ΑΡΧ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΨΑΝΗΣ: ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΤΟΜΗ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΗΣ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ

Για την Αποτομή της κεφαλής του Τιμίου Προδρόμου
Αρχ. Γεώργιος Καψάνης, Προηγούμενος Ι. Μ. Γρηγορίου Αγίου Όρους 

Δύο αντίθετες εικόνες έχουμε προσέξει στην αποψινή εορτή, που μας περιγράφει η υμνολογία της Εκκλησίας μας και το ιερό Ευαγγέλιο που διαβάσαμε (Μαρκ. 6:16-29).

Από την μια μεριά ο Ηρώδης, η Ηρωδιάς, η κόρη της Ηρωδιάδος, το πονηρό εκείνο συμπόσιο, ο θρίαμβος της ανθρωπίνης κακίας και αμαρτωλότητος. Ασωτία, παράνομος γάμος, μέθη, αφοβία του Θεού, πάθη, θυμός, μίσος, εκδίκηση, έλλειψη μετανοίας. Απέναντι σ’ αυτήν την εικόνα, την τόσο ζοφερή, προβάλλει η αγνή, η αγία μορφή του Βαπτιστού, του Προφήτου, του ανθρώπου του Θεού, του δικαίου ανδρός, του αγίου Ιωάννου του Προδρόμου.

Μεγάλη πράγματι η διαφορά! Στο πρόσωπο του Τιμίου Προδρόμου βλέπουμε τον άνθρωπο του Θεού, τον άνθρωπο όπως τον θέλησε ο Θεός, τον άνθρωπο της υπακοής, της αγάπης, της πίστεως, της ελπίδος στον Θεό, της τελείας αφοσιώσεως στον Κύριο, της θυσίας. Στα πρόσωπα τα άλλα, των εχθρών του Τιμίου Προδρόμου, βλέπουμε τον άνθρωπο που υποδουλώθηκε στον διάβολο, όπως έγινε λόγω της ανυπακοής του προς τον Θεό. Από την μια μεριά η υψίστη κορυφή της αγιότητος, και από την άλλη μεριά το κατώτατο βάθος της αμαρτωλότητος και της εμπαθούς καταστάσεως. Συνοψίζουν αυτές οι δύο εικόνες το δράμα της σωτηρίας του ανθρώπου, την πτώση και την αγιότητα.

Η Αγία Γραφή μας τα παρουσιάζει και τα δύο όπως είναι, χωρίς να τα αλλοιώνει, διότι και από τα δύο εμείς πρέπει να λάβουμε ωφέλεια πνευματική. Να φοβηθούμε την κατάσταση εκείνη την εμπαθή, στην οποία έφθασαν οι ταλαίπωροι αυτοί άνθρωποι, οι οποίοι έχασαν τον προορισμό τους τον ανθρώπινο, τον Θεανθρώπινο, και να προσέχουμε και εμείς. Διότι ο άνθρωπος είναι αδύνατος, είναι εμπαθής, και η αμαρτία είναι ευπερίστατη, και η ανθρώπινη φύση ευόλισθη, και χωρίς να το καταλάβει κανείς πολλές φορές αφήνοντας αφύλακτο τον εαυτό του μπορεί να κατολισθήσει στα βάραθρα της απωλείας και, αντί να γίνει κατ’ εικόνα του Θεού, να γίνει κατ’ εικόνα του διαβόλου.

Γι’ αυτό σήμερα η Εκκλησία έχει νηστεία. Για να μας βοηθήσει, να μας επισύρει την προσοχή με την νηστεία αυτή και να μας υπενθυμίσει πού μπορεί να οδηγήσει τον άνθρωπο η ασωτία, η ανηθικότητα, η διαφθορά, η έλλειψη αγάπης και ταπεινοφροσύνης και μετανοίας. Εδώ όμως στο Άγιο Όρος, επειδή προηγείται η αγρυπνία, γίνεται οικονομία και τρώμε λαδάκι. Αλλά έξω στον κόσμο κρατούν νηστεία, επειδή δεν γίνεται αγρυπνία. Εδώ ο κόπος της αγρυπνίας αντικαθιστά την αυστηρότερη νηστεία.

Από την μια μεριά λοιπόν να φοβηθούμε την αμαρτία, να φοβηθούμε τον θυμό, να φοβηθούμε τους εμπαθείς και πονηρούς λογισμούς, οι οποίοι τίκτουν τα μεγαλύτερα κακά στον άνθρωπο. Και εννοείται βέβαια, ότι εμείς οι Μοναχοί – που είμαστε εδώ Χάριτι Θεού – ζούμε προσεκτική ζωή, δεν έχουμε τέτοιους κινδύνους, όπως έχουν οι άνθρωποι στον κόσμο. Εμείς, ναι μεν Χάριτι Θεού δεν έχουμε αυτούς τους κινδύνους, αλλά έχουμε τον πόλεμο των λογισμών, και χρειάζεται πολλή προσοχή, ώστε ούτε ο παραμικρός εμπαθής λογισμός να μη μολύνει την ψυχή μας. Διότι σ’ εμάς μικρή συγκατάθεση ισοδυναμεί με μεγάλη πτώση.

Και από την άλλη μεριά πάλι προβάλλεται η μορφή του Τιμίου Προδρόμου. Και διερωτάται κανείς· πώς μέσα σ’ εκείνον τον κόσμο που δεν είχε σαρκωθεί ο Θεός μπόρεσε ένας άνθρωπος να φθάσει σε τέτοια μεγάλα ύψη! Να είναι ο «μείζων εν γεννητοίς γυναικών» (Λουκ. 7:28)! Τόσο καθαρός, τόσο νηστευτής, τόσο παρθένος, τόσο φλεγόμενος από την αγάπη του Θεού, τόσο ταπεινός, τόσο πυρπολούμενος και από την αγάπη των ανθρώπων, ώστε να θέλει την σωτηρία όλων και να γίνει ο κήρυκας της μετανοίας σε όλους. Ήταν φαίνεται ο Τίμιος Πρόδρομος δεκτικός αυτής της Χάριτος, είχε και τις ευχές των αγίων γονέων του, ήταν σκεύος εκλογής του Αγίου Πνεύματος και τον προόριζε ο Θεός γι’ αυτό το μεγάλο έργο το οποίο είχε να επιτελέσει.

