ΠΡ. ΘΩΜΑΣ ΒΑΜΒΙΝΗΣ: ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΤΗΣ ΟΛΙΓΑΡΚΕΙΑΣ - ΙΔΑΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ

 Προοπτική τής ολιγάρκειας – Ιδανική πολιτεία 
Πρωτοπρ. Θωμάς Βαμβίνης 

Προοπτική τῆς ὀλιγάρκειας

Στόν δημόσιο βίο συνεχῶς γίνεται λόγος γιά τήν ἀξιολόγηση τῶν ὑπηρεσιῶν τοῦ Δημοσίου καί τῶν ὑπαλλήλων τους, ὥστε νά ἀμοίβονται οἱ συνεπεῖς καί παραγωγικοί, νά κινητοποιοῦνται οἱ ὑπόλοιποι καί οἱ ὑπηρεσίες νά βελτιώνουν τίς δομές καί τόν τρόπο λειτουργίας τους. Αὐτά εἶναι μηχανισμοί πού ἐπιβάλλονται ἀπό τούς στόχους τῆς κοσμικῆς κοινωνίας, ἡ ὁποία κινεῖται ἀπό τήν οἰκονομία τοῦ χρήματος, πού ἀπαιτεῖ μετρήσιμη ἀποτελεσματικότητα, ὥστε νά βλέπη διαρκῶς τούς δεῖκτες τῆς παραγωγικότητας νά αὐξάνουν. Βέβαια, κάποιοι εὐαίσθητοι παρατηρητές τῆς παγκοσμιοποιημένης δυτικῆς, κυρίως, οἰκονομίας, ἔβλεπαν ἀπό νωρίς τόν ἀδιέξοδο δρόμο τῆς συνεχοῦς ἀνάπτυξης, γι’ αὐτό μιλοῦσαν γιά τήν ἀνάγκη ἀντίστροφης πορείας, μιλοῦσαν γιά «ἀποανάπτυξη».

Ὁ Γάλλος καθηγητής Σὲρζ Λατοὺς σέ συνέντευξή του, πρίν ἀπό 14 χρόνια (Καθημερινὴ 22.5.2011), ἔλεγε: «Τὸ ποτάμι τῆς κατανάλωσης ξεχείλισε, πλημμύρισε τὰ πάντα καὶ τώρα ἀφήνει τὸν βάλτο τῆς ὕφεσης. Ἀφοῦ οἱ κοινωνίες ἀρρώστησαν ἀπὸ ὑπερβολικὴ ἀνάπτυξη τῆς οἰκονομίας, τώρα “σβήνουν” ἀπὸ τὸ σκάσιμο τῆς φούσκας. Μήπως ἦρθε ἡ ὥρα νὰ σκεφτοῦμε τὴν προοπτικὴ τῆς ἀποανάπτυξης;». Μᾶλλον θά πρέπει νά μιλᾶμε γιά τήν προοπτική τῆς ὀλιγάρκειας καί τοῦ ἐξανθρωπισμοῦ τῶν σχέσεων θεσμῶν καί ἀνθρώπων, συμπεριλαμβανομένων καί τῶν ἐργασιακῶν.

Αὐτά, ὅμως, ὅπως εἶναι δομημένη ἡ κοινωνία μας, εἶναι μᾶλλον μιά οὐτοπία· ἀπαιτοῦν ἄλλον «τόπο» μέ ἄλλους «νόμους», μιά «πολιτεία» μέ προοπτική πού δέν κλείνεται στήν παραγωγικότητα καί τήν ἀνάπτυξη τῆς οἰκονομίας τοῦ χρήματος, πού ἔχει «πολίτευμα ἐν οὐρανοῖς». 

Ἰδανική πολιτεία

Κάποια στοιχεῖα αὐτῆς τῆς ἰδανικῆς πολιτείας τά παίρνουμε, ὄχι ἀπό τόν Πλάτωνα, ἀλλά ἀπό τόν ὅσιο Ἠσαΐα τόν Ἀναχωρητή καί τό ἔργο του: «Περί… τῶν ἐθελόντων οἰκῆσαι μετ’ ἀλλήλων». Διδάσκει ὁ ὅσιος:

«Ἐάν ἐξέλθητε μετ’ ἀλλήλων εἰς πάρεργον, ἕκαστος ὑμῶν πρόσχῃ ἑαυτῷ [νά προσέχη τόν ἑαυτό του] καί μή τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ﮲ μή διδάξῃ αὐτόν ἤ διατάξῃ τι αὐτῷ» (κεφ. 2). Ὁ καθένας βλέπει τόν ἑαυτό του κι ὄχι τί κάνουν οἱ ἄλλοι καί πρό παντός δέν κάνει στούς ἄλλους τόν δάσκαλο, οὔτε δίνει ἐντολές. Δέν κρίνει, οὔτε ἀξιολογεῖ κανέναν.

Ἐπίσης συμβουλεύει: «Ἐάν ποιῆτε πάρεργον ἔνδον ἐν τῷ κελλίῳ…, τόν ποιοῦντα τό ἔργον ἐάσατε ποιῆσαι ὡς ἄν βούληται﮲ ἐάν δέ εἴπῃ, ποιήσατε ἀγάπην, διδάξατέ με, ὅτι οὐκ οἶδα, καί ἔστιν ἄλλος ἐπιστάμενος, μή πονηρεύσηται καί εἴπῃ, οὐκ οἶδα﮲ οὐκ ἔστι γάρ αὕτη ταπείνωσις κατά Θεόν» (κεφ. 3). Δύο σημεῖα εἶναι ἀξιοπρόσεκτα: Πρῶτον, «τόν ποιοῦντα τό ἔργον ἐάσατε ποιῆσαι ὡς ἄν βούληται», αὐτόν πού ἀνέλαβε νά κάνη τό ἔργο ἀφῆστε τον νά τό κάνη, ὅπως θέλει. Μήν τοῦ κάνετε ὑποδείξεις. Μήν ἐμπλέκεστε στήν διακονία πού ἀνέλαβε. Δεύτερον: ἄν πῆ «διδάξατέ με», γιατί δέν γνωρίζω πῶς νά κάνω τό ἔργο πού μοῦ ἀνατέθηκε, αὐτός πού γνωρίζει πρέπει νά τόν βοηθήση, «μή πονηρεύσηται καί εἴπῃ, οὐκ οἶδα». Αὐτό εἶναι πονηρία, δέν εἶναι ταπείνωση κατά Θεόν.

Εἶναι προφανές ὅτι ὅλα αὐτά εἶναι ἄσχετα μέ τήν μέριμνα γιά αὔξηση τῆς παραγωγικότητας, τήν ἐπιδίωξη τῆς καινοτομίας καί φυσικά τήν ἀξιολόγηση τῶν ἐργαζομένων καί τῆς ἐργασίας τους. Εἶναι ἰδανικό πού ἐμπνέει, δέν εἶναι ὅμως ἐφαρμόσιμο στήν κοινωνία τῆς ἰδιοτέλειας. Ἀπαιτεῖ φιλότιμο, ἀγάπη ἀληθινή, ἀμεριμνία γιά τά ὑλικά πράγματα καί τόν νοῦ στόν Θεό. Αὐτά δέν μποροῦν νά ἐπιβληθοῦν μέ κρατικούς νόμους, οἱ ὁποῖοι ἔχουν στήν φύση τους τόν καταναγκασμό. 

alopsis.gr

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΑΝΤΖΑΡΙΔΗΣ: Η ΠΑΡΕΝΘΕΤΗ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑ

Η παρένθετη μητρότητα
Γεώργιος Ι. Μαντζαρίδης, Ομότιμος καθηγητής Θεολογικής σχολής ΑΠΘ 

Ἡ σύγ­χρο­νη βι­οϊα­τρι­κὴ δη­μι­ουρ­γεῖ και­νο­φα­νεῖς «συ­ζυ­γι­κὲς» σχέ­σεις καί οἰ­κο­γε­νει­α­κές κα­τα­στά­σεις. Πάν­το­τε τά παι­δι­ὰ ἦ­ταν καρ­ποὶ ἐ­ρω­τι­κῆς σχέ­σε­ως. Σή­με­ρα ἡ σχέ­ση αὐ­τή μπο­ρεῖ νὰ ἀν­τι­κα­τα­στα­θεῖ μὲ ψυ­χρή ἐρ­γα­στη­ρι­α­κή διαδικα­σί­α, πού χα­ρα­κτη­ρί­ζε­ται συ­νή­θως, ὡς «ἰ­α­τρι­κῶ­ς ὑπο­βο­η­θού­με­νη ἀνα­πα­ρα­γω­γή». Ἡ δι­α­δι­κα­σί­α ὅ­μως αὐ­τή, πού ἀ­κο­λου­θεῖ  δι­α­φό­ρου­ς με­θόδους, (ἀ­πό τήν ὁμό­λο­γη ἐν­δο­σω­μα­τι­κὴ ὡς  τήν ἑτε­ρό­λο­γη ἐξω­σω­μα­τι­κή ἤ τήν υἱοθεσί­α κα­τε­ψυγ­μέ­νων ἐμ­βρύ­ων) δέ­ν εἶναι συ­νήθω­ς κά­ποι­α ὑ­πο­βο­ή­θη­ση τῆ­ς ἀνα­πα­ρα­γω­γῆς, ἀλ­λὰ καί πα­ρέμ­βα­ση στὴν φύ­ση. Γι᾿ αὐ­τὸ ἀν­τὶ νὰ ὀ­νο­μά­ζε­ται «ὑ­πο­βο­η­θού­με­νη ἀ­να­πα­ρα­γω­γή», θὰ ἔ­πρε­πε νὰ χα­ρα­κτη­ρί­ζε­ται ὡς «παρεμβα­τι­κὴ ἀ­να­πα­ρα­γω­γὴ» ἢ ἀ­κρι­βέ­στε­ρα ὡς «πα­ρεμ­βα­τι­κὴ τε­κνο­ποί­η­ση», γι­ὰ νὰ δι­α­κρί­νε­ται ἀ­πὸ κά­θε ἄλ­λη πα­ρα­γω­γι­κὴ δι­α­δι­κα­σί­α1.

Ὁ χα­ρα­κτη­ρι­σμό­ς τῆς τε­κνο­ποι­ήσε­ω­ς ὡς ὑ­πο­βο­η­θού­με­νης ἤ ὡς πα­ρεμ­βα­τι­κῆς δέν εἶναι τυ­πι­κό, ἀλ­λὰ οὐ­σι­α­στι­κὸ ζή­τη­μα, γι­α­τί προ­δι­α­γράφει τό­ν χα­ρα­κτή­ρα τῶν συ­νε­πει­ῶν της. Ἡ ὑ­πο­βο­ή­θη­ση πραγ­μα­το­ποι­εῖ­ται μέ­σα στό φυ­σι­κὸ πλαί­σι­ο, ἐ­νῶ ἡ πα­ρέμ­βα­ση μπο­ρεῖ νὰ βγαί­νει καί ἔ­ξω ἀ­πό αὐ­τό. Βγαί­νον­τας ὅ­μως ἔ­ξω ἀπό τό φυ­σι­κὸ πλαί­σι­ο δι­ο­λι­σθαίνει εὔ­κο­λα σὲ ἀ­φύ­σι­κες ἤ πα­ρά φύ­ση κα­τα­στά­σει­ς ἤ καί σέ δι­ευ­κό­λυν­ση τέτοι­ω­ν κα­τα­στά­σε­ων.

Ἐ­ξ ἄλ­λου, μὲ τίς νέ­ες μορ­φὲς μη­τρό­τη­τας ἔ­παυ­σε νὰ ἰ­σχύ­ει τὸ ἀ­ξί­ω­μα ὅτι ἡ μη­τέ­ρα εἶναι πάν­το­τε βε­βαία. Ἀ­κό­μα καί κά­ποι­ε­ς πε­ρι­πτώ­σεις, πού ἀνα­φέ­ρον­ται στήν Πα­λαι­ὰ Δι­α­θή­κη καί ἐ­κλαμ­βά­νον­ται ἀ­πό με­ρι­κούς ὡς σχε­τι­κὲς μὲ τὴν πα­ρέν­θε­τη μη­τρό­τη­τα, ὅ­πως τῆς γυ­ναι­κός τοῦ Ἀ­βρα­ὰμ Σάρ­ρας, ἡ ὁ­ποί­α ἦ­ταν στεί­ρα καὶ συ­νέ­στη­σε στὸν σύ­ζυ­γό της νὰ συ­νευ­ρε­θεῖ μὲ τὴ δού­λη της Ἄ­γαρ γι­ὰ νὰ τε­κνο­ποι­ή­σει2, ἢ τῆς ἐ­πί­σης στεί­ρας γυ­ναί­κας τοῦ Ἰ­α­κὼβ Ρα­χήλ, ἡ ὁ­ποί­α ζή­τη­σε ἀ­πὸ τὸν σύ­ζυ­γό της νὰ συ­νευ­ρε­θεῖ μὲ τὴ δού­λη της Βάλ­λα, γι­ὰ νὰ γεν­νή­σει στὰ γό­να­τά της καὶ νὰ ἀ­πο­κτή­σει μὲ αὐ­τὸν τὸν τρό­πο παι­δί3, δὲν ἔ­θι­ξαν κα­θό­λου τὴν βε­βαι­ό­τη­τα τῆς μη­τρό­τη­τας. Μὲ τὰ σύγ­χρο­να ὅ­μως δε­δο­μέ­να τὸ ἀ­ξί­ω­μα ὅ­τι ἡ μη­τέ­ρα εἶ­ναι βε­βαία, με­τα­τρέ­πε­ται σὲ θε­ώ­ρη­μα ποὺ χρει­ά­ζε­ται ἀ­πό­δει­ξη.

Ἡ πα­ρέν­θε­τη μη­τρό­τη­τα ἐμ­φα­νί­ζε­ται σέ πε­ρι­πτώ­σει­ς κα­τά τίς ὁποῖ­ες ἡ γυ­ναῖκα πού ἐ­πι­θυ­μεῖ νὰ γί­νει μη­τέ­ρα ἀ­δυ­να­τεῖ λό­γῳ στει­ρό­τη­τα­ς ἤ ἄλ­λη­ς αἰτίας. Οἱ πε­ρι­πτώ­σεις αὐ­τὲς δι­α­φέ­ρουν με­τα­ξύ τους, γι᾿ αὐ­τὸ καὶ οἱ μορ­φὲς ποὺ προσ­λαμ­βά­νει ἡ πα­ρέν­θε­τη μη­τρό­τη­τα εἶ­ναι δι­α­φο­ρε­τι­κές. Στὴ συ­νέ­χει­α ἀ­να­φέ­ρου­με τὶς ἀ­κο­λου­θού­με­νες πρα­κτι­κὲς.

Δη­μι­ουρ­γεῖ­ται ἔμ­βρυ­ο μὲ ἐ­ξω­σω­μα­τι­κὴ γο­νι­μο­ποί­η­ση γε­νε­τι­κοῦ ὑλι­κοῦ τῶν συ­ζύ­γων, ἐμ­φυ­τεύ­ε­ται αὐτό στή μή­τρα τῆς πα­ρέν­θε­της μη­τέ­ρα­ς καί ὅ­ταν τὸ παι­δί γεν­νη­θεῖ, πα­ρα­δί­δε­ται στούς συ­ζύ­γους, πού τό ἀ­να­τρέ­φουν πλέ­ο­ν ὡς γο­νεῖς. Ἀ­κρι­βέ­στε­ρα, ἡ πα­ρέν­θε­τη αὐ­τὴ μη­τέ­ρα ὀ­νο­μά­ζε­ται φέ­ρου­σα μη­τέ­ρα.

Ἐ­κτός, ὅ­μως ἀ­πό τή­ν ὁμό­λο­γη αὐ­τὴ γο­νι­μο­ποί­η­ση, κα­τὰ τήν ὁποί­α τὸ ἔμ­βρυ­ο προ­έρ­χε­ται ἀ­πό τούς συ­ζύ­γους, ἡ ἐξω­σω­μα­τι­κή γο­νι­μο­ποί­η­ση πα­ρέ­χει τὴ δυ­να­τό­τη­τα καί γι­ά ἑ­τε­ρό­λο­γη γο­νι­μο­ποί­η­ση, κα­τὰ τή­ν ὁποί­α τό γε­νε­τι­κὸ ὑ­λι­κό τοῦ συ­ζύγου χρη­σι­μο­ποι­εῖται γι­ά  τήν γο­νι­μο­ποί­η­ση ὠ­αρί­ου ξέ­νη­ς γυ­ναί­κας, προ­κεί­με­νου νά ἐμ­φυ­τευ­τεῖ τὸ ἔμ­βρυ­ο στὴν πα­ρέν­θε­τη μη­τέ­ρα.

Τέ­λος, μπο­ρεῖ νὰ ἐμ­φυ­τευ­τεῖ στὴν πα­ρέν­θε­τη μη­τέ­ρα καί ἔμ­βρυ­ο πού δη­μι­ουρ­γή­θη­κε ἐ­ξω­σω­μα­τι­κά ἀ­πό ξέ­νο σπέρ­μα καί ξέ­νο ὠ­ά­ρι­ο. Στὶς τε­λευ­ταῖ­ες αὐ­τέ­ς πε­ρι­πτώ­σει­ς ἡ μη­τέ­ρα αὐ­τὴ χα­ρα­κτη­ρί­ζε­ται συ­νη­θέ­στε­ρα ὡς ὑ­πο­κα­τά­στα­τη μη­τέ­ρα4.

Ὑ­πάρ­χει τέ­λος, καί ἡ πε­ρί­πτω­ση τῆ­ς γεν­νή­σε­ω­ς παι­δι­οῦ μέ γα­μέ­τε­ς πού ἀ­γο­ρά­ζον­ται χω­ρίς νά ἔ­χου­ν σχέ­ση μέ κα­νέ­ναν ἀ­πό τούς συ­ζύ­γους πού ἀ­να­λαμ­βά­νουν νὰ τὸ ἀ­να­θρέ­ψουν.

Μέ τή­ν πα­ρεμ­βα­τι­κὴ τε­κνο­ποί­η­ση καί τήν πα­ρέν­θε­τη μη­τρό­τη­τα ἕνα ­παι­δί μπο­ρεῖ νὰ ἔ­χει ἕω­ς ἕ­ξι γο­νεῖς μὲ ἐ­πι­μέ­ρου­ς γο­νι­κοὺς ρό­λους. Μπο­ρεῖ νὰ ἔ­χει τήν βι­ο­λο­γι­κή του μη­τέ­ρα ποὺ πρό­σφε­ρε τὸ ὠ­ά­ρι­ο γι­ὰ τὴν γέν­νη­σή του, τὴν μη­τέ­ρα ποὺ ἀ­νέ­λα­βε νὰ τὸ κυ­ο­φο­ρή­σει, ὅ­πως καὶ τὴν κοι­νω­νι­κή του μη­τέ­ρα ποὺ ἀ­νέ­λα­βε τὴν ἀ­να­τρο­φὴ καὶ τὴν ἀ­γω­γή του. Ταυ­τό­χρο­να, μπο­ρεῖ νὰ ἔ­χει τὸν βι­ο­λο­γι­κό του πα­τέ­ρα ποὺ ἔ­δω­σε τὸ σπέρ­μα γι­ὰ τὴ γέν­νη­σή του, τὸν κοι­νω­νι­κό του πα­τέ­ρα ποὺ ἀ­νέ­λα­βε τὴν ἀ­να­τρο­φὴ καὶ τὴν ἀ­γω­γή του, ἀλ­λὰ κα­τὰ κά­ποι­ον τρό­πο καὶ τὸν γι­α­τρὸ ποὺ ἔ­παι­ξε ἀ­πο­φα­σι­στι­κὸ ρό­λο στὴν ἐ­πι­λο­γὴ καὶ τὴ γέν­νη­σή του. Ὅ­λες αὐ­τὲς οἱ πα­ραλ­λα­γὲς δη­μι­ουρ­γοῦν, ὅ­πως εἶ­ναι φυ­σι­κό, ἀ­μέ­τρη­τα προ­βλή­μα­τα, ὅ­πως ἀ­κό­μα καὶ σο­βα­ρὲς αἰ­τί­ες δι­α­τα­ρά­ξε­ως τῆς οἰ­κο­γε­νει­α­κῆς, ἀλ­λὰ καὶ εὐ­ρύ­τε­ρα τῆς κοι­νω­νι­κῆς συ­νο­χῆς.

Φυ­σι­κό δι­καίω­μα ἀλ­λὰ καὶ ψυ­χο­λο­γι­κὴ ἀ­νάγ­κη κά­θε παι­δι­οῦ εἶναι νὰ ἔ­χει τή­ν μη­τέ­ρα του, πού τό συλ­λαμ­βά­νει, τὸ κυ­ο­φο­ρεῖ, τὸ γεν­νᾶ καί τό ἀ­να­τρέ­φει. Μὲ τήν πα­ρέν­θε­τη μη­τρότη­τα ἕ­να ἤ πε­ρισ­σό­τε­ρα ἀ­πό τά στοι­χεῖ­α αὐ­τὰ προ­σβάλ­λον­ται καί  τό παι­δὶ  ἀ­δι­κεῖ­ται. Ἐ­πι­πλέ­ον, τὸ παι­δί  δέ­ν  ἔρ­χε­ται στόν κόσμο μέ φυ­σι­ο­λο­γι­κὸ τρό­πο, ἀλ­λὰ μὲ κά­ποι­α ἐρ­γα­στη­ρι­α­κὴ δι­α­δι­κα­σί­α. Δέν γεν­νι­έ­ται ὡς καρ­πὸς ἀ­γα­πη­τι­κῆς σχέ­σε­ω­ς, ἀλ­λά ὡς προ­ϊ­ὸν μη­χα­νι­κῆ­ς δι­α­δι­κα­σί­ας.

Ἐ­κτὸς ὅ­μως ἀ­πό τή­ν πα­ρέμ­βλη­τη μὴ φυ­σι­ο­λο­γι­κή δι­α­δι­κα­σί­α, πού ἔχει οὐ­δέ­τε­ρο χα­ρα­κτή­ρα, ὑ­πάρ­χουν καὶ οἱ φυ­σι­ο­λο­γι­κὲς δι­α­δι­κα­σί­ες, ὅ­πως εἶ­ναι ἡ κυ­ο­φο­ρί­α καὶ ἡ γέν­νη­ση, ποὺ καλ­λι­ερ­γοῦν ἄ­με­σο προ­σω­πι­κὸ δε­σμὸ με­τα­ξύ τοῦ παι­δι­οῦ καὶ τῆς πα­ρέν­θε­της μη­τέ­ρας. Ὅ­λα ὅ­μως αὐ­τὰ μπο­ροῦν εὔ­κο­λα καὶ εὔ­λο­γα νὰ κα­τα­στοῦν πυ­ρῆ­νες σο­βα­ρῶν ψυ­χο­λο­γι­κῶν, ἠ­θι­κῶν, κοι­νω­νι­κῶν, ὅ­πως καὶ νο­μι­κῶν προ­βλη­μά­των.

Πῶς μπο­ρεῖ κά­ποι­α γυ­ναῖκα, πού κυ­ο­φό­ρη­σε κά­ποι­ο παι­δὶ ὡς «φέ­ρου­σα» ἢ ὡς «ὑ­πο­κα­τά­στα­τη» μη­τέ­ρα, νὰ ἀν­τι­με­τω­πί­σει τὸ γε­γο­νὸς αὐ­τὸ ὡς μί­α «ὑ­πη­ρε­σι­α­κὴ» δι­α­δι­κα­σί­α, ἀ­πὸ τὴν ὁ­ποί­α κά­ποι­α στιγ­μὴ ἀ­πο­συν­δέ­ε­ται; Καὶ πῶς μπο­ρεῖ τὸ γε­γο­νὸς αὐ­τὸ νὰ δι­α­τη­ρεῖ τὴν ἱ­ε­ρό­τη­τά του, ὅ­ταν συμ­βαί­νει νὰ πραγ­μα­το­ποι­εῖ­ται ὡς ἀ­μει­βό­με­νη ἐρ­γα­σί­α; Τί μπο­ρεῖ νὰ συμ­βεῖ, ὅ­ταν ἡ πα­ρέν­θε­τη μη­τέ­ρα συν­δε­θεῖ τό­σο μὲ τὸ παι­δὶ πού κυ­ο­φό­ρη­σε, ὥ­στε νὰ μὴ θέ­λει νὰ τὸ πα­ρα­δώ­σει στοὺς φυ­σι­κοὺς ἢ τοὺς κοι­νω­νι­κοὺς γο­νεῖς του; Καὶ τί μπο­ρεῖ νὰ συμ­βεῖ, ὅ­ταν οἱ ὑ­πο­ψή­φι­οι γι­ὰ νὰ τὸ πα­ρα­λά­βουν γο­νεῖς, ἀρ­νη­θοῦν νὰ τὸ δεχ­τοῦν ἐ­ξ αἰτί­ας κά­ποι­ας ἀ­σθέ­νει­ας ἢ δυ­σπλα­σί­ας τοῦ βρέ­φους; Ἀλ­λὰ καὶ πῶς θὰ αἰ­σθά­νε­ται τὸ παι­δί, ἂν κά­πο­τε πλη­ρο­φο­ρη­θεῖ τὴν γο­νι­κὴ πο­λυ­μορ­φί­α, πού θὰ βρί­σκε­ται ἀ­πο­τυ­πω­μέ­νη στὴν ψυ­χο­σω­μα­τι­κή του ὀν­τό­τη­τα;

Δὲν εἶναι βέ­βαι­α δυ­να­τὸ νὰ ἀ­να­φερ­θοῦν, καί πο­λὺ πε­ρισ­σό­τε­ρο νὰ ἀ­να­λυ­θοῦν τὰ πολ­λὰ καὶ σο­βα­ρὰ προ­βλή­μα­τα ποὺ δη­μι­ουρ­γοῦν­ται μὲ τὴν πα­ρέν­θε­τη μη­τρό­τη­τα σὲ δι­ά­φο­ρα ἐ­πί­πε­δα. Τὸ μό­νο ποὺ μπο­ρεῖ κα­νεὶς μὲ βε­βαι­ό­τη­τα νὰ πεῖ, εἶ­ναι ὅ­τι πρό­κει­ται γι­ὰ πο­λὺ σο­βα­ρὸ καὶ ἐ­πι­κίν­δυ­νο ἐγ­χεί­ρη­μα, ποὺ δὲν ἐ­πι­τρέ­πε­ται νὰ ἀν­τι­με­τω­πί­ζε­ται μὲ προ­χει­ρό­τη­τα καὶ ἐ­πι­πο­λαι­ό­τη­τα. 

____________________

1. Γι­ά πε­ρισ­σό­τε­ρα βλ. Λ. Κουτ­σε­λί­νη, Βα­σι­κέ­ς ἀρ­χές βι­ο­η­θι­κῆς, ἰα­- τρι­κῆς δε­ον­το­λο­γί­α­ς καί ἰα­τρι­κῆς εὐ­θύ­νης, Ἀ­θή­να 1999, σ. 226  κ.ἑ. Γ.Μαν­τζα­ρί­δη, Χρι­στι­α­νι­κή Ἠ­θι­κή, τόμ. 2, Θεσ­σα­λο­νί­κη 2009, σ. 579 κ.ἑ.

2. Βλ. Γεν. 16.1 κ.ἑ.

3. Βλ. Γεν. 30, 3-5.

4. Γι­ά πε­ρισ­σό­τε­ρα βλ. Ἰσμή­νη­ς Κρι­ά­ρη-Κα­τρά­νη, βι­οϊ­α­τρι­κέ­ς ἐξελί­ξει­ς καί Συν­ταγ­μα­τι­κό Δί­και­ο, Ἀ­θή­να 1994. σ. 114 κ.ἑ. Μιλ­τι­άδη Βάντσου, ἡ ἱ­ε­ρό­τη­τα τῆ­ς ζω­ῆς, Θεσ­σα­λο­νί­κη 2003, σ. 270. 

alopsis.gr

ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ: ΤΑΣΕΙΣ ΓΗΙΝΗΣ ΚΟΛΑΣΗΣ ΣΤΗ ΔΥΣΗ

Τάσεις γήινης κόλασης στη Δύση
Γιώργος Ν. Παπαθανασόπουλος 

Η Ευρώπη, κέντρο του κόσμου για αιώνες ευημερίας, ισχύος και χριστιανικών αντιλήψεων, τείνει να μετατραπεί σε περιοχή όπου κυριαρχούν ο αθεϊσμός, ο ατομισμός, ο μηδενισμός, και ο ωφελιμισμός. Καταντά μια ήπειρος ανίσχυρη, με παρακμασμένους κατοίκους και τείνει να μετατραπεί σε γήινη κόλαση των απολαύσεων, όπως την περιέγραψε στα τέλη του 15ου αιώνα ο μεγάλος ζωγράφος Ιερώνυμος Μπος, στο περίφημο τρίπτυχό του. Πρόσφατα έγινε ένα ακόμη βήμα προς αυτή την κατεύθυνση, με την ψήφιση από τη Γαλλική Εθνοσυνέλευση Νόμου, που επιτρέπει την ευθανασία και την «ενεργώς υποβοηθούμενη αυτοκτονία», δηλαδή την έμμεση πλην έμπρακτη δολοφονία. Αυτή η απάνθρωπη ενέργεια αποκλήθηκε «υποβοήθηση στον αξιοπρεπή θάνατο»…

Πόσο δίκιο έχει ο Ντοστογιέφσκι που πρόβλεψε πως η Δύση θα κατρακυλά στην απανθρωπιά, παραποιώντας την πραγματικότητα και θεωρώντας το άδικο ως δίκαιο, το λάθος ως σωστό, το αφύσικο ως φυσικό, το έγκλημα ως αγαθοεργία.. Αυτή την ανωμαλία την θεσμοθετεί και την επιβάλλει. Πόσο δίκιο έχει όταν με τα μυθιστορήματά του «Αδελφοί Καραμάζοφ», «Οι Δαιμονισμένοι» και «Έγκλημα και τιμωρία» δίνει το μήνυμα πως «χωρίς Θεό όλα επιτρέπονται».

Το αυτονομημένο από τον Θεό σύστημα για να επικρατήσει χτυπάει την κοινωνικότητα του ανθρώπου. Η απόλαυση και ο ωφελιμισμός καταργούν την ανθρωπιά, για την οποία το σύστημα υποτίθεται πως κόπτεται…Κτυπάει τη γέννηση, που θέλει να την ελέγχει και προωθεί μόνο την ηδονή, έναντι της αγάπης και του  καθήκοντος, την δολοφονία του ανήμπορου εμβρύου από την ανάληψη ευθυνών. Κτυπά την οικογένεια, εξισώνοντάς την με μορφές εκτός της βιολογικής ζωής. Κτυπά την οικογένεια, με τη μείωση της συνεκτικότητάς της, με το να προωθεί τον ωφελιμισμό, έναντι αναλήψεως υποχρεώσεων. Κτυπά την οικογένεια με το να κατασκευάζει απάνθρωπο τρόπο ζωής που επιβάλλει στους νέους και τις νέες, και που τους οδηγεί να μην παντρεύονται, ή ο γάμος να είναι τυπικό γεγονός και όχι κοινή ζωή, με σεβασμό στην ιερότητά της.

Μετά τις γεννήσεις και τον γάμο, τώρα βρισκόμαστε στο τρίτο στάδιο, στην κατάργηση του φυσιολογικού θανάτου, εν μέσω της αγάπης και της στοργής συγγενών και φίλων. Η αυτονόμηση από τον Θεό έχει φέρει την απομόνωση του ανθρώπου. Όσο τα μέσα επικοινωνίας τελειοποιούνται, και ο άνθρωπος περηφανεύεται ότι μπορεί στη στιγμή να επικοινωνεί με όλα τα μέρη του κόσμου, τόσο εγκαταλείπεται στη μοναξιά του. Ο άνθρωπος υπό το σύστημα που κυριαρχεί στη Δύση τείνει να γίνει χειρότερος και από τον Ουίστον της δυστοπίας του Όργουελ. Στο «1984» επιβλήθηκαν στον Ουίνστον οι αντιλήψεις του «Μεγάλου Αδελφού». Τώρα η Δύση τείνει να ελέγξει όχι μόνο τη σκέψη αλλά και τη ζωή του πολίτη. Αυτό επιχειρήθηκε με τον κομμουνισμό και τον ναζισμό, αλλά απέτυχε. Τώρα το σύστημα ενεργεί με περισσότερα μέσα και με μεγαλύτερη και διεισδυτικότερη ισχύ. Ο ναζισμός τον πολιτικό γάμο δεν πέτυχε να τον επιβάλλει, ούτε την ευγονική. Ο κομμουνισμός επέβαλε με την βία τον πολιτικό γάμο, αλλά η συνεκτικότητα της οικογένειας και η Ορθοδοξία εν πολλοίς διατηρήθηκαν… Το σημερινό σύστημα καταφέρνει σε μεγάλο ποσοστό τον πολιτικό γάμο και τη διάλυση της οικογένειας.

Στη Γαλλία οι αντιδράσεις προς την απόφαση της Εθνοσυνέλευσης είναι πολλές και έντονες από επιστήμονες και λογίους. Εξακόσιοι ψυχολόγοι, ψυχίατροι και ψυχαναλυτές, καθηγητές πανεπιστημίων και διευθυντές κλινικών σημαίνουν συναγερμό για τις τρομερές επιπτώσεις που θα έχει στους Γάλλους και στις Γαλλίδες η εφαρμογή του νόμου, που σημειωτέον στα αίτια της ευθανασίας και της ενεργού υποβοήθησης της αυτοκτονίας περιλαμβάνει και τις «ψυχολογικές οδύνες». Πρόκειται, όπως καταγγέλλουν, για βραθυφλεγή βόμβα, που αυξήσει τις αυτοκτονίες και στα υγιή άτομα, που έχουν ψυχολογικά προβλήματα. Στη σκέψη της αυτοκτονίας θα οδηγηθούν ευκολότερα τα εν λόγω άτομα, με το να σκέφτονται  ότι το ίδιο το κράτος τη θεωρεί διέξοδο… Εφτά βουλευτές του Κόμματος των Ρεπουμπλικανών, με επιστολή τους στην εφημερίδα «Φιγκαρό» (6/5/2025, σελ. 17) επισημαίνουν ότι η ψήφιση του νόμου οδηγεί τη Γαλλία, εν ονόματι της ατομικής ελευθερίας, σε «μείζονα ανθρωπολογική ρήξη μιας κοινωνίας στην οποία η αδελφοσύνη υποχωρεί μπρος στον πειρασμό της απάρνησης». Τονίζουν πως θα έπρεπε μόνο να ενισχυθούν οι ανακουφιστικές φροντίδες μιας κοινωνίας με ανθρωπιά. Με αυτές στη Γαλλία το 3% των βαριά ασθενών που ήθελαν την ευθανασία περιορίστηκε στο 0,3%. Το τραγικό για την «προοδευτική» εξουσία Μακρόν είναι πως με το να νομιμοποιήσει την ευθανασία αποδέχεται πως το Κράτος διαχειρίζεται όχι μόνο τη ζωή αλλά και τον θάνατο των πολιτών του! 

Η θρησκεία και η γήινη κόλαση

Ο Γάλλος καθηγητής Εμμανουέλ Τόντ στο βιβλίο του «Η ήττα της Δύσης», που πρόσφατα κυκλοφορήθηκε και στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Πεδίο», επισημαίνει ότι για τη σημερινή κατάσταση της Δύσης μεγάλη ευθύνη φέρει η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και η εξ αυτής προκύψασα Προτεσταντική. Κατά την άποψή του, στη Δύση αυτές βρίσκονται σε μηδενική κατάσταση, αφού αν ήταν ενεργές θα επηρέαζαν την εργασία, το έθνος, την οικογένεια, τη σεξουαλική συμπεριφορά, την τέχνη και τη σχέση μας με το χρήμα. Την κατάσταση της χριστιανικής θρησκείας την χωρίζει σε τρεις κατηγορίες. Η πρώτη είναι η ενεργή, με κύριο χαρακτηριστικό την πρακτική συμμετοχή στη Θεία Λειτουργία. Η δεύτερη είναι «η κατάσταση ζόμπι», κατά την οποία η πρακτική συμμετοχή στη Θεία Λειτουργία έχει εξαφανιστεί, αλλά οι τρεις «διαβατήριες τελετές», που συνοδεύουν τη γέννηση, τον γάμο και τον θάνατο συνεχίζουν να επηρεάζονται από τη χριστιανική κληρονομιά. Η τρίτη χριστιανική κατάσταση είναι η μηδενική, η  οποία χαρακτηρίζεται από την εξαφάνιση του βαπτίσματος και τη μαζική αύξηση της καύσης των νεκρών. Και αν ο γάμος μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου θεωρείται ισοδύναμος με τον γάμο ατόμων διαφορετικού φύλου, τότε, όπως γράφει ο Τοντ, «μπορούμε να πούμε ότι η εν λόγω κοινωνία έχει φτάσει σε κατάσταση θρησκευτικού μηδενισμού». Και συμπληρώνει ο Γάλλος ιστορικός: «Ο μηδενισμός, που ειδωλοποιεί το τίποτα, μου φαίνεται ο πιο κοινότοπος. Είναι πανταχού παρών στη Δύση, τόσο στην Ευρώπη, όσο και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού».

Στον κατάλογο των χωρών, που έχουν αποδεχθεί των γάμο των ατόμων του ιδίου φύλου είναι σχεδόν όλες της Δύσης και από τις Ορθόδοξες χώρες μόνο η Ελλάδα. Το γεγονός της, κατά Τοντ, εντάξεως της Ελλάδος στις χώρες, που βρίσκονται σε κατάσταση θρησκευτικού μηδενισμού χαιρετίσθηκε έντονα από τις περισσότερες χώρες της Δύσης και πανηγυρίστηκε από τους κύκλους των ΛΟΑΤΚΙ και από την τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Πανηγυρίστηκε γιατί θεωρείτο ότι ως Ορθόδοξη χώρα η Ελλάδα και με την Παράδοση που την εμπνέει θα ήταν δύσκολο να περάσει από το Κοινοβούλιο… Και όμως, ανίερες συμμαχίες, ωφελιμιστικές σκέψεις και πιέσεις από το διεθνές σύστημα έφεραν το αποτέλεσμα, που πανηγυρίστηκε γιατί, όπως θριαμβολόγησαν οι επιβάλοντες αυτόν το γάμο, είναι η πρώτη Ορθόδοξη χώρα, που προσχώρησε στον «προοδευτικό» κόσμο της ηδονής και της αθεΐας…

Είναι λυπηρό, αλλά η Ελλάδα, με ευθύνη των ταγών της, κυλάει προς την πραγματικότητα της αυτοανυποληψίας,  που περιέγραψε γλαφυρά ο Παπαδιαμάντης. Οι βαπτίσεις και οι θρησκευτικοί γάμοι έχουν σημαντικά μειωθεί, τα διαζύγια σε πολλές αστικές Μητροπόλεις έχουν ξεπεράσει τους γάμους, το κρεματόριο λειτουργεί… Είναι αλήθεια πως ο λαός, σε μεγάλο μέρος του, αντιστέκεται στην αλλοτρίωσή του, λείπουν όμως οι πολιτικοί και οι θρησκευτικοί ηγέτες που θα  εκφράσουν τον δυναμισμό του, τον ηρωισμό του και την ιδιοπροσωπία του και που θα αντισταθούν στη ζωή της επίγειας κόλασης, που η Δύση, εδώ και αιώνες, επιχειρεί να του επιβάλει.- 

alopsis.gr

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ: ΗΜΕΡΑ ΓΕΝΕΘΛΙΩΝ

Ημέρα γενεθλίων
Απόστολος Παπαδημητρίου 

Στην παράδοσή μας δεν υπήρχε εορτασμός προσωπικών γενεθλίων. Θεωρούσαν οι πρόγονοί μας κατά πολύ πιο σημαντικό τον εορτασμό της μνήμης του αγίου, του οποίου το όνομα φέρουμε. Βέβαια υπήρχε ο εκκλησιαστικός εορτασμός των γενεθλίων κάποιων σημαντικών για την πίστη μας προσώπων με κυριότερο το πρόσωπο του Θεανθρώπου Ιησού Χριστού. Αυτά εν πολλοίς αποτελούν παρελθόν, καθώς η παράδοσή μας ως λαού έχει απεμποληθεί και κυριολεκτικά σάρωσε η εισαχθείσα δυτική κουλτούρα. Σήμερα εξ απαλών ονύχων εορτάζουμε με τούρτες και κεράκια τα γενέθλια και τραγουδούμε τουλάχιστο κατά τα πρώτα έτη ένα ελληνικό τραγουδάκι, που όμως δεν έχει μορφοποιηθεί, ώστε να καλύπτει χωρίς βαρβαρισμό και το θηλυκό γένος. Ίσως στο μέλλον χρειαστεί να πλάσουμε τραγουδάκι και για κάποιο άλλο «γένος». Στα πλαίσια αυτού του τρόπου βίου, λάιφ στάυλ επί το ελληνικότερο, παραμένουμε παντελώς αδιάφοροι για τη γενέθλια ημέρα της Εκκλησίας, την ημέρα της Πεντηκοστής.

Βέβαια επωφελούμαστε στο έπακρο για τριήμερη απόδραση από τα μεγαλοαστικά κέντρα, στα οποία ο βίος έχει καταστεί καταθλιπτικός και χωρίς νόημα για τους ακόμη έχοντες, καθώς τη γιορτή της Πεντηκοστής διαδέχεται η άλλη (αργία) του Αγίου Πνεύματος, το οποίο καθημερινά χλευάζουμε με τη στάση μας. Κάποιες γιορτές φυσιολατρικές, στα πρότυπα εκείνων που είχαν καθιερώσει οι Γάλλοι επαναστάτες κατά το ολιγόχρονο της δυναστείας τους ίσως να μας ταίριαζαν περισσότερο, καθώς όλα μαρτυρούν ότι έχουμε περάσει στη μεταχριστιανική εποχή. Το τελευταίο γράφεται με την έννοια ότι οι δυτικές κοινωνίες, τις «αξίες» των οποίων έχουν υιοθετήσει και οι λαοί της καθ’ ημάς ορθόδοξης Ανατολής, σαφέστατα έχουν καταστεί αντιχριστιανικές όχι απλώς περιφρονώντας δια των εξουσιών πρωτίστως και δια των λαών τους ακολούθως τον ευαγγελικό λόγο, αλλά και εκδηλώνοντας εχθρική στάση λόγω και έργω, με χλευασμούς δηλαδή, ψευδολογίες, ύβρεις και κατά μέτωπο επίθεση κατά του Χριστού. Υπό τις συνθήκες αυτές βίου η εορτή της Πεντηκοστής δεν έχει απολύτως κανένα νόημα, πλην εκείνου της απόδρασης, όπως ήδη γράψαμε.

Τι συνέβη εκείνη την ημέρα, την Πεντηκοστή (σ’ όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες η ελληνική λέξη) από την Ανάσταση του Χριστού; Ένα εκπληκτικό συμβάν. Στο νου κάποιων θα έλθει η εντυπωσιακή γλωσσολαλιά. Είναι όντως σημαντικό, αλλά θα αμφισβητηθεί, όπως και τόσα άλλα από τους οπαδούς του «ορθολογισμού». Το πλέον σημαντικό είναι η μεταμόρφωση των δειλών μαθητών υπό την επενέργεια του Παρακλήτου, του Αγίου Πνεύματος. Εμφανίζονται άκρως αποφασιστικοί να κηρύξουν την Ανάσταση του δασκάλου τους και το σωτηριώδες Ευαγγέλιο Αυτού, αδιαφορώντας για τις συνέπειες. Αυτό εκδηλώνεται μόλις λίγες ημέρες αργότερα, όταν μπροστά στους ενόχους του ιουδαϊκού Συνεδρίου ο Πέτρος αναφωνεί τον υπέροχο λόγο: «Πειθαρχείν δει Θεώ μάλλον ή ανθρώποις»! Αυτό ερμηνεύει κατά τρόπο σαφέστατο την στο εξής στάση των μαθητών, οι οποίοι είχαν τραπεί σε φυγή μετά τη σύλληψη του δασκάλου τους και, ακόμη, μετά την ανάστασή του ήσαν συνηγμένοι των θυρών κεκλεισμένων διά τον φόβον των Ιουδαίων».

Και αυτοί οι δειλοί ξαφνικά μετασχηματίζονται σε ατρόμητους και διαπρύσιους κήρυκες της Αναστάσεως με κόστος το πλέον σημαντικό θεωρούμενο από τους «ορθολογιστές»: Την απώλεια του βίου τους μέσω του μαρτυρίου. Γράφω βίου και όχι ζωής, διότι με την απώλεια του βίου κέρδισαν την αιώνια ζωή. Το μαρτύριο διαχρονικά αποτελεί όχληση άκρως οδυνηρή στους αρνητές του Θεού. Αδυνατώντας να το ερμηνεύσουν, προτιμούν να το αγνοούν. Έτσι με αρκετή δόση υποκρισίας εμφανίζονται ως τιμητές των χριστιανών των λεγομένων χριστιανικών κοινωνιών (ατυχής ο όρος διαχρονικά). Αυτοί έδωσαν πληθώρα αφορμών για επικρίσεις, καθώς, δειλοί όντες, στάθηκαν ανήμποροι να εφαρμόσουν την εντολή «πειθαρχείν Θεώ μάλλον ή ανθρώποις» ή, ισχυροί όντες, διαστρέβλωσαν στο έπακρο το ευαγγελικό μήνυμα. Και οι επικρίσεις δεν περιορίστηκαν κατά των προσώπων αυτών, αλλά στράφηκαν κυρίως κατά του ίδιου του Χριστού, ως σπορέα δήθεν υπέρτατης ουτοπίας. Και δεν διέγραψαν οι επικριτές μόνο τους μάρτυρες των τριών πρώτων μετά Χριστόν αιώνων, αλλά και όλους, όσοι στο διάβα των λοιπών φάνηκαν συνεπέστατοι, οι άγιοι δηλαδή, ώστε να διαψεύσουν τους λάτρεις του ενστίκτου. Και πόσοι υπήρξαν αυτοί οι άγιοι; Ασφαλώς πολλοί περισσότεροι από τους ήδη τιμώμενους από την Εκκλησία. Οι αριθμοί δεν έχουν μεγάλη σημασία, όπως ο πειρασμός μας ωθεί να αποδεχθούμε με απογραφές κατά καιρούς και με δήλωση του θρησκεύματος ή αναγραφή σε δημόσια έγγραφα του Καίσαρα, ο οποίος έχει ενδώσει στον πειρασμό, τον οποίο απέκρουσε ο
Θεάνθρωπος: «Ταύτα πάντα σοι δώσω, εάν πεσών προσκυνήσεις με»! Βέβαια ο Θεός θέλει «πάντας ανθρώπους σωθήναι και εις επίγνωσιν αληθείας ελθείν», πλην σέβεται την ελευθερία που μας χάρισε ως το πολυτιμότερο δώρο. Ανέχεται ακόμη και την άρνησή Του από μέρους μας. Κι εμείς αλαζόνες στην εωσφορική έπαρσή μας και έχοντας αναγάγει σε λατρεία τη λογική, δηλαδή έχοντας θεοποιήσει το εγώ, για να εκφραστώ πιο κατανοητά, αρνούμαστε να δεχθούμε ότι ακολουθούμε δρόμο άκρως επικίνδυνο, ο οποίος δεν μας επιτρέπει να χαρούμε ούτε αυτόν τον σύντομο βίο. Δεν είναι λίγοι αυτοί που έχουν επισημάνει και γράψει για τον αυτοκαταστροφικό τρόπο βίου των ανθρώπων του δυτικού κόσμου και όχι βέβαια με χρήση θεολογικής γλώσσας. Η φιλοσοφία του παραλόγου σημάδεψε το τέλος του περασμένου αιώνα. Έφθασαν κάποιοι να γράψουν ότι ο άνθρωπος είναι παράλογος, όπως αποδεικνύει κατ’ αυτούς το πλήθος των αυτοκαταστροφικών του ενεργειών. Μη έχοντας τη φώτιση του Αγίου Πνεύματος δεν κατάφεραν να δώσουν την ορθή ερμηνεία: Ο σύγχρονος δυτικός άνθρωπος, γιατί αυτού τις ενέργειες αναλύουν, δεν είναι παράλογος, είναι εμπαθής! Είναι δηλαδή υποδουλωμένος σε πάθη, σε πλείστα όσα πάθη, σπορά του διαβόλου, του κατ’ εξοχήν εχθρού του ανθρωπίνου είδους, την ύπαρξη του οποίου έχει επίσης απορρίψει μαζί με την άλλη του Θεού δημιουργού του.

Πορευόμενος ερήμην Θεού επιχειρεί αλαζονικά ο δυτικός άνθρωπος να ορθώσει νέο πύργο της Βαβέλ, τον ναό της λατρείας του «ελευθέρου» ανθρώπου-διανοητή, που έχει πάρει στα χέρια του τις τύχες του και ορίζει το παρόν και το μέλλον του. Τότε, σύμφωνα με τον «μύθο», κατά τους «ορθολογιστές», ο Θεός πάταξε την αλαζονεία με τη σύγχυση των γλωσσών και τον σχηματισμό των εθνών. Σήμερα, οι αλαζόνες «θριαμβευτές» επί των «δεισιδαιμονιών» του παρελθόντος επιχειρούν την επανένωση όλων των ανθρώπων με τη φθορά των πολιτισμών και των ιδιαιτεροτήτων των λαών και την επικράτηση ως παγκοσμίου του ολεθρίου νεοβαρβαρισμού της νέας τάξης πραγμάτων, της μεγαλύτερης διαχρονικά βαρβαρότητας και δουλείας. Γι’ αυτό και στόχος εμφανής είναι η πολεμική και κατά της αγάπης προς την πατρίδα και η διάδοση του ενός ανερμάτιστου διεθνισμού δίχως ηθικές αξίες στο όνομα δήθεν της διεθνούς ειρήνης και συναδέλφωσης. Αλλά στην ενότητα όλων των ανθρώπων μας κάλεσε το Άγιο Πνεύμα πριν από δύο χιλιάδες χρόνια χωρίς απαίτηση να αρνηθούμε τις πολιτιστικές μας ιδιαιτερότητες, εφ’ όσον αυτές δεν είναι σπορά του Πονηρού. Το μαρτυρεί ο υπέροχος ύμνος του κοντακίου της Πεντηκοστής.

“Ότε καταβάς τας γλώσσας συνέχεε, διεμέριζε έθνη ο Ύψιστος.
Ότε του πυρός τας γλώσσας διένειμε, εις ενότητα πάντας εκάλεσε
Και συμφώνως δοξάζομεν το Πανάγιον Πνεύμα”. 

Οι σκοποί του κακού ασφαλώς τελικά θα αποτύχουν να πραγματοποιηθούν, αφού όμως ο δυτικός άνθρωπος υποστεί τις συνέπειες της αλαζονείας του, τους πικρούς καρπούς της οποίας ήδη γεύεται χωρίς, προς το παρόν να το συνειδητοποιεί. Θα έλθει καιρός που θα το συνειδητοποιήσει. 

alopsis.gr

ΙΕΡΕΥΣ ΣΩΤΗΡΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΟΥΛΙΑΣ: ΟΙ ΕΟΡΤΕΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΣΤΗ ΔΙΝΗ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΚΚΟΣΜΙΚΕΥΣΗΣ

Οι εορτές τής Εκκλησίας στη δίνη τής σύγχρονης εκκοσμίκευσης
(Ιερεύς Σωτήριος Ο. Αθανασούλιας) 

Ἡ Ἐκκλησία καί οἱ ἑορτές της 

Οἱ ἑορτές εἶναι κάτι ἀπαραίτητο στή ζωή τοῦ ἀνθρώπου. «Βίος ἀνεόρταστος μακρά ὁδός ἀπανδόκευτος», εἶχε πεῖ στήν ἀρχαιότητα ὁ Δημόκριτος, δηλαδή «ζωή χωρίς ἑορτή εἶναι μακρύς δρόμος χωρίς πανδοχεῖο», χωρίς σταθμό γιά ξεκούραση! Ὅλες οἱ θρησκεῖες ἔχουν τίς ἑορτές τους. Ἀλλά καί οἱ λεγόμενοι «κοσμικοί» ἄνθρωποι (ὅσοι δέν πιστεύουν σέ κάτι ἤ, τουλάχιστον, ὅσοι δέν πιστεύουν ἀρκετά) ἔχουν τίς ἑορτές τους. Τό ἴδιο ἰσχύει καί γιά τήν Ἐκκλησία μας. Ἔχει κι αὐτή τίς δικές της ἑορτές, κατανεμημένες κατάλληλα στή διάρκεια τοῦ ἔτους. Τό ζητούμενο, ὅμως, εἶναι, τί ἑορτάζουμε, γιατί τό ἑορτάζουμε καί πῶς τό ἑορτάζουμε. Γιά τούς πολλούς, γιά τούς ἀνθρώπους τοῦ κόσμου τούτου, οἱ ἑορτές εἶναι εὐκαιρίες διασκέδασης καί ἀπόδρασης ἀπό τήν καθημερινότητα. Οἱ διάφορες θρησκεῖες ἑορτάζουν γιά τούς δικούς τους λόγους. Κάποιοι ἑορτάζουν χωρίς λόγο καί νόημα, δηλαδή ἑορτάζουν χωρίς νά ὑπάρχει αἰτία, ὅπως συμβαίνει στίς νεοφανεῖς «ἑορτές» τοῦ σκόρδου, τῆς ντομάτας, τῆς μελιτζάνας καί διάφορων ἄλλων φρούτων καί λαχανικῶν, «ἑορτές» πού προωθοῦνται δυναμικά μέ τήν πρόφαση τῆς προβολῆς καί τῆς διάθεσης τῶν ἀγροτικῶν προϊόντων!

Ἡ Ἐκκλησία μας, ὅμως, δέν ἑορτάζει ἔτσι. Δέν ἑορτάζει χωρίς σοβαρή αἰτία. Οἱ ἑορτές της δέν εἶναι «παράλογες» καί «ἀνόητες», ἀλλά ἔχουν λόγο καί νόημα! Εἰδικότερα, ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία πανηγυρίζει τή σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου, πού πηγάζει ἀπό τό πρόσωπο καί τό ἔργο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Εἶναι, λοιπόν, φυσικό ὅλες οἱ ἑορτές της νά στρέφονται γύρω ἀπό τό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ, εἴτε ἄμεσα, εἴτε ἔμμεσα. Ἔτσι, οἱ σταθμοί τοῦ ἐπίγειου βίου τοῦ Ἰησοῦ εἶναι ἀφορμές μεγάλου ἑορτασμοῦ, γιατί εἶναι ταυτόχρονα σταθμοί τῆς διαδικασίας τῆς σωτηρίας μας. Στή θεολογική γλώσσα ὀνομάζονται σταθμοί τῆς θείας Οἰκονομίας. Θεία Οἰκονομία εἶναι τό σύνολο τῶν ἐνεργειῶν τοῦ Θεοῦ γιά τή σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου καί τοῦ κόσμου, πού ἀρχίζουν ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη καί κορυφώνονται στά γεγονότα ἀπό τήν Ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, δηλαδή ἀπό τή Γέννηση τοῦ Χριστοῦ, μέχρι τήν Ἀνάσταση καί τήν Ἀνάληψή Του στούς οὐρανούς. Μεταξύ αὐτῶν τῶν κοσμοσωτήριων γεγονότων προέχει σαφῶς ἡ Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου. Ἔτσι, ἡ ἑορτή τῆς Ἀναστάσεως, τό Πάσχα, εἶναι ἡ μεγαλύτερη ἑορτή τῆς Ἐκκλησίας. Δεύτερο σέ σπουδαιότητα γεγονός τῆς θείας Οἰκονομίας εἶναι ἡ Γέννηση τοῦ Χριστοῦ καί δεύτερη μεγάλη ἑορτή εἶναι τά Χριστούγεννα. Ἀκολουθοῦν ἡ Ὑπαπαντή τοῦ Κυρίου, ἡ Βάπτιση, ἡ Μεταμόρφωση, ἡ Σταύρωση κ.ἄ. Οἱ ἑορτές αὐτές, πού ἀναφέρονται ἄμεσα στό πρόσωπο καί στό ἔργο τοῦ Δεσπότου Χριστοῦ, ὀνομάζονται «Δεσποτικές ἑορτές».

Ὅμως, ἡ Ἐκκλησία ἑορτάζει καί τά πρόσωπα τῶν ἀνθρώπων, πού συνδέονται στενά μέ τόν Χριστό. Αὐτά εἶναι ἡ Θεοτόκος καί οἱ Ἅγιοι. Οἱ ἑορτές πρός τιμήν τῆς Θεοτόκου ὀνομάζονται «Θεομητορικές» καί εἶναι ἡ Γέννησή της, ὁ Εὐαγγελισμός, ἡ Κοίμηση κ.ἄ. Ἑορτάζουμε τό πρόσωπο τῆς Θεοτόκου καί τά σπουδαιότερα γεγονότα τῆς ζωῆς της, λόγῳ τῆς ἰδιαίτερης σχέσης της μέ τόν Χριστό (εἶναι ἡ «Μήτηρ» τοῦ Κυρίου καί Θεοῦ μας). Ἐπίσης, λόγῳ τῆς θέσης της στή διαδικασία τῆς θείας Οἰκονομίας καί λόγῳ τῆς «χαρᾶς», πού ἔφερε στόν κόσμο, προσφέροντάς μας τόν Χριστό: «Ἡ Γέννησίς σου, Θεοτόκε, χαράν ἐμήνυσεν πάσῃ τῇ οἰκουμένῃ», ψάλλουμε, γιά παράδειγμα, στήν ἑορτή τῆς Γεννήσεώς της. Ἑορτάζουμε καί τίς «ἑορτές» ἤ «μνῆμες τῶν Ἁγίων», ἐπίσης λόγῳ τῆς σχέσης τους μέ τόν Χριστό. Οἱ Ἅγιοι ἀνεδείχθησαν γνήσιοι «φίλοι» τοῦ Χριστοῦ καί πρεσβευτές στόν οὐρανό γιά τή σωτηρία μας καί γιά τά εὔλογα αἰτήματά μας. Ὅπως χαρακτηριστικά ἀναφέρει τό Συνοδικό τῆς Ζ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, πού διαβάζεται τήν Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας, τόν μέν Χριστό προσκυνοῦμε καί σεβόμεθα «ὡς Θεόν καί Δεσπότην», τούς δέ Ἁγίους «διά τόν κοινόν Δεσπότην, ὡς Αὐτοῦ γνησίους θεράποντας» τιμοῦμε, «καί τήν κατά σχέσιν προσκύνησιν» τούς ἀπονέμουμε.

Καί πῶς ἀκριβῶς ἑορτάζει ἡ Ἐκκλησία μας τίς ἑορτές της; Γιά τήν Ἐκκλησία, κορυφαία ἑορταστική ἐκδήλωση εἶναι ἡ Θεία Λειτουργία, καί γιά τόν Ὀρθόδοξο πιστό, κορυφαία πράξη ἑορτασμοῦ εἶναι ἡ μετοχή στή Θεία Εὐχαριστία, δηλαδή ἡ Κοινωνία τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ. Στίς Ἀκολουθίες τοῦ Ἑσπερινοῦ καί τοῦ Ὄρθρου, πού εἶναι ἄρηκτα συνδεδεμένες μέ τή Θεία Λειτουργία, ψάλλονται οἱ ὕμνοι τῆς ἑορτῆς, ἐνῶ πρίν τίς μεγάλες ἑορτές ὑπάρχουν μακρές περίοδοι νηστείας, μέ σκοπό νά μᾶς προετοιμάσουν γιά τή σωστή μετοχή στήν ἑπερχόμενη ἑορτή. Βέβαια, καί στήν Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας ὑπάρχουν στοιχεῖα ἑορτασμοῦ, πού συναντᾶμε καί σέ ἄλλες περιπτώσεις, ὅπως τά πλούσια τραπέζια, τά τραγούδια, οἱ χοροί κ.ἄ. Ὅμως, αὐτά εἶναι προέκταση τῆς χαρᾶς, πού ἔζησαν ἤδη οἱ ἑορτάζοντες στήν προηγηθεῖσα Λειτουργία. Ἄν ἀποσυνδεθοῦν ἀπό αὐτήν, δέν ἔχουν κανένα ἀπολύτως νόημα καί καμμία οὐσία. Ἑορτάζοντας σωστά καί μέ τίς παραπάνω προϋποθέσεις, λαμβάνουμε πλούσια τή Χάρη καί τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ στήν προσωπική καί στήν κοινωνική μας ζωή. 

Ἀπόπειρες ἀποχριστιανισμοῦ τῶν ἑορτῶν 

Ὡστόσο, στήν ἐποχή μας καί μέσα στό κλίμα τοῦ γενικότερου ἀποπροσανατολισμοῦ καί τῆς ἀποδόμησης τῶν πάντων, οἱ ἑορτές τῆς Ἐκκλησίας πλήττονται καί μάλιστα μέ ἔμμεσο καί ὕπουλο τρόπο. Στό ἐκκοσμικευμένο περιβάλλον μας, τά πάντα θεωροῦνται χωρίς ἀναφορά στόν Θεό, χωρίς καμμία σχέση μέ τόν Θεό. Ἡ ἐκκοσμίκευση δέν εἶναι ἄρνηση τοῦ Θεοῦ (θεωρητική ἀθεΐα), ἀλλά περιφρόνηση τοῦ Θεοῦ (πρακτική ἀθεΐα). Ἐκκοσμίκευση εἶναι τό νά ζεῖ κάποιος καί νά συμπεριφέρεται σάν νά μήν ὑπάρχει Θεός. Τό κλίμα αὐτό τῆς γενικευμένης ἐκκοσμίκευσης εἰσβάλλει μέ λαθραῖο τρόπο καί ἐντός τῆς Ἐκκλησίας, ἐπηρεάζοντας ἀκόμη καί τίς ἑορτές της. Πολλές φορές, ὅμως, ἡ εἰσβολή αὐτή σχεδιάζεται μεθοδευμένα ἀπό σκοτεινά κέντρα ἐκτός τῆς Ἐκκλησίας, πού ἐπιχειροῦν νά τήν ἀποστερήσουν ἀπό τήν οὐσία της καί νά τήν μεταβάλλουν σέ μία «δομή» τοῦ κόσμου τούτου, δηλαδή νά μεταβάλλουν τήν ἴδια τήν Ἐκκλησία σέ «κόσμο». Ἄς δοῦμε ἐνδεικτικά κάποια συγκεκριμένα παραδείγματα.

Εἶναι σέ ὅλους σχεδόν ἐμφανής ἡ ἀπόπειρα πού γίνεται, συνειδητά ἤ ἀσυνείδητα, νά ἀποσυνδεθοῦν οἱ ἑορτές τῆς Ἐκκλησίας μας ἀπό τήν οὐσία τους, πού εἶναι ὁ Χριστός. Οἱ περισσότεροι ἄνθρωποι τῆς ἐποχῆς μας, τουλάχιστον στήν Ὀρθόδοξη ἑλληνική κοινωνία, μέ ἐξαίρεση τή μειονότητα τῶν συνειδητῶν Ὀρθοδόξων πιστῶν, «ἑορτάζει» «Χριστούγεννα χωρίς Χριστό», «Πάσχα χωρίς Χριστό» κ.λπ. Ἀπό πού προκύπτει αὐτό; Ἀπό τό γεγονός ὅτι, ἡ πλειόνοτητα τῶν κατ’ ὄνομα Ὀρθοδόξων πιστῶν δέν ἐκκλησιάζεται τίς μεγάλες ἑορτές καί, βέβαια, δέν κοινωνεῖ! Τηρεῖ μόνο τά ἐξωτερικά στοιχεῖα τῆς ἑορτῆς (φαγητά, διασκέδαση κ.λπ.) γιά ἐθιμικούς κυρίως λόγους. Τό Πάσχα τό πλῆθος τῶν «ἐκκλησιαζομένων» βιάζεται νά ἀκούσει τό «Χριστός ἀνέστη» κι ἔπειτα διασκορπίζεται, «ὡς ἐκλείπει καπνός», γιά νά ἀπολαύσει τήν τράπεζα (ἡ ὁποία δέν διαφέρει πολύ ἀπό τήν τράπεζα τῶν προηγούμενων ἡμερῶν, ἀφοῦ δέν τηρεῖται συνήθως ἡ νηστεία). Γενικά, οἱ νηστεῖες πρό τῶν ἑορτῶν δέν τηροῦνται ἤ τηροῦνται ἐλάχιστα καί μετά βίας! Καμμία σχεδόν προετοιμασία γιά τήν ἑορτή δέν γίνεται. Ἀντίθετα, πληθαίνουν τά τελευταῖα χρόνια οἱ συνάξεις γιά διασκέδαση σέ σπίτια ἤ σέ γνωστά κέντρα τήν παραμονή τῶν Χριστουγέννων καί ἄλλων ἑορτῶν (ἐννοεῖται, μέ πλήρη κατάλυση τῆς νηστείας!), πού διαρκοῦν πολλές φορές μέχρι τό πρωΐ. Κάποιοι, ἐπιστρέφοντας τό ξημέρωμα ἀπό τή νυκτερινή διασκέδαση, περνοῦν καί ἀπό τόν Ναό γιά νά ἀνάψουν ἕνα κερί καί ἀμέσως μετά «πᾶνε γιά ὕπνο», μέ τήν ψευδαίσθηση ὅτι ἐκπλήρωσαν καί τά καθήκοντά τους ἔναντι τοῦ Θεοῦ! Ἐπαναλαμβάνουμε ὅτι, τά παραπάνω ἰσχύουν γιά τήν πλειονότητα τῶν κατ’ ὄνομα Χριστιανῶν καί ὄχι γιά τούς συνειδητούς Ὀρθοδόξους πιστούς, πού θεωροῦν ἀδιανότητο τόν ἑορτασμό χωρίς Ἐξομολόγηση, χωρίς μετοχή στή Λειτουργία τῆς ἑορτῆς καί χωρίς Θεία Κοινωνία.

Τό πνεῦμα τῆς ἐκκοσμίκευσης εἶναι ἐμφανές καί στίς εὐχές, πού ἀνταλλάσσονται μέ τήν εὐκαιρία τῶν μεγάλων ἑορτῶν. Οἱ παραδοσιακές εὐχές πρό τῶν Χριστουγέννων καί τοῦ Πάσχα «Καλά Χριστούγεννα» καί «Καλή Ἀνάσταση» ἤ «Καλό Πάσχα», ὅλο καί περισσότερο ἀντικαθίστανται ἀπό τίς ἄχρωμες καί οὐδέτερες εὐχές «Καλές γιορτές» καί «Χρόνια πολλά». Τό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ πρέπει νά ἐξαλειφθεῖ ἀπό τήν καθημερινότητα, πρέπει νά μήν ἀκούγεται κἄν! Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ἐνδιαφέρεται μόνο νά ζήσει ἐδῶ στή γῆ γιά «χρόνια πολλά», εἴτε μέ τόν Χριστό, εἶτε χωρίς τόν Χριστό! Τοῦτο εἶναι περισσότερο ἐμφανές στίς εὐχές, πού ἀνταλλάσονται μετά τό Πάσχα: ὁ πασχάλιος χαιρετισμός «Χριστός ἀνέστη!» καί ἡ ἀπάντηση «Ἀληθῶς ἀνέστη!», πού, ὑποτίθεται, ἀντικαθιστοῦν ὅλους τούς ἄλλους χαιρετισμούς («καλημέρα», «καλησπέρα» κ.λπ.) γιά σαράντα μέρες μέχρι τήν παραμονή τῆς Ἀναλήψεως, ἔχουν σχεδόν ἀντικατασταθεῖ ἀπό τήν ἄχρωμη καί οὐδέτερη εὐχή «Χρόνια πολλά», κάτι ἀδιανόητο γιά τά ὀρθόδοξα δεδομένα. Ὅποιος δέν παραμένει στενά συνδεδεμένος μέ τόν Χριστό, δέν λέγει εὔκολα «Χριστός ἀνέστη»!

Ἡ σεμνότητα, μέ τήν ὁποία ἡ Ἐκκλησία ἑορτάζει τίς ἑορτές της, ἔχει σέ πάμπολλες περιπτώσεις ἐκλείψει. Στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἡ προετοιμασία γιά τά Χριστούγεννα ἀρχίζει στίς 15 Νοεμβρίου μέ τήν ἔναρξη τῆς νηστείας. Ἀπό τήν 21η Νοεμβρίου ψάλλονται οἱ πρῶτοι χριστουγεννιάτικοι ὕμνοι («Χριστός γεννᾶται, δοξάσατε»), οἱ δέ προεόρτιοι ὕμνοι τῆς ἑορτῆς ἀρχίζουν ἀπό τήν 20η Δεκεμβρίου. Ὅμως, στίς πόλεις καί στά καταστήματα οἱ στολισμοί ἀρχίζουν πολύ νωρύτερα, τουλάχιστον δύο μῆνες πρό τῶν Χριστουγέννων, καί ξεπερνοῦν κάθε ὅριο, ἔνδειξη γιά τήν πλήρη ἐκκοσμίκευση καί ἐμπορευματοποίηση τῆς ἑορτῆς. Ὅσο περισσότερο ἔντονα καί ἐντυπωσιακά εἶναι τά ἐξωτερικά στοιχεῖα, τόσο περισσότερο ἀπουσιάζει ἡ οὐσία! Ὅμως, τί νόημα ἔχει ἡ ἐπέκταση τῶν στολισμῶν αὐτῶν καί σέ χῶρες ἤ κοινωνίες, πού δέν εἶναι χριστιανικές καί δέν ἑορτάζουν τή Γέννηση τοῦ Χριστοῦ; Παρατηροῦμε τά τελευταῖα χρόνια τέτοιους στολισμους σέ μουσουλμανικές χῶρες, στήν Κίνα καί ἀλλοῦ. Μήπως γιά νά δοξάζεται καί ἐκεῖ τό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ; Προφανῶς, ὄχι. Πρόκειται γιά «Χριστούγεννα χωρίς Χριστό»! Παρόμοια τραγελαφικά συμβαίνουν καί στή χώρα μας. Πρό λίγων ἐτῶν Πρόεδρος τῆς Ἑλληνικῆς Δημοκρατίας διοργάνωσε χριστουγεννιάτικη ἐκδήλωση γιά μουσουλμάνους πρόσφυγες! Τά πρόσφατα Χριστούγεννα Πρόεδρος ἑλληνικοῦ κόμματος, πού ὑπηρετεῖ τή στρατευμένη ἀθεΐα, ἄκουσε μέ μεγάλη εὐχαρίστηση κάλαντα Χριστουγέννων ἀπό ὁμάδα μουσουλμάνων καί, βέβαια, ἀπό ἄλλες ὁμάδες, πού ἔψαλλαν τά κάλαντα. Σέ κάποια περίπτωση χόρεψε μάλιστα, ὅπως δημοσιεύεται στά διαδικτυακά μέσα! Ἔτσι ἐμφανίζεται τό παράδοξο, ἄνθρωποι πού δέν πιστεύουν στόν Χριστό, νά ψάλλουν κάλαντα πού μιλοῦν γιά τόν Χριστό, σέ κάποιους πού δέν πιστεύουν στόν Χριστό! 

Οἱ Χριστιανικές ἑορτές σέ Ἀνατολή καί Δύση 

Θά ἔχουμε, προφανῶς, παρατηρήσει, ὅτι στίς λεγόμενες Δυτικές χῶρες (Εὐρώπη καί Ἀμερική) τά Χριστούγεννα ἑορτάζονται μέ πολύ ἐπισημότερο τρόπο ἀπ’ ὅ,τι τό Πάσχα. Στήν Ὀρθόδοξη Παράδοση, ὅμως, συμβαίνει τό ἀντίθετο: τό Πάσχα εἶναι μεγαλύτερη ἑορτή καί ἑορτάζεται ἐπισημότερα. Ἔτσι, πρό τῶν Χριστουγέννων ὑπάρχει νηστεία σαράντα ἡμερῶν, ἐνῶ πρό τοῦ Πάσχα νηστεία πενήντα ἡμερῶν περίπου, αὐστηρότερη ἀπό τή νηστεία τῶν Χριστουγέννων. Μετά τήν ἑορτή, τά Χριστούγεννα συνεχίζουν ἑορτάζονται γιά ἕξι μέρες, ἐνῶ τό Πάσχα γιά σαράντα μέρες. Ἐπιπλέον, στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τό Πάσχα δέν ἑορτάζεται μόνο τήν ἡμέρα τῆς Ἀναστάσεως καί τήν περίοδο μετά τήν ἑορτή, ἀλλά ἑορτάζεται ἐπαναλαμβανόμενα καί κάθε Κυριακή: Κάθε Κυριακή ψάλλονται ἀναστάσιμοι ὕμνοι καί ἑορτάζεται ἡ Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου. Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία κυριολεκτικά «πλέει» μέσα στή χαρά τῆς Ἀναστάσεως!

Ἡ διαφορά αὐτή στόν ἑορτασμό τῶν μεγάλων ἑορτῶν δέν εἶναι τυχαία. Ἔχει βαθιές θεολογικές ρίζες, ὅσο καί ἄν οἱ ἑορτές ἐμφανίζονται σήμερα ἐκκοσμικευμένες, ἰδιαίτερα στή Δύση. Εἰδικότερα, ὀφείλεται στόν διαφορετικό τρόπο μέ τόν ὁποῖο ἡ Δύση, καί κυρίως ἡ ρωμαιοκαθολική θεολογία, θεωρεῖ τά θέματα περί ἁμαρτίας, πτώσεως καί ἀπολυτρώσεως ἤ σωτηρίας, ἀπό τήν ἐποχή τοῦ πρώιμου Μεσαίωνα καί ἑξῆς. Ὁ τρόπος αὐτός εἶναι πεπλανημένος, δηλαδή αἱρετικός, ἀπό Ὀρθόδοξη ἄποψη.

Κατά τή Βιβλική καί Πατερική Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας, οἱ πρῶτοι ἄνθρωποι ἐξέπεσαν ἀπό τήν κατάσταση τοῦ Παραδείσου α) ἐπειδή ἐξαπατήθηκαν ἀπό τόν διάβολο καί β) ἐπειδή, μέ τήν ἐλεύθερη βούλησή τους, συγκατατέθηκαν στήν ἐξαπάτηση τοῦ διαβόλου. Ἀποτέλεσμα τῆς ἁμαρτίας ἦταν ἡ ὑποδούλωση στόν διάβολο καί, ἐπειδή ὁ διάβολος εἶναι «ὁ ἔχων τό κράτος τοῦ θανάτου» (Ἑβρ. 2,14), ἡ κυριαρχία τοῦ θανάτου στήν ