ΑΓΙΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ: ΤΟ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟΤΕΡΟ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΦΕΥΓΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΥΠΟ ΚΑΙ ΝΑ ΠΗΓΑΙΝΕΙΣ ΣΤΗΝ ΟΥΣΙΑ!

Άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης: Το ουσιαστικότερο είναι να φεύγεις από τον τύπο και να πηγαίνεις στην ουσία. Ότι γίνεται να γίνεται από αγάπη.

ΑΓΙΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ: ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΠΟΤΕ ΝΑ ΣΚΕΠΤΟΜΑΣΤΕ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΛΛΟ ΟΤΙ ΘΑ ΤΟΥ ΔΩΣΕΙ Ο ΘΕΟΣ ΚΑΠΟΙΟ ΚΑΚΟ!

Άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης: Δεν πρέπει ποτέ να σκεπτόμαστε για τον άλλο ότι θα του δώσει ο Θεός κάποιο κακό ή ότι θα τον τιμωρήσει για το αμάρτημά του. Αυτός ο λογισμός φέρνει πολύ μεγάλο κακό, χωρίς εμείς να το αντιλαμβανόμαστε.

ΑΓΙΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ: Η ΨΥΧΗ ΕΧΕΙ ΕΝΑΝ ΑΝΘΩΝΑ ΚΙ ΕΝΑΝ ΑΓΚΑΘΩΝΑ!

Άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης: Όταν είναι σκοτάδι στο δωμάτιο, τι κάνεις; Πολεμάς να το διώξεις; Διώχνεται το σκοτάδι; Ανάβεις το φως και φεύγει το σκοτάδι. Ή ψυχή εχει έναν ανθώνα κι έναν άγκαΟώνα. Μην καταγίνεσαι να ξεριζώνεις τ' αγκάθια, μόνο να ποτίζεις τον ανθώνα• όλο το νερό να το κατευθύνεις εκεί και τ' αγκάθια θα ξεραθούν.

ΑΓΙΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ: ΟΠΟΥ ΥΠΑΡΧΕΙ ΑΓΑΠΗ ΣΤΟ ΧΡΙΣΤΟ!

Άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης: Όπου υπάρχει αγάπη στο Χριστό!

Μέσω της αγάπης προς τον αδελφό μας θα κατορθώσουμε να αγαπήσουμε το Θεό. Η θεία χάρις έρχεται μέσω του αδελφού. Όταν βρεις το Χριστό, έχεις τα πάντα, δε θέλεις τίποτε άλλο.  Όπου υπάρχει η αγάπη του Χριστού, εξαφανίζεται η μοναξιά, είσαι ειρηνικός, χαρούμενος, γεμάτος,  ούτε  μελαγχολία, ούτε αρρώστια, ούτε άγχος, ζεις στα άστρα, στο άπειρο, στον ουρανό με τους αγγέλους, με τους αγίους, στη γη με τους ανθρώπους, με τα φυτά, με τα ζώα, με όλους, με όλα. Όταν έρθει ο Χριστός στην καρδιά, η ζωή  αλλάζει, τα πάθη εξαφανίζονται. Ο Χριστός είναι το παν.

ΑΓΙΟΣ ΠΑΪΣΙΟΣ: ΠΑΝΤΑ ΜΕ ΚΑΛΟΥΣ ΛΟΓΙΣΜΟΥΣ ΟΛΑ ΝΑ ΤΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΕ!

Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης: Πάντα με καλούς λογισμούς όλα να τα αντιμετωπίζετε. Όσο βοηθάει ένας καλός λογισμός, δεν βοηθάει καμιά άλλη άσκηση.

ΑΓΙΟΣ ΠΑΪΣΙΟΣ: Ο ΦΙΛΟΤΙΜΟΣ ΒΟΜΒΑΡΔΙΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΕΥΛΟΓΙΑ!

Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης: Ὁ φιλότιμος βομβαρδίζεται ἀπό εὐλογία!

Νά ἔχετε φιλότιμο καί νά μήν ἐκμεταλλεύεστε τήν καλωσύνη τῶν ἄλλων. Ὁ φιλότιμος βομβαρδίζεται ἀπό εὐλογία, ἐνῶ ὁ γκρινιάρης γεννᾶ κακομοιριά.  Ἡ καρδιά δέν καθαρίζεται μέ «κλίν», ἀλλά μέ φιλότιμο. Νά μήν ἀφήνουμε τόν ἄλλον νά κουράζεται. Νά γινώμαστε θυσία.

ΟΣΙΟΣ ΠΑΪΣΙΟΣ: "ΖΗΤΕΙΤΕ ΚΑΙ ΘΑ ΛΑΒΕΤΕ", ΕΙΠΕ Ο ΧΡΙΣΤΟΣ!

Όσιος Παΐσιος ο Αγιορείτης: «Ζητείτε και θα λάβετε», είπε ο Χριστός. Αν αυτό που ζητάς είναι καθαρό και για το συμφέρον σου, θα το λάβεις…Αν ζητάς από τον Θεό δύναμη, για να προσεύχεσαι να συγχωρήσει τις αμαρτίες σου, και να βοηθήσει τους άλλους, αυτό είναι καλό και θα σου το δώσει…

ΓΕΝΙΚΟΣ ΕΘΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ EΠΙΒΟΛΗ ΤΗΣ ΑΣΧΗΜΙΑΣ

ΓΕΝΙΚΟΣ ΕΘΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ EΠΙΒΟΛΗ ΤΗΣ ΑΣΧΗΜΙΑΣ

Από την εικόνα των πόλεων και των πανεπιστημίων

μπορεί να αντιληφθεί κάποιος και το επίπεδο της δημοκρατίας

Από τον Αλκιβιάδη Κ. Κεφαλά

Οι ταξιδιώτες σε άλλες χώρες πάντα επιδιώκουν να μένουν στο κέντρο των πόλεων, επειδή είναι εύκολα προσβάσιμο, ενώ ταυτόχρονα απεικονίζει τη γενική εικόνα της ψυχής της χώρας, όπως η εθνική αισθητική, τα έργα και τα κατορθώματα του λαού, η Ιστορία, οι κοινωνικές εκφράσεις και οι ευαισθησίες, τα στοιχεία δηλαδή που συγκροτούν τον πολιτισμό της. 

Η εικόνα και η καθαριότητα των πόλεων αντικατοπτρίζει τον βαθμό του αμοιβαίου σεβασμού όχι μόνο μεταξύ των πολιτών, αλλά και των πολιτικών προς τους πολίτες, καθώς και το επίπεδο της λειτουργίας του νόμου. Από την εικόνα και την αισθητική των πόλεων είναι δυνατόν να αντιληφθεί κάποιος, εκτός των πολιτισμικών παραμέτρων, και το επίπεδο της λειτουργίας της δημοκρατίας. Ολες οι ευρωπαϊκές πόλεις και τα οικοδομήματα κατά το μάλλον ή ήττον έχουν κοινά μορφολογικά και αισθητικά χαρακτηριστικά και συνεπώς η λειτουργία των πολιτιστικών, κοινωνικών και πολιτικών εκφράσεων αναμένεται να είναι παρόμοια. Αυτές τις σκέψεις εξέφρασε Ευρωπαίος καθηγητής, μόλις αντίκρισε την εικόνα των Αθηνών και τις χαβούζες των ελληνικών πανεπιστημίων, αρκετά χρόνια μετά την πρώτη επίσκεψή του στην Ελλάδα, τονίζοντας με έκπληξη ότι η δημόσια εικόνα αποσύνθεσης της πόλης και των πνευματικών της κέντρων αναδεικνύει ότι ο κοινός γεωμετρικός τόπος της χώρας μας με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες είναι το κενό σύνολο. 

Η σύγκριση της Αθήνας με τη Λισαβόνα και το Δουβλίνο, με τα ίδια οικονομικά προβλήματα, καθώς και η σύγκριση των ελληνικών πανεπιστημίων με αυτά των άλλων χώρων αποδεικνύουν ότι πολιτικές και κοινωνικές παθογένειες είναι τα αίτια της οικονομικής κρίσης και της καθολικής αποτυχίας της χώρας μας και όχι το αντίθετο. Συνεχίζοντας τις σκέψεις του, επισήμανε ότι αντιλαμβάνεται πλέον το γεγονός της καθολικής σιωπής και της μηδενικής κοινωνικής αντίδρασης στην εξαθλίωση, επειδή η κοινωνική ψυχολογία επισημαίνει ότι οι πολίτες που αποδέχονται την καθολική υποβάθμιση της ποιότητας ζωής τους και την άθλια εικόνα της πόλης που ζουν δεν πρόκειται να αντιδράσουν ούτε στη συστηματική πολιτική ασέλγεια επί της κοινωνίας. 

Αυτό που επίσης δεν μπορούσε να κατανοήσει ο επισκέπτης είναι πώς είναι δυνατόν η γνώση και η επιστήμη να καλλιεργούνται σε άθλιους πανεπιστημιακούς χώρους. Επιβεβαίωσε έτσι το συμπέρασμα ότι η τεχνολογική, η επιστημονική και η κοινωνική πρόοδος μιας χώρας είναι ανάλογη της δημόσιας εικόνας των πνευματικών ιδρυμάτων της, με τον ίδιο τρόπο που η παροχή υγειονομικών υπηρεσιών σε ένα νοσοκομείο είναι ανάλογη της εικόνας του.

Στην Ελλάδα η αρχιτεκτονική, η συμμετρία και το μέτρο καλλιεργήθηκαν αδιαλείπτως από το 1830 έως το 1955, τη χρονιά που επιβλήθηκε η αντιπαροχή ως το νέο οικιστικό μοντέλο της χώρας. Στο παρελθόν η Ελλάδα, παρά τις καταστροφές και τους πολέμους που βίωσε, συμπεριλαμβανομένου και του καταστροφικού Εμφυλίου, ήταν ικανή να κινήσει την Ιστορία, να δείξει σημαντικά πολιτισμικά και οικονομικά επιτεύγματα, καθώς και να διατηρήσει την κοινωνική συνοχή παρά τις τραυματικές εμπειρίες, επειδή η «δημιουργία» αναδεικνύεται και προάγεται μόνο από ψυχικά υγιή άτομα που επιδιώκουν να ζουν μέσα σε καλαίσθητους και αξιοπρεπείς χώρους. Η άθλια εικόνα των Αθηνών σήμερα και γενικότερα των ελληνικών πόλεων φαίνεται να μην ενοχλεί κανέναν, επειδή οι κάτοικοι της χώρας έχουν πλέον εθιστεί στην αθλιότητα. Αυτός είναι ο λόγος που τοποθετούν διά της ψήφου των στην εξουσία τους ίδιους διαχρονικούς προπαγανδιστές και φορείς της ασχήμιας.

Η γενικευμένη εικόνα της αθλιότητας σαπίζει τον νου και συνεπώς εμποδίζει τους πολίτες να δημιουργήσουν κάτι εκτός του πλαισίου των πολιτικών σχημάτων της Μεταπολίτευσης. Η επέκταση της κομματικής αθλιότητας στα πανεπιστήμια, όπως εκφράζεται μέσω της ρυπαρότητας του ακαδημαϊκού χώρου και του νομοθετικού πλαισίου που την ενθαρρύνει, αποτελεί μοναδική περίπτωση στον διεθνή ακαδημαϊκό χώρο. 

Η αισθητική του χώρου σπουδών κυρίως εμποδίζει τους σπουδαστές των ελληνικών πανεπιστημίων, πολλοί από τους οποίους θα προωθηθούν στις ηγετικές ομάδες αργότερα, να αναπτύξουν τους προβληματισμούς για το μέλλον της χώρας και το δικό τους, ώστε να μπορέσουν να αποκτήσουν τα πνευματικά και γνωστικά εφόδια που θα τους επιτρέψουν να επιβιώσουν σε ένα άγριο ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον στο οποίο τους τοποθέτησαν οι πολιτικοί καθοδηγητές τους. 

Η επιβαλλόμενη αθλιότητα του δημόσιου χώρου και των πνευματικών ιδρυμάτων, αφενός, προσδιορίζει το ζοφερό μέλλον της χώρας και, αφετέρου, είναι συνειδητή πολιτική πρακτική που εθίζει τους πολίτες στην ασχήμια, διαλύοντας την ψυχή τους ώστε να μην αντιδρούν στις καταστροφικές πολιτικές πρακτικές.

*Διδάκτωρ Φυσικής του πανεπιστημίου του Manchester, UK, δ/ντής Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών

dimokratianews11.02.2019

http://aktines.blogspot.com

ΠΕΘ: ΟΙ ΠΟΛΥ ΑΥΣΤΗΡΕΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΠΟΥ ΤΙΘΕΝΤΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΑΠΟΛΥΤΗ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΆΡΘΡΟΥ 3

Αθήνα, 8 Φεβρουαρίου 2019

Αριθμ. Πρωτ. 7

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ

Οι θέσεις της Πανελλήνιας Ενώσεως Θεολόγων, όπως προκύπτουν από τη νομική επεξεργασία του Θέματος του νομικού μας Συμβούλου κ. Γ. Κρίππα

ΟΙ ΠΟΛΥ ΑΥΣΤΗΡΕΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΠΟΥ ΤΙΘΕΝΤΑΙ  ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΑΠΟΛΥΤΗ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ (3)

Όπως προκύπτει από το άρθρο (110) του Συντάγματος, οι προϋποθέσεις αναθεωρήσεώς του είναι πολύ αυστηρές και πολύ περιοριστικές, επιβάλλουν δε τη στενή ερμηνεία τους απαραιτήτως, όπως διδάσκεται σε όλες τις νομικές σχολές του κόσμου και, μάλιστα, από το πρώτο (1^ο) έτος, όπου υπάρχουν τέτοιες διατάξεις, με τόσο αυστηρές προϋποθέσεις, ήτοι:

1)   Δεν επιτρέπεται αναθεώρηση οποτεδήποτε, αλλά μόνον για περιορισμένο χρόνο.

2) Δεν επιτρέπεται αναθεώρηση από την Βουλή που την απεφάσισε, αλλά από την επόμενη.

3)  Δεν επιτρέπεται αναθεώρηση με απλή, αλλά  με αυξημένη πλειοψηφία.

4)  Δεν επιτρέπεται κατάργηση διατάξεων του Συντάγματος, αλλά μόνον αναθεώρηση.

5)  Δεν επιτρέπεται κατάργηση υπό μορφή αναθεώρησης.

6)  Επιτρέπεται αναθεώρηση ορισμένων μόνον διατάξεων του Συντάγματος -και όχι όλων-ΟΧΙ ΟΜΩΣ ΤΟΥ ΠΡΟΟΙΜΙΟΥ ΤΟΥ.

Το άρθρο(3) του Συντάγματος (περί Θρησκείας και Εκκλησίας) αποτελεί ΠΑΡΕΚΤΑΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΟΙΜΙΟΥ ΤΟΥ ΚΑΙ, ΣΥΝΕΠΩΣ, ΔΕΝ ΕΠΙΤΡΕΠΕΤΑΙ Η ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ.

Όλα τα ανωτέρω προκύπτουν εκ της ερμηνείας του άρθρου (110) του Συντάγματος και, προς τούτο, επικαλούμεθα τις σπουδαιότερες πηγές τις αναφερόμενες στην ερμηνεία του Νόμου και του Συντάγματος. Π.χ.:

1) Ο Γ. Μπαλής, Καθηγητής Πανεπιστημίου, στο έργο του: Γενικαί αρχαί του Αστικού Δικαίου, 5^η έκδοση, στη σελίδα (16), αναφέρει ότι κάθε διάταξη νόμου απαιτεί ειδική και προσωποποιημένη ερμηνεία. Στη σελίδα (17), αναφέρει ότι το argumentum a silentio  (δηλαδή το επιχείρημα που συνίσταται στη σιγή του νόμου), ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΚΑΤΑΓΩΝΙΣΤΟΝ, ΔΙΟΤΙ ΔΕΝ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΕΙ ΤΗΝ ΠΛΗΡΗ ΑΛΗΘΕΙΑ ΑΛΛΑ ΠΑΡΕΧΕΙ ΑΠΛΩΣ ΚΑΙ ΜΟΝΟ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΕΣ. Στη σελίδα (18), αναλύει την ιστορική ερμηνεία του νόμου, η οποία στην περίπτωσή μας είναι μια και μόνη (λόγω του προοιμίου του Συντάγματος και της παρέκτασής του, του άρθρου (3) του Συντάγματος). Στη ίδια σελίδα, αναφέρεται στην τελεολογική ερμηνεία του Νόμου (σκοπιμότητα του Νόμου, καθόσον ο Νόμος δεν θεσπίζεται αυθαιρέτως, αλλά για κάποιο σκοπό). Επομένως και το προοίμιο του Συντάγματος και η παρέκτασή του, δηλαδή το άρθρο (3) του Συντάγματος, έχουν θεσπιστεί για ορισμένο σκοπό, ήτοι για την συναλληλία Κράτους – Εκκλησίας, γεγονός το οποίο προκύπτει και εκ της ως άνω ιστορικής ερμηνείας του Νόμου. Τέλος, στη σελίδα (19), αναφέρεται στη λογική ερμηνεία του Νόμου, η οποία καταλήγει στο ίδιο σημείο.

2) Ο Ιωάννης Σπυριδάκης (ομοίως Καθηγητής Πανεπιστημίου και Ακαδημαϊκός), στο σύγγραμμά του: Βασικοί θεσμοί του ιδιωτικού δικαίου, στη σελίδα (34) αναλύει την ιστορική ερμηνεία του Νόμου, κατά ταυτόσημο τρόπο, όπως και ο Γ. Μπαλής. Στην ίδια σελίδα, αναφέρεται στην εννοιοκρατική ερμηνεία, ήτοι, στην εξέταση των συμφερόντων του Νόμου, τα οποία είχε υπόψη του ο νομοθέτης, συμφωνώντας -και εδώ- με τον Γ. Μπαλή. Τέλος, στην σελίδα (35), αναφέρεται στη διορθωτική ερμηνεία του Νόμου, ήτοι στην αναζήτηση του πνεύματος του νομοθέτου (στο τι ακριβώς ήθελε να θεσπίσει).

3) Ο Εμμανουήλ Μιχελάκης, Καθηγητής Πανεπιστημίου, στο έργο του,Εισαγωγή εις το δίκαιον και εις την Επιστήμη του δικαίου, στη σελίδα (67), αναφέρει ότι η γραμματική ερμηνεία του Νόμου (δηλαδή η απλή ανάγνωση του Νόμου) είναι μη αποδεκτή. Στη σελίδα (59), αναφέρει ότι ο Νόμος εφαρμόζεται αφ’ ής συντρέξουν πάντες οι κατά το Σύνταγμα όροι γενέσεως αυτού. Στη σελίδα (56) αναφέρει ότι οι κανόνες του δικαίου είναι αναγκαστικού δικαίου, και ότι στην κατηγορία αυτή ανήκει και το Σύνταγμα. Στη σελίδα (68), αναφέρεται στο argumentum a silentio, καθ’ όμοιο τρόπο, όπως και ο Γ. Μπαλής. Παραθέτουμε, μάλιστα, επί λέξει το σχετικό κείμενο: «Το επιχείρημα εκ της σιγής του Νόμου σημαίνει ότι του Νόμου μη διακρίνοντος, ούτε και υμείς δυνάμεθα να διακρίνωμε. Νόμος λ.χ., ρυθμίζων τα των δημοσίων υπαλλήλων, δεν διακρίνει μεταξύ τακτικών και εκτάκτων υπαλλήλων. Οι διατάξεις τούτου είναι εφαρμοστέες και επί των εκτάκτων υπαλλήλων».

Όπως βλέπουμε ο τρόπος αυτός της ερμηνείας (argumentum a silentio) πρέπει, κατ’ανάγκη, να εφαρμοστεί στο Προοίμιο του Συντάγματος και στην παρέκτασή του (άρθρο (3) του Συντάγματος). Επομένως, αν θεωρηθεί  ότι το άρθρο (3) του Συντάγματος δεν αποτελεί παρέκταση του Προοιμίου, ερμηνεύεται το Σύνταγμα κατά τρόπον μη αποδεκτό, εν όψει των κανόνων της ερμηνείας του Νόμου.

Άλλωστε, όποιος υποστηρίξει το αντίθετο, θα πρέπει να επικαλεστεί και ανάλογα επιχειρήματα, και τέτοια επιχειρήματα δεν υπάρχουν πουθενά, σε κανένα έγκυρο σύγγραμμα γενικών αρχών του δικαίου, είτε Έλληνα είτε αλλοδαπού συγγραφέα. Ο Εμμανουήλ Μιχελάκης, επίσης, στη σελίδα (70), αναφερόμενος στην τελεολογική ερμηνεία του Νόμου (δηλαδή ποιος ήταν ο σκοπός του νομοθέτου), αναφέρει ότι το είδος αυτό της ερμηνείας του Νόμου το έχουν πρώτοι επισημάνει ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης, προσθέτοντας ότι ο σκοπός του Νομοθέτου αφορά σε ένα συγκεκριμένο σημείο και τίποτε άλλο, όπως, ακριβώς, ο σκοπός ενός τοξότη, που είναι να πετύχει ορισμένο μόνο στόχο και τίποτε άλλο.

Αν, επομένως, καταλήγαμε στη γνώμη ότι η αναθεώρηση του Συντάγματος επιτρέπει τον χωρισμό Κράτους – Εκκλησίας, αυτό πρέπει να εξάγεται από συγκεκριμένη διάταξη, πράγμα το οποίο δεν προκύπτει από πουθενά, διότι, άλλως, ο συνταγματικός νομοθέτης δεν θα τοποθετούσε στην κορυφή του Συντάγματος την επίκληση της Αγίας Τριάδας.

Υπ’ όψη ότι και σε άλλα κράτη της Ευρώπης υπάρχει στο προοίμιο του Συντάγματος επίκληση της Αγίας Τριάδος (π.χ. Γερμανία, Ιρλανδία, κ.λπ.), με αποκορύφωση το προοίμιο του Ιρλανδικού Συντάγματος, το οποίο επικαλείται την Αγία Τριάδα με ένα κείμενο, λίαν εκτεταμένο (στο οποίο αναλύει λεπτομερώς και για ποιον λόγο έγινε αυτή η επίκληση, ήτοι, διότι η Αγία Τριάδα ίδρυσε το Ιρλανδικό κράτος και απελευθέρωσε τους Ιρλανδούς).

Επομένως, αν κάποια Βουλή προχωρήσει στην αναθεώρηση του εν προκειμένω άρθρου (3), τι δέον γενέσθαι;  Έχουμε κάποιου είδους «αντισυνταγματικότητα» του Συντάγματος; Στο εν λόγω ερώτημα, πρέπει να απαντήσουμε θετικά.

Και εξηγούμαστε: Είναι γνωστό στους Συνταγματολόγους ότι, ήδη από του έτους 1951, ο Γερμανός καθηγητής Otto Bachof, στο έργον τουVerfassungswidrige Verfassuνgsnormen, υπογράμμισε, κατά τρόπον πειστικό, ότι πράγματι, μπορεί να υπάρξει περίπτωση μια διάταξη ενός Συντάγματος να είναι αντισυνταγματική.

Αυτό, για παράδειγμα, μπορεί να συμβεί, στην περίπτωση, που, όπως προαναφέραμε, αναθεωρηθεί το άρθρο (3). Η άποψη αυτή έχει γίνει ευρύτερα αποδεκτή (μια περιήγηση δε στο ΙΝΤΕΡΝΕΤ προσφέρει, εν προκειμένω, πλήρη θεωρητικά και βιβλιογραφικά στοιχεία).

Με βάση τα ανωτέρω, προκύπτει ότι η τυχόν αναθεώρηση του άρθρου (3), αποτελεί συνταγματική παρέκκλιση και ότι είναι  δυνατόν να ελεγχθεί από τα δικαστήρια, τα οποία και υποχρεούνται, να αποφανθούν για την περίπτωση «αντισυνταγματικότητας» και να μην  αδιαφορήσουν ή να υπεκφύγουν. Και τούτο, εν όψει των  προαναφερομένων και, ιδιαιτέρως, των λίαν αυστηρών και επιτακτικών διατάξεων του Συντάγματος, που αναφέρονται στην αναθεώρησή του, προς την οποίαν δυσπιστούν, περιορίζοντάς την σε πολύ αυστηρά όρια και υπό πολλούς και αυστηρούς όρους και προϋποθέσεις.

Το ΔΣ της ΠΕΘ

Π. ΙΩΗΛ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: ΞΕΡΕΙΣ ΝΑ ΛΕΣ ΤΟ «ΠΑΤΕΡ ΗΜΩΝ»;

– Να μάθεις καλά το «Πάτερ ημών». Ακούς;

– Το «Πάτερ ημών» το ξέρω, δέσποτά μου, απ’ έξω από τότε που ήμουν παιδί.

– Απ’ έξω το ξέρεις, αλλά δεν το ξέρεις από μέσα.

– Τι εννοείτε;

– Δεν ξέρεις το νόημά του. Μηχανικά το απαγγέλλεις. Αν το ήξερες από μέσα, θα συγχωρούσες προθυμότατα τον πλησίον σου, διότι αλλιώς δεν υπάρχει περίπτωση να συγχωρηθείς και εσύ από Τον Θεό για τις αμαρτίες σου.

Το «άφες ημίν τα οφειλήματα ημών ως και ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών» αυτό σημαίνει.

Λοιπόν να μάθεις το «Πάτερ ημών» από μέσα. Σύμφωνοι;

π. Ιωήλ Γιαννακόπουλος

http://olasthnforaa.blogspot.com

ΑΓΙΟΙ ΑΚΥΛΑΣ ΚΑΙ ΠΡΙΣΚΙΛΛΑ, ΟΙ ΑΠΟΣΤΟΛΟΙ- ΟΙ ΟΡΘΟΔΟΞΟΙ ΠΡΟΣΤΑΤΕΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ

ΑΓΙΟΙ ΑΚΥΛΑΣ ΚΑΙ ΠΡΙΣΚΙΛΛΑ ΟΙ ΑΠΟΣΤΟΛΟΙ
ΟΙ ΟΡΘΟΔΟΞΟΙ ΠΡΟΣΤΑΤΕΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ

Η Εκκλησία τιμά το άγιο αυτό ζευγάρι στις 13 Φεβρουαρίου κάθε έτους. Όμως τα χριστιανικά ζευγάρια ας μην μένουν μόνο σε μία ημέρα εκδήλωσης του έρωτος και της αγάπης τους προς τον άλλο.

Διότι λέγει ο ιερός Χρυσόστομος: “Δεν υπάρχει τίποτε, τίποτε πολυτιμότερο από το ν’ αγαπιέται πολύ ο άντρας από τη γυναίκα του και η γυναίκα από τον άντρα της”. και πάλι “Δεν είναι η περιουσία που φέρνει τον πλούτο στους συζύγους, αλλά η μεταξύ τους αγάπη”.
Ο Άγιος Ακύλας και η Αγία Πρίσκιλλα: το ιδανικό χριστιανικό ζευγάρι και προστάτες των συζύγων
“Να ποιους πρέπει τα ζευγάρια να μιμούνται, να ποιοι είναι οι προστάτες τους. Ο άγιος Ακύλας και η αγία Πρίσκιλλα ήταν δύο άνθρωποι που ήταν ερωτευμένοι μεταξύ τους, όμως συγχρόνως είχαν και έναν κοινό έρωτα για ένα άλλο πρόσωπο…όχι ανθρώπινο αλλά Θεανθρώπινο. Του Ιησού Χριστού. Και αυτός ο έρωτας για τον Χριστό αναζωογονούσε και τον μεταξύ τους έρωτα.”

Χριστὸν ἀγαπήσαντες καὶ φωτισθέντες τὸν νοῦν, τὴ πίστει ἐνούμενοι καὶ συζυγία σεμνή, Ἀκύλας καὶ Πρισκίλλα ἤσαν μὲν προεστῶτες ἐκκλησίας κατ’ οἶκον, Παύλου δὲ τοῦ φωστῆρος συνεργοὶ καὶ προστᾶται. Διὸ αὐτοὺς τιμήσωμεν καὶ μιμησώμεθα.

Ο ΕΥΣΕΒΙΣΜΟΣ ΕΝΟΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΡΧΗ ΚΑΙ ΤΟ "ΠΑΤΕΡ ΗΜΩΝ"

Ένας ευσεβής οικογενειάρχης από την Ανατολή, ο Γεώργιος, επισκέφθηκε τον αββά Σιλουανό, για να τον συμβουλευτεί σχετικά με κάτι που τον απασχολούσε.

Τον τελευταίο καιρό είχε προβλήματα με έναν γείτονά του, που του έκανε ζημιές στο κτήμα του. Για όλες τις ταλαιπωρίες ο Γεώργιος έκανε υπομονή και τις ξεπερνούσε με την προσευχή του στο Θεό.

Όσο περνούσαν όμως οι μέρες ο γείτονας γινόταν όλο και χειρότερος. Η υπομονή του Γεωργίου στο τέλος εξαντλήθηκε και πήρε την απόφαση να πάει το γείτονά του στα δικαστήρια.

Θέλησε να ρωτήσει γι’ αυτό τον αββά Σιλουανό. Στην εξομολόγησή του ο Γεώργιος αποκάλυψε στο Γέροντα το πρόβλημά του και την απόφασή του να πάει τον σκληρόκαρδο γείτονα στα δικαστήρια.
  

Ο γέροντας, σιωπηλός και ατάραχος, του λέει:

- Κάνε όπως θέλεις, παιδί μου.

- Δεν νομίζεις όμως, Γέροντα, ότι αν τιμωρηθεί αυστηρά θα ‘ναι πιο δίκαιο;

- Κάνε ό,τι σε αναπαύει, απάντησε ο Γέροντας με αδιαφορία.

- Θα ‘ναι καλύτερα και για την ψυχή του, ε Αββά; Ρώτησε ο Γεώργιος, μα ο Γέροντας δεν απάντησε.

- Τότε λοιπόν να πηγαίνω σιγά-σιγά, είπε ο Γεώργιος, να μην κουράζω άλλο την αγάπη σου. Θα φύγω για το δικαστή κατευθείαν.

- Στάσου λίγο, παιδί μου. Μη βιάζεσαι τόσο, είπε ο Γέροντας. Έλα να προσευχηθούμε πρώτα, να ευλογήσει ο Θεός την πράξη σου.

Σηκώθηκε ο Γέροντας και πήρε τον Γεώργιο και στάθηκαν μπροστά στην εικόνα του Παντοκράτορα.

Αφού έκανε τον σταυρό του ο Αββάς, άρχισε να λέει:

«Πάτερ ημών, ο εν τοις ουρανοίς, αγιασθήτω το όνομά σου• ελθέτω η βασιλεία σου• γενηθήτω το θέλημά σου ως εν ουρανώ και επί της γης. Τον άρτον ημών τον επιούσιον δός ημίν σήμερον και μη αφίης ημίν τα οφειλήματα ημών, ως ουδέ ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών».

Στα τελευταία αυτά λόγια της προσευχής του αββά Σιλουανού ο Γεώργιος φώναξε:

-Μα, γέροντα, δε λέει έτσι η Κυριακή Προσευχή. Μήπως κάνετε κάποιο λάθος;

-Πραγματικά, παιδί μου, δεν λέει έτσι η Κυριακή Προσευχή, είπε με σταθερή φωνή ο Αββάς. Έτσι όμως είναι η πραγματικότητα. Αφού εσύ αποφάσισες να παραδώσεις τον αδελφό στη δικαιοσύνη, εγώ δεν μπορώ να κάνω άλλη προσευχή για σένα.

Ο Γεώργιος έμεινε άφωνος! Πήρε ευχή και επέστρεψε στο σπίτι του. Τα λόγια του Αββά χαράκτηκαν βαθιά στην ψυχή του. Ο Γεώργιος συνέχισε την ενάρετη ζωή του επαναλαμβάνοντας το δίδαγμα του Αββά Σιλουανού:

«Άφες ημίν τα οφειλήματα ημών, ως και ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών…»

http://agiostherapon.blogspot.com

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΡΤΑ ΤΟΥ ΝΑΟΥ

Ήταν ο άνθρωπος της παρέας. Πειράγματα, αισχρόλογα, αστεϊσμοί και άλλα πολλά ήταν στον ημερήσιο κατάλογο των κατορθωμάτων του. Τα χρόνια περνούσαν και ποτέ του δεν συνδέθηκε με κάποιους ανθρώπους…ποτέ του δεν εμπιστεύτηκε κανέναν. Όλοι τον θέλανε για την παρέα αλλά μέχρις εκεί. Αλλά και ο ίδιος κανέναν δεν έπαιρνε στα σοβαρά, κανέναν δεν αισθανόταν δικό του άνθρωπο, φίλο του, οικείο του.

Κάπου στα 30 του, γνώρισε μία κοπέλα. Την γνώρισε μέσα από μια τυχαία παρέα, διαμέσου γνωστών αγνώστων. Η κοπέλα αυτή είχε κάτι το διαφορετικό, κάτι το «περίεργο». Του κίνησε το ενδιαφέρον. Όταν τύχαινε στην παρέα να βρίσκεται και εκείνη (σπάνια), αυτός σταματούσε τις ανοησίες, σταματούσε τις αισχρότητες τις οποίες οι υπόλοιποι τον ωθούσαν να πράξει για χάριν της παρέας και του κεφιού.

Μετά από μερικούς μήνες πήρε το θάρρος και την ζήτησε να βγούνε έξω. Εκείνη δέχτηκε, προσφέροντάς του μία ευχάριστη έκπληξη. Δεν περίμενε να βγεί μαζί του ραντεβού...

Από το πρώτο ραντεβού κατάλαβε ότι είχε να κάνει με μία κοπέλα που πίστευε βαθιά στον Θεό. Απ΄την άλλη αυτός στο στόμα του έπιανε κάτι το "εκκλησιαστικό" μόνο για να το κοροϊδέψει και να το κατακρίνει.

Τα λόγια της κοπέλας είχαν μία γλυκύτητα. Μιλούσε και νόμιζες ότι σε μιλούσε μια μελωδία. Τα ραντεβού έφευγαν το ένα μετά το άλλο…η κοπέλα πάντα χαμογελαστή και πρόσχαρη, εκείνος ανήσυχος και προβληματισμένος. Του μιλούσε για τον Θεό, του μιλούσε για την ζωή μέσα στην Εκκλησία, του μιλούσε για την γνήσια και ανιδιοτελή αγάπη. Εκείνος αναπαυόταν μόνο στην σιγουριά των ματιών της.

Ποτέ δεν άγγιξε εκείνη την κοπέλα, μέχρις ότου στο τελευταίο τους ραντεβού του είπε: «Θα ήθελα να προσευχηθείς για εμένα…την άλλη εβδομάδα θα κάνω μία πολύ σοβαρή εγχείρηση στην καρδιά…». Τα λόγια της πάγωσαν το βλέμμα του. Ασυναίσθητα έπιασε τα χέρια της. Του ήταν αδιανόητο ότι μπορεί να την έχανε. «Ναι, θα προσευχηθώ….», είπε με τρεμάμενη φωνή.

Η κοπέλα σηκώθηκε τον ασπάσθηκε και έφυγε λέγοντας «Θα σε πάρω τηλέφωνο…». Εκείνος δεν είπε τίποτα.

Η ημέρα της εγχείρησης ήρθε. Σηκώθηκε το πρωί ενθυμούμενος ότι θα «πρέπει» να προσευχηθεί. Της το υποσχέθηκε. Δεν ήξερε πως. Δεν γνώριζε απ΄αυτά τα πράγματα...

Θυμήθηκε την μαυροφορεμένη γιαγιά του που τον πήγαινε μικρό σε ένα μικρό μοναστηράκι δίπλα στο χωριό του. Ήταν το μοναδικό ίσως μέρος που θεωρούσε άσπιλο, γνήσιο και αγνό. Κίνησε προς τα εκεί.

Ήταν πλέον μεσημέρι, σχεδόν εκείνη η ώρα που η κοπέλα θα έκανε την εγχείρηση. Έσβησε τη μηχανή του αυτοκινήτου και μαζί της έκλεισε και το ραδιόφωνο που τόσο ώρα έπαιζε στους κσσμικούς του ρυθμούς. Σιωπή. Έκανε να βγεί από το αυτοκίνητο προσεκτικά και ακόμα πιο ευλαβικά έκλεισε την πόρτα του αυτοκινήτου. Αυτή η ησυχία είχε κάτι το ιερό, σαν να έκρυβε κάτι το πολύτιμο...

Πρώτη φορά στη ζωή του βίωνε κάτι τέτοιο. Ησυχία, μέσα στην ανησυχία του. Προχώρησε προς το ναό. Μερικά κεράκια τρεμόπαιζαν στο μανουάλι του εξωνάρθηκα. 

Στάθηκε μπροστά στην πόρτα του ναού, η οποία του έφερε μπροστά του, το ιλαρό πρόσωπο της γιαγιάς του. Μικρό παιδί το έπαιρνε από το χέρι και ερχόταν εδώ να ανάψουν τα καντήλια. Τόσα χρόνια όλες αυτές οι ιερές μνήμες είχαν πέσει στο σκοτάδι της λήθης...σαν να μην τα είχε ζήσει.

Έκανε τον σταυρό του και έπιασε το χερούλι της πόρτα για να μπει στα ενδότερα.

Η πόρτα άνοιξε και μαζί της άνοιξε η πόρτα της καρδιάς του. Η πόρτα του ναού άνοιξε και μαζί της άνοιξαν και οι βρύσες των ματιών του. Έκλαιγε μέσα στην πρωτόγνωρη αυτή σιωπή. Έκλαιγε βουβά καθώς τα χείλη του ασπαζόταν την εικόνα της Παναγιάς. Ήταν μόνος του στον ναό. Για αρκετή ώρα τα δακρυσμένα μάτια του περιεργαζόταν τις αγιογραφίες, τα προσκυνητάρια, το τέμπλο, τους πολυέλεους, τα στασίδια.

Πήγε και κάθισε στο πρώτο σκαλοπάτι που οδηγούσε προς το πατάρι. Μπροστά του απλωνόταν μυστικά μια απόκοσμη και συνάμα γνώριμη οικειότητα. Ένιωθε σπίτι του. Ένιωθε μέσα στον ναό, σαν να βρισκόταν μέσα στην αγκαλιά της συγχωρεμένης του μητέρας...

«Θεέ μου, κάνε καλά αυτή την κοπέλα που τόσο πολύ σε αγαπά…βοήθησέ την…βοήθησε και εμένα…». Τα λεπτά περνούσαν. Δεν έλεγε να φύγει από εκείνο το σκαλοπάτι. Καθόταν εκεί γεμάτος αγωνία για την ηρεμία που ένιωθε…

Κάτι του έλεγε ότι όλα θα πάνε καλά. Μετά από αρκετή ώρα σηκώθηκε, ασπάσθηκε τις εικόνες στα προσκυνητάρια και έφυγε. Μετά από δύο ημέρες κάποιος συγγενείς της κοπέλας τον πήρε τηλέφωνο. «Όλα καλά πήγανε… μην ανησυχείς...».

Ύστερα από δύο ημέρες πήγε την είδε στο νοσοκομείο. «Φαίνεσαι διαφορετικός…» του είπε μόλις τον είδε η κοπέλα. «Σ’ευχαριστώ…εσύ μου έδειξες τον δρόμο προς τα εκεί…».

Ήταν η τελευταία φορά που την έβλεπε. Την φίλησε για πρώτη και μοναδική φορά, στο μέτωπο, της χαμογέλασε και έφυγε.

Πέρασαν πολλά χρόνια από τότε. Και να που ήρθε η ώρα να φύγει από αυτήν την ζωή, σε βαθιά γεράματα, εκείνος ο νέος.

Εκοιμήθη καθισμένος στο σκαλοπάτι του ναού που τότε είχε δακρύσει... Εκοιμήθη μετά από χρόνια μέσα στο μοναχικό ράσο, λέγοντας την ευχή.

Όλα άρχισαν μέσα από μία κοσμική παρέα. Μεταμορφώθηκαν μέσα από την ουράνια παρέα της Χάρης του Θεού. Και όλα ξαναρχίζουν τώρα, μέσα σε Φως, μέσα σε Αγάπη, μέσα στην Αιωνιότητα…πίσω από την πόρτα του ναού.

Ξύλινη, κλειστή και σιωπηλή σου μιλούσε για όλα εκείνα που είχε δει και ακούσει. Κι εκείνος, ο μοναχός, πλέον ακίνητος, σου έγνεφε για τα λάθη που έκανε, για την μετάνοια που έζησε, για την Αγάπη που έδωσε και έλαβε, για τις ημέρες της σιωπής που βίωσε σαν σε πανηγύρι...

Αρχιμ. Παύλος Παπαδόπουλος

http://agiostherapon.blogspot.com

ΠΑΡΕ ΛΙΓΟ ΛΑΔΙ ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΝΤΗΛΙ ΚΑΙ ΡΙΧΤΟ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΚΑΖΑΝΙ

Διήγηση Άνθιμου Μοναχού Διονυσιάτου
Ο μοναχός Άνθιμος μου διηγήθηκε και τα ακόλουθα: «Κατά την εποχήν όπου ήμην μάγειρος μίαν Κυριακήν όπου ετελείτο αγρυπνία, επήρα από το Σάββατον εσπέρας από τον δοχειάρην ρεβίθια να βράσω. Τα εμούσκευσα κατά την συνήθειαν και εις την ώραν του όρθρου τα έβαλα εις το καζάνι και έβραζον. Τα έβραζα επί τρεις συνεχείς ώρας. Εξώδευσα δύο φορεία ξύλα, και τα ευλογημένα (ή κάλλιον ειπείν τ΄ αφορισμένα) αντί να μαλακώσουν και να βράσουν, περισσότερον έσφιγγον και εσκληρύνοντο. Δεν φαντάζεσαι, αδελφέ, την στενοχωρίαν μου. 

Πώς να τραπεζώσω; Οι πατέρες όλην την νύχτα ν΄ αγρυπνούν εις την εκκλησίαν και να μείνουν νηστικοί εις την τράπεζαν; Δεν εύρισκα παρηγορίαν. τί να κάμω ; Περίλυπος και στενοχωρημένος ως ήμην, ανέβηκα εις το παρεκκλήσιον των Αγίων Αρχαγγέλων, του οποίου την επιμέλειαν και φιλοκαλίαν από έτους είχον αναλάβει. Αφού άναψα τα κανδήλια και μετά πολλής ευλαβείας και με στρωτάς μετανοίας τους επροσκύνησα, ασπασθείς την αγίαν εικόνα των, επήρα το κομβοσχοίνιον εις τας χείρας μου και μετά πολλής αγάπης και ευλαβείας τους επαρακαλούσα να συνδράμουν και να με βγάλουν από την θλίψιν, ην είχον. 

Τοιαύτα ουν προσευχόμενος – ω της ταχείας σας αντιλήψεως και αγάπης, Άγιοι Αρχάγγελοι ! – ακούω μίαν φωνήν εις την διάνοιάν μου, όπου μοι έλεγε : «Πάρε λίγο λάδι από το καντήλι και ρίψε το μέσα εις το καζάνι». Τούτο μετ΄ ευλαβείας ποιήσας και επιλέγων συγχρόνως το απολυτίκιόν των, ω του θαύματος, αδελφέ !, εντός 15 λεπτών, τα ξηρά, σκληρά, πρώην κακόβραστα ρεβίθια, έλυωσαν, έγιναν ως χυλός. Τούτο ιδών, από βάθους ψυχής και καρδίας εδόξασα τον Θεόν, και ευχαρίστησα ευλαβώς και ευγνωμόνως τους Αγίους Αρχαγγέλους, όπου με έβγαλαν από μίαν μεγάλην λύπην και στενοχωρίαν. 

Όταν έφαγον και εσηκώθησαν από την τράπεζαν οι πατέρες, μερικοί εξ αυτών μοι είπον : «Θεός σχωρέσει σε, πάτερ Άνθιμε, μας ανάπαυσες. Απ΄ αυτά τα ρεβίθια να βράζης πάντοτε». Εγώ δε νοερώς ηυχαρίστουν και έχαιρον, δοξάζων και μεγαλύνων τους Αγίους Αρχαγγέλους, ων ταις πρεσβείαις και προστασίαις αξιωθείημεν της αιωνίου του Χριστού Βασιλείας.

 Αμήν.

ΛΑΖΑΡΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΑΤΟΥ, 

ΔΙΟΝΥΣΙΑΤΙΚΑΙ ΔΙΗΓΗΣΕΙΣ, Ι.Μ. ΑΓ. ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΑΘΩΣ, 

1989, σσ. 190 κ.ε.

http://agiostherapon.blogspot.com

ΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ

Θέσεις της Εκκλησίας της Ελλάδος

για την Συνταγματική αναθεώρηση (12/2/2019).

Προς τους κ.κ. Προέδρους

των Κοινοβουλευτικών Κομμάτων

και τους ανεξάρτητους Βουλευτές

Αξιότιμοι,

Συνοδική Αποφάσει, ληφθείση εν τη Συνεδρία της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου της 7ης μηνός Φεβρουαρίου ε.ε.,

σας γνωρίζουμε ότι η Διαρκής Ιερά Σύνοδος, εν τη ρηθείση Συνεδρία Αυτής, απεφάσισε την δια του παρόντος αποστολή των κατωτέρω θέσεων της Εκκλησίας της Ελλάδος εν σχέσει προς την εκκρεμή διαδικασία αναθεωρήσεως του ισχύοντος Συντάγματος επί των ζητημάτων ενδιαφέροντός Της και παρακαλούμε να συνεκτιμηθούν κατά τις συζητήσεις και ψηφοφορίες στη Βουλή των Ελλήνων.

Η Εκκλησία της Ελλάδος θεωρεί ότι:

1. Η προμετωπίδα του Συντάγματος, που επικαλείται την Αγία Τριάδα, αποτελεί βασικό στοιχείο ιστορικής συνδέσεως του παρόντος Συντάγματος με την επαναστατική προέλευση του Ελληνικού Κράτους. Η προμετωπίδα αυτή υπήρχε σε όλα τα επαναστατικά Συντάγματα και η διατήρησή της τεκμηριώνει την διαρκή πεποίθηση του συντακτικού νομοθέτη, ότι ο ελληνικός λαός ασκούσε πρωτογενή συντακτική εξουσία και πριν την 3η Φεβρουαρίου 1830 (Πρωτόκολλο Λονδίνου), οπότε έλαβε χώρα η διεθνής αναγνώριση του Ελληνικού Κράτους. Το Ελληνικό Κράτος δεν είναι απλώς ένα δημιούργημα των συμφωνιών των Μεγάλων Δυνάμεων, αλλά ερείδεται στη βάση ενός Έθνους με συγκεκριμένη πολιτιστική και θρησκευτική ταυτότητα. Δεν είναι τυχαίο, ότι ο πατριωτικός αυτός συμβολισμός της προμετωπίδας και η αναγωγή της στην Αγία Τριάδα ξεκίνησε με τις Εθνοσυνελεύσεις της εποχής της Επανάστασης ως πολιτική επιλογή των χριστιανών ιδρυτών του νέου Κράτους. Η παραμονή της προμετωπίδας των επαναστατικών Συνταγμάτων στο ισχύον Σύνταγμα, αποδεικνύει ως σταθερή την άποψη της Πολιτείας μας ότι ο Ελληνικός Λαός, μέσα από αγώνα για εθνική ανεξαρτησία απέναντι στην αλλόθρησκη εξουσία, δημιούργησε το νέο κράτος.

2. Το άρθρο 3 αποτελεί θεμέλιο νομικής οργανώσεως των σχέσεων τόσο του Κράτους και της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ελλάδος, όσο και της τελευταίας με την Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως. Αποτελεί αμετάβλητο στοιχείο πάγιας συνταγματικής παραδόσεως, έτυχε επιμελούς ερμηνευτικής επεξεργασίας από τα δικαστήρια και δη το Συμβούλιο της Επικρατείας, χωρίς ποτέ να προκαλέσει προβλήματα στην πράξη, ενώ, όταν απαιτήθηκε, συνερμηνεύθηκε από τα δικαστήρια με το άρθρο 13 Συντ. περί θρησκευτικής ελευθερίας. Ο όρος «επικρατούσα θρησκεία» έχει περιεχόμενο ιστορικό και πολιτισμικό, πληθυσμιακό και διαπιστωτικό της ιστορικής, αλλά και ενεργού σχέσης του Ελληνικού Έθνους με την ορθόδοξη παράδοση. Από το άρθρο 3 παρ. 1 του Συντάγματος δεν προκύπτει κανένας περιορισμός των δικαιωμάτων πλήρους θρησκευτικής ελευθερίας των μη ορθόδοξων θρησκευτικών κοινοτήτων ή κατοίκων της Επικράτειας. Σε κάθε περίπτωση η Εκκλησία της Ελλάδος στηρίζει κάθε ιδιαίτερη συνταγματική αναφορά και προστασία προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο, την Εκκλησία της Κρήτης και τις Ιερές Μητροπόλεις της Δωδεκανήσου.

3. Η προτεινόμενη τροποποίηση του άρθρου 3 Συντ. εισάγει στο ανωτέρω σύστημα ρυθμίσεως παράγοντα νοηματικά αόριστο, ο οποίος είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσει ερμηνευτικά προβλήματα και παραδοχές επικίνδυνες στις σχέσεις των δύο εγχωρίων θεσμών (Κράτους – Εκκλησίας της Ελλάδος) και περαιτέρω και στις σχέσεις αυτών με το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως.

Η εισαγωγή της ρήτρας περί θρησκευτικά ουδέτερου κράτους, ειδικά στην πρώτη παράγραφο του άρθρου 3 του Συντάγματος, που αναγνωρίζει τον ρόλο της Ορθόδοξης Εκκλησίας, δίνει την εντύπωση ότι αποσκοπεί να ανταγωνισθεί, και στην πράξη να ακυρώσει, την υφιστάμενη στο ίδιο άρθρο αναγνώριση της πλειοψηφούσας ορθόδοξης χριστιανικής κοινότητας της χώρας. Η εισαγωγή στο Σύνταγμα της ρήτρας ότι η Ελλάδα είναι «θρησκευτικά ουδέτερο κράτος» είναι πολιτικά, νομικά και εν γένει επιστημονικά αόριστη. Δεν μπορεί να γίνει καμία συζήτηση, εάν δεν διευκρινίζεται ποιό μοντέλο θρησκευτικής ουδετερότητας υπονοείται, διότι υπάρχουν διεθνώς τόσα μοντέλα θρησκευτικής ουδετερότητας, όσα και τα κράτη, που δηλώνουν θρησκευτικώς ουδέτερα, είτε μέσω της καθιερώσεώς τους ρητώς στα οικεία Συντάγματα, είτε μέσω της σχετικής νομοθεσίας και της ιστορικής τους παραδόσεως. Είναι προβληματική και επικίνδυνη η εισαγωγή μίας ρήτρας συνθηματικής συντομίας, η οποία διεθνώς έχει πολύσημο περιεχόμενο. Θα πρέπει να διευκρινίζεται, εάν πρόκειται για μία δυσμενή ουδετερότητα (θρησκευτικά αδιάφορο κράτος) ή για μία ευμενή ουδετερότητα (μη παρεμβατικό κράτος, το οποίο ενισχύει τα θρησκεύματα και αναγνωρίζει ιδιαίτερο καθεστώς για τη διευκόλυνση της αποστολής τους). Δεν είναι τυχαίο εξ άλλου ότι κράτη, θρησκευτικώς ουδέτερα, έχουν επιλέξει στα Συντάγματά τους περιφραστική περιγραφή του είδους της ουδετερότητας, που υιοθετούν (π.χ. «δεν υπάρχει επίσημη θρησκεία», «το κράτος δεν παρεμβαίνει στις θρησκευτικές κοινότητες» κ.λπ.), ώστε να είναι σαφές το περιεχόμενο της ουδετερότητας, που εννοούν και δεν μεταχειρίζονται αυτόν τον όρο, ο οποίος μπορεί να επιστηρίξει ακόμα και νομοθετικές πολιτικές εχθρικές προς το θρησκευτικό φαινόμενο. Φυσικά ο αναθεωρητικός ζήλος περί τις συνταγματικές σχέσεις Κράτους και Ορθόδοξης Εκκλησίας, στο μέτρο που επιχειρεί να παρουσιάσει ως μείζονες θεσμικές αλλαγές και ως νέες αξιακές κατακτήσεις, νομικές αρχές που είναι από καιρού δεδομένες στην νομολογία των ελληνικών δικαστηρίων, αποβλέπει απλώς στην παραγωγή εντυπώσεων ότι ο δημόσιος χώρος στην Ελλάδα δήθεν «θεοκρατείται» και επέρχεται θεσμικός εκσυγχρονισμός της ελληνικής κοινωνίας. Ωστόσο ο κοσμικός χαρακτήρας του Ελληνικού Κράτους επαρκώς προκύπτει από τρεις ισχυρές ρήτρες (άρθρα 1 παρ. 2-3, 87 παρ. 2, 13 παρ. 4 Συντ.).

4. Η τυχόν επιβολή αποκλειστικά πολιτικού όρκου σε όλους τους κρατικούς αξιωματούχους και δημόσιους λειτουργούς και υπαλλήλους, αντί της δυνατότητας επιλογής μεταξύ πολιτικής ή θρησκευτικής ορκοδοσίας, συνιστά μία μορφή απόλυτης απαγόρευσης εκδήλωσης θρησκευτικών πεποιθήσεων, αλλά ταυτόχρονα, συνδυαζόμενη με την ρήτρα περί θρησκευτικής ουδετερότητας, αποκαλύπτει ότι το νόημα της τελευταίας ρήτρας αποσκοπεί στη θεμελίωση του θρησκευτικά αδιάφορου κράτους.

5. Η συνταγματική αναφορά και προστασία του θεσμού της οικογένειας ως «θεμελίου συντήρησης και προαγωγής του Έθνους» πρέπει να διατηρηθεί. Το ενδιαφέρον της Εκκλησίας πηγάζει από την όλη διδασκαλία της, ιδιαίτερα από τα κείμενα των Ευαγγελίων, αλλά και από το ρόλο της παραδοσιακής οικογένειας στην επιβίωση του Έθνους. Η σχετική διάταξη περί αναγνώρισης της οικογένειας, ως βασικού κυττάρου της ελληνικής κοινωνίας, δεν πρέπει να απαλειφθεί ή να δώσει την θέση της μέσα στο κείμενο του Συντάγματος σε άλλες μορφές συμβίωσης, οι οποίες δεν έχουν καμία παράδοση στην ελληνική κοινωνία, αλλά ούτε εξασφαλίζουν και την προοπτική ιστορικής επιβίωσης του ελληνικού λαού ή εθνικής και κοινωνικής συνοχής της χώρας.

6. Τέλος παρατίθενται και οι κατωτέρω συνοπτικές παρατηρήσεις, ώστε να καταστεί σαφές ποιά ζητήματα σχέσεων Κράτους και Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ελλάδος δεν αφορούν οι υφιστάμενες συνταγματικές διατάξεις :

α. Είναι γνωστό ότι η κρατική μισθοδοσία του Κλήρου και επιχορήγηση της εκκλησιαστικής εκπαίδευσης δεν έχουν σχέση με το άρθρο 3 παρ. 1 εδαφ. α Συντ. (δηλαδή την ρήτρα περί επικρατούσας θρησκείας).

β. Η νομική μορφή της Εκκλησίας της Ελλάδος και των φορέων Της ως «νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου» δεν προκύπτει από το άρθρο 3 Συντ. Είναι ζήτημα του νομοθέτη ο καθορισμός της νομικής προσωπικότητας της Εκκλησίας της Ελλάδος και των φορέων Της.

γ. Επιπλέον, μετά το 2010 δεν υπάρχει στην νομοθεσία κανένα φορολογικό προνόμιο ειδικά προβλεπόμενο για την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος. Αυτό αποδεικνύει ότι ουδεμία σχέση έχει το άρθρο 3 Συντ. με την φορολογία των φορέων της Εκκλησίας, και ότι ουδεμία προνομιακή φορολογική μεταχείρισή Της επιβάλλει.

δ. Το Μάθημα των Θρησκευτικών δεν υφίσταται στην εκπαίδευση λόγω του άρθρου 3 Συντ. Το μάθημα υφίσταται λόγω του άρθρου 16 παρ. 2 Συντ., που επιβάλλει την θρησκευτική αγωγή των νέων. Ακόμα και εάν δεν υπήρχε το άρθρο 3 Συντ., που τεκμαίρει το γεγονός ότι η πλειοψηφία των Ελλήνων είναι ορθόδοξοι χριστιανοί, το Μάθημα των Θρησκευτικών και πάλι θα είχε πλειοψηφία ύλης από την Ανατολική Ορθοδοξία, αφού το ανωτέρω αντικειμενικό γεγονός συντρέχει είτε το τεκμαίρει το άρθρο 3 Συντ., είτε όχι. Το μάθημα πρέπει να ανταποκρίνεται στις μορφωτικές ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας, η οποία κατά πλειοψηφία ανήκει στην Ορθόδοξη Εκκλησία, και δεν μπορεί να αγνοεί την ιστορική πορεία και κοινωνική πραγματικότητα του Ελληνικού Λαού. Αυτά όμως δεν έχουν σχέση με το άρθρο 3 Συντ.

ε. Το άρθρο 3 Συντ. εγγυάται ότι το Κράτος αναγνωρίζει ως Ορθόδοξη Εκκλησία, ως φορέα της επικρατούσας θρησκείας των Ελλήνων εκείνη την Εκκλησία που διοικείται με βάση τα Πατριαρχικά έγγραφα (Τόμος 1850, Πράξη 1928) και έχει «κοινωνία» με το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούν να διεκδικήσουν την θρησκευτική εκπροσώπηση των εν Ελλάδι ορθόδοξων χριστιανών έναντι του Κράτους άλλες θρησκευτικές κοινότητες και ομάδες, που δεν πληρούν τα παραπάνω κριτήρια. Το άρθρο 3 Συντ. αποτελεί ένα χρήσιμο κανόνα αναγνώρισης από το Κράτος ποιά Εκκλησία είναι αυτή, που εκπροσωπεί την πλειοψηφία των Ελλήνων.

Συνεπώς, υπό την ισχύ του άρθρου 3 Συντ. και των ορισμών, που αυτό εισάγει (= ορίζει ποιά Εκκλησία είναι ο φορέας της επικρατούσας θρησκείας της χώρας), οι σχέσεις Κράτους και Ορθόδοξης Εκκλησίας μπορούν να τροποποιούνται με κοινούς νόμους, χωρίς την ανάγκη αναθεωρήσεως του άρθρου 3 του Συντάγματος. Προς την κατεύθυνση αυτή η Εκκλησία της Ελλάδος έχει ζητήσει νομοθετικές αλλαγές, ήτοι προς την κατεύθυνση της μεγαλύτερης αυτονομίας Της από το Κράτος, που εκκρεμούν και δεν προϋποθέτουν καμία συνταγματική αναθεώρηση.

Επί δε τούτοις, ευελπιστούντες ότι θέλετε κατανοήσει την σημασία των ως άνω εκτεθέντων και ότι θα λάβετε υπ’ όψιν τις θέσεις της Εκκλησίας της Ελλάδος, επικαλούμεθα εφ’ υμάς πλούσια τη Χαρη του Θεού και διατελούμε μετ' ευχών και τιμής.

Ὁ Ἀρχιγραμματεύς

† Ὁ Μεθώνης Κλήμης

https://thriskeftika.blogspot.com

ΑΓΙΟΣ ΠΑΪΣΙΟΣ: ΤΟ ΔΗΛΗΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΖΗΛΕΙΑΣ

Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης: Το δηλητήριο της ζήλειας

– Η ζήλεια είναι από τα μεγαλύτερα πάθη.

– Γέροντα, ζηλεύω μια αδελφή.
– Ξέρω ποιά αδελφή ζηλεύεις... Έμαθα όμως ότι κι εκείνη ζηλεύει εσένα! Εγώ θα εύχωμαι και οι δυο σας να ζηλεύετε τον ζηλωτή Ηλία και εκείνος να σάς διώξη την ζήλεια και να σάς δώση από τον δικό του θείο ζήλο. Αμήν.
– Όταν, Γέροντα, ζηλεύω, προσπαθώ να τοποθετηθώ λογικά.
– Αν εξ αρχής προσπαθήσης να μη ζηλέψης, δεν είναι πιο καλά; Η ζήλεια είναι γελοίο πράγμα. Λίγη σκέψη χρειάζεται, για να ξεπεράση την ζήλεια κανείς· δεν χρειάζεται να κάνη μεγάλους αγώνες και πολλή άσκηση, γιατί είναι ψυχικό πάθος.Πρόσεξε, μην αφήσης ποτέ το πάθος της ζήλειας να σε κυριέψη, γιατί είναι ένα από τα μεγαλύτερα πάθη. Ξέρεις από την ζήλεια που μπορεί να φθάση ο άνθρωπος; Στον φθόνο και στην διαβολή. Και οι διαβολές κάνουν πολύ μεγαλύτερο κακό από τον φθόνο.
– Γέροντα, τί έχει μέσα η ζήλεια;
– Και τί δεν έχει!... Υπερηφάνεια έχει, εγωισμό έχει, φιλαυτία έχει... Δεν έχει αγάπη ούτε φυσικά και ταπείνωση.
– Δηλαδή, Γέροντα, αν κανείς ζηλεύη, αποκλείεται να έχη αγάπη;
– Και βέβαια αποκλείεται! Δεν είναι δυνατόν ένας άνθρωπος να έχη συγχρόνως ζήλεια και αγάπη. Κι αν ακόμη έχη λίγη αγάπη, η αγάπη του δεν είναι καθαρή, γιατί μέσα στην αγάπη του είναι ο εαυτός του. Η ζήλεια μουρνταρεύει την αγάπη και την καλωσύνη, όπως το ψόφιο ποντίκι μουρνταρεύει όλο το λάδι, όταν πέση μέσα στο πιθάρι
– Γέροντα, εγώ νομίζω ότι ζηλεύω, επειδή μέσα μου δεν νιώθω γεμάτη.
– Πώς να νιώθης γεμάτη, όταν τα θέλης όλα δικά σου;
– Όταν όμως επιθυμώ κάτι που δίνεται σε μια άλλη αδελφή;
– Αφού ο Θεός είπε:«ουκ επιθυμήσεις όσα τω πλησίον σού εστι», πώς να επιθυμήσουμε κάτι που έχει ο άλλος; Ούτε τις βασικές εντολές να μην τηρήσουμε;Μετά η ζωή μας γίνεται κόλαση.«Έκαστος πειράζεται υπό της ιδίας επιθυμίας», λέει ο Άγιος Ιάκωβος ο Αδελφόθεος. Αυτές οι επιθυμίες θα βασανίζουν τις ψυχές και στην κόλαση. Κι αν μας πάρη ο Θεός στον Παράδεισο, χωρίς να έχουμε απαλλαγή από την ζήλεια, και εκεί δεν θα βρούμε ανάπαυση, γιατί θα έχουμε τις ίδιες παράλογες επιθυμίες.

Από το βιβλίο ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Ε΄.

Π. ΑΓΓΕΛΟΣ ΑΓΓΕΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: Η ΣΤΡΕΒΛΗ ΚΑΙ ΑΝΤΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΛΒΑΝΙΑΣ Κ. ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ

Ἐν Πειραιεῖ 11-2-2019

Η ΣΤΡΕΒΛΗ ΚΑΙ ΑΝΤΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΙΑ  

ΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΛΒΑΝΙΑΣ κ. ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ

(Ἀπάντηση σέ κείμενο τοῦ Γραφείου τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Τιράνων Ἀλβανίας)

Πρωτοπρεσβ. Ἄγγελος Ἀγγελακόπουλος

Στίς 7-2-2019 τό Γραφεῖο τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Τιράνων τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἀλβανίας δημοσίευσε κείμενο μέ τίτλο «Δύο παράδοξες ‘’πρωτοτυπίες’’ ἐκκλησιαστικῆς δεοντολογίας»[1]. 

Στό ἐν λόγῳ κείμενο γίνεται μία ἀνεπιτυχής προσπάθεια σχολιασμοῦ δύο ἄλλων κριτικῶν κειμένων˙ α) τοῦ κειμένου τοῦ Γραφείου ἐπί τῶν αἱρέσεων καί τῶν παραθρησκειῶν τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πειραιῶς μέ θέμα : «Ὅταν ἡ κριτική «βαπτίζεται» ὡς συκοφαντία καί ὕβρη! (Ὀφειλομένη ἀπάντηση σέ δημοσίευμα τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀλβανίας)»[2], καί β) τοῦ κειμένου τῆς ἐλαχιστότητός μας μέ θέμα : «Οἰκουμενιστικά λεχθέντα καί πραχθέντα τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀλβανίας κ. Ἀναστασίου»[3].

Στό παρόν κείμενό μας θά ἀσχοληθοῦμε μέ τίς ἀναφορές, πού κάνει τό κείμενο τοῦ Γραφείου τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Τιράνων, μόνο στήν ἐλαχιστότητά μας στίς τελευταῖες σελίδες του. Τίς ὑπόλοιπες ἀναφορές, πού ὑπάρχουν στό κείμενο γιά τό Γραφεῖο ἐπί τῶν αἱρέσεων καί τῶν παραθρησκειῶν τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πειραιῶς, τίς ἀφήνουμε πρός ἀναίρεσιν ἀπό τό ἴδιο τό Γραφεῖο.

1. Ἀνυπόστατες κατηγορίες, ἐλλείψει ἐπιχειρημάτων, καί ἀνασκευή τους

Ἐκ προοιμίου ὀφείλουμε νά τονίσουμε ὅτι στό ἐν λόγῳ κείμενο συναντᾶται ἡ γνωστή, συχνή καί προσφιλής στούς οἰκουμενιστικούς κύκλους μέθοδος, σύμφωνα μέ τήν ὁποία, ὅταν δέν ὑπάρχουν θεολογικά καί ἐπιστημονικά ἐπιχειρήματα, γιά νά ἀντικρουσθεῖ ὁ ἄλλος, ἐκτοξεύονται ἐναντίον του ἀνυπόστατοι χαρακτηρισμοί, ὕβρεις, συκοφαντίες καί πολλή λάσπη, γιά νά ἐξουθενωθεῖ καί νά πληγεῖ τό κῦρος του.

Αὐτό συμβαίνει καί στήν συγκεκριμένη περίπτωση. Κατά τόν συντάκτη τοῦ κειμένου ὁ γράφων «ξεπέρασε σέ ὑβριστικό μένος τούς συντάκτες τοῦ «Γραφείου» (ἐννοεῖται : τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πειραιῶς), «κατηγορεῖ τόν Ἀρχιεπίσκοπό μας μέ ἐπιπολαιότητα καί θρασύτητα», «εἰρωνεύεται τήν ἀκλόνητη πεποίθηση τοῦ Ἀρχιεπισκόπου (ἐννοεῖται περί τῆς ἐν Χριστῷ ἀγάπης), ἀποκαλῶντας την ὑποτιμητικά «ἀγαπολογία», «ἐνοχλεῖται ἀπό τήν εὐρύτατη ἐκτίμηση καί τόν σεβασμό τῶν Χριστιανῶν ἀνά τήν ὑφήλιο γιά τόν Ἀρχιεπίσκοπό μας καί ἐκσφενδονίζει δηλητήριο, γιά νά τόν πλήξει», εἶναι «ὄψιμος κατήγορος» (ἐννοεῖται τοῦ Ἀρχιεπισκόπου) καί «ζηλωτής κληρικός» καί «ἐπιχειρεῖ νέα θρασεία προσβολή». Ἐπίσης, «τό ἀλαζονικό ὕφος» τοῦ γράφοντος «εἶναι ἀνατριχιαστικό. Ἀκολουθεῖ τήν ἡδονιστική τάση τῶν ἀντιεξουσιαστῶν νά κατασκευάζουν ὄρους μέ ἀρνητικές συναρτήσεις (π.χ. ἀγαπολογία, οἰκουμενιστές) καί νά τίς ἐκτοξεύουν σάν βόμβες μολότοφ ἐναντίον ὅσων διαφωνοῦν μαζί τους καί τούς στοχοποιοῦν».Ἐπιπροσθέτως, ὁ γράφων εἶναι «ἐκκλησιαστικός ἀντιεξουσιαστής, ζῶντας στό στενό φαρισαϊκό περιβάλλον του, καί εἶναι φυσικό νά μήν συμφωνεῖ μέ τά ἀνοίγματα τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀναστασίου, μέ τίς ἀπόψεις του περί ἀγάπης, πού δέν γνωρίζει σύνορα».Ταυτοχρόνως, ὁ γράφων εἶναι «ἐκκλησιαστικός ἀντιεξουσιαστής, πού ὄχι μόνο δέν προσέφερε «ποτήριον ὕδατος ζῶντος» (ἐννοεῖται στήν Ἐκκλησία τῆς Ἀλβανίας), ἀλλά ἀποδελτίωνε ἀποσπασματικές φράσεις ἀπό τίς χιλιάδες σελίδες βιβλίων, συνεντεύξεων καί μηνυμάτων του (ἐννοεῖται τοῦ Ἀρχιεπισκόπου) καί κατά τήν πρακτική τῶν μυστικῶν ὑπηρεσιῶν τόν «φακέλωνε», ὥστε ἐν καιρῷ νά τόν πλήξει». Τέλος, ὁ γράφων«ἀντιεξουσιαστής» διακατέχεται ἀπό «φαντασιώσεις», ὅπως ἡ σύγκληση «Πανορθοδόξου Συνόδου, ἡ ὁποία, θά καταδικάσει τήν παναίρεση τοῦ Οἰκουμενισμοῦ καί τήν ψευδοσύνοδο τῆς Κρήτης». 

Τά παραπάνω δείχνουν ὅτι ὁ ἐπιβαλλόμενος ἔλεγχος ἐπί θεμάτων πίστεως, πού ἀσκήθηκε, μέσῳ τῶν κειμένων τοῦ Γραφείου ἐπί τῶν αἱρέσεων καί τῶν παραθρησκειῶν τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πειραιῶς καί τῆς ἐλαχιστότητός μας, πρός τόν Ἀρχιεπίσκοπο Ἀλβανίας, ἔπιασε τόπο καί ἐνόχλησε. Ὁ τελευταῖος, ἀντί νά ὀδηγηθεῖ πρός τήν μετάνοια καί τήν ἀποκήρυξη τῆς κακοδοξίας, ὁδηγήθηκε, διά τοῦ συντάκτου τοῦ κειμένου, στήν ἀνωτέρω περιγραφεῖσα ἀντίδραση, πίσω ἀπό τήν ὁποία ὑποβόσκει βεβαίως ὁ ἑωσφορικός ἐγωϊσμός καί κατ’ἐπέκτασιν ὁ ἀρχέγονος ἐχθρός Θεοῦ καί ἀνθρώπων, ὁ βύθιος δράκων καί μισόκαλος Διάβολος, ὁ ὁποῖος ὑποκινεῖ τόν συγκρητισμό, μέ τόν ὁποῖο ὀδηγεῖ τούς ἀνθρώπους, ἀνεξαρτήτως ἐκκλησιαστικοῦ ἀξιώματος, στήν αἰώνια ἀπώλεια.

Οἱ ἀνωτέρω χαρακτηρισμοί ἀποτελοῦν ἀπτό δεῖγμα καί καταστάλαγμα τῆς «ὑπερεκχειλίσεως» τῆς «ἀγάπης» τοῦ συντάκτου τοῦ κειμένου. Μιά «ἀγάπη», πού χωράει ὅλους τούς ἀμετανοήτους καί κατεγνωσμένους αἱρετικούς καί ἀλλοθρήσκους, ἀλλά δέν ἔχει χῶρο γιά τούς ἀδελφούς Ὀρθοδόξους, πού ἀνθίστανται στήν ἱσοπέδωση τῆς «Νέας Ἐποχῆς». Μιά «ἀγάπη», πού διαλέγεται μέ τούς ἑτεροδόξους, ἀλλά ποτέ μέ τούς Ὀρθοδόξους. «Ἀγάπη» πρός τούς ἰσχυρούς τῆς γῆς, ἀλλά μῖσος πρός «τά μωρά καί ἀσθενῆ τοῦ κόσμου, ἅ ἐξελέξατο ὁ Θεός, ἵνα τούς σοφούς καί τά ἰσχυρά καταισχύνῃ»[4]. Μιά «ἀγάπη» ἀποκομμένη ἀπό τήν ἀλήθεια τοῦ Χριστοῦ καί τῆς ὀρθῆς πίστεως. Μιά ἀγάπη σκοπιμοτήτων, φιλοδοξιῶν καί αὐτοπροβολῆς. Οὐσιαστικά, μιά δαιμονική «ἀγάπη», μιά ἀκατάσχετη ἀγαπολογία.

Πολλοί ὁμιλοῦν καί ψάχνουν νά βροῦν, μεταξύ τῶν ὁποίων καί ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀλβανίας, τό πῶς καί τό γιατί τοῦ φαινομένου τῆς βίας καί τοῦ φονταμενταλισμοῦ τῆς θρησκείας. Πλέον εἶναι φανερό ὅτι, ὅσον ἀφορᾶ τόν ὀρθόδοξο ἐκκλησιαστικό χῶρο, τά φαινόμενα τῆς βίας, τοῦ ρατσισμοῦ, τοῦ φονταμενταλισμοῦ, τῆς ἀκρότητος, τοῦ ἀκρίτου καί οὐ κατ’ἐπίγνωσιν ζηλωτισμοῦ δέν πρέπει νά ἀναζητοῦνται ἄλλου, παρά μόνο στούς ἡγετικούς οἰκουμενιστικούς κύκλους, ὅπου καί ἐμφωλεύουν.          

Γίνεται κατανοητό βεβαίως ὅτι ὁ συντάκτης τοῦ κειμένου, γράφοντας τά ἀνωτέρω, τελεῖ ἐν τρικυμίᾳ. Ὅμως, τόν παρακαλοῦμε καί συνάμα τόν προκαλοῦμε νά προσκομίσει πραγματικές καί ἀπτές ἀποδείξεις πρός ἐπιστηριγμό τῶν ἰσχυρισμῶν του καί νά μᾶς ὑποδείξει - ἄν ὑπάρχει - ἔστω καί μία ὕβρη μέσα στό κείμενό μας. Εἰδάλλως, καθίσταται ἐμπαθής καί δεινός συκοφάντης καί ὑποπίπτει στό ἀδίκημα τῆς συκοφαντικῆς δυσφημίσεως. Ἡ ἐλαχιστότητά μας στό κείμενό της οὐδόλως χρησιμοποίησε τέτοιο ὑβρεολόγιο. Γνωρίζουμε βέβαια ὅτι γιά τούς ἐμφορουμένους ἀπό τό πνεῦμα τοῦ συντάκτου ἡ χρησιμοποίηση λέξεων, ὅπως «αἵρεση», «παναίρεση», «αἱρετίζων», «αἱρετικός», «παναιρετικός», «οἰκουμενισμός», «οἰκουμενιστής», «συγκρητισμός», «συγκρητιστής» κ. ἄ., ἀποτελεῖ ὕβρη. Ἡ ἀντίληψή τους, ὅμως, αὐτή πόρρω ἀπέχει ἀπό τήν πραγματικότητα, διότι ὅλες αὐτές οἱ λέξεις εἶναι θεολογικοί ὅροι καί ἀποτελοῦν ὁρολογία τῆς Θεολογίας.

Ὄντως, ἡ ἐλαχιστότητά μας, μέ τήν ἄκτιστη Χάρι τοῦ Ἁγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ, εἶναι «ζηλωτής κληρικός», μέ τήν διευκρίνιση ὅτι εἶναι «κατ’ἐπίγνωσιν ζηλωτής» καί ὄχι «οὐ κατ’ἐπίγνωσιν». Ξεχνάει ἤ ἀγνοεῖ ὁ συντάκτης τοῦ κειμένου ὅτι ὁ ἴδιος ὁ Ἅγιος Τριαδικός Θεός μας εἶναι Θεός ζηλωτής˙ «Ἐγώ γάρ εἰμί Κύριος ὁ Θεός σου, Θεός ζηλωτής»[5]. Ὁ Προφήτης Ἠλίας ἀποκαλεῖται κι αὐτός ζηλωτής : «Τόν ζηλωτήν Ἠλίαν τοῖς τρόποις μιμούμενος…»[6]. Καί ὁ Ἀπόστολος τῶν Ἐθνῶν Μέγας Παῦλος ἀποκαλύπτει ὅτι «περισσοτέρως ζηλωτής ὑπῆρξε τῶν πατρικῶν του παραδόσεων»[7].

Τά γραφόμενα τοῦ συντάκτου περί «δηλητηρίου», «ἡδονιστικῆς τάσεως», «βομβῶν μολότοφ»,«στοχοποιήσεως», «ἐκκλησιαστικοῦ ἀντιεξουσιαστή», «στενοῦ φαρισαϊκοῦ περιβάλλοντος», «μυστικῶν ὑπηρεσιῶν», «φακελώματος» καί «φαντασιώσεων», ἄς τά ἀπευθύνει πρῶτα στόν ἑαυτό του καί τούς σύν αὐτῷ, κοιτάζοντας τούς ἑαυτούς τους στόν καθρέπτη.

Πάντως, εὐχαριστοῦμε θερμῶς καί ἐκ βάθους καρδίας τόν συντάκτη τοῦ κειμένου γιά τό ἀνυπόστατο, συκοφαντικό καί ὑβριστικό παραλήρημά του ἐναντίον τῆς ἐλαχιστότητός μας. Ἀσφαλῶς, δέν μνησικακοῦμε ἐναντίον του καί τόν συγχωροῦμε ἐκ μέσης καρδίας, κατά τόν λόγο τοῦ Θεανθρώπου Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, τοῦ ἀποκλειστικοῦ καί μοναδικοῦ Σωτῆρος καί Λυτρωτοῦ μας˙ «ἀγαπᾶτε τούς ἐχθρούς ὑμῶν, εὐλογεῖτε τούς καταρωμένους ὑμᾶς, καλῶς ποιεῖτε τοῖς μισοῦσιν ὑμᾶς καί προσεύχεσθαι ὑπέρ τῶν ἐπηρεαζόντων ὑμᾶς καί διωκόντων ὑμᾶς»[8]. Ἡ ἀντίθεσή μας φυσικά δέν εἶναι καθόλου προσωπική, ἀλλά καθαρῶς θεολογική.

2. Περιεκτική ἐκκλησιολογία, κατά τά βατικάνεια καί προτεσταντικά πρότυπα

Πέραν τῶν ἀνωτέρω, διαπιστώνεται ἐπιπροσθέτως ὅτι ὁ συντάκτης τοῦ κειμένου πάσχει ἀπό ἀνεπάρκεια, ἔλλειψη καί ἄγνοια ἁγιογραφικῆς καί ἁγιοπατερικῆς θεολογικῆς παιδείας καί γνώσεως, σχετικῶς μέ τά θέματα πού θίγει.      

Ὁ ἀνωτέρω ἰσχυρισμός μας θά γίνει καταφανής, κατά τόν σχολιασμό τῶν κατωτέρων σημείων τοῦ κειμένου του.

Λέγει στό κείμενό ὁ συντάκτης : «…Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀναστάσιος κατακρίνεται γιά τίς φράσεις : «Καί οἱ μή Χριστιανοί, οἱ ἐθνικοί, οἱ ἀλλόθρησκοι, ἀνήκουν ἀοράτως στήν Ἐκκλησία. Εἶναι τά ἔθνη συγκληρονόμα καί σύσσωμα καί συμμέτοχα τῆς ἐπαγγελίας αὐτοῦ (τοῦ Θεοῦ) ἐν τῷ Χριστῶ» (Ἐφεσ. 3, 6). (Ἀρχιεπίσκοπος Ἀλβανίας Ἀναστάσιος Γιαννουλάτος, Ἴχνη ἀπό τήν ἀναζήτηση τοῦ ὑπερβατικοῦ, ἐκδ. Ἀκρίτας, 2004, σσ. 423-424). Ὅμως, αὐτές οἱ φράσεις δέν εἶναι τοῦ Ἀρχιεπισκόπου, ἀλλά τοῦ διακεκριμένου Καθηγητοῦ τῆς Δογματικῆς, τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Ἀθηνῶν Ἰωάννου Καρμίρη, ὅπως δηλώνεται στήν ἀναλυτική παραπομπή ὑποσημειώσεως τῆς σελ. 424. Θά ἦταν κουραστικό γιά τόν ἀναγνώστη, ἀλλά καί ἀνώφελο, νά συνεχίσουμε νά σχολιάζουμε ὅσα ἀναφέρει ὁ συντάκτης τοῦ ἐν λόγῳ κειμένου».

Ἡ φράση τοῦ Ἀρχιεπισκόπου «καί οἱ μή Χριστιανοί, οἱ ἐθνικοί, οἱ ἀλλόθρησκοι, ἀνήκουν ἀοράτως στήν Ἐκκλησία» ἀναπτύσει μία περιεκτική Ἐκκλησιολογία, ἡ ὁποία ἐπεκτείνει τά ὅρια τῆς Ἐκκλησίας πέραν τῶν κανονικῶν της ὁρίων καί ἀπηχεῖ α) τήν βατικάνεια ἐκκλησιολογίακαί β) τήν προτεσταντική ἐκκλησιολογία περί ἀοράτου ἐκκλησίας.

Κατά τήν Ὀρθόδοξη διδασκαλία, οἱ μή Χριστιανοί, οἱ ἐθνικοί (εἰδωλολάτρες) καί οἱ ἀλλόθρησκοι φυσικά καί δέν ἀνήκουν στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καί δέν ἀποτελοῦν ἐπ’οὐδενί λόγῳ μέλη της, διότι δέν πιστεύουν στήν Ἁγία Τριάδα, οὔτε στόν Θεάνθρωπο Ἰησοῦ Χριστό καί τήν σωτηριώδη οἰκονομία Του, δέν εἶναι κατηχημένοι ὀρθόδοξα, οὔτε βαπτισμένοι μέ τό ὀρθόδοξο βάπτισμα, δέν μετέχουν τοῦ Τιμίου Σώματος καί Αἵματος τοῦ Δεσπότου Κυρίου καί συνεπῶς δέν μποροῦν νά ἔχουν αἰώνια ζωή καί σωτηρία. Ἡ ἔνταξη στό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, τήν Μία, Ἁγία, Καθολική καί Ἀποστολική Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, δέν εἶναι ἀπροϋπόθετη, ἀλλά ἀσφαλῶς ἐμπροϋπόθετη. Χρειάζεται μετάνοια, ἀποκήρυξη τῶν πλανῶν καί τῶν αἱρέσεων, ὀρθόδοξη πίστη, κατήχηση, βάπτισμα καί τήρηση τοῦ θείου θελήματος.     

α) Ἡ εἰκόνα τῆς «ἐκκλησίας» τῆς αἱρετικῆς λατινικῆς ἐκκλησιολογίας, μετά τήν Β΄ Βατικάνεια ψευδοσύνοδο, μπορεῖ νά γίνει κατανοητή μ΄ἕνα σύστημα ἕξι ὁμόκεντρων κύκλων, τό ὁποῖο ἀποτελεῖ τήν «ἐκκλησία» ὅλων τῶν βαπτισμένων καί τῶν ἀβαπτίστων, σύμφωνα μέ τόν παπικό «κληρικό» Charles Morerod. Στό κέντρο τῶν κύκλων βρίσκεται ὁ Παπισμός, ὡς ἡ συγκεκριμένη ἱστορική ἔκφραση τῆς Ἐκκλησίας. Ἀμέσως μετά ἀπ’αὐτόν τόν πυρήνα εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία, ἀκολουθούμενη ἀπό τόν Μονοφυσιτισμό, τόν Ἀγγλικανισμό καί τόν Προτεσταντισμό. Οἱ ὁμόκεντροι κύκλοι τῆς Ἐκκλησίας προεκτείνονται σέ κάθε ἀνθρώπινο πλάσμα, ἀκόμη καί στούς δικαίους μεταξύ τῶν ἀβαπτίστων, στόν βαθμό πού αὐτοί λαμβάνουν τήν χάρη, ἡ ὁποία εἶναι μία ἀφετηρία τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ. Τό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ εἶναι πάντοτε ὀρατό (μολονότι ὄχι πάντοτε ἀναγνωρίσιμο ὡς τέτοιο) καί οἱ μή Παπικοί ἀνήκουν σ’αὐτό σέ ποικίλους βαθμούς[9].

β) «Σύμφωνα μέ τήν Αὐγουσταία Ὁμολογία, οἱ αἱρετικοί Προτεστάντες δέχονται ὅτι ἡ «ἐκκλησία» εἶναι κυρίως ἀόρατη κοινωνία ἁγίων, στήν ὁποία διδάσκεται σωστά τό Εὐαγγέλιο καί τελοῦνται σωστά τά μυστήρια, καί ἀπαρτίζεται ἀπό ἐκλεκτά μέλη ὅλων τῶν ὀρατῶν «ἐκκλησιῶν» ὅλων τῶν ἐποχῶν. Ἡ «ἐκκλησία» αὐτή συγκροτεῖται ὡς καθίδρυμα διοργανωμένο ἱεραρχικά, ἀλλά εἶναι διασκορπισμένη σ’ὅλη τήν οἰκουμένη. Τά μέλη της, ὡς ἐκλεκτοί καί ἅγιοι, δέν εἶναι γνωστοί ἐξωτερικῶς, εἶναι ὅμως γνωστοί στόν Χριστό, μέ τόν Ὁποῖο εἶναι ἑνωμένοι, καί ἀποτελοῦν ἔτσι τό μυστικό σῶμα τῶν ἁγίων. Οἱ τέσσερεις ἰδιότητες τῆς Ἐκκλησίας (Μία, Ἁγία, Καθολική καί Ἀποστολική), πού ἀναφέρονται στό Σύμβολο τῆς Πίστεως Νικαίας-Κων/λεως, μποροῦν ν’ἀποδοθοῦν μόνο στήν ἀόρατη «ἐκκλησία», πού εἶναι ἡ ἐμπειρική «ἐκκλησία», γιατί αὐτή ἀπαρτίζεται ἀπό ἐκλεκτούς καί ἀσεβεῖς, πού ἀποτελοῦν ἑτερογενῆ στοιχεία.

Ἡ ἄποψη τῶν Προτεσταντῶν γιά ἀόρατη «ἐκκλησία» δέν βρίσκει θεμελίωση οὔτε στήν Ἁγία Γραφή, οὔτε στήν Παράδοση τῆς Μιᾶς, Ἁγίας, Καθολικῆς καί Ἀποστολικῆς, Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ. Οἱ παραβολές τῆς σαγήνης καί τῶν ζιζανίων δείχνουν ἀπερίφραστα ὅτι ἡ ὁρατή πλευρά τῆς Ἐκκλησίας περιλαμβάνει καί καλούς καί κακούς. Ἡ λεγομένη ἀόρατη «ἐκκλησία» τῶν Προτεσταντῶν ἀποτελεῖ ἀναπόσπαστο τμῆμα τῆς Μιᾶς Ἐκκλησίας. Ἄλλωστε, οἱ ἅγιοι καί οἱ ἐκλεκτοί, ἐνόσω ζοῦν στή γῆ, εἶναι ὁρατά μέλη τῆς ὀρατῆς Ἐκκλησίας καί ἔρχονται σέ ὁρατή καί αἰσθητή κοινωνία μέ τόν Χριστό καί μεταξύ τους, μέσῳ τῆς ὁρατῆς Ἐκκλησίας. Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, λοιπόν, εἶναι ταυτόχρονα ἀόρατη καί ὀρατή. Οἱ δύο αὐτές πλευρές τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας προσδιορίζουν τόν θεανθρώπινο χαρακτήρα της.

Ὀρισμένοι Προτεστάντες, ἐπηρεασμένοι ἀπό τήν φιλοσοφία τοῦ Ἐγέλου, ὑποστήριξαν τήν ἄποψη γιά τήν ἰδανική «ἐκκλησία» καί τούς κλάδους τῶν «ἐκκλησιῶν». Σύμφωνα μέ τήν θεωρία αὐτή ἡ ἰδανική «ἐκκλησία» εἶναι ἡ μία ἀληθινή «ἐκκλησία» τοῦ Χριστοῦ, εἶναι ἀόρατη καί δέν ἀντιστοιχεῖ σέ καμμιά ἱστορική «ἐκκλησία», ἐπειδή καμμιά ἀπ’αὐτές δέν ἔχει τό πλήρωμα τῆς ἀληθείας, ἀλλά μέρος μόνο τῆς ἀληθείας. Ἑπομένως, οἱ διάφορες «ἐκκλησίες», παρά τίς διαφορές τους, κατέχουν ἵσα δικαιώματα ὑπάρξεως, παρέχουν ἐξίσου τήν σωτηρία καί κινοῦνται ἐξελικτικά στήν ἰδέα τῆς μιᾶς «ἐκκλησίας». Ἡ θεωρία αὐτή γιά ἀντίθεση τῆς ἰδανικῆς «ἐκκλησίας» καί τῶν ἐμπειρικῶν «ἐκκλησιῶν» βασίζεται στήν ἐγελιανή ἀντίθεση ἀνάμεσα στήν ἰδέα καί τήν πραγματικότητα.

Ἡ ἄποψη αὐτή, πού δικαιολογεῖ ἄριστα τήν προτεσταντική ἐκκλησιολογία, εἶναι θεολογικά ἀπαράδεκτη, γιατί καταστρέφει τήν ἔννοια τῆς Ἐκκλησίας καί γενικότερα στρέφεται κατά τῆς Θείας Ἀποκαλύψεως, ἀφοῦ εἶναι γνωστό ὅτι ὁ Χριστός ἵδρυσε τήν ὀρατή Ἐκκλησία. Γι’αὐτό καί πολεμήθηκε τόσο ἀπό Ὀρθοδόξους ὅσο καί ἀπό Παπικούς καί Ἀγγλικανούς θεολόγους»[10].

Ἡ ἀνωτέρω προτεσταντική θεωρία περί ἀοράτου «ἐκκλησίας» υἱοθετήθηκε α) ἀπό τό«Παγκόσμιο Συμβούλιο Ἐκκλησιῶν», δηλ. αἱρέσεων, πρόεδρος τοῦ ὁποίου ὑπῆρξε ὁ Ἀλβανίας Ἀναστάσιος (2006), ὅπως φαίνεται ἀπό τό καταστατικό κείμενό του «Δήλωση» τοῦ Τορόντο[11] τοῦ 1950, καί β) ἀπό τήν σύναξη μιᾶς μειοψηφίας ἐπισκόπων στὴν Κρήτη (ἀπό τούς 14 Προκαθημένους τῶν Τοπικῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν συμμετεῖχαν οἱ 10 καί ἀπό τούς 810 Ἱεράρχες, πού ὑπάρχουν παγκοσμίως, συμμετεῖχαν μόνο οἱ 152, καί ὄχι οἱ 300, ὅπως λανθασμένα γράφει ὁ συντάκτης τοῦ κειμένου), ἡ ὁποία βεβαίως δὲν μπορεῖ νὰ χαρακτηρισθεῖ οὔτε Σύνοδος, οὔτε Ἁγία, οὔτε Μεγάλη, ὅπως τήν ἀποκαλεῖ ὁ συντάκτης τοῦ κειμένου, ἀλλάληστρική καί οἰκουμενιστική ψευδοσύνοδος τῆς Κρήτης, ἡ ὁποία ἦταν ἀπολύτως ἐλεγχόμενη ἀπό τήν Ἀμερική, τήν CIA καί τίς μυστικές ὑπηρεσίες, στήν ὁποία συμμετεῖχε καί ὑπέγραψε τά ἀντορθόδοξα κείμενά της καί ὁ Ἀλβανίας Ἀναστάσιος.

Τὸ ἐπίσημο τελικό κακόδοξο κείµενο τῆς ψευδοσυνόδου τῆς Κρήτης µὲ τίτλο «Σχέσεις τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας πρὸς τὸν λοιπὸν χριστιανικὸν κόσµον»[12] εἶναι στὸ σύνολό του προβληματικό, ἀπαράδεκτο, αἱρετικό καί γι’αὐτό ἀπορριπτέο. Αὐτό ὀφείλεται, μεταξύ ἄλλων, καί στό ὅτι, ὄχι μόνο ἀγνοεῖ καὶ δὲν λαµβάνει ὑπ᾽ ὄψιν τὴν ἀποκτηθεῖσα ἀρνητικὴ ἐµπειρία ἀπὸ τοὺς διεξαχθέντες καὶ διεξαγοµένους Θεολογικοὺς Διαλόγους µὲ τοὺς αἱρετικοὺς καὶ ἀπὸ τὴν συµµετοχή τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας στὸ «Π.Σ.Ε.», ἀλλά ἀντιθέτως ἐπαινεῖ τή συμμετοχή τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας σ’αὐτούς καί στό Συμβούλιο, ὅπως γράφεται στίς παραγράφους 16, 17, 18, 19 καί 21.

Ἡ συµµετοχή τῶν Ὀρθοδόξων, ὅπως τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀναστασίου, στὸ «Π.Σ.Ε.», ἀπομειώνει κατ᾽ἀρχὴν τὴν Μία, Ἁγία, Καθολικὴ καὶ Ἀποστολικὴ Ἐκκλησία, ἐπειδή γίνεται ἕνα µικρὸ µέρος µέσα στὸ συνονθύλευµα αὐτὸ τῶν κατεγνωσμένων ἀπό Οἰκουμενικές Συνόδους ἑκατοντάδων προτεσταντικῶν αἱρέσεων µὲ τὶς ἀπίστευτες δογµατικὲς ἐκτροπὲς καὶ διδασκαλίες, καί τῶν ἐπίσης κατεγνωσμένων αἱρετικῶν Μονοφυσιτῶν Ἀντιχαλκηδονίων, πράξη γιὰ τὴν ὁποία θρηνοῦν οἱ ἐν οὐρανῷ παλαιοὶ καὶ νέοι Ἅγιοι.

Τὸ κακόδοξο κείμενο τῆς Κρήτης στὴν παράγραφο 19 ἀναφέρεται ἐπαινετικὰ στὴ συμμετοχὴ τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν στό «Π.Σ.Ε.». Ἐδῶ οἱ συντάξαντες καί ὑπογράψαντες τό κείμενο μνημόνευσαν θετικὰ τὴν «Δήλωση» τοῦ Τορόντο. Ἔγραψαν : «Ἔχουν (οἱ Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες) βαθεῖαν τὴν πεποίθησιν ὅτι αἱ ἐκκλησιολογικαὶ προϋποθέσεις τῆς Δηλώσεως τοῦ Τορόντο (1950), τιτλοφορουμένης «Ἡ Ἐκκλησία, αἱ Ἐκκλησίαι καὶ τὸ Παγκόσμιον Συμβούλιον Ἐκκλησιῶν» εἶναι κεφαλαιώδους σημασίας διὰ τὴν Ὀρθόδοξον συμμετοχὴν εἰς τὸ Συμβούλιον». Ὁ τίτλος τῆς «Δηλώσεως» τοῦ Τορόντο ἐκφράζει ἀπόλυτα τὴν προτεσταντικὴ ἐκκλησιολογία καὶ ἔπρεπε νὰ μὴ γίνει δεκτός ἀπὸ τοὺς τότε Ὀρθοδόξους ἐκπροσώπους, διότι εἰσηγεῖται τὴν ἀόρατη μία «ἐκκλησία» καὶ τὶς ὁρατὲς ἄλλες «ἐκκλησίες», ποὺ ἐξ ἴσου ἀποτελοῦν τὴν Μία «Ἐκκλησία», καί ἑπομένως ἀναγνωρίζει τὴν ἴδια ἐκκλησιαστικότητα στὶς ὁρατές «ἐκκλησίες»-μέλη τῆς ἀόρατης «ἐκκλησίας».

3. Παρερμηνεία τοῦ Ἀποστόλου Παύλου

Ὁ Μακαριώτατος δέν παραθέτει ὁλόκληρο τόν 6^ο στίχο ἀπό τό 3^ο κεφάλαιο τῆς πρός Ἐφεσίους Ἐπιστολῆς τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, τόν κολοβώνει, μέ ἀποτέλεσμα νά τόν παρερμηνεύει, γιά νά ἐξάγει τό συμπέρασμα πού θέλει.  Γράφει : «Εἶναι τά ἔθνη συγκληρονόμα καί σύσσωμα καί συμμέτοχα τῆς ἐπαγγελίας αὐτοῦ (τοῦ Θεοῦ) ἐν τῷ Χριστῶ», ἐνῶ ὁλόκληρος ὁ 6^ος στίχος εἶναι :«Εἶναι τά ἔθνη συγκληρονόμα καί σύσσωμα καί συμμέτοχα τῆς ἐπαγγελίας αὐτοῦ (τοῦ Θεοῦ) ἐν τῷ Χριστῶ διά τοῦ Εὐαγγελίου», δηλ. «Ἀποκαλύφθηκε ἀπό τό Ἅγιον Πνεῦμα ὅτι τά ἔθνη, ἑνωμένα σ’ἕνα πνευματικό σῶμα μέ τούς ἐξ Ἰουδαίων Χριστιανούς, εἶναι συγκληρονόμα καί συμμέτοχα στήν περί λυτρώσεως ὑπόσχεση τοῦ Θεοῦ. Ἀποκτοῦν δέ τέτοια προνόμια τά ἔθνη διά τῆς ἑνώσεώς τους μέ τόν Ἰησοῦ Χριστό, ἡ ὁποία ἐπιτυγχάνεται μέ τήν πίστη τους στό Εὐαγγέλιο»[13].

Ἑρμηνεύοντας ὁ ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης τόν παραπάνω στίχο, λέγει : «Δέν ἀποκαλύφθηκε αὐτό τό μυστήριο σέ ἄλλες γενεές, τό νά εἶναι δηλαδή καί τά ἔθνη συγκληρονόμα μαζί μέ τούς Ἰουδαίους καί συμμέτοχα τῆς ἐπαγγελίας καί τῆς ὑποσχέσεως, πού ἔδωσε ὁ Θεός στόν Ἀβραάμ. Γιατί, μετεῖχαν μέν οἱ Ἰσραηλίτες τῆς ἐπαγγελίας αὐτῆς τοῦ Θεοῦ, ὡς ἔθνος ἅγιο πού ἦταν. Μετεῖχαν δέ μαζί μέ τούς Ἰουδαίους τῆς ἰδίας ἐπαγγελίας καί οἱ ἐθνικοί, οἱ λογιζόμενοι ἀκάθαρτοι. Ἀλλά, μέ ποιό τρόπο μετεῖχαν αὐτῆς; «Ἐν τῷ Χριστῶ», διά μέσου τῆς πίστεως στόν Χριστό, ἡ ὁποία πίστη προξενήθηκε σ’αὐτούς διά μέσου τοῦ κηρύγματος τοῦ Εὐαγγελίου. Δέν ἀρκέσθηκε δέ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος νά ὀνομάσει τά ἔθνη συγκληρονόμα μόνο καί συμμέτοχα, ἀλλά, γιά νά φανερώσει τήν πολλή καί ὑπερβολική συγγένεια καί ἕνωση, πού ἔλαβαν τά ἔθνη μέ τούς Ἰουδαίους, τά ὀνόμασε καί σύσσωμα, ἐπειδήοἱ ἐθνικοί καί οἱ ἅγιοι Ἰουδαῖοι ἕνα σῶμα ἔγιναν καί οἱ δύο, τό ὁποῖο συγκροτεῖται ἀπό μία Κεφαλή, τόν Χριστό»[14].

Ἑπομένως, δέν εὐοδοῦται οὔτε εὐνοεῖται οὐδόλως ἡ ἐσφαλμένη θεωρία τοῦ Ἀρχιεπισκόπου ὅτι«καί οἱ μή Χριστιανοί, οἱ ἐθνικοί, οἱ ἀλλόθρησκοι, ἀνήκουν ἀοράτως στήν Ἐκκλησία».

4. Περί τοῦ Ἰω. Καρμίρη

Ὁ συντάκτης τοῦ κειμένου διευκρινίζει ὅτι «αὐτές οἱ φράσεις δέν εἶναι τοῦ Ἀρχιεπισκόπου, ἀλλά τοῦ διακεκριμένου Καθηγητοῦ τῆς Δογματικῆς, τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Ἀθηνῶν Ἰωάννου Καρμίρη, ὅπως δηλώνεται στήν ἀναλυτική παραπομπή ὑποσημειώσεως τῆς σελ. 424».

Ὁ ἰσχυρισμός τοῦ συντάκτου τοῦ κειμένου ὅτι οἱ φράσεις εἶναι τοῦ ἀειμνήστου καθηγητοῦ Ἰω. Καρμίρη καί ὄχι τοῦ Ἀρχιεπισκόπου, δέν ἔχει ἀπολύτως καμμία σημασία, δέν προσφέρει τίποτα καί ἀσφαλῶς δέν καθιστᾶ τόν Ἀρχιεπίσκοπο ἄμοιρο εὐθυνῶν, διότι πλήρως καί εὐχαρίστως τίς ἀποδέχεται, τίς υἱοθετεῖ καί τίς προβάλει. Ἄν ὁ τελευταῖος εἶχε ὀρθό δογματικό κριτήριο, θά ἔπρεπε νά τίς εἶχε ἀπορρίψει, λόγῳ τῆς ἀντορθοδοξίας τους. Αὐτό καταδεικνύει γιά μιά ἀκόμη φορά τήν ἀδογματικότητα καί τήν στρεβλή καί ἀντορθόδοξη ἐκκλησιολογία, πού διακατέχει τόν Ἀρχιεπίσκοπο. Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος δείχνει ἀδικαιολόγητη καί τυφλή ἐμπιστοσύνη στόν ἀείμνηστο καθηγητή Ἰω. Καρμίρη. Ὅμως, οἱ Ὀρθόδοξοι διδαχθήκαμε νά ἔχουμε ἀπόλυτη ἐμπιστοσύνη, ὄχι σέ καθηγητές τῆς Ἀκαδημαϊκῆς θεολογίας, ὅσο διακεκριμένοι κι ἄν εἶναι, ἀλλά μόνο στούς ἐμπειρικούς θεολόγους καί ὄντως Καθηγητές, καθοδηγητές καί ποδηγέτες, τούς Ἁγίους Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας. Ὁ Ἰω. Καρμίρης δέν εἶναι Ἅγιος τῆς Ἐκκλησίας μας, δέν κατέχει τό ἀλάθητο, τήν αὐθεντία καί φυσικά στήν συγκεκριμένη περίπτωση σφάλλει. Βεβαίως, πρέπει νά λεχθεῖ ὅτι ὁ ἀείμνηστος καθηγητής Ἰω. Καρμίρης ὑπῆρξε πράγματι διακεκριμένος θεολόγος καί προσέφερε μεγάλες ὑπηρεσίες στήν Ἐκκλησία μέ τό θεολογικό του ἔργο. Ἔχει κάνει, ὅμως, κι αὐτός ὡς ἄνθρωπος κάποια θεολογικά σφάλματα. Ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱερόθεος ἔχει ἐπισημάνει ὁρισμένα στήν «Εἰσαγωγή» ἑνός πρωΐμου ἔργου τοῦ καθηγητοῦ Ἰω. Καρμίρη, τῆς ἐκδόσεως στήν ἑλληνική γλῶσσα τῆς SummaTheologica τοῦ Θωμᾶ Ἀκινάτου[15]. Ἀκόμη, ὁ καθηγητής Καρμίρης στό ἔργο του «Ὀρθόδοξος Ἐκκλησιολογία» (1973), ἀντιθέτως πρός ὅ,τι ὀρθόδοξα ἔγραφε στά προγενέστερα ἔργα του «Ἡ Ὀρθόδοξος Καθολική Ἐκκλησία καί αἱ σχέσεις αὐτῆς πρός τάς ἑτεροδόξους Ἐκκλησίας καί τήν Κοινωνίαν τῶν Ἐθνῶν» (1949) καί «Σύνοψις τῆς δογματικῆς διδασκαλίας τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας» (1960), ἀναπτύσει μία περιεκτική Ἐκκλησιολογία, ἡ ὁποία ἐπεκτείνει τά ὅρια τῆς Ἐκκλησίας πέραν τῶν κανονικῶν της ὁρίων. Γιά τόν λόγο αὐτό εἶναι χρήσιμο νά μή θεωροῦνται ὅλες οἱ ἀπόψεις τῶν ἀειμνήστων καθηγητῶν a priori ὀρθές, πρίν μάλιστα συγκριθοῦν μέ τήν διδασκαλία τῶν Ἁγίων Πατέρων. Ἐν προκειμένῳ, ἡ γνώμη του περί τοῦ ὅτι «καί οἱ μή Χριστιανοί, οἱ ἐθνικοί, οἱ ἀλλόθρησκοι, ἀνήκουν ἀοράτως στήν Ἐκκλησία» δέν βρίσκεται σύμφωνη μέ τήν ὁμόφωνη συνοδική καί πατερική παράδοση, ἡ ὁποία μαρτυρεῖ περί τοῦ ἀντιθέτου[16].   Πολλῷ μᾶλλον ὅταν οὐδείς Ἅγιος τῆς Ἐκκλησίας μας, οὔτε οἱ Ἅγιοι Ἀπόστολοι, οὔτε βεβαίως καί ὁ ἴδιος ὁ Θεάνθρωπος Χριστός, δέν διακατέχονταν ἀπό μιά τέτοια νοοτροπία, σάν τοῦ Ἀρχιεπισκόπου καί τοῦ συντάκτου τοῦ κειμένου. Ἀντιθέτως, οἱ Ἅγιοί μας διώχθηκαν, βασανίσθηκαν φρικωδῶς καί μαρτύρησαν ὑπέρ τοῦ ὀνόματος τοῦ Χριστοῦ ἀπό μή Χριστιανούς, ἐθνικούς καί ἀλλοθρήσκους.

5. Θεολογία καί ἀκαδημαϊκή θεολογική ἐπιστήμη

Δοθείσης εὐκαιρίας, ἄς ποῦμε λίγα λόγια γιά τό θέμα τοῦ πῶς δεῖ θεολογεῖν.

Ἡ θεοπτία διακρίνεται ἀπό τήν θεολογία. Ἡ εἴσοδος τῆς διαλεκτικῆς φιλοσοφικῆς μεθόδου στόν χῶρο τῆς θεοπτίας-θεογνωσίας κρίνεται ὡς ἐπικίνδυνη καί δαιμονική. Ἡ θεολογία δέν ταυτίζεται μέ τήν ἀκαδημαϊκή θεολογική ἐπιστήμη καί δέν ἔχει ὡς τρόπο ἐργασίας τό «ἀριστοτελικῶς» θεολογεῖν. Ἡ θεολογία δέν εἶναι τό «ἀριστοτελικῶς» θεολογεῖν, δηλ. ἡ διαλεκτική μέθοδος τῶν ἀντιησυχαστῶν. Ἡ θεοπτία δέν εἶναι τό «ἀποδεικτικῶς» θεολογεῖν, δηλ. ἡ μέθοδος τῶν Ὀρθοδόξων Πατέρων. Ἀκόμη, τό «ἀριστοτελικῶς» θεολογεῖν δέν ταυτίζεται μέ τήν χρήση συλλογισμῶν καί ἄλλων σχετικῶν λογικῶν μεθόδων.

Ἡ μέν θεοπτία εἶναι ἐμπειρία τοῦ ἀκτίστου Θεοῦ, ἡ δέ θεολογία εἶναι λόγος, πού ἀποκαλύπτει στήν Ἐκκλησία τήν πίστη τῶν θεοπτῶν περί τοῦ Θεοῦ. Κατά τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ, ἡ θεοπτία ὑπερέχει τῆς θεολογίας, τόσο τῆς καταφατικῆς ὅσο καί τῆς ἀποφατικῆς[17].

 Στά κατηγορήματα τοῦ «ἀριστοτελικῶς» καί τοῦ «ἁλιευτικῶς» δέν ὑπόκειται ἡ θεοπτία, ἀλλά ἡ θεολογία. Τό «ἁλιευτικῶς» νοεῖται ὡς κατάθεση μέν ἀπό τούς θεόπτες τῆς θείας ἐμπειρίας τους(«ὅ ἀκηκόαμεν, ὅ ἑωράκαμεν… ὅ ἐθεασάμεθα»[18]), ὡς πιστότητα δέ στήν θεολογία τῶν θεοπτῶν ἀπό τούς θεολόγους, πού δέν εἶναι θεόπτες, ἀλλά ἕπονται αὐτῶν. Τό «ἀριστοτελικῶς» νοεῖται ὡς ἀνατροπή καί διαστροφή τῆς ἐμπειρίας τῶν θεοπτῶν μέ τήν προβολή δαιμονιώδους «θεολογίας», τῆς «τεχνολογίας» ἤ «πιθανολογίας». Ὁ ὄρος «ἀριστοτελικῶς» ἔχει ἀρνητική ἔννοια[19] σέ κάθε περίπτωση, πού ὁ θεολογικός λόγος δέν ταυτίζεται μέ τήν Ἀποστολική Πίστη ἤ δέν τήν ἀναδεικνύει. Τόν 14^ο αἰῶνα ἡ ἔννοια τοῦ «ἀριστοτελικῶς» ἀποδίδεται ἀπό τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ μέ τό «στοχαστικῶς» ἤ «διαλεκτικῶς».

Ἡ ἀκαδημαϊκή θεολογική ἐπιστήμη εἶναι διαφορετική λειτουργία ἀπό τήν θεοπτία καί τήν θεολογία. Τιθεμένη στήν ὑπηρεσία τῆς Ἐκκλησίας, ὑπόκειται στίς κατηγορίες τοῦ «ἁλιευτικῶς» καί τοῦ «ἀριστοτελικῶς», ἀναλόγως τοῦ φρονήματος τοῦ ἀκαδημαϊκῶς θεολογοῦντος˙ ἐάν δηλαδή αὐτός σκοπεύει νά ἀναδείξει τήν θεολογία τῶν θεοπτῶν θεολόγων ἤ ἐάν ἐπιδίδεται στήν προσπάθεια νά συναγάγει συμπεράσματα διαφορετικά ἀπό ἐκεῖνα τῶν θεοπτῶν. Ἡἀκαδημαϊκή θεολογική ἐπιστήμη εἶναι θεολογία, ὅταν γίνεται «ἁλιευτικῶς-ἀποδεικτικῶς».

Ἡ θεολογία τῶν θεοπτῶν ἀποτελεῖ πάντοτε τό κριτήριο γιά τόν ἔλεγχο τῆς γνησιότητος τῆς ἀκαδημαϊκῆς θεολογικῆς ἐπιστήμης.

Οἱ ἅγιοι Πατέρες, κατά τόν ἀντιαιρετικό τους ἀγῶνα, χρησιμοποίησαν συλλογισμούς καί ἄλλες λογικές μεθόδους, οἱ ὁποῖες τούς ἐξυπηρετοῦσαν στήν προσπάθειά τους νά ἀποδείξουν στούς αἱρετικούς τήν πλάνη. Ἐν τούτοις, ἡ χρησιμοποίηση τῶν συλλογισμῶν δέν συνιστᾶ«ἀριστοτελικῶς» θεολογεῖν.

Συνοψίζοντας τά ἀνωτέρω, λέμε ὅτι τό «ἀριστοτελικῶς», τόσο στήν θεολογία ὅσο καί στήνἀκαδημαϊκή θεολογική ἐπιστήμη, ἀποτελεῖ ἔκπτωση ἀπό τήν Ἀλήθεια[20].    

   

Ἐπίλογος

Τέλος, ὁ συντάκτης τοῦ κειμένου, μέ τήν φράση του «θά ἦταν κουραστικό γιά τόν ἀναγνώστη, ἀλλά καί ἀνώφελο, νά συνεχίσουμε νά σχολιάζουμε ὅσα ἀναφέρει ὁ συντάκτης τοῦ ἐν λόγῳ κειμένου», ἀποδεικνύει γι’ἀκόμη μία φορά τήν ἀδυναμία ἐκφορᾶς σοβαρῶν θεολογικῶν καί ἐπιστημονικῶν ἐπιχειρημάτων καί ἀποδείξεων πρός ἀναίρεση τοῦ ἀπολύτως τεκμηριωμένου καί ἐμπεριστατωμένου κειμένου τῆς ἐλαχιστότητός μας. Βεβαίως οὔτε κουβέντα γιά τίς ἀντικανονικές συμπροσευχές τοῦ Μακαριωτάτου μέ τούς πάσης φύσεως αἱρετικούς καί ἀλλοθρήσκους καί τήν καταφανῆ προώθηση τοῦ διαχριστιανικοῦ καί διαθρησκειακοῦ συγκρητιστικοῦ πνεύματος ἐκ μέρους του.                

---

[1] https://orthodoxalbania.org/alb/index.php/el/lajme-2/blog/6852-2019-02-07-18-18-44

[2] https://www.katanixis.gr/2019/01/blog-post_490.html

[3] https://www.katanixis.gr/2019/02/blog-post_0.html

[4] Α΄ Κορ. 1, 27.

[5] Ἔξ. 20, 5.

[6] Ἀπολυτίκιον Ὁσίου καί Θεοφόρου Πατρός ἡμῶν Ἀντωνίου, Καθηγητοῦ τῆς ἐρήμου (17 Ἰανουαρίου).

[7] Γαλ. 1, 14.

[8] Ματθ. 5, 44.

[9] ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒ. ΠΕΤΡΟΣ ΧΙΡΣ, Ἡ ἐκκλησιολογική ἀναθεώρηση τῆς Β΄ Βατικανῆς Συνόδου. Μιά ὀρθόδοξη διερεύνηση τοῦ Βαπτίσματος καί τῆς Ἐκκλησίας κατά τό Διάταγμα περί Οἰκουμενισμοῦ, ἐκδ. Uncut Mountain Press, Πετροκέρασα Θεσ/κης 2014, σσ. 189-202..

[10] ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΤΣΕΛΕΓΓΙΔΗΣ, Δυτική θεολογία καί πνευματικότητα, Σημειώσεις ἀπό τίς Πανεπιστημιακές Παραδόσεις, ἔκδ. Ὑπηρεσία Δημοσιευμάτων ΑΠΘ, Θεσ/κη, σσ. 40-41 καί «Ἡ θεολογική ταυτότητα τοῦ Προτεσταντισμοῦ», ἐν Οἰκουμενισμός˙ Γένεση – Προσδοκίες – Διαψεύσεις. Πρακτικά Διορθοδόξου Ἐπιστημονικοῦ Συνεδρίου, Αἴθουσα Τελετῶν ΑΠΘ, 20-24 Σεπτεμβρίου 2004, τ. Β΄, ἐκδ. Θεοδρομία, Θεσ/κη 2008, σσ. 859-870.  

[11] Περιοδικόν Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου «Ὀρθοδοξία», ἔτος κε΄, Αὔγουστος 1950, τεῦχος 8, σσ. 319-332, https://www.oikoumene.org/en/resources/documents/central-committee/1950/toronto-statement

[12] https://www.holycouncil.org/-/rest-of-christian-world?inheritRedirect=true&redirect=%2F&_101_INSTANCE_VA0WE2pZ4Y0I_languageId=el_GR

[13] ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΟΛΙΤΣΑΡΑΣ, Ἡ Καινή Διαθήκη. Κείμενο - Ἑρμηνευτική ἀπόδοσις, ἐκδ. Ἀδελφότης Θεολόγων «Ἡ Ζωή», Ἀθῆναι 2007, σ. 697.

[14] ΟΣΙΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ, Ἑρμηνεία εἰς τάς ΙΔ΄ ἐπιστολάς τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, τ. Β΄, ἐκδ. Ὀρθόδοξος Κυψέλη, Θεσ/κη 1990, σσ. 410-411.

[15] ΣΕΒ. ΜΗΤΡ. ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ ΚΑΙ ΑΓΙΟΥ ΒΛΑΣΙΟΥ κ. ΙΕΡΟΘΕΟΣ, Ἡσυχία καί θεολογία, ἔκδ. Ἱ. Μονῆς Γενεθλίου Θεοτόκου (Πελαγίας), Λεβαδειά 2004, σσ. 392-208.

[16] ΑΡΧΙΜ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΑΤΗΣ-ΚΑΨΑΝΗΣ, «Περί τῆς ‘’Ὀρθοδοξίας’’ τῶν Ἀντιχαλκηδονίων», ἐν  Ὁ Θεολογικός διάλογος Ὀρθοδόξων καί Ἀντιχαλκηδονίων (παρελθόν – παρόν – μέλλον). Μιά ἁγιορειτική συμβολή, ἔκδ. Ἱερᾶς Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου, Ἅγιον Ὄρος 2018, σσ. 690-691.

[17] Τοῦ ἰδίου, Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς διδάσκαλος τῆς θεώσεως, ἔκδ. Ἱερᾶς Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου, Ἅγιον Ὄρος 2000, σσ. 49-62.

[18] Α΄ Ἰω. 1, 1.

[19] ΑΓΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΘΕΟΛΟΓΟΣ, Γ΄ εἰρηνικός λόγος, §ιβ΄.

[20] ΑΡΧΙΜ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΑΤΗΣ-ΚΑΨΑΝΗΣ, «Περί τῆς ‘’Ὀρθοδοξίας’’ τῶν Ἀντιχαλκηδονίων»…, σσ. 686-688.

https://aktines.blogspot.com, https://ethnegersis.blogspot.com