεῖται ὁ πόλεμος καὶ ἡ διάσταση· «Οὐ γὰρ πανταχοῦ ὁμόνοια καλόν, ἐπεὶ καὶ λησταὶ συμφωνοῦσιν...Αὐτὸς μὲν γὰρ ἐβούλετο πάντας ὁμονοεῖν εἰς τὸν τῆς εὐσεβείας λόγον· ἐπειδὴ δὲ ἐκεῖνοι διεστασίαζον, πόλεμος γίνεται»[15].

Καυχώμαστε λοιπὸν καὶ ἐμεῖς γιατὶ περάσαμε ἀπὸ τὰ λόγια στὰ ἔργα, γιατὶ διαπιστώσαμε ὅτι κινδυνεύει ἡ πίστη μας, ἡ Ἁγία Ὀρθοδοξία, «Θεὸς τὸ κινδυνευόμενον», γιατὶ διαχωρίσαμε τὴν θέση μας ἀπὸ τοὺς κακοὺς ἐπισκόπους καὶ δείξαμε μὲ τὴν διακοπὴ τῆς μνημόνευσής τους ὅτι δὲν ἔχουμε τὴν ἴδια πίστη μὲ αὐτούς, ὅτι ἡ ὁμόνοια καὶ ἡ εἰρήνη δὲν εἶναι πάντοτε καλό, ὅταν δὲν συνοδεύονται ἀπὸ τὴν εὐσέβεια καὶ τὴν ἀλήθεια, ὅτι στὶς περιπτώσεις αὐτὲς τῆς ἀσεβείας καὶ τῆς αἱρέσεως εἶναι προτιμότερος ὁ πόλεμος ἀπὸ τὴν εἰρήνη, ἀπὸ τὸ βόλεμα καὶ τὴν καλοπέραση, γιατὶ αὐτὰ μᾶς χωρίζουν ἀπὸ τὸν Θεό· «Κρείττων γὰρ πόλεμος εἰρήνης χωριζούσης Θεοῦ».

4. Παραμένουμε ἐντὸς τῆς Ἐκκλησίας. Ποιοὶ εἶναι ἐκτός. Τὸ παράδειγμα τοῦ Ἁγίου Μαξίμου καὶ τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ

Εὐχαριστοῦμε τοὺς ἀδελφοὺς κληρικοὺς ποὺ μνημονεύουν ἀκόμη τοὺς ἐπισκόπους τους, ἀλλὰ συμφωνοῦν μαζί μας, εἴμαστε ὅλοι μαζί, μνημονεύοντες καὶ μὴ μνημονεύοντες, μέσα στὰ ὅρια τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἀγωνιζόμαστε ἐναντίον τῶν αἱρέσεων, ἐναντίον τῆς παναιρέσεως τοῦ Οἰκουμενισμοῦ, καὶ παίρνουμε ἀποστάσεις ἀπὸ τοὺς κακοὺς ἐπισκόπους. Εὐχαριστοῦμε ὅλους ἐσᾶς, τὰ πνευματικά μας παιδιά, τοὺς μαθητάς μας καὶ ὅσους ἄλλους μᾶς ἀκολουθοῦν, γιατὶ ξεπεράσατε τὶς ἐπιφυλάξεις, τὶς συκοφαντίες, τὶς φοβίες πὼς δῆθεν, ἂν μᾶς ἀκολουθήσετε, θὰ βγῆτε ἐκτὸς Ἐκκλησίας, τὴν ἀπειλὴ πὼς θὰ εἴσθε ἀποσυνάγωγοι. Αὐτὸν τὸν φόβο δὲν εἶχαν καὶ οἱ γονεῖς τοῦ ἐκ γενετῆς τυφλοῦ τοῦ Εὐαγγελίου, οἱ ὁποῖοι ἀρνήθηκαν νὰ συμπαρασταθοῦν στὸν υἱό τους, ἀρνήθηκαν νὰ ὁμολογήσουν τὸ θαῦμα, γιατὶ εἶχαν ἀποφασίσει οἱ τότε ἀρχιερεῖς καὶ οἱ τότε νομικοὶ καὶ θεολόγοι, οἱ Γραμματεῖς καὶ οἱ Φαρισαῖοι, ὅτι «ἐὰν τις αὐτὸν ὁμολογήσῃ Χριστὸν ἀποσυνάγωγος γένηται»[16]; Διάδοχοι ἐκείνου τοῦ παρανόμου συνεδρίου εἶναι οἱ σημερινοὶ ἀρχιερεῖς καὶ θεολόγοι, ποὺ διέστρεψαν μὲ τὸν Οἰκουμενισμὸ τὸ Εὐαγγέλιο, τὴν Ὀρθοδοξία, καὶ ἔχουν ἀποφασίσει νὰ διώκουν, καὶ διώκουν, ὅσους ὁμολογοῦμε τὴν ἀληθινὴ Πίστη.

Δὲν φοβόμαστε ὅμως, γιατὶ ξέρομε ὅτι ὁ Χριστὸς δὲν ἐπήνεσε οὔτε πῆγε νὰ βρεῖ τοὺς ἀρχιερεῖς ποὺ ἀπειλοῦσαν μὲ τὸ "ἀποσυνάγωγοι", μὲ τὸ σημερινὸ "ἐκτὸς Ἐκκλησίας", οὔτε τοὺς γονεῖς τοῦ τυφλοῦ ποὺ φοβήθηκαν νὰ ὁμολογήσουν, ἀλλὰ πῆγε καὶ βρῆκε τὸν τυφλὸ ποὺ ἀνέβλεψε ὄχι μόνο σωματικά, ἀλλὰ καὶ πνευματικὰ μὲ τὸ θάρρος τῆς ὁμολογίας καὶ τῆς ἀλήθειας. Ὁ Χριστὸς καὶ ἡ Ἐκκλησία Του ὑπάρχουν ἐκεῖ ποὺ ὑπάρχει ἡ ἀλήθεια καὶ ὄχι ἐκεῖ ποὺ ὑπάρχει ἡ αἵρεση καὶ ἡ πλάνη· ὅσοι εἶναι μὲ τὴν ἀλήθεια εἶναι μέσα στὴν Ἐκκλησία, ὅσοι εἶναι μὲ τὴν αἵρεση εἶναι ἐκτὸς Ἐκκλησίας. Τὸ ἐκφράζει αὐτὸ ἄριστα ὁ Ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς ἀκολουθώντας τὴν προηγούμενη Πατερικὴ Παράδοση, ἰδιαίτερα τὸν Ἅγιο Μάξιμο, τὸν ἐπαξίως καὶ ἁρμοζόντως ὀνομασθέντα Ὁμολογητή. Ἀμφότεροι εἶχαν ἀποτειχισθῆ, εἶχαν διακόψει τὴν κοινωνία μὲ τοὺς αἱρετικοὺς ἐπισκόπους τῆς ἐποχῆς τους, ὁ Ἅγιος Μάξιμος μὲ τοὺς Μονοθελῆτες καὶ ὁ Ἅγιος Γρηγόριος μὲ τοὺς Βαρλααμίτες. Ὁ Μονοθελήτης Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως συμβουλεύει τὸν Ἅγιο Μάξιμο νὰ ἀκολουθήσει τὴν Ἐκκλησία, ἡ ὁποία τότε συνολικὰ μὲ τὰ πέντε πατριαρχεῖα Κωνσταντινουπόλεως, Ρώμης, Ἀντιοχείας, Ἀλεξανδρείας, Ἱεροσολύμων, εἶχε ταχθῆ ὑπὲρ τῆς αἱρέσεως τοῦ Μονοθελητισμοῦ. Τοῦ εἶπε ὅτι πρέπει νὰ ἑνωθεῖ μὲ τὴν Ἐκκλησία, νὰ εἶναι ἐντὸς τῆς Ἐκκλησίας, διαφορετικὰ ἀκολουθώντας τὸν δικό του ἐκτὸς Ἐκκλησίας ξένο δρόμο θὰ ὑποστεῖ τὶς συνέπειες. Χειρότερη ἡ κατάσταση ἀπὸ ὅτι στὸ Κολυμπάρι τῆς Κρήτης. Ὅλες οἱ τότε αὐτοκέφαλες ἐκκλησίες στὴν αἵρεση. Ὁλομόναχος ὁ Ἅγιος Μάξιμος στὴν Ἀποτείχιση. Τὶ τοὺς ἀπάντησε δίνοντας καὶ σὲ μᾶς παράδειγμα καὶ ἐπιχειρήματα; Ἡ Ἐκκλησία τοὺς εἶπε δὲν βρίσκεται ἐκεῖ ποὺ εἶναι ἡ αἵρεση, ἀλλὰ ἐκεῖ ποὺ ὑπάρχει ἡ ὀρθὴ καὶ σωτήριος ὁμολογία τῆς Πίστεως[17].

