ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ Ο ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ: ΜΗΝ ΕΧΕΤΕ ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΜΗΝ ΑΡΧΙΣΕΤΕ ΝΑ ΛΕΤΕ "ΤΙ ΘΑ ΦΑΜΕ" 'Η "ΤΙ ΘΑ ΠΙΟΥΜΕ"!

Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης: Μην έχετε άγχος και μην αρχίσετε να λέτε «τί θα φάμε;» ή «τί θα πιούμε;» ή «τί θα φορέσουμε;» επειδή για όλα αυτά αγωνιούν οι άπιστοι μόνο (Ματθ. 6, 31-32).

ΑΓΙΟΣ ΛΟΥΚΑΣ ΚΡΙΜΑΙΑΣ: ΠΙΝΕΤΕ ΑΓΙΑΣΜΟ!

Άγιος Λουκάς Κριμαίας: Πίνετε αγιασμό, όσο πιο συχνά τόσο πιο καλά. Είναι το καλύτερο και αποτελεσματικότερο φάρμακο. Αυτό δεν το λέγω σαν παπάς, το λέγω σαν γιατρός. Από την Ιατρική μου πείρα.

Π. Μ. ΣΩΤΗΡΧΟΣ: ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ Η ΛΕΞΗ ¨ΑΜΗΝ";

Τι σημαίνει η λέξη «Αμήν»; 

ΑΜΗΝ: Είναι ένα είδος συνεργασίας, συμφωνίας με τον Θεόν.

Λέγοντας τη λέξη “ΑΜΗΝ” δηλώνουμε την λαχτάρα, την θέλησή μας για την σωτηρία που μας προσφέρει ο Θεός!

Όλοι ξέρουμε την λέξη «Αμήν» καί συχνά την χρησιμοποιούμε στην καθημερινή μας ζωή. Πότε έτσι και πότε αλλιώς. Δεν ξέρουμε όμως την πραγματική σημασία της και ας είναι μια από τις πιο σημαντικές λέξεις στο ανθρώπινο λεξιλόγιο.

Άλλοι νομίζουν ότι σημαίνει τέλος καί έτσι την χρησιμοποιούν και λένε “φτάσαμε στο αμήν”, δηλαδή στα άκρα του ζητήματος. Άλλοι την θεωρούν σαν ευχή και έτσι την χρησιμοποιούν. “Αμήν και πότε” λένε συχνά. Άλλοι την εννοούν και λένε “αυτό γίνεται μέχρι να πεις αμήν”, ενώ άλλοι δίνουν διαφορετικό νόημα στη λέξη…

Μπορεί να έχει όλες αυτές τις σημασίες και άλλες και κυρίως το νόημα, που έχει μέσα στο Ευαγγέλιον καί σημαίνει την βεβαίωσιν “αληθινά, πραγματικά, χωρίς αμφιβολία”. Έχει επίσης και την ευχετικήν σημασία, που χρησιμοποιείται και κατά την Θεια Λατρεία και μάλιστα στο τέλος των προσευχών,

Έχει όμως καί άλλην πολύ πιο σημαντικήν σημασία, πολύ πνευματικήν και βοηθόν της σωτηρίας μας. Με αυτήν την απορίαν πήγαμε να επισκεφθούμε τον σοφόν Γέροντα Ασκητήν π. Ισαάκ στο Κελί του, ο φίλος μου ο Γιάννης κι εγώ. Ο φίλος μου κρατούσε πάντοτε μαζί του και ένα μικρό μαγνητόφωνο για να καταγράφει με ακρίβεια τις πνευματικές συνομιλίες με Ασκητές. Με την βοήθεια του μικρού αυτού μαγνητοφώνου θα μεταφέρω τώρα μερικά αποσπάσματα των λόγων του π. Ισαάκ, ο οποίος μας είπε:

– Όποιο λεξικόν και αν ανοίξετε, παιδιά μου, θα δείτε να γράφει ότι η λέξη “Αμήν” προέρχεται από ξένη γλώσσα και έχει νόημα βεβαιωτικόν και ευχετικόν. Την αποδίδουν νοηματικώς με τις λέξεις “αλήθεια, ναι, είθε, γένοιτο” και όντως αυτό είναι το λογικόν της νόημα και αυτό το νόημα δίνουν στην λέξη και οι περισσότεροι άνθρωποι.

