Η ΤΗΛΕΘΕΑΣΗ ΤΗΣ ΑΓΙΟΤΗΤΑΣ

Η τηλεθέαση της Αγιότητας
Απόστολος Νικολαΐδης, Ομ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, Πρόεδρος Ινστιτούτου «Άγιος Μάξιμος ο Γραικός»

Πολλοί, και εξ ημών, διερωτώνται εύλογα, πώς γίνεται σε μια εποχή αυξημένης αποϊεροποίησης, κατεστημένης εκκοσμίκευσης, κορύφωσης της παραδοσιακής αντιθρησκευτικότητας, δαιμονοποίησης και γελοιοποίησης των παραδοσιακών αξιών, κακοποίησης της αισθητικής, αποθέωσης του ευδαιμονισμού, επιβολής νέων μορφών ηθικότητας, ειδωλοποίησης της τεχνολογίας, μεταλλαγής της κανονικότητας και βιασμού της φυσικότητας, η τηλεοπτική προβολή της ζωής ενός αγίου, και συγκεκριμένα του οσίου Παϊσίου του Αγιορείτου, να διασφαλίζει τόσο μεγάλη αποδοχή και να αφήνει τόσο συγκλονιστικά αποτυπώματα στις ψυχές των νεοελλήνων, ανεξάρτητα από ηλικίες, επαγγέλματα, τάξεις, μορφωτικό επίπεδο, ακόμη και από το βαθμό ατομικής και θεσμικής θρησκευτικότητας. Το ίδιο συνέβη και με προηγούμενη τηλεοπτική παραγωγή με κέντρο αναφοράς τον άγιο Νεκτάριο.

Αυτό το πρωτοφανές για τα τηλεοπτικά πράγματα στη χώρα μας φαινόμενο εμφανίζεται με μια τέτοια δυναμική ώστε να εκπλήσσει και να δυσκολεύει όσους θα ήθελαν είτε να συνεχίσουν είτε να ξεκινήσουν μια συκοφαντική, εμπαικτική, μηδενιστική και απαξιωτική κριτική με σκοπό να πλήξουν πρώτα την όλη προσπάθεια του Ινστιτούτου και της Μονής Βατοπαιδίου, και ύστερα το βαθύ θρησκευτικό συναίσθημα του λαού, αφού πρώτα θα έχουν μετέλθει πλήθος αθεϊστικών εργαλείων για να μεταλλάξουν ή και να ξεριζώσουν την εκκλησιαστική συνείδηση και προσήλωση των Ελλήνων στις καθαρές και αυθεντικές ρίζες του Γένους. Αντ’ αυτού για μια ακόμη φορά, και μάλιστα εν μέσω πολλαπλών κρίσεων, έρχεται στην επιφάνεια αυτό που λόγω της περιρρέουσας ατμόσφαιρας ναι μεν δεν κραυγάζει παραμένει όμως βαθιά αποτυπωμένο στο μεδούλι της χριστιανικής συνείδησης.

Πού οφείλονται λοιπόν όχι μόνο αυτή η εκπληκτική αποδοχή της σειράς αλλά και η δυναμική ανταπόκριση του λαού στα μηνύματα που εκπέμπει η σειρά «Άγιος Παΐσιος από τα Φάρασα στον Ουρανό»;

Κατά την γνώμη μου οφείλεται σε δύο παράγοντες: Πρωτίστως στο φως που εκπέμπουν το πρόσωπο και η ζωή του αγίου Παϊσίου, όπως αυτά προβάλλονται από εξαίρετους ερμηνευτές, που όπως ομολογούν σχεδόν ταυτίστηκαν με τους ρόλους, και δευτερευόντως στην ασυνείδητη μεν αλλά αδήριτη ανάγκη υπέρβασης της πνευματικής πτώχευσης που έντεχνα σχεδιάζεται και καλλιεργείται σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο από όλους σχεδόν τους θεσμούς.

Ο αγιολογικός τύπος του οσίου Παϊσίου διαφοροποιείται από άλλα αγιολογικά πρότυπα, επειδή έχει χαρακτηριστικά που εκτός των άλλων τον καθιστούν λίαν προσιτό και αγαπητό στο λαό:

-Δεν είναι άγιος επειδή είχε απαλλαγεί από την αμαρτία αλλά εξαιτίας της παρουσίας της θείας Χάριτος. Δεν αισθάνεται ούτε και συμπεριφέρεται ως αναμάρτητος αλλά ως ο χειρότερος όλων.

-Τίποτε από όσα ενάρετα και θαυμαστά έκανε δεν τα απέδιδε στην αξιοσύνη του αλλά στη Χάρη του Θεού και τη βοήθεια της Παναγίας που τόσο αγαπούσε. Είχε δε έναν ιδιαίτερο, και μάλιστα χαριτωμένο, τρόπο να τα κρύβει. Έκανε ό,τι μπορούσε για να διαψεύδει την δοξαστική κοινή γνώμη και να ακυρώνει όσο μπορούσε κάθε προσπάθεια αυτοδιαφήμισης. Ο ίδιος μάλιστα έλεγε ότι ένας άγιος θα ήταν ανόητος αν φανέρωνε στους άλλους όσα ζει ο ίδιος εν τω κρυπτώ .

-Σκεφτόταν και φερόταν κόντρα στον καθωσπρεσπισμό, στην τρέχουσα λογική, αυτή που αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση του οικείου συμφέροντος, και ακολουθούσε μια υπέρλογη και για τον κόσμο παράλογη λογική. Ό,τι ήταν και ό,τι είχε ήταν για τους άλλους και όχι για τον ίδιο.

-Δεν επένδυε σε κάποια επίκτητη κοσμική σοφία, όπως κάνουν συνήθως οι θεσμικοί εκπρόσωποι της Εκκλησίας, αλλά στην βιωματική θεολογία, καρπό της στενής κοινωνίας του με το άγιο Πνεύμα, συνδυασμένη με την απόλυτη ταπείνωση, την επίπονη άσκηση και την θαυμαστή άρνηση του ιδίου θελήματος. Έτσι ήταν σε θέση με τον απλό, περιεκτικό, παραδειγματικό και σοφό κατά πάντα λόγο να ξεκλειδώνει καρδιές, να κατοικεί σ’ αυτές, να φωτίζει το νου, να δίνει ευπρόσδεκτες απαντήσεις σε υπαρξιακά προβλήματα των ανθρώπων, να προβληματίζει όσους δυσκολεύονταν λόγω συνθηκών να ακολουθήσουν τις συμβουλές του. Και μόνο η παρουσία του, η όψη του προσώπου, το καταδεκτικό βλέμμα του, το έξυπνο χιούμορ, ο τόνος της φωνής, ο απλός και κατανοητός λόγος του μετέδιδαν από μόνα τους τα αναγκαία σωστικά μηνύματα.

-Πάντα ήταν έτοιμος να μιμηθεί τον Ιώβ στο να αποδέχεται ως θείες δωρεές όχι μόνο τις ευεργεσίες αλλά και τις δοκιμασίες. Εντυπωσιάζει δε η ετοιμότητά του να φορτώνεται εκείνος τα ασθενήματα και τις ασθένειες των άλλων αρκεί να απαλλάσσονταν εκείνοι από αυτά.

-Είχε και τα τρία χαρακτηριστικά γνωρίσματα ενός αγίου, όπως τα όρισε ο ίδιος, όχι βέβαια για τον εαυτό του αλλά για τους αγίους που συναναστρεφόταν: την αγάπη, την ταπείνωση, την απλότητα και την διάκριση .

-Ακολουθούσε ακόμη την πάγια τακτική των αγίων: Σμίκρυνε ή δικαιολογούσε τα λάθη των άλλων ενώ μεγιστοποιούσε τα δικά του, σκεπτόμενος ότι, αν ήταν στη θέση των άλλων θα έκανε πολύ χειρότερα .