Ἑπτακόσια χρόνια ἀργότερα ὁ Ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς ἀναιρεῖ γράμμα τοῦ πατριάρχου Ἀντιοχείας Ἰγνατίου πρὸς τὸν γνωστὸ Βαρλααμίτη καὶ λατινόφρονα πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Ἰωάννη Καλέκα, μέσα στὸ ὁποῖο τοῦ ἔγραψε ὅτι, ἀφοῦ ἐστήριξε τὸν Βαρλαὰμ καὶ τὸν πατριάρχη καὶ κατέκρινε τὸν Ἅγιο Γρηγόριο, ἐπιστρέφει τώρα στὴν ἐκκλησία του, ποὺ τοῦ ἐχάρισε ὁ Χριστός· «ἀπέρχεται ἡ μετριότης ἡμῶν εἰς τὴν ἐκκλησίαν αὐτῆς, ἣν Χριστοῦ χάριτι γνησίως κεκλήρωται». Ὀργίζεται καὶ ἀγανακτεῖ ὁ Ἅγιος Γρηγόριος σχολιάζοντας καὶ λέγει: Ποιὸς κλῆρος, ποιὰ γνήσια σχέση πρὸς τὴν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ μπορεῖ νὰ ἔχει ἕνας συνήγορος τοῦ ψεύδους τῆς αἱρέσεως, πρὸς τὴν Ἐκκλησία, ἡ ὁποία κατὰ τὸν Ἀπόστολο Παῦλο εἶναι «στύλος καὶ ἑδραίωμα τῆς ἀληθείας»[18] καὶ ἡ ὁποία μὲ τὴν Χάρη τοῦ Χριστοῦ μένει διαρκῶς ἀσφαλὴς καὶ ἀκράδαντη, στηριγμένη παγίως πάνω σ᾽ αὐτὰ ποὺ στηρίζεται ἡ ἀλήθεια; Τὰ μέλη τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ εἶναι ταυτισμένα μὲ τὴν ἀλήθεια· ὅσοι δὲν εἶναι μὲ τὴν ἀλήθεια δὲν ἀνήκουν στὴν Ἐκκλησία· «Καὶ γὰρ οἱ τῆς τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας τῆς ἀληθείας εἰσί· καὶ οἱ μὴ τῆς ἀληθείας ὄντες οὐδὲ τῆς τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας εἰσί». Γι᾽ αὐτὸ καὶ αὐτοδιαψεύδονται, ὅταν ἀλληλοονομάζονται ποιμένες καὶ ἀρχιεποιμένες. Ὁ Χριστιανισμὸς δὲν χαρακτηρίζεται ἀπὸ τὰ πρόσωπα ἀλλὰ ἀπὸ τὴν ἀλήθεια καὶ τὴν ἀκρίβεια τῆς πίστεως[19]. Ἕνας ἀποτειχισμένος, διωκόμενος ἱερομόναχος, δὲν διστάζει νὰ θέσει ἐκτὸς ἐκκλησίας δύο πατριάρχες, τὸν Κωνσταντινουπόλεως Ἰωάννη Καλέκα καὶ τὸν Ἀντιοχείας Ἰγνάτιο, ποὺ ἐξετόξευαν ἐναντίον του τοῦ κόσμου τὶς κατηγορίες, ὅπως καὶ τώρα ἐκτοξεύουν ἐναντίον μας, καὶ νὰ τοὺς πεῖ ὅτι, ἐπειδὴ δὲν εἶστε μὲ τὴν ἀλήθεια, ἀλλὰ μὲ τὴν αἵρεση, εἶστε ἐκτὸς Ἐκκλησίας, ἐνῶ ἐμεῖς, ποὺ διώκετε, εἴμαστε μὲ τὴν ἀλήθεια, γι᾽ αὐτὸ καὶ εἴμαστε ἐντὸς τῆς Ἐκκλησίας.