Στην πνευματική πραγματικότητα, σε αυτό που λέμε πνευματική ζωή, το “Αμήν” είναι μια πολύ σπουδαία λέξη, μια ιερή λέξη θα έλεγα, μια λέξη από τις σπουδαιότερες, που μπορεί να πει ο άνθρωπος. Και θυμάμαι αυτήν την ώρα έναν μεγάλον ερημίτην, που προσευχόταν συνεχώς με τις λέξεις “Χριστέ μου, αμήν. Χριστέ μου, αμήν, Χριστέ μου, αμήν” και με αυτές τις τρεις λέξεις έλεγε τα πάντα στον Θεόν.

– Ποια είναι η σημασία της, πάτερ μου; ρώτησε ο Γιάννης.

– Θα πρέπει να το δούμε προσεκτικά μέσα στη γλώσσα της Εκκλησίας, που εκφράζει με ακρίβεια την πίστη μας. Γι’ αυτό και δεν πρέπει ποτέ να μεταφρασθούν τα λειτουργικά κείμενα, γιατί θα αλλοιωθούν και θα αλλάξει το νόημά τους. Είναι, άλλωστε κατανοητά σε όλους κατά το μέγα τους μέρος. Διότι λ.χ. δεν χρειάζεται μετάφραση το “Κύριε, ελέησαν” ή Ο Μονογενής Υιός και Λόγος του Θεού αθάνατος υπάρχων”. Έτσι λοιπόν και το “Αμήν”, που τόσον συχνά το χρησιμοποιεί η Εκκλησία, υποδηλώνει και αναφέρει και βεβαιώνει την ανθρώπινη συμμετοχή στο έργον της σωτηρίας του.

Γιατί όλην την σωτηρίαν μας την ενεργεί, την βοηθά και την ολοκληρώνει το θείον έλεος, αλλά χρειάζεται απαραιτήτως και η προσωπική συμφωνία του ανθρώπου, με το να καταθέτει ολόκληρη την θέλησή του λέγοντας με επίγνωση το “Αμήν”. Δεν έχει η λέξη αυτή μόνον την λογικήν σημασίαν και την ευχετικήν διάθεσιν, αλλά πρωτίστως την ολοκληρωτικήν θέλει να θυμόμαστε πάντοτε, ότι στην κάθε προσευχή μας να λέμε το όνομα του Χριστού. Μας το είπε καθαρά: “Εάν τι αιτησητε εν τω ονόματί μου, εγώ ποιήσω” (Ιω. ια 14).

– Αν κατάλαβα καλά, είπε πάλι ο Γιάννης, είναι σαν να ρωτά ο Θεός τον κάθε πιστόν “θέλεις να σε σώσω;”, όπως ρωτούσε τότε τους ασθενείς “Θέλεις υγιής γενέσθαι”, και ο άνθρωπος απαντά με το “Αμήν”, δηλαδή θέλω και εύχομαι και παρακαλώ να σωθώ, Αυτό είναι το νόημα, πάτερ μου;

– Πλησίασες πολύ κοντά, φίλτατε, στην αλήθεια του “Αμήν”, απάντησε ο Γέροντας. Το δύσκολον είναι ότι πλησιάζουν πολλοί την αλήθειαν με την κοινήν λογικήν, που είναι αντιληπτόν από την κοινήν λογικήν. Είναι ωσάν να κάνουμε μια συμφωνία με τον Θεόν, ένα είδος συνεργασίας, και ο Θεός βάζει στην κοινή αυτή προσπάθεια τα δισεκατομμύρια της αιωνιότητας του και ο άνθρωπος μόνον μια δραχμή, που είναι η θέλησή του. Συμφωνείς ελεύθερα και υπογράφεις αυτήν την σύμπραξη με το “Αμήν”.

Αυτό μόνον κάνουμε τελείως ελευθέρα και από τότε γινόμαστε συνεταίροι με τον Θεόν για την σωτήρια μας. Είναι πια όχι μόνον μια λέξη ιερή, αλλά και μια πράξη ιερή. Να θυμηθούμε την παραβολή των Ταλάντων, που είναι σχετική με το “Αμήν” και την συμφωνία μας με τον Θεόν;

– Συμφωνία με τον Θεόν; Πρώτη φορά την ακούω και ομολογώ την έκπληξη μου, ξανάπε με θαυμασμόν ο φίλος μου. Ο Θεός μας θέλει ελευθέρους κοντά του. Είναι αυτό που γράφει ο Απόστολος Παύλος: “Υμείς γαρ επ’ ελευθερία εκλήθητε, αδελφοί” (Γαλ. Ε΄ 13). Τώρα καταλαβαίνω την σημασίαν της ελευθερίας εν Χριστώ. Γιατί ο Απόστολος συνεχίζει την φράση του λέγοντας: “Μόνον μη την ελευθερίαν εις αφορμήν τη σαρκί, αλλά δια της αγάπης δουλεύετε αλλήλοις. Ο γαρ πάς νόμος εν ενί λόγω πληρούται, εν τω, αγαπήσεις τον πλησίον σου ως σεαυτόν”.

– Θα σου φέρω και ένα άλλο παράδειγμα και αυτό από την εκκλησιαστική γλώσσα, συνέχισε ο π. Ισαάκ. Λέμε κατά την Θ. Λατρείαν το “Δόξα Πατρί και Υιώ και Αγίω Πνεύματι, νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν. Με αυτό το “Αμήν”, δεν λέμε ότι δίνουμε στον Τριαδικόν Θεόν την αιώνια δόξα, διότι ήδη την έχει υπεράφθονη. Εμείς λέμε και ευχόμαστε να ζήσουμε κι εμείς κοντά σε αυτήν την δόξα, “όπου πάντες οι άγιοι αναπαύονται”, και καταθέτουμε την θέλησή μας ελεύθερα, ευχετικά και παρακλητικά. Γιατί μόνον αυτό έχουμε να δώσουμε στον Θεόν, την ελεύθερη θέλησή μας. Μόνον αυτή είναι δική μας, τίποτε άλλο. Και οι αμαρτίες μας.

– Είπατε, αγαπητέ μου πάτερ Ισαάκ, ότι μόνον η θέλησή μας είναι δική μας και αυτήν μπορούμε να προσφέρουμε στον Θεόν. Αλλά και αυτήν την ελευθερία ο Θεός δεν μας την έδωσε;

– Βεβαίως, ο Θεός μας έδωσε και την ύπαρξη και την ζωήν και την ελευθερία, με τρόπον οριστικόν και αμετάκλητον και την σέβεται απολύτως, για να μπορούμε να διαλέγουμε ανάμεσα στο καλό και στο κακό, που μας περιβάλλει. Καί με το “Αμήν” επιβεβαιώνουμε, λόγω και έργω την θέλησή μας αυτή. Γι’ αυτό και όταν το λεμε, πρέπει να βάζουμε σε αυτό την ψυχή μας ολόκληρη και την θέληση και την λαχτάρα μας, ότι θέλουμε να ζήσουμε παντοτινά κοντά στον Θεόν, μαζί με τον Θεόν, σύμφωνα με την θέληση του Θεού, ο οποίος “πάντας ανθρώπους θέλει σωθήναι και εις επίγνωσιν αληθείας ελθείν” (Α’ Τιμ. β΄ 4), Και ο τρόπος της σωτηρίας μας είναι το όνομα του Χριστού και η εντολή του η μια και μοναδική της σταυρικής αγάπης.

– Και τι είναι η σταυρική αγάπη, πάτερ μου;

– Είναι η αγάπη σε σχήμα σταυρού. Το “καθώς ηγάπησα υμάς”. Η κάθετη διάσταση του σταυρού, εξήγησε ο Γέροντας, είναι η αγάπη προς τον Θεό, με την πλήρη υπακοή μας στο δικό του θέλημα, και η οριζόντια διάσταση είναι η αγάπη σε όλους τους ανθρώπους. Χωρίς την αγάπη αυτή δεν υπάρχει πνευματική ζωή, αλλά μόνον σαρκική ζωή. Η σταυρική αγάπη ανοίγει την πόρτα του Θεού και μας χαρίζει την αληθινή πίστη, που κάνει θαύματα και μας φωτίζει, μας καθαρίζει και μας αγιάζει. Έτσι λυτρωνόμαστε από την αμαρτία και τον θάνατο και ζούμε την αληθινή ζωή.

– Και το Αμήν τι σχέση έχει με την αγάπη, π. Ισαάκ;

– Αν το “Αμήν” το καταλάβουμε σωστά και το βιώσουμε και κρατηθούμε από την αλήθεια, που εκφράζει, τότε γίνεται το κλειδί, που ανοίγει την μεγάλη πύλη της αγάπης. Και εδώ πρέπει να λεχθεί ότι η αγάπη αρχίζει πάντοτε από τον Θεόν, διότι Εκείνος είναι η πηγή της αγάπης της αληθινής και όχι ο δικός μας εγωιστικός συναισθηματισμός, με τον οποίον αγαπούμε αυτούς, πού μας αγαπούν και όχι όλους τους ανθρώπους. “Από Θεού άρχεσθε και εις Θεόν καταλήγειν”, λέγει ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, και με το “Αμήν” αυτό πράττουμε. Αρχίζουμε από τον Θεόν, ζητώντας την αγάπη του και πάλι με την αγάπη καταλήγουμε στον Θεόν. Και αυτό το μέγα μυστήριον μας το απεκάλυψε η Σταυρική θυσία του Θεανθρώπου Ιησού Χριστού.

– Θέλω να υποβάλλω άλλη μια ερώτηση για το “Αμήν”, πάτερ μου. Πολλοί λένε την λέξη αυτή τυπικά και χωρίς να γνωρίζουν την σημασία, που εσείς μας εξηγήσατε. Αυτοί οι άνθρωποι δεν μετέχουν σε αυτήν την διαδικασία και δεν έχουν πνευματική συμμετοχή στη θ. Λατρεία και στην προσευχή;

– Όλοι έχουν συμμετοχή, αγαπητέ μου. Αρκεί να βρίσκονται στην ιερή σύναξη. Όλοι μετέχουν ομοθυμαδόν, αποκρίθηκε ο Γέροντας. Διότι ο Θεός δεν εξετάζει τι ξέρουμε, άλλα τι νοιώθουμε και τι λαχταρούμε, και ανάλογα μας επιβραβεύει. Εδώ θα πρέπει να θυμίσουμε τον λόγον της ευαγγελικής Παραβολής περί των ταλάντων: “Ευ, δούλε αγαθέ και πιστέ. Επί ολίγα ης πιστός, επί την χαράν του Κυρίου σου” (Ματθ. κε’ 21). Ο Θεός είναι δίκαιος και φιλάνθρωπος για όλους. Μακάριοι όσοι λένε το Αμήν με επίγνωσιν της σημασίας του.

Ύστερα μας κάλεσε στο ναίδριον, που βρίσκεται δίπλα στο Κελλί του, για να προσευχηθούμε και να πούμε το “Αμήν” με συναίσθηση και κατάνυξη και να χτυπήσουμε την πόρτα του Θεού, όπου βρίσκεται η πηγή της αγάπης και το άπειρον έλεός του για όλους τους ανθρώπους. Και είπαμε πολλές φορές το “Αμήν”, όπως μας το εξήγησε ο μακαριστός πλέον Γέροντας Ισαάκ. Αμήν, Γέροντα, την ευχή σου να έχουμε. 

Του Π.Μ. ΣΩΤΗΡΧΟΥ
Από το περιοδικό «Ποιμήν» της Ιεράς Μητροπόλεως Μυτιλήνης

Π. ΣΥΜΕΩΝ ΚΡΑΓΙΟΠΟΥΛΟΣ: Ο ΚΑΡΠΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ!

Ο καρπός του Αγίου Πνεύματος
π. Συμεών Κραγιόπουλος 

Αν πάρουμε με τη σειρά τους ορθοδόξους χριστιανούς και τους ρωτήσουμε: «Έχετε Πνεύμα Άγιο; Πήρατε Άγιο Πνεύμα;», αν θελήσουν να είναι ειλικρινείς, θα πουν πως ούτε ξέρουν τι είναι αυτό. Και όμως εκεί καταλήγουν όλα, στο να λάβουμε τη χάρη του Αγίου Πνεύματος. Όπως τονίζουν μερικοί πατέρες, όλοι οι κόποι, όλες οι προσπάθειες που κάνουμε αφ’ ενός να αποφεύγουμε το κακό, αφ’ ετέρου να κάνουμε το καλό, να αποκτήσουμε αρετές, αποβλέπουν στο να αποκτήσουμε τη χάρη του Αγίου Πνεύματος, διότι η χάρη του Αγίου Πνεύματος αναγεννά τον άνθρωπο. Δεν φθάνει απλώς να προσπαθήσει ο άνθρωπος. Αν ήταν έτσι… Πρέπει η χάρη του Αγίου Πνεύματος να είναι μέσα σου, για να σε αναγεννήσει, να σε αναπλάσει, να σε φτιάξει τέτοιον που να μπορείς να έχεις ως καρπό τις αρετές που δίνει το Άγιο Πνεύμα. 

Βλέπουμε στην προς Γαλάτας επιστολή, στο πέμπτο κεφάλαιο (Γαλ. 5:19-23), τον απόστολο Παύλο να κάνει λόγο για τον καρπό του Αγίου Πνεύματος. Αλλά πιο μπροστά κάνει λόγο για τα έργα που έχει κανείς, όταν λείπει το Άγιο Πνεύμα. Λέει: «Φανερά δε εστί τα έργα της σαρκός». Γνωστά είναι, φαίνονται, και ξέρουμε ποια είναι τα αμαρτωλά έργα, ποιος είναι ο καρπός του ανθρώπου που είναι απλώς άνθρωπος, και δεν έχει μέσα του το Πνεύμα το Άγιο. Όπως και να έχει το πράγμα, ό,τι και αν μας λέει, ό,τι και αν νομίζει, στην αμαρτία ζει. Ποια είναι τα έργα αυτά; Είναι «η μοιχεία, η πορνεία, η ηθική ακαθαρσία, η αισχρότητα, είναι η ειδωλολατρία, η μαγεία, είναι οι έχθρες, οι φιλονικίες, οι ζήλειες, οι θυμοί, οι διαπληκτισμοί, είναι οι διχόνοιες, τα σχίσματα, οι φθόνοι, οι φόνοι, οι μέθες, οι ασωτίες και τα παρόμοια».

Όταν ο άνθρωπος δεν έχει μέσα του το Πνεύμα το Άγιο, αυτά τα έργα θα κάνει. Ή, αν θέλετε να πούμε καλύτερα, εμείς ναι μεν έχουμε το Πνεύμα το Άγιο, επειδή βαπτισθήκαμε και χρισθήκαμε, αλλά είναι κάπου σε μια γωνιά της ψυχής μας ξεχασμένο, καταχωνιασμένο, καθώς δεν προσφέρουμε τον εαυτό μας στη δωρεά αυτή του Αγίου Πνεύματος και δεν έχουμε διάθεση να ζήσουμε σύμφωνα με το πώς μας οδηγεί αυτό. Όταν ένας επισκέπτης σού κάνει την τιμή και έρχεται στο σπίτι σου, κι εσύ δεν του λες τίποτε και με την όλη στάση σου δείχνεις ότι ούτε τον πρόσεξες ούτε του έδωσες σημασία, ότι τον περιφρονείς, τότε αυτός θα σηκωθεί να φύγει. Έτσι, ναι μεν, επειδή είναι με μυστήριο μέσα μας το Άγιο Πνεύμα, βρίσκεται εκεί σε μια γωνιά καταχωνιασμένο, αλλά ως ενέργεια όμως φεύγει. Φεύγει η χάρη, και μένεις σκέτος άνθρωπος. Οπότε, όση καλή διάθεση κι αν έχεις, τι θα κάνεις; Τέτοια θα κάνεις: αμαρτίες. Όλες αυτές που αναφέρει ο απόστολος και τα όμοια με αυτές. Αυτά ακριβώς τα οποία κάνουν οι άνθρωποι και δεν κουράζονται να κάνουν. Λέει γι’ αυτούς ο απόστολος Παύλος: «Α προλέγω υμίν καθώς και προείπον, ότι οι τα τοιαύτα πράσσοντες βασιλείαν Θεού ου κληρονομήσουσιν».

Όλοι αυτοί, λέει, που κάνουν αυτές τις αμαρτίες και ζουν έτσι, το ξαναείπα, το λέω και τώρα ότι δεν πρόκειται να κληρονομήσουν βασιλεία Θεού. Δεν πρόκειται να σωθείς. Δεν πρόκειται να σωθείς, αν υπηρετείς τα πάθη σου, τις αμαρτίες σου, όλα αυτά τα τόσο άσχημα και τόσο διαβολικά πράγματα. Όμως, και να θέλεις να μην κάνεις αμαρτίες, χωρίς το Πνεύμα το Άγιο δεν μπορείς να το αποφύγεις. Επομένως, το θέμα δεν είναι απλώς μόνο να προσπαθείς να μην κάνεις αμαρτίες, να θέλεις να μην κάνεις αμαρτίες. Το θέμα είναι να καταλάβεις καλά-καλά και να τα πιστέψεις έτσι τα πράγματα, ότι θα σε βοηθήσει, θα σε ενδυναμώσει το Άγιο Πνεύμα που έχεις μέσα σου και θα δημιουργήσει ανάλογη κατάσταση μέσα σου. Αυτό θα σε βοηθήσει να μην έχεις καρπούς αμαρτίας, αλλά καρπούς αρετής, καρπούς όντως του Αγίου Πνεύματος και να έχεις ελπίδα να σωθείς. 

Και ποιος είναι ο καρπός του Αγίου Πνεύματος; Το αναφέρει στη συνέχεια ο απόστολος Παύλος εδώ στο πέμπτο κεφάλαιο της προς Γαλάτας επιστολής. «Ο δε καρπός του Πνεύματός εστιν αγάπη, χαρά, ειρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, αγαθωσύνη, πίστις, πραότης, εγκράτεια». Να, τι φέρνει το Πνεύμα το Άγιο μέσα στην καρδιά του ανθρώπου. Και φυσικά η αγάπη που αναφέρει δεν είναι οι αγάπες που έχουν οι άνθρωποι μεταξύ τους από συμφέρον· και αυτό, ότι δηλαδή είναι από συμφέρον, φαίνεται. Μόλις δεν γίνεται αυτό που θέλουμε, πάει και η αγάπη μας, παν και όλα, και η αγάπη γίνεται μίσος. Ως προς την πίστη, την πίστη στον Θεό, να πούμε ότι άλλο είναι θεωρητικά να πιστεύεις στον Θεό, και άλλο να είναι βεβαιωμένη η καρδιά σου και να στηρίζεται στον Θεό. Να είναι μέσα σου πιο ζωντανός ο Χριστός από ό,τι είσαι εσύ ο ίδιος ζωντανός και νιώθεις τον εαυτό σου ζωντανό.

Την ημέρα αυτή λοιπόν που γιορτάζουμε την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος και γενικότερα εορτάζουμε το Άγιο Πνεύμα – και όλη η εβδομάδα αυτή, όπως ξέρετε, είναι αφιερωμένη στο Άγιο Πνεύμα – πολύ να το σκεπτόμαστε αυτό ή, αν θέλετε, αυτές τις ημέρες πολύ να σκεφτούμε πάνω στο θέμα αυτό.

Δεν θα βγει τίποτε αν νομίζεις ότι έχεις το Άγιο Πνεύμα, ενώ δεν το έχεις. Και το ένα και το άλλο φαίνονται από τα έργα σου, φαίνονται από τον καρπό που έχεις. Όσο κι αν μας λες ότι έχεις Άγιο Πνεύμα, αν ο καρπός, οι εκδηλώσεις της ψυχής σου είναι αυτά όλα που είπε – οι φθόνοι, οι φόνοι, οι κακίες, οι ζήλειες, οι διχοστασίες, τα μαλώματα…– τότε δεν ενεργεί μέσα σου, δεν λειτουργεί μέσα σου, δεν υπάρχει μέσα σου η χάρη του Αγίου Πνεύματος· γι’ αυτό έχεις καρπούς αμαρτίας. Αν πάλι έχεις αυτούς τους καρπούς του Αγίου Πνεύματος που λέει εδώ, τότε έχεις μέσα σου το Άγιο Πνεύμα. Αν έχεις μέσα σου το Άγιο Πνεύμα, απαραιτήτως θα έχεις και τους καρπούς αυτούς. 

Από το βιβλίο: π. Συμεών Κραγιοπούλου (†), “…ελάβομεν Πνεύμα επουράνιον…”, Β’ έκδ., Πανόραμα Θεσσαλονίκης, 2016, σελ. 87.