-Εντυπωσιάζει ο τρόπος που αντιμετώπιζε τις αδικίες, τις προσβολές, τις κατηγορίες και τις ταπεινώσεις, επιστρατεύοντας την προσευχή, την υπομονή, την υπακοή, την συγχώρεση και την αγάπη, σεβόμενος δε απολύτως τις θεσμικές εξουσίες παρά την απόρριψη και την περιφρόνηση που εισέπραττε από κάποιους φορείς τους. Ταυτόχρονα δίδασκε τον αποτελεσματικό τρόπο αντιμετώπισης των πειρασμών που προβάλλει ο μισάγιος διάβολος με σκοπό να αλλοτριώσει τον άνθρωπο από το Θεό.

-Δίδασκε με τα λόγια και τα έργα του ότι η χριστιανική ζωή δεν είναι ούτε δύσκολη ούτε και περίπλοκη αλλά εύκολη και απλή. Με αυτήν την αίσθηση αναχωρούσαν από κοντά του όσοι τον πλησίαζαν. Την ίδια αίσθηση αποκομίζουν πολλοί από τους τηλεθεατές, κατά τη μαρτυρία τους, με το πέρας των τηλεοπτικών επεισοδίων. Αξίζει να αναφέρουμε το περιστατικό που άκουσα αυτές τις ημέρες για κάποιο μικρό παιδί που το πήγαν οι γονείς του φοβισμένο να εμβολιαστεί, άλλαξε δε στάση όταν μπροστά στο γιατρό άρχισε να προσεύχεται φωνακτά, όπως ο τηλεοπτικός Παΐσιος το προηγούμενο βράδυ, λέγοντας το «Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με» και το «μέγα το όνομα της αγίας Τριάδος», θέτοντας στη συνέχεια άφοβο και ήρεμο τον εαυτό του στη διάθεση του γιατρού.

-Τέλος, ο όσιος ακολούθησε σε απόλυτο βαθμό το δρόμο της πλήρους αφέσεως και εμπιστοσύνης στην πρόνοια του Θεού, πρωτίστως στην πρόνοια και την καθοδηγητική δύναμη της Θεοτόκου. Εντυπωσιάζει το γεγονός ότι πριν ενεργήσει οτιδήποτε έσπευδε να πάρει την ευχή του γέροντά του και την ευχή της Παναγίας. Δείγμα της άκρας ταπείνωσης και της βαθιάς κοινωνίας του με το Θεό.

Μια τέτοια λοιπόν εικόνα αγίου ανθρώπου ήταν αδύνατο να μην συγκινήσει, να μην συναρπάσει και να μην ξεσηκώσει πιστούς και άπιστους. Ωστόσο αυτή είναι η μια πλευρά, και χωρίς αμφιβολία η πλέον καθοριστική για την αποδοχή ενός αγίου στη σύγχρονη αθεϊστική εποχή. Υπάρχει βέβαια και η άλλη που αναφέρεται στις πραγματικές συνθήκες που δεν αρκούνται απλά και μόνο στην ανοχή, για λόγους που έχουν να κάνουν με τα ανθρώπινα δικαιώματα και την εθιμική πολιτισμική παράδοση, αλλά ανοίγουν το δρόμο, και αναγκάζουν θα έλεγα, σε μια αγωνιώδη αναζήτηση του αληθινού, του αυθεντικού, του ανθρώπινου, του αληθινά αγαπητικού και σωτήριου. Αυτό σημαίνει ότι η αγιότητα δεν εκλαμβάνεται πλέον ως κάτι περιθωριακό, γραφικό, ουτοπικό, σκοταδιστικό, ξεπερασμένο, αλλά ως κάτι αναγκαίο για την ανατροπή της διάχυτης κακοδαιμονίας, η οποία αυξάνεται με τους ίδιους ρυθμούς που αυξάνεται και η τεχνολογική πρόοδος.

Η αγιότητα είναι πλέον ο καταλληλότερος τρόπος για να ανατραπούν όλα τα κατεστημένα που καμιά πρόοδος δεν είναι σε θέση να τα αντιμετωπίσει, και αναφερόμαστε στις αδικίες, την απανθρωπιά, τις διακρίσεις, τους αποκλεισμούς, την εκμετάλλευση και την κάθε μορφή αλλοτρίωσης.

Με την αγιότητα ξεσκεπάζεται η διάχυτη υποκρισία, κρίνεται η διπλή ηθική, ανακρίνεται η ανθρώπινη δικαιοσύνη, δοκιμάζεται η ειλικρίνεια των κινήτρων της επιστήμης και της τεχνολογίας, αλλά και η αξιοπιστία των θεσμών. Με την αγιότητα κρίνεται ακόμη η ποιότητα της θρησκευτικότητας, αξιολογείται η πιστότητα και η αυθεντικότητα της χριστιανικής ταυτότητας, επαναξιολογούνται τα πρότυπα, κάνει επανεκκίνηση ο μηχανισμός σωτηρίας του κόσμου με αληθινούς, υγιείς και αποτελεσματικούς όρους. Επιπλέον ενδυναμώνονται όσοι κινούνται στα όρια της χλιαρότητας ή είναι έτοιμοι να εγκαταλείψουν λόγω των θεσμικών εκκλησιαστικών σκανδάλων.

Τέλος, με την ήρεμη, ανεπιτήδευτη, και προπαντός με όρους ελευθερίας προβολή της αγιότητας καλύπτονται βασικές εσωτερικές ανθρώπινες ανάγκες του κουρασμένου, εγκαταλελειμμένου, αηδιασμένου, απογοητευμένου και προδομένου ανθρώπου, όπως η αγάπη, η στοργή, η ανοικτή αγκαλιά, η κατανόηση, η ελπίδα, η ασφάλεια, προπαντός η πίστη, μέσω της οποίας μπορεί ο σύγχρονος άνθρωπος να δίνει νόημα και προοπτική στη ζωή του. Πίστη που δεν στηρίζεται στις τεχνητές ικανότητες του ανθρώπου, οι οποίες συχνά τον γεμίζουν με ανασφάλεια και τον αναγκάζουν να βρίσκεται πάντα μπροστά σε διλήμματα, αλλά στο διαχρονικό και πάντα στέρεο θεμέλιο του Θεανθρώπου Χριστού, το κέντρο αναφοράς όλων των αγίων, προφανώς και του αγίου Παϊσίου.

Το πλέον πειστικό για όσα αυτόν τον καιρό συμβαίνουν είναι ότι τα παραπάνω συναισθήματα δεν κινούνται στη σφαίρα του ευκταίου, επιθυμητού ή του ιδεατού αλλά αποτελούν στοιχεία συνταύτισης της ζωής του σύγχρονου νεοέλληνα με την ιστορική πορεία του αγίου από τα Φάρασα της Καππαδοκίας στην προσφυγιά με όσα αυτή συνεπάγεται. Ο Παΐσιος άρα δεν είναι ένας ξένος και απρόσιτος αλλά σπλάχνο από τα σπλάχνα του καθημερινού ανθρώπου, γνήσιο τέκνο της ταλαιπωρίας, της κακουχίας, της απόρριψης. Είναι ο δικός του άγιος, ο αδύνατος, ο καχεκτικός, ο ταπεινός, αλλά ταυτόχρονα αυτός που υπερβαίνει όλα τα εμπόδια, διασκεδάζει τις δυσκολίες, κατανοεί τα προβλήματα, καταργεί τους φυσικούς νόμους όταν χρειάζεται, θαυματουργεί χάρη των ανθρώπων. Ένας τέτοιος, βαθιά ανθρώπινος, άγιος πρέπει στους ανθρώπους της εποχής μας, και δεν χάνουν την ευκαιρία να τον έχουν.