5. Ἐκτὸς Ἐκκλησίας θὰ βρεθοῦν ὅσοι κοινωνήσουν μὲ τὸ Οὐκρανικὸ σχίσμα, ἀκολουθώντας τὸν πατριάρχη Βαρθολομαῖο

Λυπούμαστε εἰλικρινὰ ὄχι γιὰ τοὺς Οἰκουμενιστὲς ποὺ σκόπιμα μᾶς κατηγοροῦν καὶ μᾶς θεωροῦν ὡς σχισματικοὺς καὶ ἐκτὸς Ἐκκλησίας, φοβίζοντας τοὺς ἁπλοϊκοὺς πιστοὺς γιὰ νὰ μὴ μᾶς ἀκολουθήσουν. Αὐτοὶ καλὰ κάνουν τὴν δουλειά τους καὶ τὸ ἔργο ποὺ τοὺς ἀνετέθη, ὥστε νὰ ἐξαπλωθεῖ ἡ ἀρρώστια τοῦ Οἰκουμενισμοῦ μέσα στὴν Ἐκκλησία. Λυπούμαστε γιὰ πολλοὺς ἀντιοικουμενιστές, οἱ ὁποῖοι, ἀντὶ νὰ μᾶς ἐπαινοῦν καὶ νὰ μᾶς ἐνθαρρύνουν, ὅπως συνιστᾶ ὁ 15ος Κανὼν τῆς Πρωτοδευτέρας Συνόδου τοῦ Μ. Φωτίου, ἀφήνουν στοὺς ἁπλοϊκοὺς πιστοὺς τὴν ἐντύπωση ὅτι ἐμεῖς κάναμε λάθος ποὺ προχωρήσαμε στὴν Ἀποτείχιση, ἐνῶ αὐτοὶ ἔπραξαν σωστά, γιατὶ ἔμειναν μέσα στὴν Ἐκκλησία, ἑπομένως ἐμεῖς τῆς Ἀποτειχίσεως εἴμαστε ἐκτὸς ἐκκλησίας. Ἔγραψα σὲ ἄλλο μου κείμενο ὅτι τέτοια θεολογικὴ ἀμάθεια καὶ ἀσχετοσύνη δὲν τὴν περίμενα, ἐκτὸς ἂν καλύπτουν μὲ αὐτὰ τὴν δική τους ἀτολμία νὰ προχωρήσουν ἀπὸ τὰ λόγια στὰ ἔργα, στὶς πράξεις. Δὲν θὰ ἀναιρέσω ἐδῶ ἀδελφικὰ αὐτὴν τὴν ἀδικαιολόγητη θέση· ἀρκοῦν ὅσα εἶπα· περισσότερα θὰ βροῦν στὸ μικρὸ τευχίδιο ποὺ γι᾽ αὐτοὺς ἔγραψα καὶ ποὺ ἐμνημόνευσα προηγουμένως μὲ τίτλο «Δὲν εἶναι σχίσμα ἡ Ἀποτείχιση. Ὀφειλόμενες ἐξηγήσεις».

Ἐμεῖς διακηρύξαμε πολλάκις ὅτι δὲν πρόκειται νὰ προχωρήσουμε σὲ σχίσμα μνημονεύοντες ἄλλους σχισματικοὺς ἐπισκόπους. Καὶ ἐπειδὴ κακοήθεις καὶ ψευδολόγοι διέστρεψαν τὶς θέσεις μας καὶ διαδίδουν τοῦ κόσμου τὰ ψεύδη εἰς βάρος μας, λειτούργησαν οἱ πνευματικοὶ νόμοι καὶ φὲρουν τώρα πολλοὺς πρὸ τοῦ φοβεροῦ διλήμματος νὰ κοινωνήσουν μὲ ἕνα ἀληθινὸ σχίσμα, μὲ ἀληθινοὺς σχισματικούς, καταδικασμένους καὶ καθηρημένους συνοδικὰ ἢ νὰ διακόψουν τὴν κοινωνία καὶ τὴν μνημόνευση τῶν ἐπισκόπων ποὺ θὰ ἀναγνωρίσουν τοὺς σχισματικούς. Ἐννοοῦμε βέβαια τοὺς σχισματικοὺς τῆς Οὐκρανίας, στοὺς ὁποίους ὁ Οἰκουμενικὸς πατριάρχης Βαρθολομαῖος παρεχώρησε αὐτοκεφαλία, ἀφοῦ δῆθεν τοὺς ἀποκατέστησε στὴν κανονικότητα, χωρὶς νὰ ἔχει κανένα σχετικὸ δικαίωμα καὶ σχετικὴ ἁρμοδιότητα, ἐπεμβαίνοντας σὲ ξένη ἐκκλησιαστικὴ δικαιοδοσία καὶ καταπατώντας τὴν αὐτονομία καὶ τὴν πλήρη ἀνεξαρτησία αὐτοκεφάλων ἐκκλησιῶν, ἐπεβεβαιώνοντας ἔτσι τὴν νέα ἐκκλησιολογία τοῦ Φαναρίου ποὺ τοῦ δίνει δῆθεν τὸ δικαιώμα ὡς «πρώτου» νὰ ἐπεμβαίνει στὰ ἐσωτερικὰ τῶν ἄλλων ἐκκλησιῶν. Τώρα πλέον δὲν εἶναι εὔκολο νὰ βρεθοῦν δικαιολογίες, ὥστε νὰ συνεχισθεῖ ἡ μνημόνευση τῶν ἐπισκόπων ποὺ θὰ ἀναγνωρίσουν τοὺς σχισματικοὺς τῆς Οὐκρανίας. Ἤδη δύο ἐκκλησίες τῆς Ρωσίας καὶ τῆς Σερβίας διέκοψαν τὴν κοινωνία μὲ τὴν Κωνσταντινούπολη, μέχρι τώρα δὲ καμμία αὐτοκέφαλη Ἐκκλησία δὲν ἀναγνώρισε τὴν αὐτοκεφαλία τῶν σχισματικῶν τῆς Οὐκρανίας, ὅπως θὰ μᾶς πεῖ ὁ π. Φώτιος στὴν εἰσήγησή του. Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, μολονότι καὶ αὐτὴ δὲν ἀναγνώρισε τὴν νέα ψευδοαυτοκέφαλη ἐκκλησία, ἀναβάλλει τὴν λήψη ἀποφάσεων καὶ δέχεται πιέσεις, πολιτικὲς καὶ ἐκκλησιαστικές, ὥστε νὰ ἀρχίσει ἀπὸ αὐτὴν τὸ ξήλωμα, καὶ νὰ παρασυρθοῦν στὴν συνέχεια καὶ ἄλλες ἐκκλησίες, ὅπως θὰ μᾶς πεῖ ὁ π. Ἄγγελος.

Μᾶς ἐλύπησε ἡ παρέμβαση τοῦ μητροπολίτη Ναυπάκτου Ἱεροθέου, μὲ τὴν ὁποία ἐκτιμᾶ ὅτι πρέπει ἀναγκαστικὰ νὰ προχωρήσουμε στὴν ἀναγνώριση τῆς αὐτοκεφαλίας, παραγνωρίζοντας ὅλους τοὺς ἱστορικοὺς καὶ ἱεροκανονικοὺς λόγους, ποὺ προβάλλουν ὅλες σχεδὸν οἱ ἐκκλησίες, καὶ τοὺς ὁποίους ἀναδείξαμε καὶ ἐμεῖς μὲ εἰδικὲς μελέτες ποὺ ἔχουν ἐκδοθῆ σὲ βιβλία· τὸ δικό μας βιβλίο μὲ τίτλο «Τὸ Οὐκρανικὸ Αὐτοκέφαλο. Ἀντικανονικὴ καὶ διαιρετικὴ εἰσπήδηση τῆς Κωνσταντινούπολης»[20], καὶ πρόσφατα ἐκυκλοφορήθη τὸ βιβλίο τοῦ π. ᾽Αναστασίου Γκοτσοπούλου μὲ τίτλο: «Τὸ Οὐκρανικὸ Αὐτοκέφαλο. Συμβολὴ στὸν Διάλογο»[21]. Μικρὴ γεύση τῶν θέσεων τοῦ π. Ἀναστασίου θὰ πάρουμε ἀπὸ τὴν εἰσήγησή του. Στὴν ἀπροσδόκητη παρέμβαση τοῦ μητροπολίτη Ναυπάκτου ἀπαντήσαμε μὲ ἄρθρο μας στὸ Διαδίκτυο μὲ τίτλο: «Σὲ ἀδιέξοδο ὁ ἀρχιεπίσκοπος Ἱερώνυμος γιὰ τὸ Οὐκρανικό. Σπεύδει σὲ βοήθεια ὁ μητροπολίτης Ναυπάκτου», ἐνῶ μετὰ τὴν πρόσφατη ἐπίσκεψη τοῦ ἀρχιεπισκόπου Ἱερωνύμου στὴν Κωνσταντινούπολη γιὰ τὰ ὀνομαστήρια τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου (11 Ἰουνίου), ὅπου συναντήθηκε μὲ τὸν σχισματικὸ μητροπολίτη Κιέβου Ἐπιφάνιο, ἐξέφρασα τὶς ἀνησυχίες μου μὲ ἄρθρο ὑπὸ τὸν τίτλο «Ἡ ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας ἀπειλεῖται. Ἀδύναμος κρίκος ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος».

Στὴν Οὐκρανία ἐνεργώντας ὁ πατριάρχης Βαρθολομαῖος ἀντισυνοδικὰ ὡς «πρῶτος ἄνευ ἴσων» κατὰ τὴν καινοφανῆ ἐκκλησιολογία τοῦ Φαναρίου καὶ ἀγνοώντας τὴν κανονικὴ τοπικὴ αὐτόνομη ἐκκλησία, τὴν ὑπὸ τὸν μητροπολίτη ᾽Ονούφριο, καὶ τὴν Μητέρα Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας, στὴν δικαιοδοσία τῆς ὁποίας ὑπάγεται, ὄχι μονο δὲν ἀποκατέστησε τὴν ἑνότητα, ἀλλὰ διηύρυνε καὶ μεγάλωσε τὸ σχίσμα, μὲ διωγμοὺς καὶ μῖσος ἐναντίον τῶν μὴ σχισματικῶν Ὀρθοδόξων, ὅπως πληροφορούμαστε ἀπὸ τὴν εἰδησεογραφία καὶ ὅπως θὰ ἀκούσουμε καὶ ἀπὸ τὸν ἐξ Οὐκρανίας αὐτόπτη μάρτυρα ὁμιλητή μας. Τὸ σχίσμα μάλιστα δὲν παραμένει στὴν Οὐκρανία, ἀλλὰ ἐπεκτείνεται σὲ ὅλο τὸν ἐκκλησιαστικὸ χῶρο τῶν Ὀρθοδόξων. Ἐμεῖς προχωρήσαμε στὴν Ἀποτείχιση γιὰ θέματα πίστεως, γιὰ τὴν ἐκκλησιοποίηση τῶν αἱρέσεων στὴν ψευδοσύνοδο τῆς Κρήτης, τὴν συνοδικὴ ἔγκριση τῆς συμμετοχῆς μας στὸ λεγόμενο «Παγκόσμιο Συμβούλιο Ἐκκλησιῶν», δηλαδὴ αἱρέσεων, καὶ τὴν ἀποδοχὴ τῶν αἱρετιζόντων κειμένων τῶν Θεολογικῶν Διαλόγων. Τώρα οἱ Ἀποτειχίσεις καὶ ἡ διακοπὴ κοινωνίας μεταξὺ τοπικῶν ἐκκλησιῶν, γιὰ δικαιοδοσίες καὶ θρόνους, δικαιολογημένες ἀπὸ τὴν ἱεροκανονικὴ εὐταξία, θὰ προκαλέσουν εὐρύτατο σχίσμα, δυσθεράπευτο. Αὐτὸ δείχνει πὼς ἡ εὐαισθησία γιὰ θέματα πίστεως ἔχει ἐξασθενήσει στὸν ἐκκλησιαστικὸ χῶρο, λόγῳ τῶν συγκρητιστικῶν ἐπιδράσεων τοῦ Οἰκουμενισμοῦ τῆς δῆθεν Νέας Ἐποχῆς.

6. Αἵρεση καὶ σχίσμα καρποὶ τῆς νέας αἱρετικῆς ἐκκλησιολογίας τοῦ Φαναρίου. Οἱ δύο βασικὲς γραμμὲς τῆς νέας ἐκκλησιολογίας.

Αἵρεση καὶ σχίσμα, τὰ δύο χειρότερα δεινὰ γιὰ τὴν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλὰ κυρίως τὰ δύο χειρότερα ἐμπόδια γιὰ τὴν σωτηρία τῶν ἀνθρώπων, εἶναι ἤδη παρόντα στὴν ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας, καρποὶ καὶ γεννήματα τῆς νέας ἐκκλησιολογίας τοῦ Φαναρίου, ἡ ὁποία ἀναπτύχθηκε καὶ ἀναπτύσσεται συστηματικὰ ἀπὸ τὸν περασμένο αἰώνα, κυρίως ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ πατριάρχου Ἀθηναγόρα, ἐντονώτερα ὅμως καὶ προκλητικὰ τώρα ἀπὸ τὸν πατριάρχη Βαρθολομαῖο καὶ τοὺς λοιποὺς κληρικοὺς καὶ θεολόγους τῆς πατριαρχικῆς αὐλῆς. Ἔχουν γραφῆ πολλὰ καὶ ἀξιόλογα γιὰ τὴν νέα αὐτὴ ἐκκλησιολογία καὶ τὶς ἐπὶ μέρους πτυχές της, ποὺ ἦταν ἀδύνατο νὰ παρουσιασθοῦν σὲ μία εἰκοσάλεπτη εἰσήγηση. Θὰ ἐπιχειρήσουμε σὺν Θεῷ νὰ τὴν συνθέσουμε καὶ νὰ τὴν σχολιάσουμε στὸ μέλλον. Δύο πάντως εἶναι οἱ κατευθυντήριες γραμμές της, ὅπως ὑπαινιχθήσαμε ἐνωρίτερα. Ἡ πρώτη διαλύει τὴν Ἐκκλησία, τὴν Μία, Ἁγία, Καθολικὴ καὶ Ἀποστολικὴ Ἐκκλησία, ποὺ δὲν ὑπάρχει πλέον πουθενά. Ὁ Ἀθηναγόρας ἔλεγε ὅτι θὰ ἐπαινιδρύσουμε τὴν Ἐκκλησία. Ὑπάρχουν μόνο διηρημένα κομμάτια αὐτῆς τῆς Ἐκκλησίας ποὺ πρέπει νὰ ἑνωθοῦν, χωρὶς γιὰ τὴν ἕνωση αὐτὴ νὰ ἀπαιτεῖται ἑνότητα στὴν πίστη οὔτε ἑνιαῖο βάπτισμα. Καὶ οἱ αἱρετικοὶ εἶναι μέσα στὴν Ἐκκλησία, γι᾽ αὐτὸ καὶ ὀνομάσαμε στὸ Κολυμπάρι τὶς αἱρέσεις ἐκκλησίες· εἶναι ἡ περίφημη προτεσταντικὴ θεωρία τῶν κλάδων. Τὸ βάπτισμα τῶν αἱρετικῶν εἰσάγει στὸ χῶρο τῆς Ἐκκλησίας, χωρὶς νὰ ἔχει σημασία ἡ πίστη τοῦ βαπτίζοντος καὶ βαπτιζομένου, οὔτε ὁ τρόπος τελέσεως τοῦ βαπτίσματος. Γι᾽ αὐτὸ καὶ ἀπαγορεύεται ὁ ἀναβαπτισμὸς τῶν αἱρετικῶν. Εἶναι ἡ βαπτισματικὴ θεολογία τοῦ μητροπολίτη Περγάμου καὶ ἄλλων.