Φαίνεται όμως ότι στο βάθος της αρετής του και των πολλών χαρισμάτων του και της μεγάλης δωρεάς του Θεού που είχε, ήταν η βαθιά του ταπείνωση. Την οποία βαθιά ταπείνωση έδειξε, όταν αναγνώριζε τον Κύριο ως πρώτο, ως αρχηγό, ως Σωτήρα, και τον εαυτό του τελευταίο. Αυτό πραγματικά είναι μεγάλη ταπείνωση. Διότι είχε και ο Ιωάννης μαθητές, ήταν διδάσκαλος, είχε κόσμο που τον ακολουθούσε, αλλά δεν δίστασε να ταπεινώσει τον εαυτό του και να στέλνει ακόμα και τους μαθητές του προς τον Χριστό. Να παραιτηθεί ακόμα και από το δικαίωμα το οποίο είχε να έχει μαθητές, και να τους στέλνει στον Κύριο. Διότι έβλεπε ότι ο Κύριος είναι ο Σωτήρας και ο Λυτρωτής.

Αυτά λοιπόν ανέδειξαν τον άγιο Ιωάννη αυτή την μεγάλη μορφή, ο οποίος συνήψε τις δύο Διαθήκες, την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη. Και η Εκκλησία του Θεού τον έχει ως ένα Άγγελο εν μέσω Αυτής, ως τον κορυφαίο των Προφητών, ως τον τελευταίο και κορυφαίο των Προφητών της Παλαιάς Διαθήκης, ως τον πρώτο νυμφαγωγό προς τον Νυμφίο της Καινής Διαθήκης. Καταλήγει σ’ αυτόν η Παλαιά Διαθήκη, και αυτός παίρνει την ανθρωπότητα από το χέρι και την νυμφαγωγεί προς τον Νυμφίο και Δεσπότη Χριστό. Γι’ αυτό η δόξα του είναι μεγάλη, αιώνια. Γι’ αυτό είναι στα αριστερά του Χριστού. Στα δεξιά είναι η Παναγία, στα αριστερά είναι ο Τίμιος Πρόδρομος. Γι’ αυτό τον μνημονεύουμε σε κάθε θεία Λειτουργία, μετά την Υπεραγία Θεοτόκο. Φαίνεται το αίσθημα της Εκκλησίας. Μετά από το «Εξαιρέτως της Παναγίας αχράντου, υπερευλογημένης, ενδόξου Δεσποίνης ημών Θεοτόκου…» λέμε· «του αγίου Ιωάννου, Προφήτου, Προδρόμου και Βαπτιστού…». Μετά την Υπεραγία Θεοτόκο είναι ο Τίμιος Πρόδρομος.

Και το σπουδαίο και σημαντικό είναι ότι όχι μόνον σ’ αυτόν τελειώνει η Παλαιά Διαθήκη και μ’ αυτόν αρχίζει η Νέα Διαθήκη, αλλά και προΐσταται των παρθενευόντων της Καινής Διαθήκης. Διότι είναι ο πρώτος Παρθένος και Μοναχός της Εκκλησίας του Χριστού. Και φαίνεται πάλι εδώ η αξία της Παρθενίας, φαίνεται η τιμή της Παρθενίας, φαίνεται η ευλογία της Παρθενίας. Διότι εκτός του ότι και ο Κύριος Παρθένος ήταν και παρθενική ζωή διήγε, αλλά και εκείνος που μας έδειξε τον Νυμφίο Χριστό· «ίδε ο αμνός του Θεού ο αίρων την αμαρτίαν του κόσμου» (Ιω. 1:29) και αυτός Παρθένος ήταν.

Λοιπόν, πατέρες, έχουμε και εμείς σήμερα την ευλογία να εορτάζουμε τον αρχηγό του μοναχικού μας τάγματος, τον Τίμιο Πρόδρομο. Και συνεπώς σήμερα θα πρέπει να του ζητήσουμε την ευλογία του και να προσευχηθεί για μας στον Κύριο. Να παρασταθούμε λίγο νοερά εκεί στις όχθες του Ιορδάνη και να ενατενίσουμε την σεμνότητά του, την πραότητά του, την αυστηρότητά του, που ήταν αποτέλεσμα της αγάπης του, την θεοειδή μορφή του. Εκείνο το ευλογημένο χέρι του που έδειξε και βάπτισε τον Κύριο, και να ζητήσουμε την ευλογία του.

Και επειδή ο Τίμιος Πρόδρομος – ας φαίνεται αυστηρός – είναι γλυκύς, είναι πατρικός, θα μας ακούσει, θα μας δεχθεί, θα δεχθεί αυτή την αγάπη που του προσφέρουμε και θα μας εναγκαλισθεί, θα μας ευλογήσει και θα μας διδάξει τα «εχόμενα σωτηρίας» (Εβρ. 6:9), ώστε σ’ όλη μας την ζωή να γινόμαστε ακόλουθοι και μιμητές του.

(1981) 

[Από το βιβλίο: † Αρχιμανδρίτου Γεωργίου, Ομιλίες σε Εορτές Αγίων (των ετών 1981-1991) Β’. Έκδ. Ι.Μ. Οσίου Γρηγορίου, Άγιον Όρος 2016, σελ. 255] 

ΜΟΝΑΧΟΣ ΜΩΥΣΗΣ Ο ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ: Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΚΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΗ

 Ο Χριστός και η Ελλάδα του Μητροπολίτου Αυγουστίνου Καντιώτη
Μοναχός Μωυσής Αγιορείτης 

Η εκδημία στις 28.8.2010 του πολυσέβαστου πρώην μητροπολίτου Φλωρίνης Αυγουστίνου ήταν ένα γεγονός που συγκίνησε πολλούς. Ο επίσκοπος Αυγουστίνος ήταν μια σπάνια εκκλησιαστική προσωπικότητα με πλούσια δραστηριότητα, αγώνες και θυσίες. Χρωμάτισε όλο τον εικοστό αιώνα με την ιεροκηρυκτική του δράση και το φιλανθρωπικό έργο του.

Γεννήθηκε το 1907 στις Λεύκες της Πάρου. Στις θεολογικές του σπουδές αρίστευσε. Νέος φόρεσε το τίμιο ράσο του κληρικού. Διήλθε πολλές μητροπόλεις. Δεν φοβήθηκε να χτυπήσει με τα φλογερά του κηρύγματα τις αιρέσεις, τη μασωνία, την αθεΐα, την πλουτοκρατία, την ασωτεία, τη βλασφημία, την αμαρτία. Κατά τον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο, που τον υπεραγαπούσε και τον ενέπνεε, μισούσε την αμαρτία και όχι τον αμαρτωλό. Εμπνευστή του είχε επίσης τον απόστολο Παύλο, τον μεγαλύτερο ιεραπόστολο όλων των αιώνων, καθώς και τον εθναπόστολο Κοσμά τον Αιτωλό, για τον οποίο έγραψε ωραία βιογραφία. 

Ο Αυγουστίνος δεν ήταν ατσαλάκωτος παπάς, με χρυσά γυαλιά, ξενόκουμπα και λουστρίνια. Όργωσε πόλεις και χωριά, σε δύσκολα χρόνια, κηρύττοντας παντού Χριστό. Τρεις φορές καταδικάσθηκε σε θάνατο. Τον κυνήγησαν οι κατακτητές, οι κομμουνιστές, η εκκλησιαστική του αρχή, ακόμη και αγνώμονες μαθητές του. Έσωσε κόσμο από τουφεκισμό στην κατοχή και πολλά παιδιά από την πείνα, στην Κοζάνη και αλλού. Δεν φοβήθηκε, δεν δείλιασε, δεν κάμφθηκε ποτέ. Παντού και πάντοτε ήταν ειλικρινής, δίκαιος, πιστός, τίμιος, ανιδιοτελής και ανυπόκριτος. Δεν του άρεσαν οι διπλωματίες, τα μισόλογα, οι υπεκφυγές, οι δοσοληψίες, οι παραποιήσεις, οι διπροσωπίες και υποχωρήσεις σε θέματα πίστεως.

Τον είπαν παράξενο, ιδιόρρυθμο, υπερβολικό, φανατικό, ακραίο, οπισθοδρομικό, ακόμη και τρελό: Μόνον οι νεκροί δεν κάνουν λάθη. Όταν χρειαζόταν παραδεχόταν τα λάθη του. Δεν δυσκολευόταν να τα παραδεχθεί. Όμως, επιτρέψτε μου να πω, πως σαφώς είναι προτιμότερα τα «λάθη» του Αυγουστίνου από τη ραστώνη, φοβία, σιωπή, φυγή και υποκριτική στάση άλλων. Ο Αυγουστίνος ήταν αυτός που ήταν, ακέραιος, ευθύς, ντόμπρος, ηθικός, ανεξίκακος, τολμηρός,  αυστηρός , ομολογητής  και σπουδαίος. 

Μελετούσε πολύ, προσευχόταν, πονούσε για την Εκκλησία και την πατρίδα μας πραγματικά. Ζούσε για τον Χριστό και την Ελλάδα. Ζούσε για τους άλλους. Ήταν αυστηρός πρώτα για τον εαυτό του. Ασκητικός, ισχνός, λιτοδίαιτος, αφιλοχρήματος πλήρως, άγρυπνος, ακτήμων και ακούραστος.

Έγινε επίσκοπος όχι για να τιμηθεί, δοξασθεί και ησυχάσει, αλλά για να εργασθεί πιο πολύ, κτίζοντας εκκλησίες, υψώνοντας σταυρούς, ιδρύοντας οικοτροφεία, φιλανθρωπικά ιδρύματα, βαπτίζοντας τσιγγάνους και δίνοντάς τους σπίτια. Ήταν ο ανύστακτος πατέρας όλου του νομού Φλώρινας. Χιλιάδες κόσμος πέρασε να προσκυνήσει το σκήνωμά του. Ήταν σαν να κηδευόταν ένας άγιος. Η μορφή του είχε μια υπέροχη ειρήνη δίκαιου, αληθινού και σώφρονος ανθρώπου. Όλοι είχαν κάτι να διηγηθούν με συγκίνηση από το έργο του. Η ευκαμψία του λειψάνου του θαυμαστή. 

Ο Αυγουστίνος δεν ήταν φονταμενταλιστής, εθνικιστής, λαοπλάνος, ταραχοποιός και τυχαίος. Δεν είναι εύκολες οι μιμήσεις. Ο μιμητισμός είναι συνήθως νοσηρός. Ήταν ένας ευαγγελικός και αγιοπατερικός άνθρωπος. Ήταν λαμπρός κήρυκας και Έλληνας. Πονούσε για μια ζωντανή και ελεύθερη Εκκλησία και για μία Ελλάδα των ηρώων και των αγίων, των ηθικών αρχών και των ωραίων παραδόσεων. Ο Αυγουστίνος συχνά παρεξηγήθηκε και ενίοτε παραποιήθηκε. Δεν κατανοήθηκε καλά. Τον υποπτεύθηκαν, τον ζηλοφθόνησαν, τον διέβαλαν, τον γελοιοποίησαν, γιατί έλεγχε άλλοτε την αδράνειά τους και άλλοτε τις ανομίες τους.

Βιβλία του, άρθρα του, ομιλίες του συνεχίζουν να μεταφέρουν τον δυνατό σφυγμό της καθαρής καρδιάς του για Χριστό και Ελλάδα. Ας είναι η μνήμη του αιώνια και η ευχή του ας μας συνοδεύει. 

Από το περιοδικό «Όσιος Φιλόθεος της Πάρου» 31, σελ. 16.

ΟΔΗΓΙΕΣ ΨΥΧΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΒΒΑ ΠΟΙΜΕΝΑ

Οδηγίες ψυχής από τον αββά Ποιμένα
Από το Γεροντικό

Είπε ο αββάς Ποιμήν: «Οι δοκιμασίες κάνουν καλό, γιατί διδάσκουν τον άνθρωπο και τον κάνουν έμπειρο». 

Είπε ακόμη: «Ο άνθρωπος που διδάσκει, αλλά δεν εφαρμόζει αυτά που διδάσκει, μοιάζει με βρύση που όλους τους ποτίζει και τους πλένει, τον εαυτό της όμως δεν μπορεί να καθαρίσει». 

Άλλοτε είπε: «Υπάρχει άνθρωπος που φαίνεται πως σιωπά, και η καρδιά του κατακρίνει τους άλλους· αυτός ο άνθρωπος πάντοτε μιλά. Και υπάρχει άλλος που μιλά από το πρωί ως το βράδυ και κρατά τη σιωπή· δηλαδή δεν λέει τίποτε που δεν είναι ωφέλιμο». 

Κάποιος αδελφός ρώτησε τον αββά Ποιμένα: «Τι είναι το να μην ανταποδώσεις το κακό με κακό;» Ο γέροντας του απάντησε: «Το πάθος αυτό αντιμετωπίζεται σε τέσσερα στάδια· πρώτα στην καρδιά, έπειτα στην όψη, μετά στη γλώσσα· τέταρτο είναι το να μην κάνεις κακό για το κακό που σου έκαναν. Αν μπορείς να καθαρίσεις την καρδιά σου, δεν φτάνει στην όψη. Αν έρθει στην όψη, φυλάξου να μη μιλήσεις. Αν όμως μιλήσεις, κόψε γρήγορα ώστε να μην κάνεις κακό για το κακό που σου έκαναν». 

Είπε ο αββάς Ποιμήν: «Το να φυλαγόμαστε, το να προσέχουμε τον εαυτό μας και η διάκριση, αυτές οι τρεις αρετές, είναι οδηγοί της ψυχής». 

Άλλοτε είπε: «Το να ρίξει κανείς τον εαυτό του μπροστά στον Θεό, το να μην υπολογίζει τον εαυτό του και το να απορρίπτει το δικό του θέλημα είναι εργαλεία της ψυχής». 

Είπε ακόμη: «Κάθε δοκιμασία που θα σου έρθει, θα την νικήσεις με τη σιωπή». 

Είπε ο αββάς Ποιμήν: «Και αν ακόμη ο άνθρωπος δημιουργήσει καινούργιο ουρανό και καινούργια γη, δεν μπορεί να μείνει αμέριμνος». 

Επίσης είπε: «Το θέλημα του ανθρώπου είναι τείχος χάλκινο ανάμεσα σε αυτόν και στον Θεό και βράχος που επιστρέφει το χτύπημα. Αν λοιπόν ο άνθρωπος το εγκαταλείψει, τότε θα πει και αυτός· “Με τη δύναμη του Θεού μου θα δρασκελίσω το τείχος” (Ψαλ. 17:30). Αν όμως η αυτοδικαίωση συμμαχήσει με το θέλημα, ο άνθρωπος καταβάλλεται». 

Από το βιβλίο: Το Γεροντικό, τόμος Α’, μετάφραση. Εκδόσεις «Το Περιβόλι της Παναγίας», Θεσσαλονίκη 2013 (Αββάς Ποιμήν §§ 24. 25. 27. 34-37. 48. 54).

ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ: ΓΙΑΤΙ ΣΕ ΚΑΝΕΙ ΝΑ ΝΤΡΕΠΕΣΑΙ Η ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ;

 Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος 
Γιατί σε κάνει να ντρέπεσαι η εξομολόγηση;
(Ντρέπεσαι και κοκκινίζεις να ομολογήσεις τις αμαρτίες σου;) 

Ντρέπεσαι λοιπόν και κοκκινίζεις να ομολογήσεις τις αμαρτίες σου; Αλλά και αν ακόμα έπρεπε να τις ομολογείς μπροστά στους ανθρώπους και να εξευτελίζεσαι, ούτε και τότε θα έπρεπε να ντρέπεσαι διότι ντροπή και αισχύνη είναι το να αμαρτάνεις, και όχι το να ομολογείς τις αμαρτίες σου…

Γνωρίζω και εγώ ότι δεν ανέχεται η συνείδηση την ενθύμηση των αμαρτιών μας. Διότι αν θυμηθούμε μόνον τις αμαρτίες μας η ψυχή μας αναπηδά όπως ακριβώς αναπηδά κάποιο αδάμαστο και δύστροπο πουλάρι.

Όμως συγκράτησε, χαλιναγώγησε, χάιδευσε τη ψυχή με το χέρι, κάνε τη ήμερη, πείσε την, ότι αν δεν εξομολογηθεί τώρα στον ιερέα, θα αναγκαστεί να εξομολογηθεί εκεί όπου είναι περισσότερη η τιμωρία, όπου είναι μεγαλύτερος ο παραδειγματισμός.

Εδώ το δικαστήριο είναι χωρίς μάρτυρα και δικαστής του εαυτού σου είσαι συ ο οποίος αμάρτησες· εκεί όμως θα παρευρίσκεται όλο το πλήθος της οικουμένης αν δεν προλάβουμε να τα σβήσουμε εδώ.

Ντρέπεσαι να ομολογήσεις τα αμαρτήματα; Να ντρέπεσαι τότε και να τα διαπράτεις!

