ΔΡΑΜΑ- ΕΚΕΙ ΠΟΥ ΤΟ ΒΟΥΝΟ ΣΥΝΑΝΤΑ ΤΗΝ ΠΙΣΤΗ

Δράμα: Εκεί που το βουνό συναντά την πίστη
και το αγίασμα αναβλύζει μέσα σε μια σπηλιά

Σχεδόν στους πρόποδες του όρους Φαλακρού, «αγκαλιασμένη» από την ηρεμία της φύσης και την ευλάβεια των πιστών, βρίσκεται η εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής στην Καλλίφυτο Δράμας.

Εκατοντάδες προσκυνητές σπεύδουν κάθε χρόνο, τέτοια μέρα, σε αυτό το γραφικό χωριό και στην ομώνυμη εκκλησία που γιορτάζει για να θαυμάσουν το μικρό, ταπεινό προσκύνημα, που κρύβει μέσα της, αντανακλώντας μια ιδιαίτερη πνευματική και φυσική ομορφιά.

Η εκκλησία, με την απλή αρχιτεκτονική της και την υπέροχη θέα προς τις πλαγιές του βουνού, αποτελεί σημείο αναφοράς όχι μόνο για τους ντόπιους αλλά και για τους επισκέπτες που αναζητούν στιγμές γαλήνης. Το πραγματικό όμως στολίδι του χώρου βρίσκεται λίγα βήματα δίπλα από τον κυρίως ναό. Πρόκειται για ένα παρεκκλήσι - σπηλιά, λαξευμένο κυριολεκτικά μέσα στον βράχο απ' όπου αναβλύζει αγίασμα.

Η είσοδος είναι χαμηλή και ταπεινή. Οι λευκές πέτρες ξεχωρίζουν και δημιουργούν μια φυσική αγκαλιά γύρω από τον επισκέπτη. Για να μπεις, σκύβεις. Όχι μόνο κυριολεκτικά, αλλά και συμβολικά, σαν να χρειάζεται μια εσωτερική ταπείνωση για να αγγίξεις το ιερό. Μέσα στη σπηλιά, εικόνες φωτισμένες από κεριά και ένα αίσθημα δέους. Ένα μικρό προσκύνημα, σχεδόν μυστικό.

Αν προχωρήσει κανείς πιο βαθιά, μέσα από ένα κατηφορικό και στενό πέρασμα, αποκαλύπτεται το αγίασμα. Το νερό αναβλύζει μέσα από τον βράχο, ήρεμο, καθάριο, κρυστάλλινο, με μια σχεδόν υπερφυσική παρουσία. Από στόμα σε στόμα, οι ντόπιοι διηγούνται ιστορίες ότι η σπηλιά αυτή, μαζί με τη διαδρομή του νερού, έφτανε κάποτε μέχρι έξω από το χωριό. Μια φυσική διαδρομή, φορτισμένη με πίστη και θρύλους.

Ο χώρος αυτός δεν είναι απλώς ένα θρησκευτικό σημείο, είναι ένα κομμάτι ζωντανής παράδοσης. Εκεί όπου το φυσικό τοπίο και η πνευματική πίστη γίνονται ένα. Το απόγευμα της Πέμπτης, παραμονή της γιορτής της Ζωοδόχου Πηγής, τελέστηκε μέγας Εσπερινός, χοροστοτούντος του Σεβασμιότατου μητροπολίτη Δράμας κ. Δωρόθεου, ενώ σήμερα το πρωί τελέστηκε η πανηγυρική Θεία Λειτουργία με τη συμμετοχή πλήθους πιστών τόσο από το χωριό όσο και από τις γύρω περιοχές της Δράμας.

newsbomb.gr 

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΑΤΣΙΑΡΑΣ: Η ΟΝΤΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ, ΟΧΙ Η ΧΡΗΣΗ

Η οντολογία τής τεχνολογίας δημιουργεί το πρόβλημα, όχι η χρήση
Αλέξανδρος Κατσιάρας

Ἡ ἀντίληψη ὅτι ἡ τεχνολογία εἶναι ἐγγενῶς οὐδέτερη καί ὅτι τά προβλήματα, πού αὐτή προκαλεῖ, σχετίζονται μέ τήν καλή ἤ τήν κακή χρήση της, ἀποτελεῖ ἀντικείμενο συζήτησης ἐδῶ καί πολλές δεκαετίες. Ἀλλ’ αὐτή ἡ ἀντίληψη, στήν πραγματικότητα, ὑπεραπλουστεύει τό ζήτημα.

Ἤδη ἀπό τά μέσα τοῦ 20οῡ αἱ., φιλόσοφοι καί μελετητές ἀμφισβητοῦν τήν οὐδετερότητα τῆς τεχνολογίας. Τονίζουν ὅτι ἡ τεχνολογία δέν εἶναι ἁπλῶς μιά συλλογή ἐργαλείων, ἀλλὰ καθορίζει τήν σχέση μας μέ τά πάντα, ὠθώντας μας πρός μία ὠφελιμιστική καί μηχανιστική κατανόηση τῆς ζωῆς (Heidegger), ἀναδιαρθρώνει τήν ἀνθρώπινη κοινωνία σύμφωνα μέ μηχανιστικές, ἱεραρχικές γραμμές (Mumford), μᾶς «ἀπανθρωποποιεῖ», καθιστώντας μας ἀνίκανους γιά ἠθικό στοχασμό (Anders), ὑπηρετεῖ δομές ἐξουσίας καί ἰσχύος, πού δημιουργοῦν τεχνητές ἀνάγκες καί ἀπογυμνώνουν τά ἄτομα ἀπό τήν αὐτονομία τους (Illich).

Ἡ τεχνολογία λοιπόν δέν εἶναι ἁπλῶς ἕνα ἐργαλεῖο, ἕνα μέσο, πού μπορεῖ νά χρησιμοποιηθεῖ γιά καλό ἤ γιά κακό. Ἀνεξάρτητα ἀπό τήν χρήση της, ἐνσωματώνει μία ὁρισμένη ὀντολογία (πού οἱ φιλόσοφοι ἀποκαλοῦν «τεχνικό πνεῦμα»), δηλαδή ἕνα συγκεκριμένο τρόπο ἀντίληψης τῆς πραγματικότητας, τοῦ ἀνθρώπου, τῆς φύσης καί τοῦ Θεοῦ.

Ἡ ἀντίληψη αὐτή δίδει προτεραιότητα στόν ἔλεγχο, τήν ἀποδοτικότητα καί τήν λειτουργική ὀρθολογικότητα. Τό σύγχρονο τεχνολογικό παράδειγμα, πού ἔχει τίς ρίζες του στόν Διαφωτισμό καί ἀναπτύχθηκε μέ τήν βιομηχανοποίηση, προσλαμβάνει τόν κόσμο ὡς ἕνα ἀντικείμενο πρός κατάκτηση καί διαχείριση, ὡς μία ἀποθήκη ἀποθεμάτων, πού περιμένουν τόν ἄνθρωπο νά τά ἐκμεταλλευθεῖ.

Στήν προβιομηχανική ἐποχή, ἡ φύση θεωρεῖτο ὅτι ἔχει ἐγγενῆ ἀξία καί ἱερότητα, ὅτι εἶναι κατοικία τοῦ θείου (σέ παγανιστικές κοινωνίες), ἤ ἐκδήλωση τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ. Γιά τήν τεχνολογία, ὅμως, ἡ φύση δέν εἶναι τίποτε περισσότερο ἀπό πρώτη ὕλη γιά ἀνθρώπινη χρήση.

Τό «τεχνικό πνεῦμα» ἐπαναπροσδιορίζει καί τό τί σημαίνει νά εἶναι κάποιος ἄνθρωπος, Ἡ ἄνοδος τῆς μηχανοποίησης καί τῆς ψηφιοποίησης ἔχει καταστήσει τόν ἅνθρωπο ἕναν ἁπλό κόμβο μέσα σέ τεράστια παραγωγικά συστήματα, μία λειτουργική μονάδα ἑνός εὐρύτερου τεχνολογικοῦ μηχανισμοῦ.

Αὐτό εἶναι ἐμφανές σέ διάφορους τομεῖς. Στήν οἰκονομία, ἡ ἀνθρώπινη ἐργασία βελτιστοποιεῖται, αὐτοματοποιεῖται καί ποσοτικοποιεῖται ὅλο καί περισσότερο, ἡ δέ ἐπιτυχία μετριέται μέ ὅρους παραγωγικότητας καί ὄχι σέ ἀναφορά μέ τόν σκοπό, πού ὑπηρετεῖ, ἤ τήν πληρότητα που παρέχει. Στήν κοινωνική ζωή, οἱ ψηφιακές τεχνολογίες διαμορφώνουν τίς ἀλληλεπιδράσεις μας, ἀντικαθιστώντας τίς ἄμεσες, πρόσωπο μέ πρόσωπο, σχέσεις μέ ἀλληλεπιδράσεις μεσολαβημένες ἀπό ἀλγορίθμους. Ἀκόμη καί στήν ἰατρική, ἡ ζωή τείνει νά χάσει τήν ἱερότητά της, καθώς προσεγγίζεται μέσα ἀπό πλαίσια, πού ἀναφέρονται σέ στατιστικά δεδομένα καί μετρήσιμους κινδύνους.

Ἔτσι, ἡ τεχνολογία ἀναδιαμορφώνει τήν ἴδια τήν ἀνθρώπινη ὕπαρξη, και ὄχι μόνο τήν ἀντίληψή μας περί αὐτῆς, ἀναγκάζοντάς μας νά συμμορφωνόμαστε μέ τήν λογική τῆς ἀποδοτικότητας καί τοῦ ἐλέγχου.

Ἴσως ἡ σημαντικώτερη πτυχή τῆς τεχνολογικῆς κοσμοθεωρίας συνδέεται μέ τήν ἀντίληψη περί Θεοῦ. Οἱ παραδοσιακές ἀντιλήψεις γιά τόν Θεό δίνουν ἔμφαση στό μυστήριο, τήν μεταφυσική καί τά ὅρια τῆς ἀνθρώπινης γνώσης καί περατότητας. Ὡστόσο, ἡ τεχνολογία, στήν οὐσία της, ἀφορᾶ τήν κυριαρχία καί τόν ἀπόλυτο ἔλεγχο. Καθώς αὐτή ἐξελίσσεται, ἐνισχύει τήν πεποίθηση ὅτι ὅλες οἱ πτυχές τῆς ὕπαρξης μποροῦν τελικά νά κατανοηθοῡν, νά ἐλεγχθοῦν καί νά ἀνασχεδιαστοῦν.

Στίς προ-νεωτερικές κοινωνίες, οἱ θρησκευτικές καί μεταφυσικές παραδόσεις ἔθεταν ὅρια στήν ἀνθρώπινη δραστηριότητα, ἀναγνωρίζοντας ὅτι ὁρισμένες πτυχές τῆς πραγματικότητας ἦταν ἀπρόσιτες γιά τόν ἀνθρώπινο νοῦ καί τήν ἀνθρώπινη δράση. Ἡ τεχνολογία, ὅμως, ἐμφυσᾶ τήν ἀντίθετη τάση, μία τάση ἀπεριόριστης ἐπέκτασης, ὅπου τά ὅρια θεωροῦνται προκλήσεις πρός ὑπέρβαση, ἀντί γιά ἐγγενῆ χαρακτηριστικά τῆς ἀνθρώπινης συνθήκης-ὕπαρξης. Αὐτό εἶναι ἐμφανέστερο στόν μετανθρωπισμό, την τεχνητή νοημοσύνη καί τήν γενετική μηχανική, πού στοχεύουν στήν ὑπέρβαση τῶν ἀνθρωπίνων περιορισμῶν, ἐπιχειρώντας νά ἀπαλείψουν κάθε ὅριο καί κάθε διάκριση, ἀκόμη καί τήν διάκριση κτιστοῦ – Ἀκτίστου.

Ὅλες αὐτές οἱ ἀλλαγές, πού τό «τεχνικό πνεῦμα» ἔχει ἐπιφέρει στίς παραδοσιακές ἀντιλήψεις περί κόσμου, ἀνθρώπου καί Θεοῦ, μεταδίδονται καί ἀναπαράγονται μέσῳ τῆς χρήσεως τῶν τεχνολογικῶν ἐφαρμογῶν, ἀνεξάρτητα ἀπό τό ἄν αὐτή ἡ χρήση εἶναι καλή ἤ κακή. Μέ ἄλλα λόγια, ἀκόμη κι ἄν καταφέρναμε νά διασφαλίσουμε ὅτι ἡ τεχνολογία θά χρησιμοποιεῖται μόνο γιά καλούς σκοπούς, πάλι θά ἐπηρεαζόμασταν, ἔστω καί ἀσυνείδητα, ἀπό τήν τεχνολογική κοσμοθεωρία.

Ἀπό τήν ἄλλη, πόσο ἐφικτό θά ἦταν νά διασφαλίσουμε ἀποκλειστικά τήν «καλή χρήση», ζώντας σ’ ἕνα μεταπτωτικό κόσμο, ὅπου οὐδείς ἀναμάρτητος;

Τό πρόβλημα λοιπόν δέν εἶναι μόνο τό τί κάνουμε μέ τήν τεχνολογία, ἀλλά καί τό τί κάνει ἡ τεχνολογία σέ ἐμᾶς. Κι ἐπειδή δέν μποροῡμε νά ἀναστρέψουμε τήν τεχνολογική ἐξέλιξη, οὔτε νά ζήσουμε ἐκτός αὐτῆς (ἐκτός κι ἄν, ὅπως λέγει ἡ HannahArendt, ἐπιστρέψουμε στήν κουλτούρα τῶν ἐργαλείων), εἶναι ἀνάγκη νά ἐξετάσουμε κριτικά τήν ὀντολογία τῆς τεχνολογίας, ὑπερβαίνοντας τήν διχοτομία καλῆς ἤ κακῆς χρήσης. 

(Πηγή: Περιοδ. «Ἐφημέριος», ἔτος 74, τεῦχος 3, Μάϊος- Ἰούνιος 2025, σσ. 3-4)

alopsis.gr