Ἡ δεύτερη καταστροφικὴ γραμμὴ τῆς νέας αἱρετικῆς ἐκκλησιολογίας διαλύει τὸ συνοδικὸ σύστημα διοικήσεως τῆς Ἐκκλησίας καὶ θεσμοθετεῖ καὶ γιὰ τὴν Ἀνατολὴ τὴν παγκόσμια δικαιοδοσία τοῦ «πρώτου», τοῦ πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως. Τὰ ἁπλά «πρεσβεῖα τιμῆς» τοῦ πρώτου μετατρέπονται σέ «πρωτεῖο ἐξουσίας καὶ δικαιοδοσίας». Ὁ Κωνσταντινουπόλεως δὲν εἶναι ὁ προκαθήμενος τῆς Ἐκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως, ἀλλὰ ὁ πατριάρχης ὅλων τῶν Ὀρθοδόξων. Δὲν εἶναι πλέον ὁ «πρῶτος μεταξὺ ἴσων» (primus inter pares), ἀλλὰ «πρῶτος ἄνευ ἴσων» (primus sine paribus), κατὰ τὴν γλοιώδη καὶ δουλοπρεπῆ ἐκκλησιολογία τοῦ μητροπολίτου Προύσσης Ἐλπιδοφόρου, ποὺ τὸν ἔστειλε τώρα ὡς ἀρχιεπίσκοπο στὴν Ἀμερικὴ γιὰ νὰ φωτίσει καὶ τοὺς ἐκεῖ. Καὶ τὸ χειρότερο ποὺ ἐξέπληξε ἀκόμη καὶ τοὺς παπικοὺς στὸν θεολογικὸ διάλογο μὲ τοὺς Ὀρθοδόξους, οἱ ὁποῖοι παπικοὶ στηρίζουν τὸ πρωτεῖο τοῦ πάπα στὸν ἀπόστολο Πέτρο, διάδοχο τοῦ ὁποίου θεωροῦν τὸν πάπα: Ὁ δικός μας «Ὀρθόδοξος» μητροπολίτης Περγάμου, ὁ μεγαλοφυὴς θεολόγος, ἀνέβασε τὸ πρωτεῖο πολὺ πιὸ ψηλά, τοῦ ἔδωσε βλάσφημη τριαδολογικὴ θεμελίωση καὶ ἐδίδαξε ὅτι, ὅπως στὴν Ἁγία Τριάδα ὑπάρχει πρῶτος, ὁ Πατήρ, ἔτσι καὶ στὴν Ἐκκλησία πρέπει νὰ ὑπάρχει πρῶτος. Ἡ μοναρχία τοῦ Πατρὸς στὴν Ἁγία Τριάδα, δικαιολογεῖ τὴν μοναρχία τοῦ πρώτου στὴν Ἐκκλησία, ὅπως θὰ μᾶς ἐξηγήσει ὁ π. Σεραφεὶμ στὴν εἰσήγησή του. Γι᾽ αὐτὸ ὁ μονάρχης «πρῶτος» τοῦ Φαναρίου δὲν ὑπολόγισε τοὺς ἀπόντες τέσσαρες πατριάρχες στήν «σύνοδο» τῆς Κρήτης, δὲν ἐκάλεσε ὅλους τοὺς ἴσους μὲ αὐτὸν ἐπισκόπους, ἀλλὰ ὅσους ἤθελε, δὲν ἔδωσε δικαίωμα ψήφου σὲ ὅσους παρέστησαν, καὶ ἀπείλησε καὶ ἀπειλεῖ ὅλους ἐμᾶς ποὺ ἀντιδροῦμε, εἰσπηδώντας σὲ κανονικὸ ἔδαφος αὐτοκεφάλων ἐκκλησιῶν. Γι᾽ αὐτὸ κάνει ὅ,τι θέλει στὸ Οὐκρανικὸ Αὐτοκέφαλο καὶ δὲν ὑπολογίζει κανέναν, ἔχοντας μάλιστα ἀντίθετες ὅλες τὶς τοπικὲς αὐτοκέφαλες ἐκκλησίες. Θὰ ἀντιληφθοῦν, ἔστω καὶ τώρα οἱ προκαθήμενοι ποὺ τοῦ ἐπέτρεψαν τό «πρωτεῖο» στὴν Κρήτη, ὅτι ὁ πρῶτος γίνεται ὁ πάπας τῆς Ἀνατολῆς, ὅτι ὁ μόνος πρῶτος δὲν θεωρεῖ ἴσους οὔτε καὶ τοὺς πρώτους.

Ἐπίλογος

Πέρυσι ἤμασταν πάλι ἐδῶ στὴν Θεσσαλονίκη σὲ παρόμοια ἐπιτυχημένη ἡμερίδα μὲ θέμα: «2 χρόνια μετὰ τὸ Κολυμπάρι. Αἵρεση-Καθαίρεση-Ὀρθόδοξη Ἀντίσταση». Ἐφέτος καὶ πάλι ἐδῶ μὲ τὴν ἴδια ἀποφασιστικότητα γιὰ Ὀρθόδοξη ἀντίσταση καὶ ὁμολογία, σὲ ἕνα κλῖμα ἐκκλησιολογικὰ πιὸ βεβαρυμμένο ἀπὸ τὴν ψευδοαυτοκεφαλία τῶν Οὐκρανῶν. Ἐλπίζουμε καὶ εἴμαστε βέβαιοι ὅτι ὁ Θεὸς δὲν θὰ ἐπιτρέψει στοὺς νέους ἐκκλησιολόγους τοῦ Φαναρίου νὰ διαλύσουν τὴν Μία, Ἁγία, Καθολικὴ καὶ Ἀποστολικὴ Ἐκκλησία μὲ τὶς βλάσφημες τριαδολογικὲς μοναρχίες καὶ θὰ μᾶς ἐνισχύσει νὰ κρατήσουμε τὶς ἀποστάσεις ἀπὸ τοὺς κακοὺς ἐπισκόπους. Τὸ Οὐκρανικὸ σχίσμα θὰ δοκιμάσει τὶς συνειδήσεις πολλῶν.

---

[1]. Ματθ. 12, 33: «Ἢ ποιήσατε τὸ δένδρον καλόν, καὶ τὸν καρπὸν αὐτοῦ καλόν, ἢ ποιήσατε τὸ δένδρον σαπρόν, καὶ τὸν καρπὸν αὐτοῦ σαπρὸν· ἐκ γὰρ τοῦ καρποῦ τὸ δένδρον γινώσκεται».

[2]. Ἐκδόσεις «Τὸ Παλίμψηστον», Θεσσαλονίκη 2016.

[3]. Ἐκδόσεις «Τὸ Παλίμψηστον», Θεσσαλονίκη 2017.

[4]. Ἐκδόσεις «Τὸ Παλίμψηστον», Θεσσαλονίκη 2017.

[5]. Ἐκδόσεις «Τὸ Παλίμψηστον», Θεσσαλονίκη 2017.

[6]. Βλ. τὸ κείμενο εἰς Ιωαννου Καρμιρη, Τὰ Δογματικὰ καὶ Συμβολικὰ Μνημεῖα τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας, τόμ. ΙΙ, Akademische Druck-u. Verlagsanstalt, Graz-Austria 1968², σελ. 920: «Ἔπειτα παρ᾽ ἡμῖν οὔτε Πατριάρχαι οὔτε Σύνοδοι ἐδυνήθησάν ποτε εἰσαγαγεῖν νέα, διότι ὁ ὑπερασπιστὴς τῆς θρησκείας ἐστὶν αὐτὸ τὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας, ἤτοι αὐτὸς ὁ λαός, ὅστις ἐθέλει τὸ θρήσκευμα αὐτοῦ αἰωνίως ἀμετάβλητον καὶ ὁμοειδὲς τῷ τῶν Πατέρων αὐτοῦ».

[7]. Ματθ. 7, 21-24.

[8]. «Οἱ γὰρ δι᾽ αἵρεσίν τινα παρὰ τῶν ἁγίων Συνόδων, ἢ Πατέρων, κατεγνωσμένην, τῆς πρὸς τὸν πρόεδρον κοινωνίας ἑαυτοὺς διαστέλλοντες, ἐκείνου δηλονότι τὴν αἵρεσιν δημοσίᾳ κηρύττοντος, καὶ γυμνῇ τῇ κεφαλῇ ἐπ᾽ Ἐκκλησίας διδάσκοντος, οἱ τοιοῦτοι οὐ μόνον τῇ κανονικῇ ἐπιτιμήσει οὐχ ὑπόκεινται πρὸ συνοδικῆς διαγνώσεως ἑαυτοὺς τῆς πρὸς τὸν καλούμενον Ἐπίσκοπον κοινωνίας ἀποτειχίζοντες, ἀλλὰ καὶ τῆς πρεπούσης τιμῆς τοῖς ὀρθοδόξοις ἀξιωθήσονται. Οὐ γὰρ Ἐπισκόπων, ἀλλὰ ψευδεπισκόπων καὶ ψευδοδιδασκάλων κατέγνωσαν, καὶ οὐ σχίσματι τὴν ἕνωσιν τῆς Ἐκκλησίας κατέτεμον, ἀλλὰ σχισμάτων καὶ μερισμῶν τὴν Ἐκκλησίαν ἐσπούδασαν ῥύσασθαι».

[9]. Πρωτοπρεσβυτέρου Θεοδωρου Ζηση, Κακὴ Ὑπακοὴ καὶ Ἁγία Ἀνυπακοή, Θεσσαλονίκη 2006.

[10]. Ἔπη εἰς ἑαυτόν, Ποίημα ιβ´, Εἰς ἑαυτὸν καὶ περὶ ἐπισκόπων, ΕΠΕ 10, 174.

[11]. Ἀπολογητικὸς τῆς εἰς Πόντον φυγῆς 82, ΕΠΕ 1, 176.

[12]. Γρηγοριου Θεολογου, Ἐπιτάφιος εἰς Μ. Βασίλειον 48-50, ΕΠΕ 6, 208-210.

[13]. Ἐπιστολὴ 14, 4, PG 52, 617.

[14]. Ματθ. 10, 34.

[15]. Εἰς Ματθ. Ὁμ. 35, 1, PG 57, 405.

[16]. Ἰω. 9, 22: «Ταῦτα εἶπον οἱ γονεῖς αὐτοῦ, ὅτι ἐφοβοῦντο τοὺς Ἰουδαίους· ἤδη γὰρ συνετέθειντο οἱ Ἰουδαῖοι ἵνα, ἐάν τις αὐτὸν ὁμολογήσῃ Χριστόν, ἀποσυνάγωγος γένηται».

[17]. Πρὸς Ἀναστάσιον μονάζοντα, PG 90, 132 A: «Χθὲς ὀκτωκαιδεκάτῃ τοῦ μηνός, ἥτις ἦν ἡ Ἁγία Πεντηκοστή, ὁ πατριάρχης ἐδήλωσέ μοι λέγων: Ποίας Ἐκκλησίας εἶ; Βυζαντίου; Ρώμης; Ἀντιοχείας; Ἀλεξανδρείας; Ἱεροσολύμων; Ἰδοὺ πᾶσαι μετὰ τῶν ὑπ᾽ αὐτὰς ἐπαρχιῶν ἡνώθησαν. Εἰ τοίνυν εἶ τῆς καθολικῆς Ἐκκλησίας, ἑνώθητι, μήπως ξένην ὁδὸν τῷ βίῳ καινοτομῶν πάθῃς ὅπερ οὐ προσδοκᾷς. Πρὸς οὓς εἶπον: Καθολικὴν Ἐκκλησίαν τὴν ὀρθὴν καὶ σωτήριον τῆς εἰς αὐτὸν πίστεως ὁμολογίαν, Πέτρον μακαρίσας ἐφ᾽ οἷς αὐτὸν καλῶς ὡμολόγησεν, ὁ τῶν ὅλων εἶναι Θεὸς ἀπεφήνατο. Πλὴν μάθω τὴν ὁμολογίαν, ἐφ᾽ ἣν πασῶν τῶν Ἐκκλησιῶν γέγονεν ἡ ἕνωσις· καὶ τοῦ γενομένου καλῶς οὐκ ἀλλοτριοῦμαι».

[18]. Α´ Τιμ. 3, 15.

[19]. Ἀναίρεσις γράμματος Ἰγνατίου Ἀντιοχείας 3, ΕΠΕ 3, 608: «Καὶ γὰρ οἱ τῆς Χριστοῦ Ἐκκλησίας τῆς ἀληθείας εἰσί· καὶ οἱ μὴ τῆς ἀληθείας ὄντες, οὐδὲ τῆς τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας εἰσί, καὶ τοσοῦτο μᾶλλον, ὅσον ἂν καὶ σφῶν αὐτῶν καταψεύσοιντο, ποιμένας καὶ Ἀρχιποίμενας ἱεροὺς ἑαυτοὺς καλοῦντες καὶ ὑπ᾽ ἀλλήλων καλούμενοι· μηδὲ γὰρ προσώποις τὸν Χριστιανισμόν, ἀλλ᾽ ἀληθείᾳ καὶ ἀκριβείᾳ πίστεως χαρακτηρίζεσθαι μεμυήμεθα».

[20]. Ἐκδόσεις «Τὸ Παλίμψηστον», Θεσσαλονίκη 2018.

[21]. Ἐκδόσεις «Τὸ Παλίμψηστον», Θεσσαλονίκη 2019.

http://aktines.blogspot.com

ΟΣΙΟΣ ΠΑΪΣΙΟΣ: ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΜΠΟΡΑ ΤΗΝ ΔΑΙΜΟΝΙΚΗ, ΘΑ 'ΡΘΕΙ Η ΛΙΑΚΑΔΑ Η ΘΕΪΚΗ!

Όσιος Παΐσιος ο Αγιορείτης: Μετά την μπόρα την δαιμονική, θα ‘ρθει η λιακάδα η Θεϊκή!

ΑΓΙΟΣ ΠΑΪΣΙΟΣ: ΤΙ ΤΟΝ ΚΡΑΤΑΣ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΣΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΣΟΥ;

Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης: Τί τόν κρατάς τόν εαυτό σου γιά τόν εαυτό σου;

Ναί, βρε παιδί, πέταξε τόν εαυτό σου. Άν πετάξης τον εαυτό σου, μετά θά πετάς. Τί τόν κρατάς τόν εαυτό σου γιά τόν εαυτό σου; Τό κομμάτι της αγάπης πού κρατάς γιά τόν εαυτό σου, τό αφαιρείς από τήν ολοκληρωτική αγάπη πού πρέπει νά έχης γιά τούς άλλους.
Όσο μπορείς, νά βγάζης τόν εαυτό σου έξω άπό τίς ενέργειές σου και νά βάζης μέσα σου τούς άλλους. Προσπάθησε αυτό πού θέλεις γιά τόν εαυτό σου νά τό δίνης στους άλλους. Νά δίνης -νά δίνης, χωρίς νά ύπολογίζης τόν εαυτό σου. Όσο θά δίνης, τόσο θά παίρνης, γιατί ό Θεός θά σου δίνη άφθονη τήν Χάρη Του και τήν αγάπη Του• θά σέ άγαπάη πολύ, καθώς κι εσύ πολύ θά Τόν αγαπάς, γιατί θά πάψης νά αγαπάς τόν εαυτό σου, ό όποιος σου ζητάει νά τρέφεσαι άπό τόν εγωισμό και τήν υπερηφάνεια, και όχι άπό τήν Χάρη του Θεοΰ πού δίνει όλες τίς βιταμίνες στήν ψυχή και τήν θεία αλλοίωση στήν σάρκα, και κάνει τόν άνθρωπο νά άκτινοβολή. Θά εύχωμαι πολύ γρήγορα νά τά νιώσης όλα αυτά, γιά νά απαλλαγής άπό τό βάσανο της φιλαυτίας.

ΟΣΙΟΣ ΠΑΪΣΙΟΣ: Η ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ ΚΟΒΕΙ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΟΛΟΥ!

Όσιος Παΐσιος ο Αγιορείτης: Η εξομολόγηση κόβει το δικαίωμα του διαβόλου.

Η μετάνοια, η εξομολόγηση κόβει το δικαίωμα του διαβόλου. Πριν λίγο καιρό , ήρθε στο Αγιον Όρος ένας μάγος και έφραξε με πασσαλάκια και δίχτυα όλο τον δρόμο, εκεί σε μία περιοχή κοντά στο Καλύβι. Αν περνούσε από 'κει μέσα ένας ανεξομολόγητος, θα πάθαινε κακό. Δεν θα ήξερε από που του ήρθε. Μόλις τα είδα, κάνω τον σταυρό μου και περνώ από μέσα, το διέλυσα. Μετά ο μάγος ήρθε στο Καλύβι, μου είπε όλα τα σχέδιά του και έκαψε τα βιβλία του. σε έναν που είναι πιστός, εκκλησιάζεται, εξομολογείται, κοινωνάει, ο διάβολος δεν έχει καμμιά δύναμη, καμμιά εξουσία. Κάνει μόνο λίγο «κάφ-καφ» σαν ένα σκυλί που δεν έχει δόντια. Σε έναν όμως που δεν είναι πιστός και του δίνει δικαιώματα, έχει μεγάλη εξουσία. Μπορεί να τον λιντσάρη, έχει δόντια και τον ξεσκίζει. Ανάλογα με τα δικαιώματα που δίνει μία ψυχή, είναι και η εξουσία του επάνω της.

Ακόμη και όταν πεθάνη κανείς και είναι τακτοποιημένος, την ώρα που η ψυχή του ανεβαίνει στον Ουρανό, είναι σαν να τρέχη ένα τραίνο και άλλα σκυλιά τρέχουν από πίσω γαυγίζοντας «κάφ-κάφ...», κόβει και κανένα σκυλί το τραίνο. Αλλά, αν δεν είναι τακτοποιημένος, είναι σαν να βρίσκεται σε τραίνο που δεν μπορεί να τρέξη με ταχύτητα, γιατί είναι χαλασμένες οι ρόδες,κ οι πόρτες ανοικτές και μπαίνουν τα σκυλιά μέσα και δαγκάνουν και κανέναν.

Όταν ο διάβολος έχη αποκτήσει μεγάλα δικαιώματα στον άνθρωπο και τον έχη κυριεύσει, τότε πρέπει να βρεθή η αιτία, για να κοπούν τα δικαιώματα. Αλλιώς, όση προσευχή και να κάνουν οι άλλοι, αυτός δεν φεύγει. Σακατεύει τον άνθρωπο. Οι ιερείς δωσ' τού-δωσ' του εξορκισμούς, και τελικά τα πληρώνει ο άνθρωπος, γιατί βασανίζεται ακόμη περισσότερο από τον διάβολο. Πρέπει να μετανοήση ο άνθρωπος, να εξομολογηθή, να κοπούν τα διακαιώματα που έχει δώσει, και μετά θα φύγη ο διάβολος, αλλιώς θα ταλαιπωρήται. Μία μέρα, δύο μέρες, εβδομάδες, μήνες, χρόνια, διάβασε-διάβασε εξορκισμούς, αφού ο διάβολος έχει δικαιώματα, δεν φεύγει.

ΟΣΙΟΣ ΝΕΙΛΟΣ Ο ΑΣΚΗΤΗΣ: Η ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΕΙΝΑΙ ΒΛΑΣΤΗΜΑ ΠΡΑΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΑΟΡΓΗΣΙΑΣ!

Ἂγιος Νεῖλος ο ἀσκητὴς: Η προσευχή είναι βλάστημα πραότητας και αοργησίας. Η προσευχή απομακρύνει την λύπη και τη κακοκεφιά.

ΑΓΙΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ: ΝΑ ΕΙΜΑΣΤΕ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑΠΕΙΝΟΙ!

Άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης: Να είμαστε ταπεινοί, αλλά να μην ταπεινολογούμε. Η ταπεινολογία είναι παγίδα του διαβόλου, που φέρνει την απελπισία και την αδράνεια, ενώ η αληθινή ταπείνωση φέρνει την ελπίδα και την εργασία των εντολών του Χριστού.

ΑΓΙΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ: ΘΑ ΕΡΘΕΙ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΧΡΟΝΙΑ ΕΝΑ ΠΑΛΙΚΑΡΙ ΠΟΥ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΠΑΡΑ ΠΟΛΥ ΠΙΣΤΟ ΣΤΟ ΘΕΟ!

Άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης: Θα έρθει μετά από χρόνια ένα παλικάρι που θα είναι πάρα πολύ πιστό στον Θεό και θα μας κυβερνήσει. Θα έρθει ένα παλικάρι και θα φέρει όλη τη νεολαία κοντά στον Χριστό.

ΟΣΙΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ: ΟΠΟΙΟΣ ΑΓΑΠΑΕΙ ΠΑΡΑ ΠΟΛΥ, ΔΙΝΕΙ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΤΟΥ!

Όσιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης: «Όποιος αγαπάει λίγο, δίνει λίγο· όποιος αγαπάει περισσότερο δίνει περισσότερο κι όποιος αγαπάει πάρα πολύ τί έχει αντάξιο να δώσει: Δίνει τόν εαυτό του…»

ΑΓΙΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ: ΟΤΑΝ ΕΧΕΤΕ ΚΑΠΟΙΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ!

Άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης: Όταν έχετε κάποιο πρόβλημα εσείς ή κάποιος άλλος, να ζητάτε κι από άλλους προσευχές και να παρακαλούμε όλοι τον Θεό με πίστη και αγάπη. Να είστε σίγουροι ότι ο Θεός ευαρεστείται σ’ αυτές τις προσευχές και επεμβαίνει κάνοντας θαύματα.

ΑΓΙΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ: ΑΦΗΣΕ ΤΑ ΣΤΟΝ ΘΕΟ ΚΑΙ Ο ΘΕΟΣ ΞΕΡΕΙ ΤΗ ΔΟΥΛΕΙΑ ΤΟΥ!

Άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης: Άφησέ τα στον Θεό και ο Θεός ξέρει τη δουλειά Του!

Να μην προσεύχεσαι με υστεροβουλία λέγοντας: «Θεέ μου συγχώρησε τις αμαρτίες μου» και το μυαλό σου να είναι προσκολλημένο στη σωματική σου ασθένεια. Μια τέτοια προσευχή δεν θα έχει αποτέλεσμα. Όταν προσεύχεσαι να ξεχνάς την σωματική σου αρρώστια και να την αποδέχεσαι σαν κανόνα για την άφεση των αμαρτιών σου. Για τα παραπέρα μην ανησυχείς, άφησέ τα στον Θεό και ο Θεός ξέρει τη δουλειά Του…

ΑΓΙΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ: ΑΝ ΕΡΘΕΙ Η ΧΑΡΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ, ΟΛΟΙ ΚΑΙ ΟΛΑ ΑΛΛΑΖΟΥΝ!

Άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης: Αν έρθει η χάρη του Θεού, όλοι και όλα αλλάζουν, έλα όμως που για να έρθει, χρειάζεται πρώτα να ταπεινωθούμε!

ΑΓΙΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ: ΝΑ ΖΟΥΜΕ ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ!

Άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης: Να ζούμε τα μυστήρια, ιδιαίτερα το μυστήριο της Θείας Κοινωνίας. Σ’ αυτά βρίσκεται η Ορθοδοξία. Προσφέρεται ο Χριστός στην Εκκλησία με τα μυστήρια και κυρίως με την Θεία Κοινωνία.

ΑΓΙΟΣ ΠΑΪΣΙΟΣ: ΠΡΕΠΕΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΝΑ ΓΝΩΡΙΣΗ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΤΟΥ ΟΠΩΣ ΕΙΝΑΙ!

Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης: Πρέπει ο άνθρωπος να γνωρίση τον εαυτό του όπως είναι, και όχι όπως τον παρουσιάζει ο εχθρός διάβολος, διότι αυτός ενδιαφέρεται για το κακό μας. Ποτέ να ‐ μην απελπίζεται, αρκεί να μετανοή, γιατί και οι αμαρτίες του είναι λιγώτερες από του διαβόλου και ελαφρυντικά έχει, επειδή πλάσθηκε από χώμα και από απροσεξία γλίστρησε και λασπώθηκε.Για να γίνη σωστός αγώνας, πρέπει να γυρίζουμε την ρόδα αντίθετα από εκεί που την γυρίζει ο διάβολος. Αν μας λέη ότι είμαστε κάτι, να καλλιεργούμε την αυτομεμψία. Αν μας λέη ότι δεν είμαστε τίποτε, να λέμε: «Ο Θεός θα με ελεήση». Έτσι απλά αν κινήται ο άνθρωπος, με εμπιστοσύνη και ελπίδα στον Θεό, μπαίνει στην ζωή του η μετάνοια, η ταπείνωση, και ανεβαίνει σε πνευματικά ύψη.

ΑΓΙΟΣ ΠΑΪΣΙΟΣ: ΠΟΛΛΟΙ ΒΛΕΠΟΥΝ ΣΕ ΤΙ ΤΟΥΣ ΔΥΣΚΟΛΕΥΟΥΝ ΟΙ ΑΛΛΟΙ ΚΑΙ ΟΧΙ ΣΕ ΤΙ ΔΥΣΚΟΛΕΥΟΥΝ ΕΚΕΙΝΟΙ ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ!

Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης: Πολλοί βλέπουν σε τι τους δυσκολεύουν οι άλλοι και όχι σε τι δυσκολεύουν εκείνοι τους άλλους. Απαιτήσεις έχουν μόνο από τους άλλους, όχι από τον εαυτό τους.