Αν αυτή είναι η τεράστια σε σημασία δυναμική της αγιότητας στη σύγχρονη εποχή, τότε κανείς δεν μπορεί να παραβλέψει αφενός την καθοριστική συμβολή της Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου, που με τον Γέροντά της Εφραίμ εμπνεύστηκε, σχεδίασε και οργάνωσε την τηλεοπτική παραγωγή, και του Ινστιτούτου «Άγιος Μάξιμος ο Γραικός» που το πραγμάτωσε, και αφετέρου του τηλεοπτικού καναλιού MEGA που δέχτηκε να υιοθετήσει και να προβάλλει τη σειρά χωρίς να υπολογίσει όχι μόνο τα αρνητικά ή και ειρωνικά σχόλια που θα επέσυρε μια τέτοια επιλογή, αλλά και το ενδεχόμενο μιας οικονομικής αποτυχίας. Και μόνο το γεγονός ότι μια τέτοια παραγωγή με καθαρό θρησκευτικό περιεχόμενο προβάλλεται από ένα κοσμικό κανάλι, ανεξάρτητα από τα κίνητρά του, δεν πολλαπλασιάζει μόνο την επιτυχία της προβολής αλλά και το βαθμό δραστικότητας στο κοινό. Επιβεβαιώνεται δε για μια ακόμη φορά, ότι η πρόνοια του Θεού δεν κινείται, όπως το προκαθορίζουν οι άνθρωποι, παρερμηνεύοντας το θέλημά του, αλλά με πολλούς και διάφορους και καμιά φορά «ανορθόδοξους» τρόπους.

pemptousia.gr

ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ: ΔΩΣΤΕ ΣΤΟΥΣ ΦΤΩΧΟΥΣ!

 Ἅγιος Ἰωάννης Χρυσόστομος
Δῶστε στοὺς φτωχούς!

Ξέρω ὅτι πολλοὶ ἀπὸ τοὺς συγκεντρωμένους πάλι θὰ μᾶς κατηγορήσουν, ὅταν μιλοῦμε γι᾿ αὐτά, καὶ θὰ ποῦν «Μή, σὲ παρακαλῶ, μὴ γίνεσαι φορτικὸς καὶ βαρετὸς στοὺς ἀκροατές· ἄφησέ το στὴ συνείδηση τοῦ καθενός, ἄφησέ το στὴν κρίση τῶν ἀκροατῶν· ἔτσι τώρα μᾶς ντροπιάζεις, μᾶς κάνεις νὰ κοκκινίζουμε!...».

Ἀλλ᾿ ὄχι! Αὐτὰ τὰ λόγια δὲν τὰ ἀνέχομαι! Γιατί οὔτε ὁ Παῦλος ντρεπόταν νὰ ἐνοχλῇ συνέχεια γιὰ τέτοια πράγματα καὶ νὰ ζητᾶ σὰν ζητιάνος. Ἐὰν ἔλεγα τοῦτο, δηλαδὴ δός μου, φέρε γιὰ τὸ σπίτι μου, ἴσως νά ῾ταν ντροπή. Ἂν καὶ οὔτε τότε θά ῾ταν ντροπή. «Οἱ γὰρ τῷ θυσιαστηρίῳ», λέγει, «προσεδρεύοντες, τῷ θυσιαστηρίῳ συμμερίζονται» (Α´ Κορ. 9,13). Πλὴν ὅμως πιθανὸν νὰ μὲ κατηγοροῦσε κάποιος, ὅτι μιλῶ γιὰ τὸν ἑαυτὸ μου· τώρα ὅμως παρακαλῶ γι᾿ αὐτοὺς ποὺ στεροῦνται, μᾶλλον ὄχι γι᾿ αὐτοὺς ποὺ στεροῦνται, ἀλλὰ γιὰ σᾶς ποὺ δίνετε· γι᾿ αὐτὸ καὶ μιλῶ χωρὶς νὰ ντρέπομαι.

Γιατί ποῦ εἶναι ἡ ντροπὴ σὰν πῶ, δῶσε στὸν Κύριο ποὺ πεινᾷ, ντῦσε τον ποὺ γυρίζει γυμνός, φιλοξένησέ τον ποὺ εἶναι ξένος; Ὁ Δεσπότης σου δὲν ντρέπεται μπροστὰ σ᾿ ὅλη τὴν οἰκουμένη νὰ λέγῃ «ἐπείνασα καὶ οὐκ ἐδώκατέ μοι φαγεῖν» (Ματθ. 25, 42), ὁ ἀνενδεής, ἐκεῖνος ποὺ δὲν ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ τίποτε· καὶ ἐγὼ θὰ ντραπῶ καὶ θὰ διστάσω; Σὲ παρακαλῶ, μακριὰ τέτοια πράγματα! Τοῦ διαβόλου εἶναι αὐτὴ ἡ ντροπή!

Δὲν θὰ ντραπῶ, λοιπόν. Ἀντίθετα μάλιστα καὶ μὲ παρρησία θὰ πῶ· δῶστε σ᾿ ὅσους ἔχουν ἀνάγκη, καὶ θὰ φωνάζω πιὸ δυνατὰ ἀπ᾿ αὐτούς. Γιατί ἐὰν κάποιος ἔχῃ στοιχεῖα καὶ μπορεῖ νὰ μᾶς κατηγορήσῃ, ὅτι αὐτὰ τὰ λέμε γιὰ νὰ σᾶς παρασύρουμε πρὸς ὄφελός μας, καὶ μὲ τὸ πρόσχημα τῶν φτωχῶν κερδίζουμε ἐμεῖς, τότε πράγματι αὐτὰ δὲν εἶναι μονάχα ἄξια ντροπῆς, ἀλλὰ καὶ μυρίων κεραυνῶν, καὶ οὔτε ἀξίζει νὰ ζοῦν ὅσοι κάνουν παρόμοια.

Ἀλλὰ ἐάν, μὲ τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ, καθόλου δὲν σᾶς ἐνοχλοῦμε γιὰ τὸν ἑαυτό μας καὶ κηρύττουμε ἀδάπανο τὸ εὐαγγέλιο, χωρὶς βέβαια νὰ κοπιάζουμε ὅπως ὁ Παῦλος, ἀρκούμενοι πάντως στὰ δικά μας, μὲ ὅλο τὸ θάρρος θὰ σᾶς λέγω, δῶστε στοὺς φτωχούς· καὶ δὲν θὰ σταματήσω νὰ τὸ λέγω, καὶ ὅταν δὲν δίνετε θὰ σᾶς εἶμαι σκληρὸς κατήγορος!*

Ἀπὸ τὴν ΜΓ´ ὁμιλία του στὴν Α´ πρὸς Κορινθίους, Ε.Π.Ε. 18Α, 720 ἑξ.

ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ: Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΚΑΙ Η ΦΤΩΧΕΙΑ!

Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος
Ο πλούτος και η φτώχεια 

Αν δεις κάποιον να γίνεται πλούσιος χωρίς να το αξίζει, μην τον καλοτυχίσεις, μην τον ζηλέψεις, μην τα βάλεις με τη θεία πρόνοια, μη νομίσεις ότι γίνεται τίποτα στον κόσμο τούτο τυχαία και άσκοπα. Θυμήσου την παραβολή του πλουσίου και του Λαζάρου. O πλούσιος είχε φτάσει στην κο­ρύφωση του πλούτου και των απολαύσεων, ενώ συ­νάμα ήταν σκληρός και απάνθρωπος, πιο άγριος κι από τα σκυλιά. Τα σκυλιά σπλαχνίζονταν το Λάζαρο κι έγλειφαν τις πληγές, που σκέπαζαν το σώμα του, ενώ ο πλούσιος ούτε τα ψίχουλα του τραπεζιού του δεν έδινε στον φτωχό. Ο πλούσιος είχε περισσότερα απ’ όσα του χρειάζονταν. Ο Λάζαρος δεν είχε ούτε τα απόλυτα αναγκαία, ούτε την απαραίτητη καθημε­ρινή του τροφή. Και μολονότι πάλευε συνέχεια με την πείνα και την αρρώστια, δεν αγανάκτησε, δεν βλα­στήμησε το Θεό, δεν παραπονέθηκε ενάντια στη θεία πρόνοια.