Εμείς όμως όταν διαπράττουμε αυτά τολμάμε να τα διαπράττουμε κατά τρόπον αναίσχυντο και προκλητικό όταν όμως πρόκειται να τα ομολογήσουμε, τότε ντρεπόμαστε και αποφεύγουμε, ενώ έπρεπε να κάνομε τούτο με μεγάλη προθυμία. Διότι δεν είναι ντροπή το να κατηγορείς τα αμαρτήματα, αλλά δικαιοσύνη και αρετή εάν δεν ήταν δικαιοσύνη και αρετή δεν θα έδινε γι’ αυτήν ο Θεός αμοιβή.

Το ότι πράγματι έχει αμοιβές η εξομολόγηση, άκουσε τι λέγει «Λέγε πρώτος εσύ τα αμαρτήματά σου για να δικαιωθείς». Ποιός ντρέπεται να πράξει κάτι από το οποίο θα γίνει δίκαιος; Ποιος ντρέπεται να ομολογήσει τα αμαρτήματα, για να απαλλάξει τον εαυτόν του από τα αμαρτήματα; Μήπως σε προτρέπει να τα ομολογήσεις για να σε τιμωρήσει; Όχι βέβαια για να τιμωρήσει, αλλά για να συγχωρήσει.

Στα κοσμικά δικαστήρια συμβαίνει να επέρχεται η τιμωρία μετά την ομολογία της ενοχής. Για τούτο και ο ψαλμός υποπτευόμενος ακριβώς αυτό, μη τυχόν δηλαδή φοβούμενος κανείς τιμωρία μετά την εξομολόγηση αρνηθεί να εξομολογηθεί τα αμαρτήματά του, λέγει· «εξομολογηθείτε στον Κύριο τα αμαρτήματά σας, διότι είναι αγαθός, διότι το έλεος αυτού μένει εις τον αιώνα».

Μήπως (νομίζεις ότι ο Θεός) δεν γνωρίζει τα αμαρτήματα σου, εάν εσύ δεν τα ομολογήσεις;

Λοιπόν τί περισσότερο γίνεται σε σένα όταν δεν τα ομολογείς; Μήπως μπορείς να διαφύγεις την προσοχή του;

Και αν ακόμα δεν τα πεις εσύ, εκείνος τα είδε· αν δε τα πεις εσύ εκείνος τα λησμονεί. Διότι λέγει· «Ιδού εγώ είμαι ο Θεός εκείνος ο οποίος από αγάπη εξαλείφω τις αμαρτίες σου, και δεν τις ενθυμούμαι».

Βλέπεις; «Εγώ δεν θα τις ενθυμηθώ» λέγει· διότι τούτο είναι ίδιον της φιλανθρωπίας· συ να τις θυμηθείς για να σου γίνει αφορμή σωφρονισμού.

Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου

ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ: Ο ΘΕΟΣ ΣΕ ΠΡΟΣΤΑΞΕ ΝΑ ΣΥΓΧΩΡΕΙΣ, ΚΙ ΕΣΥ ΤΟΝ ΠΑΡΑΚΑΛΑΣ ΝΑ ΚΑΤΑΡΓΗΣΕΙ ΤΗ ΔΙΚΗ ΤΟΥ ΕΝΤΟΛΗ;

 Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος
Ο Θεός σε πρόσταξε να συγχωρείς,
κι εσύ Τον παρακαλάς να καταργήσει τη δική Του εντολή; 

Ξέχασε, λοιπόν, τις ξένες αμαρτίες, για να ξεχάσει και ο Κύριος τις δικές σου. Γιατί αν πεις, «Τιμώρησε τον εχθρό μου», έκλεισες το στόμα σου. Έχασε πια η γλώσσα σου το δικαίωμα να μιλάει στο Θεό. Πρώτα-πρώτα επειδή εξαρχής Τον παρόργισες, κι υστέρα επειδή ζητάς πράγματα που είναι αντίθετα στον ίδιο το χαρακτήρα της προσευχής. 

Αφού, δηλαδή, προσέρχεσαι για να ζητήσεις συγχώρηση αμαρτημάτων, πώς μιλάς για τιμωρία; Το αντίθετο έπρεπε να κάνεις, να παρακαλάς για τους άλλους, ώστε στη συνέχεια να παρακαλέσεις με παρρησία και για τον εαυτό σου. Αν προσευχηθείς για τους συνανθρώπους σου, τα πέτυχες όλα, έστω κι αν δεν πεις το παραμικρό για τις δικές σου αμαρτίες. Δεν υπάρχει τίποτα πιο ζοφερό από μια ψυχή που μνησικακεί και μισεί.

Δεν υπάρχει τίποτα πιο ακάθαρτο από μια γλώσσα που κακολογεί και καταριέται. Άνθρωπος είσαι, μη γίνεσαι θηρίο. Το στόμα σου δόθηκε όχι για να δαγκώνεις, αλλά για να παρηγορείς με τα λόγια σου. Ο Θεός σε πρόσταξε να συγχωρείς, κι εσύ Τον παρακαλάς να καταργήσει τη δική Του εντολή; Δεν σκέφτεσαι ότι ευχαριστιέται και γελάει ο διάβολος, όταν ακούει μια τέτοια προσευχή; Δεν συλλογίζεσαι ότι, από το άλλο μέρος, λυπάται ο Θεός, ο Πλάστης σου, ο Ευεργέτης σου, ο Σωτήρας σου; «Μα αδικήθηκα», λες, «και είμαι πικραμένος». Τότε, λοιπόν, προσευχήσου εναντίον του διαβόλου, που μας αδικεί περισσότερο από κάθε άλλον. Γιατί αυτός δημιουργεί και τους εχθρούς και τις έχθρες, αυτός είναι ο μεγάλος και μοναδικός εχθρός σου, με τον οποίο δεν είναι δυνατό να συμφιλιωθείς ποτέ.

Ο συνάνθρωπος, απεναντίας, όσα κι αν σου κάνει, είναι αδελφός σου. Γι’ αυτό οφείλεις να προσεύχεσαι για το καλό του, για την ευτυχία του, για τη μετάνοια και τη σωτηρία του. Ας φροντίσουμε λοιπόν, αγαπητοί μου, να ζούμε και να ενεργούμε σύμφωνα με τις εντολές του Κυρίου, για να είναι καρποφόρα η προσευχή μας και να πετύχουμε τη βασιλεία των ουρανών.

Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου

ΓΕΡΩΝ ΕΦΡΑΙΜ ΑΡΙΖΟΝΑΣ: ΤΑ ΔΕΙΝΑ ΠΛΗΣΙΑΖΟΥΝ!

 Γέρων Εφραίμ Αριζόνας
Τα δεινά χρόνια πλησιάζουν 

Τα δεινά χρόνια πλησιάζουν. Όταν δούμε πολέμους και σεισμούς και διάφορα γεγονότα, εγγύς το τέλος.

Περιμένουμε πολλά να μας συμβούν – σύμφωνα με τις προφητείες των αγίων, εις τους έσχατους χρόνους θα συμβούν μεγάλα γεγονότα. Και ο λόγος του Θεού και των αγίων είναι αλήθεια.

Το άθλημα, το οποίον περιμένουμε να δώσουμε είναι για την πίστη στην Θεανθρωπία του Ιησού, αφού βέβαια πιστεύουμε ότι ο Χριστός ήτο Θεός κι έγινε άνθρωπος κι ότι κατέβηκε στη γη, να δώσει τη λύτρωση και να διώξει το σκοτάδι της απιστίας και της αθεϊας.

Κι εμείς σαν στρατιώτες του Χριστού μας, αφού αποτελούμε το στράτευμα του Χριστού, οφείλουμε να προετοιμασθούμε, να οπλισθούμε.

Ένα κράτος, όταν αντιληφθεί ότι κάποιο άλλο κράτος ετοιμάζει επίθεση αρχίζει την προετοιμασία της άμυνας και της αντεπιθέσεως. Ούτω πως και εμείς. Και η προετοιμασία είναι γνωστή.

Να πιστεύουμε κατά πρώτον, ότι εάν έχουμε πίστη και ταπείνωση θα ελκύσουμε την Χάρη κι αυτή τη μεγάλη δύναμη του Χριστού, για να μαρτυρήσουμε. Ποτέ να μη πιστέψουμε και να τολμήσουμε να σκεφτούμε, ότι εμείς μόνοι μας έχουμε αυτή τη δύναμη. Θα λέμε: «Εγώ είμαι αδύναμος, είμαι ανίκανος, είμαι αμαρτωλός, είμαι μηδέν, είμαι ο πιο άχρηστος άνθρωπος».

Μόνον η ταπείνωση θα ελκύσει τη δύναμη του Χριστού και θα νικήσει. Διότι όπου ο Χριστός επιφοιτά με την υπερφυσική Του δύναμη, υπέρ φύσιν ποιεί πράγματα.

Μη νομίσετε ότι με τις προσωπικές και ανθρώπινες δυνάμεις θα αντιμετωπίσουμε οιανδήποτε ενέργεια και επέμβαση του διαβόλου και των συνεργατών του. Ποτέ. Ο άνθρωπος είναι ασθενικός, δεν έχει καμιά δύναμη να αντιμετωπίσει όλα αυτά τα δεινά, παρά μόνο με τη δύναμη του Θεού.

Να πιστέψουμε ότι, όταν ο Θεός μας καλέσει σε αυτό το μαρτύριο, θα δώσει «συν τον πειρασμό και την έκβασιν» (Α΄Κορινθ. ι΄13) κι ότι όταν εν ταπεινώσει δεχθούμε να δώσουμε αυτή τη μαρτυρία, θα πάρουμε τη Χάρη του Θεού, για να νικήσουμε τον πονηρό και να στεφανωθούμε… 

Από το βιβλίο: «ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΟΜΙΛΙΕΣ» – Γέροντος Εφραίμ Φιλοθεϊτου (Εκδόσεις Ορθόδοξος Κυψέλη).

ΕΝΑ ΦΟΒΕΡΟ ΟΡΑΜΑ ΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΕΦΡΑΙΜ

ΕΝΑ ΦΟΒΕΡΟ ΟΡΑΜΑ ΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΕΦΡΑΙΜ 

Ο π. Στέφανος Αναγνωστόπουλος αφηγήθηκε, ότι κάποτε ο γέροντάς του, ο πατήρ Εφραίμ από την Αριζόνα, είδε το εξής φοβερόν όραμα.

Βρέθηκα, μας διηγείται, σε ένα απέραντο τόπο, όπου υπήρχαν χιλιάδες χιλιάδων άνθρωποι, πάσης ηλικίας και φύλου. Και μπροστά σ’ αυτό το πλήθος, στεκόμουν και γώ. Απέναντι από μένα βρισκόταν ένας γίγαντας, ένας δαιμόνιος άνθρωπος, ένας φοβερός κατήγορος, έτοιμος να κατηγορήσει, και να τους καταδικάσει όλους, με επιχειρήματα σατανικά. Επιχειρήματα που του έδιδε αυτό το πλήθος. Το αξιοπερίεργον λοιπόν ήτο, ότι όλο αυτό το πλήθος, ήταν βουβό, είχαν μεν όλοι στόματα, όπως και μάτια και τα λοιπά και πρόσωπο, αλλά το στόμα τους ήταν κλειστό. Ήταν όλοι τους μουγγοί. Διότι όλοι τους ήσαν αναπολόγητοι σ’ αυτή την κρίση που γινόταν, σ’ αυτό το δικαστήριο. Και τώρα τι θα γίνει; Τι πρέπει να κάνω εγώ; Και αμέσως του λέγω θαρρετά. Ο γέροντας, λέει θαρρετά, στον δαιμόνιο αυτόν άνθρωπο. Δεν μπορείς να τους καταδικάζεις όλους αυτούς τους ανθρώπους εσύ, επειδή συ έτσι το θέλεις! Εκεί τότε εκείνο το φοβερό δαιμόνιο, άρχισε να κατηγορεί τον καθέναν χωριστά, για τα αμαρτήματά του. Και πρώτον, διότι δεν είχε κανείς μετάνοια. Το επαναλαμβάνω σε όλους. Δεν είχε κανείς μετάνοια! Δεύτερον, τρίτον, τέταρτον, πέμπτο, έκτο, έβδομο, όγδοο, ένατο, δέκατο, θα απαριθμήσω μερικά απ’ αυτά. Ο ένας ήταν κλέπτης. Ο άλλος, μέρα νύχτα έλεγε ψέματα. Ο άλλος ήταν υπερήφανος. Και για να μη λέω ο άλλος, ο άλλος, λέω, εγωιστής, κενόδοξος, πόρνος, μοιχός, παιδεραστής, ομοφυλόφιλος, φονιάς, πατροκτόνος, μητροκτόνος, εκτρώσεις, αρσενοκοιτία, μέθυσοι χαρτοπαίκτες, λίδοροι, μαλακοί, δειλοί, φιλάργυροι, οργίλοι, θυμώδεις, κατακριτές, κουτσομπόληδες, αργολόγοι, αιμομίχτες, φθονεροί, ζηλιάρηδες, άδικοι, άρπαγες, δόλιοι, πονηροί, χωρίς προσευχή, χωρίς εκκλησιασμό, χωρίς εξομολόγηση και μετάνοια, χωρίς Θεία Κοινωνία, ανελεήμονες, άσπλαχνοι, άστοργοι, ασεβείς προς τους γονείς και μεγαλυτέρους, κακούργοι, αναρχικοί, ανήθικοι, αργόσχολοι, σκληροτράχηλοι, αγνώμονες, αχάριστοι, θέλετε να πω και άλλα; Και γώ, λέει ο γέροντας, τους υπερασπιζόμουν όλους αυτούς. Να τι κάνει το κομποσχοινάκι σας! Α, πούντα; Να τι κάνει η προσευχή. Να τι κάνει η αγιασμένη ζωή, να τι κάνει η παρρησία προς το Θεό! Υπερασπίζεσαι τον άνθρωπο που είναι αμετανόητος. Και τους παίρνεις φώς! Και θείον φόβον! Για να έρθει στη μετάνοια ! Και όμως αυτός τους καταδίκαζε, με βάση την Αγία Γραφή διότι όλες αυτές οι αμαρτίες που ανέφερα, είναι όντως γραμμένες, σε ολόκληρη την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη και στο Ευαγγέλιο. Και συνεχίζει ο γέροντας: Κι όμως εγώ τους υπερασπιζόμουν όλους αυτούς, επικαλούμενος την ευσπλαχνία του Θεού, την άκρα μακροθυμία Του και το έλεός Του. Όχι, φώναζε αυτός, θα καταδικαστούν όλοι τους, στους αιώνας των αιώνων, διότι δεν είχαν μετάνοια ειλικρινή, θείον φόβον, αγάπη, μυστήρια, προσευχή, ελεημοσύνη, θεία μυστήρια, και δε συγχωρούσε ο ένας τον άλλον. Και άμα ξέρετε, θυμώσουμε λιγάκι, κατεβάζουμε μια μούρη μέχρι κει κάτω, έτσι, μέχρι κει κάτω πάει η μούρη μας. Ιδίως μεταξύ των συζύγων. Μη παρεξηγείται κανένας. Και μεταξύ φίλων, και μεταξύ συνεργατών, και μεταξύ γειτόνων, και μεταξύ παπάδων, και μεταξύ δεσποτάδων, και μεταξύ μοναχών, και μεταξύ όλων ημών. Έβλεπα αυτούς τους ανθρώπους μουγκούς και βουβούς, και τους λυπόμουνα κατάβαθα. Δεμένες οι γλώσσες τους. Κλειστά τα στόματά τους. Και όμως εγώ δεν σταματούσα να αντιμάχομαι, -προσέξτε τώρα με τι αντιμάχομαι,- όχι εγώ, ο γέροντας. Με νηστεία, αγρυπνία, προσευχή, μετάνοιες, κομποσχοίνι, ελεημοσύνη, εγκράτεια, δάκρυα παρακλητικά προς τον φιλάνθρωπον Κύριον, και Σωτήρα ημών Ιησούν Χριστόν και την Παναγία Μητέρα Του. Και ενώ συνεχώς μαχόμουν μαζί του, λέγοντας αυτός τα δικά του, και ’γω αντιλέγοντας, υπερασπιζόμενος όλους αυτούς, ακριβώς τότε, από τις πολλές φορές, που έλεγε κείνος και έλεγε και ο γέροντας, ήλθε εις εαυτόν. Και ερχόμενος εις εαυτόν, είπα. «Και τώρα τι γίνεται; Παναγία μου φώναξα μέσα στο κελί μου, Χριστέ μου, σε τι μέρες ζούμε; Χάνονται εκατομμύρια και δισεκατομμύρια ψυχές. Χριστέ μου, πού πάμε; Πού πάμε; Πού πάμε; 
Η ώρα του θανάτου έρχεται, οι άνθρωποι και μείς μαζί τους περπατάμε αδιάφοροι. Μας κατέλαβε όλους μια απέραντη πνευματική νάρκη και ραθυμία. Ούτε πίστις, ούτε Θεός, ούτε αγάπη, ούτε έλεος προς τον πλησίον, ούτε συμμετοχή στα άγια μυστήρια, ούτε προσευχή, ούτε μετάνοια, ούτε δάκρυα. Πώς θα σώσουμε; Πώς;

Η ΛΙΤΑΝΕΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΚΟΣΜΑ ΤΟΥ ΑΙΤΩΛΟΥ ΣΤΑ ΓΙΑΝΝΕΝΑ

 Η λιτανεία του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού στα Γιάννενα 

Τον Αύγουστο του 1813 έγινε ανακομιδή των λειψάνων του Αγίου Κοσμά και η σεπτή κάρα του εστάλη στον Αλή Πασά κατά την επιθυμία του. Τέτοια ευλάβεια έτρεφε για τον Άγιο Κοσμά ο Αλής, ώστε «παρήγγειλε τω εκ Καλλαρύτων χρυσοχόω Παπαγεωργίου, για την αγία κάρα του, ασημένια φλωροκαπνισμένη θήκη με διαμάντια και συχνά έφερε τα ιερά λείψανά τ ου στα Γιάννενα για να τα ανασπασθή, οπότε γινότανε μεγάλη τελετή με τη συμμετοχή αυτού, της κυρά Βασιλικής, του κλήρου, του λαού και αυτών των Τούρκων ακόμα». 

Οι ξένοι περιηγητές Jeraume de la Lance και Davenport, αυτόπτες μάρτυρες, περιγράφουν μία τέτοια λιτανεία, που οργάνωσε ο Αλή Πασάς τιμώντας τη μνήμη του Πατροκοσμά: «Η τελετή διεξήχθη στο Σαράϊ του Αλή Πασά, στα Γιάννινα, στα Λιθαρίτσια, την περιοχή του σημερινού Στρατώνα. Από τη συμμετοχή του Κλήρου στη λιτανεία αυτή, συμπεραίνουμε ότι την εποχή που έγινε, ο Κοσμάς θα είχε αναγνωρισθεί, έστω και ανεπίσημα, ως Άγιος από την Εκκλησίαν. Τα λείψανα του Αγίου, ανέβαιναν από το δρόμο της αγοράς, με κατεύθυνση προς το Σαράϊ. Το πλήθος ακολουθούσε την πομπή, κι όλοι οι ιερείς των Γιαννίνων, ντυμένοι στα πιο πολυτελή τους άμφια, με ψαλμωδίες και λαμπάδες, σχημάτιζαν την κεφαλήν της. Οι μαγαζάτορες έβγαιναν στις πόρτες των καταστημάτων τους και σταυροκοπιόταν στο πέρασμά της. Άπειρος κόσμος ήταν παραταγμένος δεξιά και αριστερά της διαδρομής. Απόσπασμα από έφιππους της Σωματοφυλακής του Αλή, έκλεινε τη λιτανεία. Κι από τους ψαλτάδες κι από το πλήθος στα σταυροδρόμια, μαζί με τα θυμιάματα, ανέβαινε στον ουρανό μία μεγαλόφωνη δέηση: Κύριε, ελέησον! Κύριε, ελέησον! Κύριε, ελέησον!…

Τα τούρκικα νεκροταφεία του Ναμαζγκιάχ, (στο χώρο της σημερινής Πλατείας και της περιοχής κάτου από το Ξενοδοχείο Αβέρωφ), μαύριζαν από τον κόσμο που είχε μαζευτεί εκεί, για να ιδή το πέρασμα της Λιτανείας, η οποία τώρα μπαίνει στην κεντρική πλατεία του Παλατιού, περνώντας ανάμεσα από στίχους πεζών της Σωματοφυλακής του Αλή, ντυμένων με την επίσημη κόκκινη και χρυσοκέντητη στολή τους, και τ’ άρματά τους, που λαμποκοπούσαν στο σελάχι. 

Καθώς οι στίχοι των παπάδων που κρατούσαν την επίχρυση θήκη, μέσα στην οποία ήταν η κάρα του Αγίου, πλησίαζαν προς το Παλάτι, από το ύψος της μεγάλης σκάλας, ξεχύθηκε στον πυλώνα του ένα άσπρο σύννεφο. Εκατόν πενήντα ασπροφορεμένα παιδιά, που κρατούσαν ασημένια θυμιατήρια, ξεχύθηκαν δεξιά κι αριστερά, κι αμέσως από πίσω τους, τριακόσιες γυναίκες του Παλατιού, σκεπασμένες με διάφανους λευκούς πέπλους, στριμώχτηκαν από πίσω από τα παιδιά.

Και μέσα στο θάμπος που κυριαρχούσε, προβάλλει από το Παλάτι ο Αλής, έχοντας στο πλάϊ του μία ωραία μαυροντυμένη γυναίκα, τη μόνη ξέσκεπη από τις γυναίκες του Παλατιού. Η Κυρά Βασιλική, με τα μεγάλα της μάτια, κοιτάζοντας κάτου ντροπαλά, βάδιζε σεμνή στο πλάϊ του Τυράννου. Πρώτος γονάτισε ο πανίσχυρος τοπάρχης, και πλάϊ του ευλαβικά εκείνη. Τα παιδόπουλα κατόπι, οι γυναίκες του Παλατιού, ο λαός που πλημμύριζε την πλατεία, οι σωματοφύλακες, όλοι γονάτισαν με τη σειρά τους. Και τα πλήθη που συνωστιζόταν στην περιοχή των νεκροταφείων και τα πλήθη της πλατείας και των δρόμων, προσκυνούσαν, γονατιστά κι αυτά, τον Άγιο, ενώ σύννεφα από θυμίαμα σκορπούσαν τα βαλσαμικά τους μύρα. Και μία προσευχή ανέβαινε μαζί μ’ αυτά στον ουρανό, Κύριε, ελέησον!…

Σηκώθηκαν τότε ο Αλής και η Βασιλική, κι αφού ανασπάσθηκαν την αγία Κάρα, εξαφανίστηκαν στο εσωτερικό του Παλατιού, ενώ τα εκατόν πενήντα θυμιατά θυμιάτιζαν προς το μέρος της φλωροκαπνισμένης και αδαμαντοποίκιλτης θήκης, ξεχύνοντας αρωματισμένες νεφέλες… Και τα πλήθη άρχισαν σιγά-σιγά να διαλύωνται». 

Από το βιβλίο: Μαρία Αλ. Μαμασούλα, Ο Εθναπόστολος Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός. Έκδοση «Ενωμένη Ρωμηοσύνη», 2016, σελ. 125.