ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΜΕΓΑ ΒΑΣΙΛΕΙΟ (2ο ΜΕΡΟΣ)

Άνθρωπος και Περιβάλλον κατά τον Μέγα Βασίλειο (2ο μέρος)

Ο Μ. Βασίλειος αξιολογεί κάθε πλάσμα με βάση δύο αρχές: 1. ότι ο Θεός έπλασε τα πάντα «καλά λίαν», ως πολύ καλά – τέλεια για τα ανθρώπινα μέτρα, και 2. ότι «…οὐδὲν περιττὸν οὐδὲ ἐλλεῖπονἐν τοῖς κτισθεῖσι δυνατὸν εὑρεθῆναι», δεν μπορεί δηλαδή να βρει κανείς τίποτε περιττό ή άχρηστο στην φύση. Αυτές οι αρχές αποτελούν την πεμπτουσία της στάσης του Μεγάλου Βασιλείου, αλλά και γενικότερα των πατέρων της Εκκλησίας απέναντι στην φύση.

Αν θα θέλαμε να εκφραστούμε κάπως καταχρηστικά και με σύγχρονους όρους, θα μπορούσαμε να πούμε ότι εκφράζουν τον πυρήνα της χριστιανικής οικολογικής συνειδήσεως. Πρόκειται για μια αλήθεια της οποίας το βάθος και η σημασία είναι ανάλογη της απλότητας και της σαφήνειας με την οποία διατυπώνεται. Δυστυχώς όμως αυτή η χριστιανική αλήθεια, η οποία λέχθηκε σε μία εποχή πολύ μακρινή χρονικά από εκείνη στην οποίαν αρχίζουν και εμφανίζονται τα οικολογικά προβλήματα, λησμονήθηκε και τέθηκε στο περιθώριο από τις σύγχρονες χριστιανικές κοινωνίες, μέσα στις οποίες γεννήθηκαν για πρώτη φορά τα προβλήματα αυτά.

Η σκέψη του ιερού πατέρα προχωρά ακόμη βαθύτερα στην ουσία της σχετικής οικολογικής προβληματικής. Λέει: «Μη νομίσεις άνθρωπε ότι επειδή στην φύση υπάρχουν ζώα ή φυτά τα οποία μπορεί να βλάπτουν εσένα, αυτά είναι άχρηστα ή δημιουργήθηκαν από λάθος του δημιουργού. Αυτά τα οποία μπορεί να φαίνονται βλαπτικά σε εσένα είναι ωφέλιμα για άλλες ζωντανές υπάρξεις. «…οὐ πάντα τῆς γαστρὸς ἕνεκεν τῆς ἡμετέρας δεδημιούργηται». Ο Θεός δεν έλαβε υπόψη του μόνον την ευδαιμονία του ανθρώπου, αλλά προνόησε με φροντίδα και αγάπη για όλα τα δημιουργήματά του. Με αυτήν την άποψη αντικρούεται η παρερμηνεία της βιβλικής και πατερικής άποψης ότι ο άνθρωπος είναι κορωνίδα της κτίσεως. Εσφαλμένα ερμηνευμένη αυτή η άποψη, οδήγησε στην θεμελίωση ενός εγωιστικού ανθρωποκεντρισμού, ο οποίος αποτέλεσε την ιδεολογική βάση του οικολογικού προβλήματος.

Με αυτό το δεδομένο μπορεί κάποιος να πει ότι δίκαια κατηγορήθηκε ο χριστιανισμός ως η μήτρα που κυοφόρησε την οικολογική κρίση. Πρόκειται ωστόσο για μία παρερμηνεία του χριστιανισμού, η οποία βλέπει τον άνθρωπο ως άτομο εγωκεντρικό αποξενώνοντάς τον από τον Θεό, την κτίση και τον συνάνθρωπο. Η λανθασμένη αυτή αντίληψη και στάση γεννήθηκε στην χριστιανική δύση και πέρασε ως πρακτική και στην Ορθόδοξη Ανατολή.

 Η αυθεντική χριστιανική αντίληψη όπως εκφράζεται μέσα από την Αγία Γραφή και τα έργα των πατέρων κείται στον αντίποδα του εγωιστικού ανθρωποκεντρισμού. Όχι μόνον αυτό, αλλά μέσα στην Εξαήμερο βλέπουμε σε ορισμένα σημεία να υποβόσκει ένας θεολογικός φυσιοκεντρισμός ο οποίος συμφωνεί με τις αρχές της σύγχρονης οικολογίας. Λέει ο Μ. Βασίλειος: «Σπόροι που για εσένα άνθρωπε είναι δηλητήριο, αποτελούν θρεπτική τροφή για τα πουλιά και ουσίες που σε βλάπτουν είναι θεραπευτικές και ευεργετικές για τα ψάρια». Η άποψη αυτή έρχεται σε ευθεία αντίθεση με την πρακτική του ανθρώπου των σύγχρονων κοινωνιών να εξουδετερώνει οτιδήποτε τον ενοχλεί ή το θεωρεί βλαπτικό μέσα στην φύση, χωρίς να σκεφτεί στο ελάχιστο για τις συνέπειες της πράξης αυτής στους υπόλοιπους ζωντανούς οργανισμούς.

Ακόμη και η ανθρώπινη πτώση και η αμαρτία οι οποίες διατάραξαν τις σχέσεις του ανθρώπου με τον Θεό και την κτίση δεν στάθηκαν ικανές να αλλοιώσουν την τελειότητά της, η οποία προηγείται χρονικά κατά πολύ από την εμφάνιση του κακού στον κόσμο. Τέτοια τελειότητα παρατηρεί στην κτίση ο μέγας ιεράρχης, που μέσω επιστημονικών παρατηρήσεων συμπεραίνει ότι κάθε πλάσμα, ανεξάρτητα με το αν έχει την δυνατότητα να σκέπτεται ή όχι, κρύβει βαθειά μέσα του την μυστική σοφία του δημιουργού.

Αυτήν στην σοφία ο ίδιος την διακρίνει στην συμπεριφορά και την ζωή των φυτών και των ζώων σε τέτοιο σημείο, ώστε να εξάγει διδακτικά συμπεράσματα σχετικά με την πνευματική, κοινωνική και ηθική  ζωή του ανθρώπου. Αν θέλουμε να εμβαθύνουμε λίγο περισσότερο στην σκέψη του, μπορούμε ίσως να πούμε ότι ο Μ. Βασίλειος παροτρύνοντας τον άνθρωπο να διδαχθεί και να παραδειγματισθεί από τα φυτά και τα ζώα, δείχνει ότι τον αντιλαμβάνεται όχι αποκλειστικά ως άρχοντα, αλλά και ως οργανικό μέλος της φύσης.

Μέσα στην ζωή του πελαργού βλέπει την φροντίδα των παιδιών προς τους γέροντες γονείς, την συμπεριφορά της τρυγόνος προβάλει ως παράδειγμα συζυγικής αφοσίωσης για άνδρες και γυναίκες. Παρατηρώντας την πρόσκαιρη ομορφιά των λουλουδιών την αντιπαραβάλλει με τον βραχύ χρόνο της ανθρώπινης ζωής και παίρνει αφορμή για να καταδικάσει την αυθαιρεσία των πολιτικών αρχόντων προς τον λαό. Στον κόσμο της θάλασσας, όπου το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό ψέγει την λαίμαργη επιθυμία για πλουτισμό.  Δεν κάνει απλή ηθικολογία, αλλά εμβαθύνει στις κοινωνικές και πνευματικές επιπτώσεις των ανθρώπινων πράξεων και επιλογών.

 Και δεν στέκεται μόνον σε αυτά ο μεγάλος διδάσκαλος, αλλά προχωρά προς το «τέλος», προς τα αιώνια. Ο Θεός, λέει, δεν προνοεί μόνον για το πώς θα επιβιώσουν τα πλάσματά του, αλλά έχει χαρίσει ακόμη και στα μη λογικά κτίσματα κάποια αίσθηση του μέλλοντος, ώστε παρατηρώντας την εμείς οι άνθρωποι να ενθυμούμαστε ότι δεν τελειώνουν όλα σε αυτήν την ζωή. Ο Μέγας Βασίλειος θεωρεί την φύση και το σύμπαν ολόκληρο εσχατολογικά. Η υλική δημιουργία υπόκειται στον χρόνο. Ό,τι έχει χρονική αρχή, έχει και ένα τέλος. Το τέλος αυτό όμως για τους πατέρες δεν σηματοδοτεί το τέλος της κτίσεως, αλλά το τέλος της  φθοράς της.

Στο σημείο αυτό έγκειται η σημαντικότερη ίσως διαφορά μεταξύ των φυσικών επιστημόνων και της πατερικής σκέψης. Οι πατέρες θεωρούν ότι η κτίση μαζί με τον άνθρωπο πορεύονται προς τα «έσχατα», προς την μεταβολή σε ένα «ἕτερον εἶδος ζωῆς». Την ζωή αυτή εγκαινιάζει ο Χριστός με την εκ νεκρών Ανάσταση στην οποία η φθαρτή φύση ενδύεται την αφθαρσία ξεφεύγοντας έτσι από τις κατηγορίες του χρόνου, από την φθορά και τον θάνατο. Η αλήθεια αυτή διαποτίζει κάθε πτυχή της σκέψης όλων των Μεγάλων Πατέρων και ολόκληρης της Εκκλησίας. Η αλήθεια και η προοπτική της Αναστάσεως του ανθρώπου και ολόκληρης της κτίσης είναι ίσως το μεγαλύτερο και ισχυρότερο οικολογικό μήνυμα που μπορεί να προσφέρει στον κόσμο η Εκκλησία. Αν ο σύγχρονος άνθρωπος μπορέσει να κατανοήσει και να βιώσει ότι η φύση δεν είναι απλά ο χώρος της ατομικής του επιβίωσης, αλλά ο συνοδοιπόρος του προς την αιωνιότητα, τότε ίσως μάθει όχι απλά να ζει από αυτήν, αλλά να ζει μαζί με αυτήν.

Πηγές

Βασιλείου Καισαρείας, Ομιλίαι εις την Εξαήμερον, SourcesChretiennes, 2η έκδ.  Παρίσι 1968.

Βιβλιογραφία

Μαντζαρίδη, Γ., Χριστιανική Ηθική ΙΙ, Θεσσσαλονίκη 2009.

–          , Η εμπειρική θεολογία στην οικολογία και την πολιτική, Θεσσαλονίκη 1994.

Ματσούκα, Ν., Δογματική και Συμβολική Θεολογία ΙΙ, Θεσσαλονίκη 2004.

–          , Επιστήμη, φιλοσοφία και θεολογία  στην Εξαήμερο του Μ. Βασιλείου, Θεσσαλονίκη 2004.

Πέτρου, Ι., Χριστιανισμός και Κοινωνία, Θεσσαλονίκη 2004.

  Νικολάου Κόϊου, Άνθρωπος και Περιβάλλον κατά τον Μέγα Βασίλειο, Άγιος Σεραφείμ: Τριμηνιαία Έκδοση της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλιώτιδος & Φαναριφαρσάλων, τ.18, Ιαν.-Μαρτ. 2010, σ. 8-10.

ΠΕΜΠΤΟΥΣΙΑ

ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΜΕΓΑ ΒΑΣΙΛΕΙΟ (1ο ΜΕΡΟΣ)

 Άνθρωπος και Περιβάλλον κατά τον Μέγα Βασίλειο (1ο μέρος)

Ο κακώς εννοούμενος ανθρωποκεντρισμός, ο οποίος θεωρεί τον άνθρωπο ως το κέντρο του της κτίσεως με κριτήρια εκμεταλλευτικά και καταναλωτικά, βρίσκεται στην ρίζα του οικολογικού προβλήματος το οποίο στις μέρες μας το βλέπουμε να εξελίσσεται σε παγκόσμια οικολογική κρίση. Συνήθως οι προτάσεις για διέξοδο από αυτήν την κρίση στοχεύουν στην αναζήτηση ευθύνης και στην αλλαγή της ανθρώπινης συμπεριφοράς στο ατομικό και στο συλλογικό επίπεδο. Μία πιο προσεκτκή  ματιά μας αποκαλύπτει ότι το πρόβλημα είναι πιο βαθύ. Μέσα από την διεισδυτική ερμηνευτική ματιά του Μεγάλου Βασιλείου στην Εξαήμερο δημιουργία μπορεί κανείς να ανακαλύψει τις αρχές της σωστής σχέσης ανθρώπου και περιβάλλοντος.

Με αφορμή τα μεγάλα οικολογικά προβλήματα της σύγχρονης εποχής και όντας, κατά γενική ομολογία στο κατώφλι μιας οικολογικής κρίσης, γίνεται σήμερα πολύς λόγος για τις σχέσεις του ανθρώπου με το περιβάλλον. Μας χωρίζουν κάτι λιγότερο από δεκαεπτά αιώνες από την εποχή του Μεγάλου Βασιλείου και λίγα πράγματα στον πλανήτη μας θυμίζουν πλέον το φυσικό περιβάλλον εκείνης της εποχής. Γεννιέται έτσι εύλογα το ερώτημα: Τι μπορεί να μας πει κάποιος που έζησε τον 4ο αιώνα για τις σχέσεις του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον στον εικοστό πρώτο, ακόμη και αν πρόκειται για τον πανεπιστήμονα πατέρα της Εκκλησίας, τον Μέγα Βασίλειο;

 Η θεώρηση του Μεγάλου Βασιλείου για την κτίση και την σχέση της με τον Θεό και τον άνθρωπο αποτυπώνεται κυρίως στις Ομιλίες του εις την Εξαήμερο, οι οποίες αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα κοσμολογικά κείμενα της πατερικής γραμματείας. Θα προσπαθήσουμε να παραθέσουμε κάποια στοιχεία από το εν λόγω έργο του μεγάλου Ιεράρχη, τα οποία μπορούν να λειτουργήσουν ως αφετηρία προβληματισμού αναφορικά με τις σχέσεις του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον.

Ο σκοπός του Μεγάλου Βασιλείου στην Εξαήμερο δεν είναι να συγγράψει φυσική ιστορία ή κοσμολογία, αλλά να οικοδομήσει πνευματικά τον λαό του Θεού, την Εκκλησία. Ο σχολιασμός ωστόσο και η ερμηνεία των Γραφών από τον Μ. Βασίλειο, αλλά και από όλους τους Πατέρες της Εκκλησίας, δεν είναι υποκειμενικές σκέψεις και αυθαίρετα κατασκευάσματα αλλά καρπός επίπονης έρευνας και βαθειάς μελέτης, η οποία βέβαια πάντοτε σφραγίζεται από τον φωτισμό του Αγίου Πνεύματος. Έτσι ο Μ. Βασίλειος επιστρατεύει την τελευταία λέξη της επιστήμης της εποχής του για να εξηγήσει τα θαυμάσια της δημιουργίας. Χρησιμοποιεί για τον σκοπό αυτό με μεγάλη άνεση τον φιλοσοφικό στοχασμό και επιστημονικά στοιχεία.

Ορισμένες από τις επιστημονικές του αντιλήψεις πιθανόν να θεωρηθούν ξεπερασμένες ή ακόμη και εσφαλμένες σύμφωνα με τα σημερινά επιστημονικά δεδομένα. Όμως το σημαντικότερο δεν είναι τόσο η εγκυρότητα των απόψεων καθεαυτή, όσο η βούληση για έρευνα που επιδεικνύει με την χρήση των πιο σύγχρονων επιστημονικών ανακαλύψεων του καιρού του. Ανατρέχει σε γνώσεις φυσικής, αστρονομίας, ζωολογίας και βοτανολογίας με εκπληκτική άνεση. Υποστηρίζει ότι τα φυσικά φαινόμενα επιδέχονται μόνον επιστημονικών εξηγήσεων, παραμερίζοντας έτσι κάθε ειδωλολατρική μυθική αντίληψη η οποία θέλει το σύμπαν υποδουλωμένο σε σκοτεινές δυνάμεις.

 Κατά τον Μ. Βασίλειο υπάρχουν μόνον δύο κατηγορίες όντων το Άκτιστο και το Κτιστό. Άκτιστος είναι μόνον ο Θεός και κτιστά είναι όλα τα άλλα όντα, τα οποία έρχονται στο είναι, μέσω του δημιουργικού του προστάγματος. Αυτή η διάκριση μεταξύ ακτίστου και κτιστού,  τον οδηγεί να υιοθετήσει μία διπλή μεθοδολογία στον τρόπο θεώρησης της δημιουργίας. Η μία μέθοδος εξετάζει το ποιος δημιούργησε τον κόσμο και η άλλη το πώς δημιουργήθηκε ο κόσμος. Με το πρώτο ερώτημα ασχολείται η επιστήμη της θεολογίας, ενώ με το δεύτερο οι φυσικές επιστήμες. Η διάκριση αυτή ωστόσο δεν σημαίνει ότι εκείνος που προσεγγίζει το μυστήριο του δημιουργού πρέπει να αγνοεί ή να υποτιμά το θαύμα της δημιουργίας. Αντίθετα ο θεολόγος στέκεται με σεβασμό και ειλικρινές ενδιαφέρον μπροστά στην φύση. Ο Μέγας Βασίλειος με το δικό του παράδειγμα δείχνει τον τρόπο με τον οποίον μελετώντας ο άνθρωπος τα μυστικά της φύσεως, της οποίας αποτελεί και ο ίδιος κομμάτι, αποκτά γνώση του εαυτού του και γνώση του Θεού.

 Για τον Μ. Βασίλειο δημιουργός του σύμπαντος κόσμου είναι ο άναρχος τριαδικός θεός, ο οποίος δημιουργεί από αγάπη και με την ελεύθερη θεία βούλησή του τον κόσμο «εκ του μη όντος». Ο Θεός με το πρόσταγμά του δημιουργεί το σύμπαν εναποθέτοντας σε αυτό την δύναμη για την περαιτέρω εξέλιξή του μέσω των φυσικών νόμων. Αν και η πρόνοια και η φροντίδα του Θεού για τον κόσμο είναι πάντοτε παρούσα, το σύμπαν και η ζωή μετά την αρχική στιγμή της δημιουργίας έχουν δική τους τάξη, τελειότητα και αυτονομία. Με το θεϊκό κέλευσμα το σύμπαν γεννάται και εξελίσσεται από τα ανόργανα προς τα οργανικά συστατικά και από τις ατελέστερες προς τις συνθετότερες και τελειότερες μορφές ζωής.

Η εικόνα που έχει ο επίσκοπος Καισαρείας για το σύμπαν και την φύση είναι κατ’ εξοχήν δυναμική. Τα πάντα διέπονται από φυσικούς νόμους και με βάση αυτούς εξελίσσονται και πορεύονται προς το μέλλον. Κάνει λόγο για «σπερματικές καταβολές» των ειδών και για την «εναποτεθείσα εν αυτοίς» δύναμη, ώστε να μπορέσουν να εξελιχθούν και να αναπτυχθούν σε πλήρεις οργανισμούς. Και αυτά ειπώθηκαν σε μία εποχή που δεν υπήρχε καμία γνώση για την φυσική καταγωγή των ειδών ή για τους φυσικούς μηχανισμούς της κληρονομικότητας. Ίσως θα ήταν λάθος και παραπλανητικό να προσπαθήσουμε να συγκρίνουμε το έργο του Μεγάλου Βασιλείου με τα αποτελέσματα της νεώτερης έρευνας. Θα βρούμε σίγουρα διαφορές, επιστημονικές ελλείψεις και λάθη. Αυτό είναι φυσικό να συμβαίνει, όταν κάθε παλαιότερη γνώση συγκρίνεται με την νεώτερη.

Αυτό που πρέπει να κρατήσουμε είναι ότι σε μία εποχή στην οποία κυριαρχούσαν οι απόψεις για σκοτεινές «μεταφυσικές» δυνάμεις οι οποίες εξουσιάζουν και κινούν την φύση, εκείνος δέχεται ότι το σύμπαν κινείται και εξελίσσεται αποκλειστικά με βάση τους νόμους της φύσεως. Δεν υπάρχει καμία «σκοτεινή» περιοχή, τίποτε το κακό μέσα στην κτίση. Τα πάντα προήλθαν από την αγαθή δημιουργική βούληση του Θεού, ο οποίος είναι καλός στην φύση Του και ό,τι δημιουργεί είναι μόνο καλό. Το κακό δεν είναι «οὐσία ζῶσα καὶἔμψυχος», δεν βρίσκεται δηλαδή στην φύση των πραγμάτων, αλλά είναι «διάθεσιςἐν ψυχῇἐναντίωςἔχουσα πρὸςἀρετὴν», εμφανίζεται μόνον στην βούληση των λογικών κτιστών όντων ως αντίθεση στο αγαθό. Δεν υπάρχει από μόνο του, αλλά γεννιέται, ζει και τρέφεται ως μία άρνηση στο καλό, ως ένα παράσιτο.

ΠΕΜΠΤΟΥΣΙΑ

ΠΡ. ΘΩΜΑΣ ΒΑΜΒΙΝΗΣ: ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΤΗΣ ΟΛΙΓΑΡΚΕΙΑΣ - ΙΔΑΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ

 Προοπτική τής ολιγάρκειας – Ιδανική πολιτεία 
Πρωτοπρ. Θωμάς Βαμβίνης 

Προοπτική τῆς ὀλιγάρκειας

Στόν δημόσιο βίο συνεχῶς γίνεται λόγος γιά τήν ἀξιολόγηση τῶν ὑπηρεσιῶν τοῦ Δημοσίου καί τῶν ὑπαλλήλων τους, ὥστε νά ἀμοίβονται οἱ συνεπεῖς καί παραγωγικοί, νά κινητοποιοῦνται οἱ ὑπόλοιποι καί οἱ ὑπηρεσίες νά βελτιώνουν τίς δομές καί τόν τρόπο λειτουργίας τους. Αὐτά εἶναι μηχανισμοί πού ἐπιβάλλονται ἀπό τούς στόχους τῆς κοσμικῆς κοινωνίας, ἡ ὁποία κινεῖται ἀπό τήν οἰκονομία τοῦ χρήματος, πού ἀπαιτεῖ μετρήσιμη ἀποτελεσματικότητα, ὥστε νά βλέπη διαρκῶς τούς δεῖκτες τῆς παραγωγικότητας νά αὐξάνουν. Βέβαια, κάποιοι εὐαίσθητοι παρατηρητές τῆς παγκοσμιοποιημένης δυτικῆς, κυρίως, οἰκονομίας, ἔβλεπαν ἀπό νωρίς τόν ἀδιέξοδο δρόμο τῆς συνεχοῦς ἀνάπτυξης, γι’ αὐτό μιλοῦσαν γιά τήν ἀνάγκη ἀντίστροφης πορείας, μιλοῦσαν γιά «ἀποανάπτυξη».

Ὁ Γάλλος καθηγητής Σὲρζ Λατοὺς σέ συνέντευξή του, πρίν ἀπό 14 χρόνια (Καθημερινὴ 22.5.2011), ἔλεγε: «Τὸ ποτάμι τῆς κατανάλωσης ξεχείλισε, πλημμύρισε τὰ πάντα καὶ τώρα ἀφήνει τὸν βάλτο τῆς ὕφεσης. Ἀφοῦ οἱ κοινωνίες ἀρρώστησαν ἀπὸ ὑπερβολικὴ ἀνάπτυξη τῆς οἰκονομίας, τώρα “σβήνουν” ἀπὸ τὸ σκάσιμο τῆς φούσκας. Μήπως ἦρθε ἡ ὥρα νὰ σκεφτοῦμε τὴν προοπτικὴ τῆς ἀποανάπτυξης;». Μᾶλλον θά πρέπει νά μιλᾶμε γιά τήν προοπτική τῆς ὀλιγάρκειας καί τοῦ ἐξανθρωπισμοῦ τῶν σχέσεων θεσμῶν καί ἀνθρώπων, συμπεριλαμβανομένων καί τῶν ἐργασιακῶν.

Αὐτά, ὅμως, ὅπως εἶναι δομημένη ἡ κοινωνία μας, εἶναι μᾶλλον μιά οὐτοπία· ἀπαιτοῦν ἄλλον «τόπο» μέ ἄλλους «νόμους», μιά «πολιτεία» μέ προοπτική πού δέν κλείνεται στήν παραγωγικότητα καί τήν ἀνάπτυξη τῆς οἰκονομίας τοῦ χρήματος, πού ἔχει «πολίτευμα ἐν οὐρανοῖς». 

Ἰδανική πολιτεία

Κάποια στοιχεῖα αὐτῆς τῆς ἰδανικῆς πολιτείας τά παίρνουμε, ὄχι ἀπό τόν Πλάτωνα, ἀλλά ἀπό τόν ὅσιο Ἠσαΐα τόν Ἀναχωρητή καί τό ἔργο του: «Περί… τῶν ἐθελόντων οἰκῆσαι μετ’ ἀλλήλων». Διδάσκει ὁ ὅσιος:

«Ἐάν ἐξέλθητε μετ’ ἀλλήλων εἰς πάρεργον, ἕκαστος ὑμῶν πρόσχῃ ἑαυτῷ [νά προσέχη τόν ἑαυτό του] καί μή τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ﮲ μή διδάξῃ αὐτόν ἤ διατάξῃ τι αὐτῷ» (κεφ. 2). Ὁ καθένας βλέπει τόν ἑαυτό του κι ὄχι τί κάνουν οἱ ἄλλοι καί πρό παντός δέν κάνει στούς ἄλλους τόν δάσκαλο, οὔτε δίνει ἐντολές. Δέν κρίνει, οὔτε ἀξιολογεῖ κανέναν.

Ἐπίσης συμβουλεύει: «Ἐάν ποιῆτε πάρεργον ἔνδον ἐν τῷ κελλίῳ…, τόν ποιοῦντα τό ἔργον ἐάσατε ποιῆσαι ὡς ἄν βούληται﮲ ἐάν δέ εἴπῃ, ποιήσατε ἀγάπην, διδάξατέ με, ὅτι οὐκ οἶδα, καί ἔστιν ἄλλος ἐπιστάμενος, μή πονηρεύσηται καί εἴπῃ, οὐκ οἶδα﮲ οὐκ ἔστι γάρ αὕτη ταπείνωσις κατά Θεόν» (κεφ. 3). Δύο σημεῖα εἶναι ἀξιοπρόσεκτα: Πρῶτον, «τόν ποιοῦντα τό ἔργον ἐάσατε ποιῆσαι ὡς ἄν βούληται», αὐτόν πού ἀνέλαβε νά κάνη τό ἔργο ἀφῆστε τον νά τό κάνη, ὅπως θέλει. Μήν τοῦ κάνετε ὑποδείξεις. Μήν ἐμπλέκεστε στήν διακονία πού ἀνέλαβε. Δεύτερον: ἄν πῆ «διδάξατέ με», γιατί δέν γνωρίζω πῶς νά κάνω τό ἔργο πού μοῦ ἀνατέθηκε, αὐτός πού γνωρίζει πρέπει νά τόν βοηθήση, «μή πονηρεύσηται καί εἴπῃ, οὐκ οἶδα». Αὐτό εἶναι πονηρία, δέν εἶναι ταπείνωση κατά Θεόν.

Εἶναι προφανές ὅτι ὅλα αὐτά εἶναι ἄσχετα μέ τήν μέριμνα γιά αὔξηση τῆς παραγωγικότητας, τήν ἐπιδίωξη τῆς καινοτομίας καί φυσικά τήν ἀξιολόγηση τῶν ἐργαζομένων καί τῆς ἐργασίας τους. Εἶναι ἰδανικό πού ἐμπνέει, δέν εἶναι ὅμως ἐφαρμόσιμο στήν κοινωνία τῆς ἰδιοτέλειας. Ἀπαιτεῖ φιλότιμο, ἀγάπη ἀληθινή, ἀμεριμνία γιά τά ὑλικά πράγματα καί τόν νοῦ στόν Θεό. Αὐτά δέν μποροῦν νά ἐπιβληθοῦν μέ κρατικούς νόμους, οἱ ὁποῖοι ἔχουν στήν φύση τους τόν καταναγκασμό. 

alopsis.gr

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΑΝΤΖΑΡΙΔΗΣ: Η ΠΑΡΕΝΘΕΤΗ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑ

Η παρένθετη μητρότητα
Γεώργιος Ι. Μαντζαρίδης, Ομότιμος καθηγητής Θεολογικής σχολής ΑΠΘ 

Ἡ σύγ­χρο­νη βι­οϊα­τρι­κὴ δη­μι­ουρ­γεῖ και­νο­φα­νεῖς «συ­ζυ­γι­κὲς» σχέ­σεις καί οἰ­κο­γε­νει­α­κές κα­τα­στά­σεις. Πάν­το­τε τά παι­δι­ὰ ἦ­ταν καρ­ποὶ ἐ­ρω­τι­κῆς σχέ­σε­ως. Σή­με­ρα ἡ σχέ­ση αὐ­τή μπο­ρεῖ νὰ ἀν­τι­κα­τα­στα­θεῖ μὲ ψυ­χρή ἐρ­γα­στη­ρι­α­κή διαδικα­σί­α, πού χα­ρα­κτη­ρί­ζε­ται συ­νή­θως, ὡς «ἰ­α­τρι­κῶ­ς ὑπο­βο­η­θού­με­νη ἀνα­πα­ρα­γω­γή». Ἡ δι­α­δι­κα­σί­α ὅ­μως αὐ­τή, πού ἀ­κο­λου­θεῖ  δι­α­φό­ρου­ς με­θόδους, (ἀ­πό τήν ὁμό­λο­γη ἐν­δο­σω­μα­τι­κὴ ὡς  τήν ἑτε­ρό­λο­γη ἐξω­σω­μα­τι­κή ἤ τήν υἱοθεσί­α κα­τε­ψυγ­μέ­νων ἐμ­βρύ­ων) δέ­ν εἶναι συ­νήθω­ς κά­ποι­α ὑ­πο­βο­ή­θη­ση τῆ­ς ἀνα­πα­ρα­γω­γῆς, ἀλ­λὰ καί πα­ρέμ­βα­ση στὴν φύ­ση. Γι᾿ αὐ­τὸ ἀν­τὶ νὰ ὀ­νο­μά­ζε­ται «ὑ­πο­βο­η­θού­με­νη ἀ­να­πα­ρα­γω­γή», θὰ ἔ­πρε­πε νὰ χα­ρα­κτη­ρί­ζε­ται ὡς «παρεμβα­τι­κὴ ἀ­να­πα­ρα­γω­γὴ» ἢ ἀ­κρι­βέ­στε­ρα ὡς «πα­ρεμ­βα­τι­κὴ τε­κνο­ποί­η­ση», γι­ὰ νὰ δι­α­κρί­νε­ται ἀ­πὸ κά­θε ἄλ­λη πα­ρα­γω­γι­κὴ δι­α­δι­κα­σί­α1.

Ὁ χα­ρα­κτη­ρι­σμό­ς τῆς τε­κνο­ποι­ήσε­ω­ς ὡς ὑ­πο­βο­η­θού­με­νης ἤ ὡς πα­ρεμ­βα­τι­κῆς δέν εἶναι τυ­πι­κό, ἀλ­λὰ οὐ­σι­α­στι­κὸ ζή­τη­μα, γι­α­τί προ­δι­α­γράφει τό­ν χα­ρα­κτή­ρα τῶν συ­νε­πει­ῶν της. Ἡ ὑ­πο­βο­ή­θη­ση πραγ­μα­το­ποι­εῖ­ται μέ­σα στό φυ­σι­κὸ πλαί­σι­ο, ἐ­νῶ ἡ πα­ρέμ­βα­ση μπο­ρεῖ νὰ βγαί­νει καί ἔ­ξω ἀ­πό αὐ­τό. Βγαί­νον­τας ὅ­μως ἔ­ξω ἀπό τό φυ­σι­κὸ πλαί­σι­ο δι­ο­λι­σθαίνει εὔ­κο­λα σὲ ἀ­φύ­σι­κες ἤ πα­ρά φύ­ση κα­τα­στά­σει­ς ἤ καί σέ δι­ευ­κό­λυν­ση τέτοι­ω­ν κα­τα­στά­σε­ων.

Ἐ­ξ ἄλ­λου, μὲ τίς νέ­ες μορ­φὲς μη­τρό­τη­τας ἔ­παυ­σε νὰ ἰ­σχύ­ει τὸ ἀ­ξί­ω­μα ὅτι ἡ μη­τέ­ρα εἶναι πάν­το­τε βε­βαία. Ἀ­κό­μα καί κά­ποι­ε­ς πε­ρι­πτώ­σεις, πού ἀνα­φέ­ρον­ται στήν Πα­λαι­ὰ Δι­α­θή­κη καί ἐ­κλαμ­βά­νον­ται ἀ­πό με­ρι­κούς ὡς σχε­τι­κὲς μὲ τὴν πα­ρέν­θε­τη μη­τρό­τη­τα, ὅ­πως τῆς γυ­ναι­κός τοῦ Ἀ­βρα­ὰμ Σάρ­ρας, ἡ ὁ­ποί­α ἦ­ταν στεί­ρα καὶ συ­νέ­στη­σε στὸν σύ­ζυ­γό της νὰ συ­νευ­ρε­θεῖ μὲ τὴ δού­λη της Ἄ­γαρ γι­ὰ νὰ τε­κνο­ποι­ή­σει2, ἢ τῆς ἐ­πί­σης στεί­ρας γυ­ναί­κας τοῦ Ἰ­α­κὼβ Ρα­χήλ, ἡ ὁ­ποί­α ζή­τη­σε ἀ­πὸ τὸν σύ­ζυ­γό της νὰ συ­νευ­ρε­θεῖ μὲ τὴ δού­λη της Βάλ­λα, γι­ὰ νὰ γεν­νή­σει στὰ γό­να­τά της καὶ νὰ ἀ­πο­κτή­σει μὲ αὐ­τὸν τὸν τρό­πο παι­δί3, δὲν ἔ­θι­ξαν κα­θό­λου τὴν βε­βαι­ό­τη­τα τῆς μη­τρό­τη­τας. Μὲ τὰ σύγ­χρο­να ὅ­μως δε­δο­μέ­να τὸ ἀ­ξί­ω­μα ὅ­τι ἡ μη­τέ­ρα εἶ­ναι βε­βαία, με­τα­τρέ­πε­ται σὲ θε­ώ­ρη­μα ποὺ χρει­ά­ζε­ται ἀ­πό­δει­ξη.

Ἡ πα­ρέν­θε­τη μη­τρό­τη­τα ἐμ­φα­νί­ζε­ται σέ πε­ρι­πτώ­σει­ς κα­τά τίς ὁποῖ­ες ἡ γυ­ναῖκα πού ἐ­πι­θυ­μεῖ νὰ γί­νει μη­τέ­ρα ἀ­δυ­να­τεῖ λό­γῳ στει­ρό­τη­τα­ς ἤ ἄλ­λη­ς αἰτίας. Οἱ πε­ρι­πτώ­σεις αὐ­τὲς δι­α­φέ­ρουν με­τα­ξύ τους, γι᾿ αὐ­τὸ καὶ οἱ μορ­φὲς ποὺ προσ­λαμ­βά­νει ἡ πα­ρέν­θε­τη μη­τρό­τη­τα εἶ­ναι δι­α­φο­ρε­τι­κές. Στὴ συ­νέ­χει­α ἀ­να­φέ­ρου­με τὶς ἀ­κο­λου­θού­με­νες πρα­κτι­κὲς.

Δη­μι­ουρ­γεῖ­ται ἔμ­βρυ­ο μὲ ἐ­ξω­σω­μα­τι­κὴ γο­νι­μο­ποί­η­ση γε­νε­τι­κοῦ ὑλι­κοῦ τῶν συ­ζύ­γων, ἐμ­φυ­τεύ­ε­ται αὐτό στή μή­τρα τῆς πα­ρέν­θε­της μη­τέ­ρα­ς καί ὅ­ταν τὸ παι­δί γεν­νη­θεῖ, πα­ρα­δί­δε­ται στούς συ­ζύ­γους, πού τό ἀ­να­τρέ­φουν πλέ­ο­ν ὡς γο­νεῖς. Ἀ­κρι­βέ­στε­ρα, ἡ πα­ρέν­θε­τη αὐ­τὴ μη­τέ­ρα ὀ­νο­μά­ζε­ται φέ­ρου­σα μη­τέ­ρα.

Ἐ­κτός, ὅ­μως ἀ­πό τή­ν ὁμό­λο­γη αὐ­τὴ γο­νι­μο­ποί­η­ση, κα­τὰ τήν ὁποί­α τὸ ἔμ­βρυ­ο προ­έρ­χε­ται ἀ­πό τούς συ­ζύ­γους, ἡ ἐξω­σω­μα­τι­κή γο­νι­μο­ποί­η­ση πα­ρέ­χει τὴ δυ­να­τό­τη­τα καί γι­ά ἑ­τε­ρό­λο­γη γο­νι­μο­ποί­η­ση, κα­τὰ τή­ν ὁποί­α τό γε­νε­τι­κὸ ὑ­λι­κό τοῦ συ­ζύγου χρη­σι­μο­ποι­εῖται γι­ά  τήν γο­νι­μο­ποί­η­ση ὠ­αρί­ου ξέ­νη­ς γυ­ναί­κας, προ­κεί­με­νου νά ἐμ­φυ­τευ­τεῖ τὸ ἔμ­βρυ­ο στὴν πα­ρέν­θε­τη μη­τέ­ρα.

Τέ­λος, μπο­ρεῖ νὰ ἐμ­φυ­τευ­τεῖ στὴν πα­ρέν­θε­τη μη­τέ­ρα καί ἔμ­βρυ­ο πού δη­μι­ουρ­γή­θη­κε ἐ­ξω­σω­μα­τι­κά ἀ­πό ξέ­νο σπέρ­μα καί ξέ­νο ὠ­ά­ρι­ο. Στὶς τε­λευ­ταῖ­ες αὐ­τέ­ς πε­ρι­πτώ­σει­ς ἡ μη­τέ­ρα αὐ­τὴ χα­ρα­κτη­ρί­ζε­ται συ­νη­θέ­στε­ρα ὡς ὑ­πο­κα­τά­στα­τη μη­τέ­ρα4.

Ὑ­πάρ­χει τέ­λος, καί ἡ πε­ρί­πτω­ση τῆ­ς γεν­νή­σε­ω­ς παι­δι­οῦ μέ γα­μέ­τε­ς πού ἀ­γο­ρά­ζον­ται χω­ρίς νά ἔ­χου­ν σχέ­ση μέ κα­νέ­ναν ἀ­πό τούς συ­ζύ­γους πού ἀ­να­λαμ­βά­νουν νὰ τὸ ἀ­να­θρέ­ψουν.

Μέ τή­ν πα­ρεμ­βα­τι­κὴ τε­κνο­ποί­η­ση καί τήν πα­ρέν­θε­τη μη­τρό­τη­τα ἕνα ­παι­δί μπο­ρεῖ νὰ ἔ­χει ἕω­ς ἕ­ξι γο­νεῖς μὲ ἐ­πι­μέ­ρου­ς γο­νι­κοὺς ρό­λους. Μπο­ρεῖ νὰ ἔ­χει τήν βι­ο­λο­γι­κή του μη­τέ­ρα ποὺ πρό­σφε­ρε τὸ ὠ­ά­ρι­ο γι­ὰ τὴν γέν­νη­σή του, τὴν μη­τέ­ρα ποὺ ἀ­νέ­λα­βε νὰ τὸ κυ­ο­φο­ρή­σει, ὅ­πως καὶ τὴν κοι­νω­νι­κή του μη­τέ­ρα ποὺ ἀ­νέ­λα­βε τὴν ἀ­να­τρο­φὴ καὶ τὴν ἀ­γω­γή του. Ταυ­τό­χρο­να, μπο­ρεῖ νὰ ἔ­χει τὸν βι­ο­λο­γι­κό του πα­τέ­ρα ποὺ ἔ­δω­σε τὸ σπέρ­μα γι­ὰ τὴ γέν­νη­σή του, τὸν κοι­νω­νι­κό του πα­τέ­ρα ποὺ ἀ­νέ­λα­βε τὴν ἀ­να­τρο­φὴ καὶ τὴν ἀ­γω­γή του, ἀλ­λὰ κα­τὰ κά­ποι­ον τρό­πο καὶ τὸν γι­α­τρὸ ποὺ ἔ­παι­ξε ἀ­πο­φα­σι­στι­κὸ ρό­λο στὴν ἐ­πι­λο­γὴ καὶ τὴ γέν­νη­σή του. Ὅ­λες αὐ­τὲς οἱ πα­ραλ­λα­γὲς δη­μι­ουρ­γοῦν, ὅ­πως εἶ­ναι φυ­σι­κό, ἀ­μέ­τρη­τα προ­βλή­μα­τα, ὅ­πως ἀ­κό­μα καὶ σο­βα­ρὲς αἰ­τί­ες δι­α­τα­ρά­ξε­ως τῆς οἰ­κο­γε­νει­α­κῆς, ἀλ­λὰ καὶ εὐ­ρύ­τε­ρα τῆς κοι­νω­νι­κῆς συ­νο­χῆς.

Φυ­σι­κό δι­καίω­μα ἀλ­λὰ καὶ ψυ­χο­λο­γι­κὴ ἀ­νάγ­κη κά­θε παι­δι­οῦ εἶναι νὰ ἔ­χει τή­ν μη­τέ­ρα του, πού τό συλ­λαμ­βά­νει, τὸ κυ­ο­φο­ρεῖ, τὸ γεν­νᾶ καί τό ἀ­να­τρέ­φει. Μὲ τήν πα­ρέν­θε­τη μη­τρότη­τα ἕ­να ἤ πε­ρισ­σό­τε­ρα ἀ­πό τά στοι­χεῖ­α αὐ­τὰ προ­σβάλ­λον­ται καί  τό παι­δὶ  ἀ­δι­κεῖ­ται. Ἐ­πι­πλέ­ον, τὸ παι­δί  δέ­ν  ἔρ­χε­ται στόν κόσμο μέ φυ­σι­ο­λο­γι­κὸ τρό­πο, ἀλ­λὰ μὲ κά­ποι­α ἐρ­γα­στη­ρι­α­κὴ δι­α­δι­κα­σί­α. Δέν γεν­νι­έ­ται ὡς καρ­πὸς ἀ­γα­πη­τι­κῆς σχέ­σε­ω­ς, ἀλ­λά ὡς προ­ϊ­ὸν μη­χα­νι­κῆ­ς δι­α­δι­κα­σί­ας.

Ἐ­κτὸς ὅ­μως ἀ­πό τή­ν πα­ρέμ­βλη­τη μὴ φυ­σι­ο­λο­γι­κή δι­α­δι­κα­σί­α, πού ἔχει οὐ­δέ­τε­ρο χα­ρα­κτή­ρα, ὑ­πάρ­χουν καὶ οἱ φυ­σι­ο­λο­γι­κὲς δι­α­δι­κα­σί­ες, ὅ­πως εἶ­ναι ἡ κυ­ο­φο­ρί­α καὶ ἡ γέν­νη­ση, ποὺ καλ­λι­ερ­γοῦν ἄ­με­σο προ­σω­πι­κὸ δε­σμὸ με­τα­ξύ τοῦ παι­δι­οῦ καὶ τῆς πα­ρέν­θε­της μη­τέ­ρας. Ὅ­λα ὅ­μως αὐ­τὰ μπο­ροῦν εὔ­κο­λα καὶ εὔ­λο­γα νὰ κα­τα­στοῦν πυ­ρῆ­νες σο­βα­ρῶν ψυ­χο­λο­γι­κῶν, ἠ­θι­κῶν, κοι­νω­νι­κῶν, ὅ­πως καὶ νο­μι­κῶν προ­βλη­μά­των.

Πῶς μπο­ρεῖ κά­ποι­α γυ­ναῖκα, πού κυ­ο­φό­ρη­σε κά­ποι­ο παι­δὶ ὡς «φέ­ρου­σα» ἢ ὡς «ὑ­πο­κα­τά­στα­τη» μη­τέ­ρα, νὰ ἀν­τι­με­τω­πί­σει τὸ γε­γο­νὸς αὐ­τὸ ὡς μί­α «ὑ­πη­ρε­σι­α­κὴ» δι­α­δι­κα­σί­α, ἀ­πὸ τὴν ὁ­ποί­α κά­ποι­α στιγ­μὴ ἀ­πο­συν­δέ­ε­ται; Καὶ πῶς μπο­ρεῖ τὸ γε­γο­νὸς αὐ­τὸ νὰ δι­α­τη­ρεῖ τὴν ἱ­ε­ρό­τη­τά του, ὅ­ταν συμ­βαί­νει νὰ πραγ­μα­το­ποι­εῖ­ται ὡς ἀ­μει­βό­με­νη ἐρ­γα­σί­α; Τί μπο­ρεῖ νὰ συμ­βεῖ, ὅ­ταν ἡ πα­ρέν­θε­τη μη­τέ­ρα συν­δε­θεῖ τό­σο μὲ τὸ παι­δὶ πού κυ­ο­φό­ρη­σε, ὥ­στε νὰ μὴ θέ­λει νὰ τὸ πα­ρα­δώ­σει στοὺς φυ­σι­κοὺς ἢ τοὺς κοι­νω­νι­κοὺς γο­νεῖς του; Καὶ τί μπο­ρεῖ νὰ συμ­βεῖ, ὅ­ταν οἱ ὑ­πο­ψή­φι­οι γι­ὰ νὰ τὸ πα­ρα­λά­βουν γο­νεῖς, ἀρ­νη­θοῦν νὰ τὸ δεχ­τοῦν ἐ­ξ αἰτί­ας κά­ποι­ας ἀ­σθέ­νει­ας ἢ δυ­σπλα­σί­ας τοῦ βρέ­φους; Ἀλ­λὰ καὶ πῶς θὰ αἰ­σθά­νε­ται τὸ παι­δί, ἂν κά­πο­τε πλη­ρο­φο­ρη­θεῖ τὴν γο­νι­κὴ πο­λυ­μορ­φί­α, πού θὰ βρί­σκε­ται ἀ­πο­τυ­πω­μέ­νη στὴν ψυ­χο­σω­μα­τι­κή του ὀν­τό­τη­τα;

Δὲν εἶναι βέ­βαι­α δυ­να­τὸ νὰ ἀ­να­φερ­θοῦν, καί πο­λὺ πε­ρισ­σό­τε­ρο νὰ ἀ­να­λυ­θοῦν τὰ πολ­λὰ καὶ σο­βα­ρὰ προ­βλή­μα­τα ποὺ δη­μι­ουρ­γοῦν­ται μὲ τὴν πα­ρέν­θε­τη μη­τρό­τη­τα σὲ δι­ά­φο­ρα ἐ­πί­πε­δα. Τὸ μό­νο ποὺ μπο­ρεῖ κα­νεὶς μὲ βε­βαι­ό­τη­τα νὰ πεῖ, εἶ­ναι ὅ­τι πρό­κει­ται γι­ὰ πο­λὺ σο­βα­ρὸ καὶ ἐ­πι­κίν­δυ­νο ἐγ­χεί­ρη­μα, ποὺ δὲν ἐ­πι­τρέ­πε­ται νὰ ἀν­τι­με­τω­πί­ζε­ται μὲ προ­χει­ρό­τη­τα καὶ ἐ­πι­πο­λαι­ό­τη­τα. 

____________________

1. Γι­ά πε­ρισ­σό­τε­ρα βλ. Λ. Κουτ­σε­λί­νη, Βα­σι­κέ­ς ἀρ­χές βι­ο­η­θι­κῆς, ἰα­- τρι­κῆς δε­ον­το­λο­γί­α­ς καί ἰα­τρι­κῆς εὐ­θύ­νης, Ἀ­θή­να 1999, σ. 226  κ.ἑ. Γ.Μαν­τζα­ρί­δη, Χρι­στι­α­νι­κή Ἠ­θι­κή, τόμ. 2, Θεσ­σα­λο­νί­κη 2009, σ. 579 κ.ἑ.

2. Βλ. Γεν. 16.1 κ.ἑ.

3. Βλ. Γεν. 30, 3-5.

4. Γι­ά πε­ρισ­σό­τε­ρα βλ. Ἰσμή­νη­ς Κρι­ά­ρη-Κα­τρά­νη, βι­οϊ­α­τρι­κέ­ς ἐξελί­ξει­ς καί Συν­ταγ­μα­τι­κό Δί­και­ο, Ἀ­θή­να 1994. σ. 114 κ.ἑ. Μιλ­τι­άδη Βάντσου, ἡ ἱ­ε­ρό­τη­τα τῆ­ς ζω­ῆς, Θεσ­σα­λο­νί­κη 2003, σ. 270. 

alopsis.gr

ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ: ΤΑΣΕΙΣ ΓΗΙΝΗΣ ΚΟΛΑΣΗΣ ΣΤΗ ΔΥΣΗ

Τάσεις γήινης κόλασης στη Δύση
Γιώργος Ν. Παπαθανασόπουλος 

Η Ευρώπη, κέντρο του κόσμου για αιώνες ευημερίας, ισχύος και χριστιανικών αντιλήψεων, τείνει να μετατραπεί σε περιοχή όπου κυριαρχούν ο αθεϊσμός, ο ατομισμός, ο μηδενισμός, και ο ωφελιμισμός. Καταντά μια ήπειρος ανίσχυρη, με παρακμασμένους κατοίκους και τείνει να μετατραπεί σε γήινη κόλαση των απολαύσεων, όπως την περιέγραψε στα τέλη του 15ου αιώνα ο μεγάλος ζωγράφος Ιερώνυμος Μπος, στο περίφημο τρίπτυχό του. Πρόσφατα έγινε ένα ακόμη βήμα προς αυτή την κατεύθυνση, με την ψήφιση από τη Γαλλική Εθνοσυνέλευση Νόμου, που επιτρέπει την ευθανασία και την «ενεργώς υποβοηθούμενη αυτοκτονία», δηλαδή την έμμεση πλην έμπρακτη δολοφονία. Αυτή η απάνθρωπη ενέργεια αποκλήθηκε «υποβοήθηση στον αξιοπρεπή θάνατο»…

Πόσο δίκιο έχει ο Ντοστογιέφσκι που πρόβλεψε πως η Δύση θα κατρακυλά στην απανθρωπιά, παραποιώντας την πραγματικότητα και θεωρώντας το άδικο ως δίκαιο, το λάθος ως σωστό, το αφύσικο ως φυσικό, το έγκλημα ως αγαθοεργία.. Αυτή την ανωμαλία την θεσμοθετεί και την επιβάλλει. Πόσο δίκιο έχει όταν με τα μυθιστορήματά του «Αδελφοί Καραμάζοφ», «Οι Δαιμονισμένοι» και «Έγκλημα και τιμωρία» δίνει το μήνυμα πως «χωρίς Θεό όλα επιτρέπονται».

Το αυτονομημένο από τον Θεό σύστημα για να επικρατήσει χτυπάει την κοινωνικότητα του ανθρώπου. Η απόλαυση και ο ωφελιμισμός καταργούν την ανθρωπιά, για την οποία το σύστημα υποτίθεται πως κόπτεται…Κτυπάει τη γέννηση, που θέλει να την ελέγχει και προωθεί μόνο την ηδονή, έναντι της αγάπης και του  καθήκοντος, την δολοφονία του ανήμπορου εμβρύου από την ανάληψη ευθυνών. Κτυπά την οικογένεια, εξισώνοντάς την με μορφές εκτός της βιολογικής ζωής. Κτυπά την οικογένεια, με τη μείωση της συνεκτικότητάς της, με το να προωθεί τον ωφελιμισμό, έναντι αναλήψεως υποχρεώσεων. Κτυπά την οικογένεια με το να κατασκευάζει απάνθρωπο τρόπο ζωής που επιβάλλει στους νέους και τις νέες, και που τους οδηγεί να μην παντρεύονται, ή ο γάμος να είναι τυπικό γεγονός και όχι κοινή ζωή, με σεβασμό στην ιερότητά της.

Μετά τις γεννήσεις και τον γάμο, τώρα βρισκόμαστε στο τρίτο στάδιο, στην κατάργηση του φυσιολογικού θανάτου, εν μέσω της αγάπης και της στοργής συγγενών και φίλων. Η αυτονόμηση από τον Θεό έχει φέρει την απομόνωση του ανθρώπου. Όσο τα μέσα επικοινωνίας τελειοποιούνται, και ο άνθρωπος περηφανεύεται ότι μπορεί στη στιγμή να επικοινωνεί με όλα τα μέρη του κόσμου, τόσο εγκαταλείπεται στη μοναξιά του. Ο άνθρωπος υπό το σύστημα που κυριαρχεί στη Δύση τείνει να γίνει χειρότερος και από τον Ουίστον της δυστοπίας του Όργουελ. Στο «1984» επιβλήθηκαν στον Ουίνστον οι αντιλήψεις του «Μεγάλου Αδελφού». Τώρα η Δύση τείνει να ελέγξει όχι μόνο τη σκέψη αλλά και τη ζωή του πολίτη. Αυτό επιχειρήθηκε με τον κομμουνισμό και τον ναζισμό, αλλά απέτυχε. Τώρα το σύστημα ενεργεί με περισσότερα μέσα και με μεγαλύτερη και διεισδυτικότερη ισχύ. Ο ναζισμός τον πολιτικό γάμο δεν πέτυχε να τον επιβάλλει, ούτε την ευγονική. Ο κομμουνισμός επέβαλε με την βία τον πολιτικό γάμο, αλλά η συνεκτικότητα της οικογένειας και η Ορθοδοξία εν πολλοίς διατηρήθηκαν… Το σημερινό σύστημα καταφέρνει σε μεγάλο ποσοστό τον πολιτικό γάμο και τη διάλυση της οικογένειας.

Στη Γαλλία οι αντιδράσεις προς την απόφαση της Εθνοσυνέλευσης είναι πολλές και έντονες από επιστήμονες και λογίους. Εξακόσιοι ψυχολόγοι, ψυχίατροι και ψυχαναλυτές, καθηγητές πανεπιστημίων και διευθυντές κλινικών σημαίνουν συναγερμό για τις τρομερές επιπτώσεις που θα έχει στους Γάλλους και στις Γαλλίδες η εφαρμογή του νόμου, που σημειωτέον στα αίτια της ευθανασίας και της ενεργού υποβοήθησης της αυτοκτονίας περιλαμβάνει και τις «ψυχολογικές οδύνες». Πρόκειται, όπως καταγγέλλουν, για βραθυφλεγή βόμβα, που αυξήσει τις αυτοκτονίες και στα υγιή άτομα, που έχουν ψυχολογικά προβλήματα. Στη σκέψη της αυτοκτονίας θα οδηγηθούν ευκολότερα τα εν λόγω άτομα, με το να σκέφτονται  ότι το ίδιο το κράτος τη θεωρεί διέξοδο… Εφτά βουλευτές του Κόμματος των Ρεπουμπλικανών, με επιστολή τους στην εφημερίδα «Φιγκαρό» (6/5/2025, σελ. 17) επισημαίνουν ότι η ψήφιση του νόμου οδηγεί τη Γαλλία, εν ονόματι της ατομικής ελευθερίας, σε «μείζονα ανθρωπολογική ρήξη μιας κοινωνίας στην οποία η αδελφοσύνη υποχωρεί μπρος στον πειρασμό της απάρνησης». Τονίζουν πως θα έπρεπε μόνο να ενισχυθούν οι ανακουφιστικές φροντίδες μιας κοινωνίας με ανθρωπιά. Με αυτές στη Γαλλία το 3% των βαριά ασθενών που ήθελαν την ευθανασία περιορίστηκε στο 0,3%. Το τραγικό για την «προοδευτική» εξουσία Μακρόν είναι πως με το να νομιμοποιήσει την ευθανασία αποδέχεται πως το Κράτος διαχειρίζεται όχι μόνο τη ζωή αλλά και τον θάνατο των πολιτών του! 

Η θρησκεία και η γήινη κόλαση

Ο Γάλλος καθηγητής Εμμανουέλ Τόντ στο βιβλίο του «Η ήττα της Δύσης», που πρόσφατα κυκλοφορήθηκε και στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Πεδίο», επισημαίνει ότι για τη σημερινή κατάσταση της Δύσης μεγάλη ευθύνη φέρει η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και η εξ αυτής προκύψασα Προτεσταντική. Κατά την άποψή του, στη Δύση αυτές βρίσκονται σε μηδενική κατάσταση, αφού αν ήταν ενεργές θα επηρέαζαν την εργασία, το έθνος, την οικογένεια, τη σεξουαλική συμπεριφορά, την τέχνη και τη σχέση μας με το χρήμα. Την κατάσταση της χριστιανικής θρησκείας την χωρίζει σε τρεις κατηγορίες. Η πρώτη είναι η ενεργή, με κύριο χαρακτηριστικό την πρακτική συμμετοχή στη Θεία Λειτουργία. Η δεύτερη είναι «η κατάσταση ζόμπι», κατά την οποία η πρακτική συμμετοχή στη Θεία Λειτουργία έχει εξαφανιστεί, αλλά οι τρεις «διαβατήριες τελετές», που συνοδεύουν τη γέννηση, τον γάμο και τον θάνατο συνεχίζουν να επηρεάζονται από τη χριστιανική κληρονομιά. Η τρίτη χριστιανική κατάσταση είναι η μηδενική, η  οποία χαρακτηρίζεται από την εξαφάνιση του βαπτίσματος και τη μαζική αύξηση της καύσης των νεκρών. Και αν ο γάμος μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου θεωρείται ισοδύναμος με τον γάμο ατόμων διαφορετικού φύλου, τότε, όπως γράφει ο Τοντ, «μπορούμε να πούμε ότι η εν λόγω κοινωνία έχει φτάσει σε κατάσταση θρησκευτικού μηδενισμού». Και συμπληρώνει ο Γάλλος ιστορικός: «Ο μηδενισμός, που ειδωλοποιεί το τίποτα, μου φαίνεται ο πιο κοινότοπος. Είναι πανταχού παρών στη Δύση, τόσο στην Ευρώπη, όσο και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού».

Στον κατάλογο των χωρών, που έχουν αποδεχθεί των γάμο των ατόμων του ιδίου φύλου είναι σχεδόν όλες της Δύσης και από τις Ορθόδοξες χώρες μόνο η Ελλάδα. Το γεγονός της, κατά Τοντ, εντάξεως της Ελλάδος στις χώρες, που βρίσκονται σε κατάσταση θρησκευτικού μηδενισμού χαιρετίσθηκε έντονα από τις περισσότερες χώρες της Δύσης και πανηγυρίστηκε από τους κύκλους των ΛΟΑΤΚΙ και από την τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Πανηγυρίστηκε γιατί θεωρείτο ότι ως Ορθόδοξη χώρα η Ελλάδα και με την Παράδοση που την εμπνέει θα ήταν δύσκολο να περάσει από το Κοινοβούλιο… Και όμως, ανίερες συμμαχίες, ωφελιμιστικές σκέψεις και πιέσεις από το διεθνές σύστημα έφεραν το αποτέλεσμα, που πανηγυρίστηκε γιατί, όπως θριαμβολόγησαν οι επιβάλοντες αυτόν το γάμο, είναι η πρώτη Ορθόδοξη χώρα, που προσχώρησε στον «προοδευτικό» κόσμο της ηδονής και της αθεΐας…

Είναι λυπηρό, αλλά η Ελλάδα, με ευθύνη των ταγών της, κυλάει προς την πραγματικότητα της αυτοανυποληψίας,  που περιέγραψε γλαφυρά ο Παπαδιαμάντης. Οι βαπτίσεις και οι θρησκευτικοί γάμοι έχουν σημαντικά μειωθεί, τα διαζύγια σε πολλές αστικές Μητροπόλεις έχουν ξεπεράσει τους γάμους, το κρεματόριο λειτουργεί… Είναι αλήθεια πως ο λαός, σε μεγάλο μέρος του, αντιστέκεται στην αλλοτρίωσή του, λείπουν όμως οι πολιτικοί και οι θρησκευτικοί ηγέτες που θα  εκφράσουν τον δυναμισμό του, τον ηρωισμό του και την ιδιοπροσωπία του και που θα αντισταθούν στη ζωή της επίγειας κόλασης, που η Δύση, εδώ και αιώνες, επιχειρεί να του επιβάλει.- 

alopsis.gr

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ: ΗΜΕΡΑ ΓΕΝΕΘΛΙΩΝ

Ημέρα γενεθλίων
Απόστολος Παπαδημητρίου 

Στην παράδοσή μας δεν υπήρχε εορτασμός προσωπικών γενεθλίων. Θεωρούσαν οι πρόγονοί μας κατά πολύ πιο σημαντικό τον εορτασμό της μνήμης του αγίου, του οποίου το όνομα φέρουμε. Βέβαια υπήρχε ο εκκλησιαστικός εορτασμός των γενεθλίων κάποιων σημαντικών για την πίστη μας προσώπων με κυριότερο το πρόσωπο του Θεανθρώπου Ιησού Χριστού. Αυτά εν πολλοίς αποτελούν παρελθόν, καθώς η παράδοσή μας ως λαού έχει απεμποληθεί και κυριολεκτικά σάρωσε η εισαχθείσα δυτική κουλτούρα. Σήμερα εξ απαλών ονύχων εορτάζουμε με τούρτες και κεράκια τα γενέθλια και τραγουδούμε τουλάχιστο κατά τα πρώτα έτη ένα ελληνικό τραγουδάκι, που όμως δεν έχει μορφοποιηθεί, ώστε να καλύπτει χωρίς βαρβαρισμό και το θηλυκό γένος. Ίσως στο μέλλον χρειαστεί να πλάσουμε τραγουδάκι και για κάποιο άλλο «γένος». Στα πλαίσια αυτού του τρόπου βίου, λάιφ στάυλ επί το ελληνικότερο, παραμένουμε παντελώς αδιάφοροι για τη γενέθλια ημέρα της Εκκλησίας, την ημέρα της Πεντηκοστής.

Βέβαια επωφελούμαστε στο έπακρο για τριήμερη απόδραση από τα μεγαλοαστικά κέντρα, στα οποία ο βίος έχει καταστεί καταθλιπτικός και χωρίς νόημα για τους ακόμη έχοντες, καθώς τη γιορτή της Πεντηκοστής διαδέχεται η άλλη (αργία) του Αγίου Πνεύματος, το οποίο καθημερινά χλευάζουμε με τη στάση μας. Κάποιες γιορτές φυσιολατρικές, στα πρότυπα εκείνων που είχαν καθιερώσει οι Γάλλοι επαναστάτες κατά το ολιγόχρονο της δυναστείας τους ίσως να μας ταίριαζαν περισσότερο, καθώς όλα μαρτυρούν ότι έχουμε περάσει στη μεταχριστιανική εποχή. Το τελευταίο γράφεται με την έννοια ότι οι δυτικές κοινωνίες, τις «αξίες» των οποίων έχουν υιοθετήσει και οι λαοί της καθ’ ημάς ορθόδοξης Ανατολής, σαφέστατα έχουν καταστεί αντιχριστιανικές όχι απλώς περιφρονώντας δια των εξουσιών πρωτίστως και δια των λαών τους ακολούθως τον ευαγγελικό λόγο, αλλά και εκδηλώνοντας εχθρική στάση λόγω και έργω, με χλευασμούς δηλαδή, ψευδολογίες, ύβρεις και κατά μέτωπο επίθεση κατά του Χριστού. Υπό τις συνθήκες αυτές βίου η εορτή της Πεντηκοστής δεν έχει απολύτως κανένα νόημα, πλην εκείνου της απόδρασης, όπως ήδη γράψαμε.

Τι συνέβη εκείνη την ημέρα, την Πεντηκοστή (σ’ όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες η ελληνική λέξη) από την Ανάσταση του Χριστού; Ένα εκπληκτικό συμβάν. Στο νου κάποιων θα έλθει η εντυπωσιακή γλωσσολαλιά. Είναι όντως σημαντικό, αλλά θα αμφισβητηθεί, όπως και τόσα άλλα από τους οπαδούς του «ορθολογισμού». Το πλέον σημαντικό είναι η μεταμόρφωση των δειλών μαθητών υπό την επενέργεια του Παρακλήτου, του Αγίου Πνεύματος. Εμφανίζονται άκρως αποφασιστικοί να κηρύξουν την Ανάσταση του δασκάλου τους και το σωτηριώδες Ευαγγέλιο Αυτού, αδιαφορώντας για τις συνέπειες. Αυτό εκδηλώνεται μόλις λίγες ημέρες αργότερα, όταν μπροστά στους ενόχους του ιουδαϊκού Συνεδρίου ο Πέτρος αναφωνεί τον υπέροχο λόγο: «Πειθαρχείν δει Θεώ μάλλον ή ανθρώποις»! Αυτό ερμηνεύει κατά τρόπο σαφέστατο την στο εξής στάση των μαθητών, οι οποίοι είχαν τραπεί σε φυγή μετά τη σύλληψη του δασκάλου τους και, ακόμη, μετά την ανάστασή του ήσαν συνηγμένοι των θυρών κεκλεισμένων διά τον φόβον των Ιουδαίων».

Και αυτοί οι δειλοί ξαφνικά μετασχηματίζονται σε ατρόμητους και διαπρύσιους κήρυκες της Αναστάσεως με κόστος το πλέον σημαντικό θεωρούμενο από τους «ορθολογιστές»: Την απώλεια του βίου τους μέσω του μαρτυρίου. Γράφω βίου και όχι ζωής, διότι με την απώλεια του βίου κέρδισαν την αιώνια ζωή. Το μαρτύριο διαχρονικά αποτελεί όχληση άκρως οδυνηρή στους αρνητές του Θεού. Αδυνατώντας να το ερμηνεύσουν, προτιμούν να το αγνοούν. Έτσι με αρκετή δόση υποκρισίας εμφανίζονται ως τιμητές των χριστιανών των λεγομένων χριστιανικών κοινωνιών (ατυχής ο όρος διαχρονικά). Αυτοί έδωσαν πληθώρα αφορμών για επικρίσεις, καθώς, δειλοί όντες, στάθηκαν ανήμποροι να εφαρμόσουν την εντολή «πειθαρχείν Θεώ μάλλον ή ανθρώποις» ή, ισχυροί όντες, διαστρέβλωσαν στο έπακρο το ευαγγελικό μήνυμα. Και οι επικρίσεις δεν περιορίστηκαν κατά των προσώπων αυτών, αλλά στράφηκαν κυρίως κατά του ίδιου του Χριστού, ως σπορέα δήθεν υπέρτατης ουτοπίας. Και δεν διέγραψαν οι επικριτές μόνο τους μάρτυρες των τριών πρώτων μετά Χριστόν αιώνων, αλλά και όλους, όσοι στο διάβα των λοιπών φάνηκαν συνεπέστατοι, οι άγιοι δηλαδή, ώστε να διαψεύσουν τους λάτρεις του ενστίκτου. Και πόσοι υπήρξαν αυτοί οι άγιοι; Ασφαλώς πολλοί περισσότεροι από τους ήδη τιμώμενους από την Εκκλησία. Οι αριθμοί δεν έχουν μεγάλη σημασία, όπως ο πειρασμός μας ωθεί να αποδεχθούμε με απογραφές κατά καιρούς και με δήλωση του θρησκεύματος ή αναγραφή σε δημόσια έγγραφα του Καίσαρα, ο οποίος έχει ενδώσει στον πειρασμό, τον οποίο απέκρουσε ο
Θεάνθρωπος: «Ταύτα πάντα σοι δώσω, εάν πεσών προσκυνήσεις με»! Βέβαια ο Θεός θέλει «πάντας ανθρώπους σωθήναι και εις επίγνωσιν αληθείας ελθείν», πλην σέβεται την ελευθερία που μας χάρισε ως το πολυτιμότερο δώρο. Ανέχεται ακόμη και την άρνησή Του από μέρους μας. Κι εμείς αλαζόνες στην εωσφορική έπαρσή μας και έχοντας αναγάγει σε λατρεία τη λογική, δηλαδή έχοντας θεοποιήσει το εγώ, για να εκφραστώ πιο κατανοητά, αρνούμαστε να δεχθούμε ότι ακολουθούμε δρόμο άκρως επικίνδυνο, ο οποίος δεν μας επιτρέπει να χαρούμε ούτε αυτόν τον σύντομο βίο. Δεν είναι λίγοι αυτοί που έχουν επισημάνει και γράψει για τον αυτοκαταστροφικό τρόπο βίου των ανθρώπων του δυτικού κόσμου και όχι βέβαια με χρήση θεολογικής γλώσσας. Η φιλοσοφία του παραλόγου σημάδεψε το τέλος του περασμένου αιώνα. Έφθασαν κάποιοι να γράψουν ότι ο άνθρωπος είναι παράλογος, όπως αποδεικνύει κατ’ αυτούς το πλήθος των αυτοκαταστροφικών του ενεργειών. Μη έχοντας τη φώτιση του Αγίου Πνεύματος δεν κατάφεραν να δώσουν την ορθή ερμηνεία: Ο σύγχρονος δυτικός άνθρωπος, γιατί αυτού τις ενέργειες αναλύουν, δεν είναι παράλογος, είναι εμπαθής! Είναι δηλαδή υποδουλωμένος σε πάθη, σε πλείστα όσα πάθη, σπορά του διαβόλου, του κατ’ εξοχήν εχθρού του ανθρωπίνου είδους, την ύπαρξη του οποίου έχει επίσης απορρίψει μαζί με την άλλη του Θεού δημιουργού του.

Πορευόμενος ερήμην Θεού επιχειρεί αλαζονικά ο δυτικός άνθρωπος να ορθώσει νέο πύργο της Βαβέλ, τον ναό της λατρείας του «ελευθέρου» ανθρώπου-διανοητή, που έχει πάρει στα χέρια του τις τύχες του και ορίζει το παρόν και το μέλλον του. Τότε, σύμφωνα με τον «μύθο», κατά τους «ορθολογιστές», ο Θεός πάταξε την αλαζονεία με τη σύγχυση των γλωσσών και τον σχηματισμό των εθνών. Σήμερα, οι αλαζόνες «θριαμβευτές» επί των «δεισιδαιμονιών» του παρελθόντος επιχειρούν την επανένωση όλων των ανθρώπων με τη φθορά των πολιτισμών και των ιδιαιτεροτήτων των λαών και την επικράτηση ως παγκοσμίου του ολεθρίου νεοβαρβαρισμού της νέας τάξης πραγμάτων, της μεγαλύτερης διαχρονικά βαρβαρότητας και δουλείας. Γι’ αυτό και στόχος εμφανής είναι η πολεμική και κατά της αγάπης προς την πατρίδα και η διάδοση του ενός ανερμάτιστου διεθνισμού δίχως ηθικές αξίες στο όνομα δήθεν της διεθνούς ειρήνης και συναδέλφωσης. Αλλά στην ενότητα όλων των ανθρώπων μας κάλεσε το Άγιο Πνεύμα πριν από δύο χιλιάδες χρόνια χωρίς απαίτηση να αρνηθούμε τις πολιτιστικές μας ιδιαιτερότητες, εφ’ όσον αυτές δεν είναι σπορά του Πονηρού. Το μαρτυρεί ο υπέροχος ύμνος του κοντακίου της Πεντηκοστής.

“Ότε καταβάς τας γλώσσας συνέχεε, διεμέριζε έθνη ο Ύψιστος.
Ότε του πυρός τας γλώσσας διένειμε, εις ενότητα πάντας εκάλεσε
Και συμφώνως δοξάζομεν το Πανάγιον Πνεύμα”. 

Οι σκοποί του κακού ασφαλώς τελικά θα αποτύχουν να πραγματοποιηθούν, αφού όμως ο δυτικός άνθρωπος υποστεί τις συνέπειες της αλαζονείας του, τους πικρούς καρπούς της οποίας ήδη γεύεται χωρίς, προς το παρόν να το συνειδητοποιεί. Θα έλθει καιρός που θα το συνειδητοποιήσει. 

alopsis.gr