Δεν είναι, λοιπόν, αδικαιολόγητο, ενώ είσαι απαλ­λαγμένος από τέτοιες συμφορές, να βλαστημάς το Θεό, όταν άλλοι άνθρωποι, που δοκιμάζονται σκληρά από διάφορα βάσανα, δοξάζουν τον Κύριο ακατάπαυστα; Στο κάτω-κάτω, όποιος υποφέρει, κι αν ξεστομίσει καμιά βαρειά κουβέντα πάνω στον πόνο του, είναι άξιος κάποιας συγγνώμης. Όποιος, όμως, χωρίς να υποφέρει, βλαστημάει το Θεό και χάνει την ψυχή του, ποιάς συγγνώμης είναι άξιος;

Για ποιό λόγο, άνθρωπέ μου, ο πλούτος σου φαίνε­ται σπουδαίο πράγμα; Αναμφίβολα γιατί σου αρέ­σουν οι σπάταλες απολαύσεις, γιατί ευχαριστιέσαι όταν σε θαυμάζουν ή σε ζηλεύουν οι άλλοι, γιατί μπο­ρείς με τα χρήματά σου να κάνεις κακό στους εχθρούς σου και, τέλος, γιατί όλοι σε φοβούνται για τη δύναμη που σου δίνει ο πλούτος. Ναι, γι’ αυτές τις τέσσερις αιτίες κυνηγάς τα λεφτά, για την ηδονή, την κολα­κεία, την εκδίκηση και το φόβο. Άλλη αιτία δεν υπάρχει. Γιατί, συνήθως, ο πλούτος ούτε πιο σοφό κά­νει τον άνθρωπο ούτε πιο συνετό ούτε πιο καλό ούτε πιο φιλάνθρωπο. Καμιάν αρετή δεν μπορεί να φυτέψει μέσα στην ψυχή μας ο πλούτος. Απεναντίας μάλιστα, αν βρει μερικές αρετές, τις ξεριζώνει, για να φυτέψει μέσα μας τις αντίστοιχες κακίες.

Σου φαίνεται, λοιπόν, ποθητός ο πλούτος και αξιο­ζήλευτος, επειδή καλλιεργεί τα χειρότερα ελαττώμα­τα στην ψυχή μας, επειδή μεταβάλλει το θυμό σε πρά­ξη, επειδή φουσκώνει τις σαπουνόφουσκες της δοξομανίας, επειδή ξεσηκώνει μέσα μας την αλαζονεία; Ακριβώς γι’ αυτά πρέπει να τον αποφεύγεις, μη γυρίζοντας καν το κεφάλι για να τον κοιτάξεις. Αλλιώς, θα εγκαταστήσει στην καρδιά σου μερικά άγρια και φοβερά θηρία, που θα γίνουν αιτία να χάσεις κάθε τι­μή. Παρουσιάζοντας, μάλιστα, την ατιμία σαν τιμή, κατορθώνει να σε εξαπατήσει, όπως οι άσχημες πόρνες, που με τα καλλυντικά και τα βαψίματα ομορφαίνουν τα πρόσωπά τους και ξεγελούν τους άντρες.

Εσύ, λοιπόν, ο πλούσιος, μην ξεγελιέσαι από τις κολακείες και τα χαμόγελα και τις περιποιήσεις των άλλων. Όλα αυτά σου τα κάνουν είτε από φόβο είτε από ιδιοτέλεια. Αν μπορούσες να εξετάσεις τα βάθη των καρδιών εκείνων που σε κολακεύουν, θα έβλεπες ότι από μέσα τους σε κατηγορούν, σε βρίζουν, σε μι­σούν περισσότερο κι από τους χειρότερους εχθρούς σου. Και αν κάποτε η κατάσταση μεταβληθεί, αν χά­σεις τον πλούτο σου, τότε τα προσωπεία θα πέσουν. Τότε θα γίνει ό,τι και με τις πόρνες, όταν ξεβάφονται. Τότε θα δεις καθαρά τα αληθινά πρόσωπα εκείνων που πρωτύτερα σε καλόπιαναν. Τότε θα καταλάβεις ότι ένιωθαν για σένα όχι εκτίμηση αλλά περιφρόνηση, όχι θαυμασμό αλλά φθόνο, όχι αγάπη αλλά μίσος.

Όπως ο άνθρωπος είναι μηδαμινός, λιγόχρονος και θνητός, έτσι είναι και ο πλούτος. Ή μάλλον ο πλούτος είναι περισσότερο μηδαμινός. Γιατί πολύ συ­χνά δεν πεθαίνει μαζί με τον άνθρωπο, αλλά χάνεται πριν απ’ αυτόν. Ο καθένας σας γνωρίζει τόσα και τό­σα παραδείγματα πλουσίων που κατάντησαν φτωχοί. Αυτοί εξακολουθούν να ζουν, μα η περιουσία τους χάθηκε. Και μακάρι να χανόταν μόνο η περιουσία, γιατί συνήθως παρασύρει στην απώλεια και τον κά­τοχό της. Δεν θα είχε, λοιπόν, άδικο κανείς, αν απο­καλούσε τον πλούτο υπηρέτη αχάριστο, υπηρέτη δο­λοφόνο, που θανατώνει τον κύριό του.

Αυτά τα λέω και δεν θα πάψω να τα λέω, κι ας με κατηγορούν πολλοί. “Όλο με τους πλουσίους τα βά­ζεις”, διαμαρτύρονται. Πράγματι, όχι όμως με όλους, αλλά μόνο μ’ εκείνους που κάνουν κακή χρήση του πλούτου τους. Δεν χτυπάω τον πλούσιο, αλλά τον άρπαγα. Άλλο πλούσιος, άλλο άρπαγας. Να ξεχωρί­ζουμε τα πράγματα, για να μη δημιουργείται σύγχυ­ση ή παρανόηση. Είσαι πλούσιος; Δεν σε εμποδίζω. Αρπάζεις; Σε αποδοκιμάζω. Έχεις τα κτήματά σου; Να τα χαίρεσαι. Παίρνεις τα ξένα; Δεν μπορώ να σω­πάσω. Θέλεις να με πετροβολήσεις; Είμαι έτοιμος και το αίμα μου να χύσω, φτάνει να σε σταματήσω από την αμαρτία. Δεν νοιάζομαι για το μίσος, δεν τρομά­ζω από την πολεμική. Για ένα πράγμα μόνο νοιάζο­μαι, για την προκοπή εκείνων που με ακούνε.
Και οι φτωχοί και οι πλούσιοι παιδιά μου είναι. Όποιος θέλει, ας με πετροβολήσει. Όποιος θέλει, ας με μισεί. Όποιος θέλει, ας σχεδιάζει τη θανάτωσή μου. Οι επιβουλές εναντίον της ζωής μου είναι για μέ­να υποθήκες στεφανιών, οι πληγές είναι για μένα βραβεία. Δεν φοβάμαι την επιβουλή. Ένα πράγμα μόνο φοβάμαι: την αμαρτία. Ας μη βρεθεί κανείς να με ελέγξει για κάποιο αμάρτημα, κι ας με πολεμάει ο κό­σμος όλος.

Προδότης, λοιπόν, είναι ο πλούτος, προδότης και δραπέτης και φονιάς. Εκεί που δεν το περιμένεις, σου φεύγει και σε εγκαταλείπει και σε καταστρέφει. Θέ­λεις να τον κρατήσεις πραγματικά; Μην τον κρύψεις, αλλά μοίρασέ τον στους φτωχούς. Θηρίο είναι ό πλούτος. Αν κρατιέται, φεύγει. Αν σκορπίζεται, μέ­νει. Σκόρπισέ τον, για να μείνει. Μην τον κρύψεις, για να μη σου φύγει.

“Πού είναι ο πλούτος σας;”, θα ρωτούσα εκείνους που τον είχαν και τον έχασαν. Και θα τους ρωτούσα, όχι για να τους χλευάσω -ποτέ τέτοιο πράγμα!- ούτε για να ξύσω πληγές, αλλά για να κάνω λιμάνι της σω­τηρίας σας το δικό τους ναυάγιο. Για να αντιληφθείτε, ότι αυτός που σήμερα είναι πλούσιος, αύριο κατα­ντάει φτωχός. Γι’ αυτό πολλές φορές γέλασα, όταν διάβασα διαθήκες, που έγραφαν: «Ο τάδε να έχει την κυριότητα των αγρών ή του σπιτιού, τη χρήση όμως να την έχει άλλος». Μα όλοι τη χρήση έχουμε, κανείς δεν έχει την κυριότητα. Ακόμα κι αν μείνουμε πλού­σιοι σ’ ολόκληρη τη ζωή μας, όταν πεθάνουμε, θέλου­με δεν θέλουμε, θα παραχωρήσουμε τον πλούτο μας σε άλλους. Γυμνοί φεύγουμε για την άλλη ζωή, αφού για μερικά χρόνια ήμασταν μόνο χρήστες, όχι και κύριοι του πλούτου.

Ξέρετε ποιοί έχουν στην πραγματικότητα την κυ­ριότητα του πλούτου; Όσοι περιφρονούν τη χρήση του και περιγελούν τις απολαύσεις. Όσοι σκορπάνε τα λεφτά τους και τα μοιράζουν στους φτωχούς, κά­νουν καλή χρήση τους και φεύγουν απ’ αυτόν τον κόσμο αληθινά πλούσιοι, πλούσιοι σε καλά έργα και αγάπη και χάρη Θεού.

Μα γιατί, τέλος πάντων, θεωρείς τον πλούτο αξιο­ζήλευτο; Γιατί καλοτυχίζεις όσους έχουν πολλά χρή­ματα; Ποιά είναι η διαφορά του πλούσιου από τον φτωχό; Άνθρωποι δεν είναι και οι δύο; Θα σου απο­δείξω, μάλιστα, ότι ο ένας έχει την ανάγκη του άλλου, έτσι ώστε ούτε ο πλούσιος μπορεί να ζήσει δίχως τον φτωχό ούτε ο φτωχός δίχως τον πλούσιο. Ο Θεός οικονόμησε σοφά αυτή την αλληλεξάρτηση, για να υπάρχει αμοιβαία αγάπη και συμπαράσταση, κοινω­νική συνοχή και ευταξία. Πρέπει, μάλιστα, να τονί­σω, ότι οι πλούσιοι έχουν μεγαλύτερη ανάγκη των φτωχών παρά οι φτωχοί των πλουσίων. Και για να το καταλάβεις, σου λέω ένα παράδειγμα: Ας υποθέσου­με ότι χτίζονται δύο πόλεις, και με νόμο ορίζεται ότι στη μία θα κατοικούν μόνο πλούσιοι, ενώ στην άλλη μόνο φτωχοί. Αν στην πόλη των πλουσίων δεν υπάρ­χει ούτε ένας φτωχός και στην πόλη των φτωχών ούτε ένας πλούσιος, ας δούμε ποια θα μπορέσει να ικανο­ποιήσει καλύτερα τις ανάγκες της.
Στη πόλη, λοιπόν, των πλουσίων δεν θα υπάρχει τεχνίτης, ούτε χτίστης ούτε μαραγκός ούτε τσαγκά­ρης ούτε φούρναρης ούτε γεωργός ούτε σιδεράς ούτε άλλος κανένας. Γιατί ποιός πλούσιος θα καταδεχόταν να ασκήσει κάποιο απ’ αυτά τα επαγγέλματα, τη στιγ­μή που και όσοι τα ασκούν, όταν πλουτίσουν, τα εγκα­ταλείπουν; Έτσι, όμως, πώς θα μπορέσει να συντη­ρηθεί η πόλη; Δεν υπάρχει άλλη λύση, παρά να κα­ταργηθεί ο νόμος, που θέσαμε στην αρχή, και να κληθούν τεχνίτες, για ν’ αντιμετωπίσουν τις πρακτικές ανάγκες.
Ας δούμε τώρα και την πόλη των φτωχών. Αν, όπως ορίσαμε, δεν έχει κανένα πλούσιο κάτοικο αλλά και κανένα πλούτο, ούτε χρυσάφι ούτε ασήμι ούτε πο­λύτιμα πετράδια ούτε πορφυρά και χρυσοΰφαντα ενδύματα, ποιά γνώμη έχεις; Κάτω από τέτοιες συν­θήκες, θα είναι δύσκολη η ζωή της πόλης; Καθόλου. Γιατί, αν χρειαστεί να χτίσουν σπίτια ή να κατεργαστούν το σίδερο ή να υφάνουν ρούχα, δεν χρειάζο­νται χρυσάφι και ασήμι και μαργαριτάρια, αλλά τέχνη και χέρια. Και αν πρέπει να σκάψουμε και να καλ­λιεργήσουμε τη γη, πλούσιοι ή φτωχοί μας χρειάζο­νται; Οπωσδήποτε φτωχοί. Πού θα χρειαστούμε, λοιπόν, τους πλουσίους, εκτός κι αν αποφασίσουμε να κατεδαφίσουμε την πόλη;

Αχρηστοι είναι οι πλούσιοι, ναι, άχρηστοι, εκτός κι αν είναι ελεήμονες και φιλάνθρωποι. Μα, δυ­στυχώς, λίγοι πλούσιοι, πολύ λίγοι ξεχωρίζουν για τη φιλανθρωπία τους. Οι περισσότεροι είναι βουτηγμέ­νοι στη φιλαυτία, την ασπλαχνία, την αμαρτία. Γι’ αυτό μην τους ζηλεύεις. Εσύ να σκέφτεσαι τον Πέ­τρο και τον Παύλο, να σκέφτεσαι τον Ιωάννη και τον Ηλία, να σκέφτεσαι τον ίδιο το Χριστό, ο οποίος δεν είχε που να γείρει το κεφάλι Του. Μιμήσου τη φτώχεια Εκείνου και των αγίων Του, που ήταν στερημένοι από τα υλικά αγαθά, είχαν όμως αμύθητα πνευματικά πλούτη. Να θυμάσαι πάντα και τη διακήρυξη του Κυ­ρίου, που βεβαίωσε πως είναι πολύ δύσκολο να σωθεί πλούσιος: «Όσοι έχουν χρήματα, πολύ δύσκολα θα μπουν στη βασιλεία του Θεού. Πιο εύκολο είναι να περάσει καμήλα μέσ’ από βελονότρυπα, παρά να μπει πλούσιος στη βασιλεία του Θεού» (Λουκ. 18:24-25). Δίπλα σ’ αυτή τη θεϊκή διακήρυξη βάλε, αν θέλεις, όλο το χρυσάφι της γης, και θα δεις ότι δεν αντισταθ­μίζει τη ζημιά, που θα σου προξενήσει η κατοχή του. Ακόμα, δηλαδή, κι αν είχες δικές σου την ξηρά και τη θάλασσα, τις χώρες και τις πολιτείες της οικουμένης, αν δούλευε για σένα η ανθρωπότητα, αν έδιναν για χάρη σου οι πηγές χρυσάφι αντί για νερό, και τότε θα έλεγα πως δεν αξίζεις ούτε τρεις δεκάρες, αφού θα έχανες τη βασιλεία των ουρανών.

Πες μου, αν ο βασιλιάς σε καλούσε στα ανάκτορα και σ’ έβαζε να καθήσεις δίπλα στο θρόνο του και σου μιλούσε τιμητικά μπροστά σε όλους τους αυλικούς και σε κρατούσε στο τραπέζι του, για να γευθείς τα βασιλικά φαγητά, δεν θα θεωρούσες τον εαυτό σου ως τον πιο ευτυχισμένο άνθρωπο; Τώρα, λοιπόν, που πρόκειται ν’ ανέβεις στον ουρανό και να σταθείς κο­ντά στο Βασιλιά του σύμπαντος και να λάμπεις όπως οι άγγελοι και να συμμετέχεις στην απρόσιτη θεία δό­ξα, διστάζεις να περιφρονήσεις τα χρήματα, ενώ θα έπρεπε να πετάς από χαρά, ακόμα κι αν χρειαζόταν να θυσιάσεις τη ζωή σου για το σκοπό αυτό; Για ν’ αναρ­ριχηθείς σε κάποιο πρόσκαιρο δημόσιο αξίωμα, που θα σου δώσει την ευκαιρία να κλέψεις, χρησιμοποιείς κάθε μέσο, θεμιτό και αθέμιτο. Και τώρα, που μπρο­στά σου βρίσκεται η αιώνια βασιλεία των ουρανών, που τίποτα δεν πρόκειται να την καταργήσει, αδιαφορείς και κάθεσαι μ’ ανοιχτό το στόμα μπροστά στα χρήματα;
Αλίμονο, πόση είναι η αναισθησία μας! Τέτοια αγαθά προσδοκάμε, και στα πράγματα της γης είμα­στε κολλημένοι! Δεν αντιλαμβανόμαστε την πανουρ­γία του διαβόλου, που μας δίνει τα μικρά και μας παίρνει τα μεγάλα. Μας προσφέρει λάσπη και μας αρπάζει τον ουρανό. Μας παρασύρει στη σκιά και μας απομακρύνει από το φως. Μας τραβάει στην απά­τη και μας στερεί την αλήθεια. Μας ξεγελάει με όνει­ρα -γιατί όνειρο είναι ο πλούτος του κόσμου τούτου- και μας καταντάει, όταν έρχεται η ώρα του θανάτου μας, φτωχότερους κι από τους πιο φτωχούς. Γιατί τό­τε δεν παίρνει μαζί του ο άνθρωπος τίποτ’ άλλο πέρα από την αρετή του και τα καλά του έργα.

Ας μη νομίζουμε, λοιπόν, ότι ο πλούτος είναι με­γάλο αγαθό. Μεγάλο αγαθό δεν είναι το ν’ αποκτήσει κανείς χρήματα, αλλά φόβο Θεού. Ένας δίκαιος άνθρωπος, που για την αρετή του έχει πολλή παρρη­σία ενώπιον του Θεού, ακόμα κι αν είναι ο φτωχότε­ρος απ’ όλους, μπορεί ν’ αντιμετωπίσει κάθε συμφορά. Στις περιπτώσεις που τα χρήματα είναι άχρηστα, ένας άγιος κατορθώνει τα ακατόρθωτα, φτάνει μόνο να υψώσει τα χέρια του στον ουρανό και να ζητήσει την επέμβαση του Θεού. Σας θυμίζω ένα χαρακτηριστικό σχετικό περιστατικό από τις Πράξεις των Αποστό­λων:

Οι απόστολοι Πέτρος και Ιωάννης ανέβαιναν μια μέρα μαζί στο ναό. Ήταν τρεις το απόγευμα, ώρα προσευχής. Μπροστά στην πύλη του ναού, που λεγό­ταν ωραία, έφερναν έναν άνθρωπο εκ γενετής χωλό και τον έβαζαν εκεί κάθε μέρα για να ζητάει ελεημο­σύνη. Μόλις, λοιπόν, είδε τον Πέτρο και τον Ιωάννη έτοιμους να μπουν στο ναό, τους ζήτησε ελεημοσύνη. Ο Πέτρος του είπε: «Κοίταξέ μας». Ο χωλός τους κοί­ταξε με προσοχή, περιμένοντας κάτι να πάρει απ’ αυτούς. Μα ο Πέτρος είπε: «Χρήματα ασημένια και χρυσά δεν έχω. Ό,τι όμως έχω, αυτό σου δίνω: Στο όνομα του Ιησού Χριστού του Ναζωραίου, σήκω και περπάτα!». Και πιάνοντάς τον από το δεξί χέρι, τον σήκωσε. Εκείνος τότε, μ’ ένα πήδημα, στάθηκε όρθιος και άρχισε να περπατάει. Ύστερα μπήκε μαζί με τους αποστόλους στο ναό, δοξάζοντας το Θεό (Πράξ. 3:1-8). «Χρήματα ασημένια και χρυσά δεν έχω», είπε ο Πέ­τρος. Ποιά λόγια είναι σεμνότερα απ’ αυτά; Τί μακα­ριότητα και τί πλούτο κρύβουν μέσα τους! Άλλοι κα­μαρώνουν για τα αντίθετα, λέγοντας με καυχησιά: “Έχω τόσα και τόσα χρυσά τάλαντα, τόσα στρέμματα γης, τόσα σπίτια, τόσα ζώα”. Ο Πέτρος, μην έχοντας απολύτως τίποτα, όχι μόνο δεν πνίγεται από τη φτώ­χεια του, αλλά και στολίζεται μ’ αυτήν. Έτσι, λοιπόν, μπορείς, χωρίς να έχεις τίποτα, να τα έχεις όλα δικά σου΄ και έχοντας τα πάντα, να μην έχεις τίποτα. Γιατί όποιος θεωρεί την περιουσία του κοινή, όχι μόνο δική του, και τη μοιράζεται με τους άλλους, έχει και την ξένη περιουσία δική του, γιατί απ’ όλους θα πάρει ό,τι χρειάζεται. Ενώ εκείνος που θεωρεί τον εαυτό του κύριο των πραγμάτων του και δεν δίνει σε κανένα τίποτα, όχι μόνο δεν θα πάρει το παραμικρό από τους άλλους, μα ούτε και τα δικά του δεν κατέχει, αφού ανήκουν τελικά όχι τόσο σ’ αυτόν, όσο στους κλέφτες και τους δανειστές και τους κληρονόμους.

Ξόδεψε, λοιπόν, τα χρήματά σου, για να έχεις τα πάντα δικά σου. Όπως εκείνος που ελέγχεται από τη συνείδησή του για τη διάπραξη παρανομιών, είναι ταλαίπωρος, έτσι κι εκείνος που έχει καθαρή τη συ­νείδησή του, ακόμα κι αν φοράει κουρέλια ή παλεύει με την πείνα, είναι πιο εύθυμος απ’ αυτούς που ξεφα­ντώνουν.

Τα χρήματα τα έχεις για ν’ ανακουφίζεις από τη φτώχεια, όχι για να διαπραγματεύεσαι με τη φτώχεια. Εσύ, όμως, δανείζοντας χρήματα με τόκο στον φτωχό συνάνθρωπό σου, του ετοιμάζεις μεγαλύτερη συμφο­ρά. Κάνε αυτή τη συναλλαγή, δεν σε εμποδίζω, αλλά για τη βασιλεία των ουρανών. Ως αντάλλαγμα της βοήθειας, που προσφέρεις, μην πάρεις τόκο, αλλά την αιώνια ζωή. Γιατί γίνεσαι μικρολόγος και χάνεις κά­τι τόσο μεγάλο για λίγα χρήματα, που χάνονται; Για­τί αφήνεις το Θεό και επιδιώκεις το κέρδος; Γιατί παραβλέπεις τον πλούσιο Κύριο και κυνηγάς τον φτωχό άνθρωπο; Ο Κύριος θα σου ανταποδώσει κάθε ευερ­γεσία που κάνεις, ενώ ο άνθρωπος στενοχωριέται, όταν επιστρέφει ό,τι του δάνεισες. Αυτός δύσκολα σου δίνει και το ένα εκατοστό από τα δανεικά, ενώ Εκείνος εκατονταπλάσια σου ανταποδίδει και την αθανασία σου χαρίζει. Αυτός σου δίνει τα δανεικά με βαρυγγώμια και βρισιές, ενώ Εκείνος σου ανταποδί­δει τις αγαθοεργίες με επαίνους και εγκώμια. Αυτός νιώθει για σένα μίσος, ενώ Εκείνος σου ετοιμάζει με αγάπη στεφάνια δόξας. Αυτός απρόθυμα σου δίνει σ’ αυτή τη ζωή ό,τι σου χρωστάει, ενώ Εκείνος πρόθυμα σου δίνει και σ’ αυτή τη ζωή και στην άλλη όσα δεν σου χρωστάει.

Τί πιο ανόητο, λοιπόν, από το να μη γνωρίζεις πως θ’ αποκτήσεις το μεγαλύτερο κέρδος; Γιατί τα χρήμα­τα πρέπει να τ’ αποκτάει κανείς σαν πραγματικός κύ­ριος και όχι σαν δούλος τους. Κανείς δεν είναι πιο άμυαλος από το δούλο των χρημάτων. Νομίζει ότι τα εξουσιάζει, ενώ εκείνα τον εξουσιάζουν. Ενώ στην πραγματικότητα έχει σκλαβώσει τον εαυτό του, ικα­νοποιείται σαν να είναι αφέντης. Ενώ βλέπει έναν λυσσασμένο σκύλο να ορμάει εναντίον της ψυχής του, αντί να τον δέσει και να τον λιώσει από την πείνα, του δίνει όλο και περισσότερη τροφή, για να γίνει πιο φοβερός και να του επιτεθεί με μεγαλύτερη ορμή.

Μη νομίζεις ότι, με το ν’ αποκτήσεις πολλά, απο­κτάς και αληθινή ηδονή. Ηδονή και ευχαρίστηση και ηρεμία έχεις με το να μη θέλεις να πλουτίζεις. Αν κυ­νηγάς τον πλούτο, ποτέ δεν θα πάψεις να βασανίζε­σαι. Γιατί η επιθυμία του πλούτου είναι έρωτας ανικανοποίητος. Όσο μακρύτερο δρόμο διανύσεις, τό­σο περισσότερο απομακρύνεσαι από τον τελικό σκοπό σου. Όσο περισσότερα χρήματα επιθυμείς, τόσο με­γαλύτερη γίνεται η αγωνία σου.

Ο φτωχός δεν λαχταράει τόσο τα αναγκαία, όσο ο πλούσιος τα περιττά. Ο φτωχός δεν έχει τόση ικανό­τητα στην τίμια δουλειά, όση ο πλούσιος στην απάτη και το παράνομο κέρδος. Αφού, λοιπόν, και θέλει και μπορεί να κάνει ό,τι θέλει, είναι φανερό ότι θα ζητά­ει όλο και περισσότερα.

Ο Θεός σ’ έκανε πλούσιο για να βοηθάς όσους έχουν ανάγκη, για να βρεις τη συγχώρηση των αμαρ­τημάτων σου με τη φιλανθρωπία. Δεν σου έδωσε χρή­ματα για να τα φυλάς και να καταστραφείς, αλλά για να τα μοιράζεις και να σωθείς. Γι’ αυτό το λόγο έκα­νε και τον πλούτο αβέβαιο, πρόσκαιρο, ασταθή, για να ελαττώσει τη μανία σου για χρήματα. Αν, λοιπόν, τώ­ρα, που η διατήρηση του πλούτου είναι αβέβαιη, αλλά και γεμάτη κινδύνους, επιβουλές και φόβους, τόσο λυσσασμένα τον λαχταράς, πόσα και πόσα εγκλήματα δεν θα έκανες αδίσταχτα, αν είχες τη βεβαιότητα ότι θα τον διατηρούσες!

Πες μου, ποιός ήταν φτωχότερος από τον προφήτη Ηλία; Και όμως, μέσα σε τέτοια φτώχεια, ήταν ανώ­τερος και μακαριότερος απ’ όλους τους πλουσίους. Γιατί η πλούσια καρδιά του θεωρούσε πως όλου του κόσμου τα χρήματα δεν αξίζουν τίποτα, αν συγκρι­θούν με τη ζωή κοντά στο Θεό. Αν θεωρούσε σπου­δαία τα πράγματα του κόσμου τούτου, δεν θα είχε μό­νο μια μηλωτή. Τόσο περιφρονούσε, όμως, καθετί υλι­κό, σαν μάταιο, ώστε και το χρυσάφι το έβλεπε σαν λάσπη. Και να, ο πλούσιος βασιλιάς Αχαάβ άκουγε με ανοιχτό το στόμα τα θεία λόγια του φτωχού προφήτη. Τόσο ανώτερη, τόσο λαμπρότερη, τόσο πολυτιμότερη από τη βασιλική πορφύρα ήταν η μηλωτή και από τα ανάκτορα η σπηλιά, όπου έμενε ο δίκαιος Ηλίας. Γι’ αυτόν το λόγο, όταν ανέβαινε με το πύρινο άρμα στον ουρανό, τίποτ’ άλλο δεν άφησε στο μαθητή του Ελισαίο παρά μόνο αυτή τη μηλωτή. “Μ’ αυτήν”, του είπε, “πάλεψα ενάντια στο διάβολο. Πάρε την κι εσύ, λοιπόν, και κάνε το ίδιο. Γιατί η ακτημοσύνη είναι όπλο ισχυρό, ακαταγώνιστο“. Και ο Ελισαίος δέχτη­κε τη μηλωτή σαν την πιο μεγάλη κληρονομιά. Πράγ­ματι, άξιζε περισσότερο απ’ όλο το χρυσάφι της γης. Μ’ εκείνη τη μηλωτή έγινε διπλός Ηλίας, προφήτης και θαυματουργός.
Γνωρίζω πως καλοτυχίζετε τον δίκαιο Ελισαίο. Ο καθένας σας θα ήθελε να είναι στη θέση του. Τί θα κάνετε, όμως, όταν σας αποδείξω πως όλοι πήραμε κάτι άλλο, ασύγκριτα πολυτιμότερο απ’ αυτό που πήρε εκείνος; Ο Ηλίας, δηλαδή, ανεβαίνοντας στον ουρανό, άφησε στο μαθητή του τη μηλωτή του. Και ο Υιός του Θεού, ανεβαίνοντας στον ουρανό, άφησε σ’ εμάς τη Σάρκα Του.

Όταν, λοιπόν, χάνουμε περιουσίες και χρήματα, να μην ταραζόμαστε, αλλά να λέμε: “Ας είναι δοξα­σμένος ο Θεός, και θα βρούμε πλούτο πολύ μεγαλύτε­ρο”. Όσο θα ωφεληθούμε μ’ αυτόν μόνο το λόγο, δεν θα ωφεληθούμε ούτε αν ξοδεύουμε ό,τι έχουμε σε αγα­θοεργίες, ούτε αν γυρίζουμε παντού αναζητώντας φτωχούς, για να τους βοηθήσουμε, ούτε αν σκορπάμε τα λεφτά μας για να προσφέρουμε φαγητό στους πεινασμένους. Γι’ αυτόν το λόγο δεν θαυμάζω τόσο τον Ιώβ, επειδή είχε το σπίτι του ανοιχτό σ’ εκείνους που χρειάζονταν βοήθεια, όσο γιατί με ευχαριστία και δο­ξολογία του Θεού σήκωσε την απώλεια των αγαθών του. Όποιος μπορέσει, όταν δοκιμάσει συμφορά, να πει ειλικρινά και αγόγγυστα ό,τι είπε ο Ιώβ, «Ο Κύ­ριος μου έδωσε όσα είχα, ο Κύριος μου τα πήρε» (Ιώβ 1:21), μόνο για το λόγο τούτο θα ανακηρυχθεί δίκαι­ος μαζί με τον Ιώβ και θα σταθεί ένδοξος κοντά στον Αβραάμ. Όταν ο διάβολος αρπάζει τον πλούτο σου μ’ οποιονδήποτε τρόπο κι εσύ δοξολογείς τον Κύριο, πληγώνεις διπλά τον εχθρό, αφενός γιατί δεν λυπή­θηκες για όσα έχασες, και αφετέρου γιατί δέχεσαι ακόμα και τη δυστυχία ευχαριστώντας το Θεό. Ο διά­βολος, αν δει ότι στενοχωριέσαι για την απώλεια των χρημάτων και τα βάζεις με το Θεό, ποτέ δεν θα πάψει να σου προξενεί παρόμοιους πειρασμούς. Αν, όμως, σε δει να αντιμετωπίζεις και τη μεγαλύτερη ακόμα καταστροφή με ιώβεια υπομονή και μακροθυμία, θα σταματήσει να σε πολεμάει, για να μη σου εξασφαλί­σει, χωρίς να το θέλει, λαμπρότερα στεφάνια. Και ο μεν Ιώβ, χάρη στη θεάρεστη στάση του, πήρε πίσω διπλά εκείνα που είχε χάσει. Εσύ, όμως, όχι μόνο δι­πλά και τριπλά, μα εκατονταπλάσια θα τα πάρεις όλα, αν υπομείνεις με πνευματική γενναιότητα τις συμφο­ρές, και, το σπουδαιότερο, θα κληρονομήσεις την αιώ­νια ζωή, την οποία εύχομαι ν’ απολαύσουμε όλοι μας, με τη χάρη του Κυρίου. 

(Πηγή: Απόσπασμα από το βιβλίο «Θέματα ζωής». Κείμενα του Αγίου Ιωάννου του Χρυσόστομου. Η επεξεργασία και μετάφραση των κειμένων καθώς και η έκδοση των βιβλίων έχουν γίνει από τους πατέρες της Ιεράς Μονής Παρακλήτου Ωρωπού, Τόμος Α’, σελ. 182-195)

ΟΣΙΟΣ ΓΑΒΡΙΗΛ Ο ΔΙΑ ΧΡΙΣΤΟΝ ΣΑΛΟΣ: ΔΙΔΑΧΕΣ ΠΕΡΙ ΕΣΧΑΤΩΝ!

Όσιος Γαβριήλ ο δια Χριστόν σαλός
Διδαχές περί εσχάτων

Παραθέτουμε στην συνέχεια μερικές από τις νουθεσίες του Γέροντος προς τα πνευματικά του τέκνα περί των εσχάτων και του Αντιχρίστου. 

Δίδασκε ο Γέροντας: στους εσχάτους καιρούς τους ανθρώπους θα τους σώσουν η αγάπη, η ταπείνωση και η καλωσύνη. Η καλωσύνη ανοίγει τις πύλες του Παραδείσου, η ταπείνωση οδηγεί μέσα σ’ αυτόν, αλλά η αγάπη εμφανίζει τον Θεό. 
Όλους, όσοι πήγαιναν σ’ αυτόν για ευλογία, τους παρακαλούσε κλαίγοντας: να κάνετε το καλό για να σας σώσει η καλωσύνη σας. Η γή κατά το ήμισυ έγινε Άδης. 
Ο Αντίχριστος στέκεται στην πόρτα και δεν τη χτυπά απλώς, αλλά ορμά μέσα. Εσείς θα τον δείτε τον Αντίχριστο. Θα προσπαθήσει να βασιλεύσει σε όλον τον πλανήτη. Παντού θα γίνονται διωγμοί… μη μένετε χώρια. Κρατηθείτε μαζί, δέκα-δεκαπέντε μαζί. Βοηθείτε ο ένας τον άλλον. 

Στους εσχάτους χρόνους να μην κοιτάτε τον ουρανό. Μπορεί να πλανηθείτε από τα ψευδοσημεία που θα παρουσιάζονται εκεί. Θα εξαπατηθείτε και θα απολεσθείτε… 
Θα βάλουν το χάραγμα του Αντιχρίστου στο χέρι και στο μέτωπο. Τα διάφορα προϊόντα δεν μπορούν να σας προκαλέσουν βλάβη. Έστω κι’ αν βάζουν σ’ αυτά τον αριθμό του Αντιχρίστου, αυτό δεν είναι ακόμη το χάραγμα. Πρέπει να λέτε το ‘Πάτερ ημών’, να κάνετε τον Σταυρό σας και η τροφή σας θα αγιάζεται.
Στα χρόνια του Αντιχρίστου οι άνθρωποι θα περιμένουν τη σωτηρία από το Διάστημα. Αυτό θα είναι το μεγαλύτερο τέχνασμα του διαβόλου. Η ανθρωπότητα θα ζητεί βοήθεια από τους εξωγήινους, χωρίς να γνωρίζει ότι αυτοί στην πραγματικότητα είναι δαίμονες. 
Ρώτησαν τον Στάρετς αν μπορεί κανείς να κλέψει τροφή, όταν δε θα μπορεί να την αγοράσει. Απάντησε έτσι: Αν κλέψεις, θα παραβείς μία από τις δέκα εντολές. Όποιος ενεργεί έτσι, ακόμη και έτσι δέχεται τον Αντίχριστο.  
Ο πιστός άνθρωπος πρέπει να ελπίζει στο Θεό. Ο Κύριος στους έσχατους χρόνους θα ενεργεί τέτοια θαύματα, ώστε ένα φυλλαράκι από το δένδρο θα φθάνει για τροφή ενός μηνός. Στ’ αλήθεια. Ο πιστός άνθρωπος θα σταυρώνει τη γή, και εκείνη θα του δίνει ψωμί. Αν βιάσουν ένα κορίτσι, το διακορεύσουν χωρίς τη θέληση του, αυτό ενώπιον του Θεού θα παραμείνει παρθένος. 
Έτσι θα γίνει και με το χάραγμα του Αντιχρίστου. Αν δώσουν το χάραγμα ενάντια στη θέληση του ανθρώπου, αυτό δεν θα ενεργεί επάνω του. Στο Ευαγγέλιο είναι γραμμένο ότι παντού θα γίνονται διωγμοί αλλά και θλίψη σε όποιον προδίδει το Ευαγγέλιο. Θα έρθει καιρός που θα είναι απαραίτητο να φύγετε στα βουνά, μόνο να μην το κάνετε ένας-ένας. Ομαδικά να φεύγετε στα βουνά και στα δάση.
Για τους πιστούς χριστιανούς η μεγαλύτερη θλίψη θα είναι ότι αυτοί θα φεύγουν στο δάσος, αλλά οι κοντινοί τους άνθρωποι θα δέχονται το χάραγμα του Αντιχρίστου. 
Στους εσχάτους καιρούς οι οπαδοί του Αντιχρίστου θα πηγαίνουν στην εκκλησία, θα βαπτίζονται, θα κηρύττουν για τις ευαγγελικές εντολές. Όμως μην τους πιστεύετε. Αυτοί δεν θα έχουν τα καλά έργα. Μόνο με τα καλά έργα μπορεί κάποιος να αναγνωρίσει τον αληθινό Χριστιανό.

«…καὶ πάντας καταλύσει τοὺς θεοὺς, καὶ κελεύσει προσκυνεῖν αὐτὸν ἀντὶ τοῦ Θεοῦ, καὶ καθεσθήσεται εἰς τὸν ναὸν τοῦ Θεοῦ, οὐ τὸν ἐν Ἱεροσολύμοις μόνον, ἀλλὰ καὶ εἰς τὰς  πανταχοῦ Ἐκκλησίας.» --Αγ.Ιωάννης ο Χρυσόστομος - (P.G. 62, 482)              

Ελλάς Ορθοδοξία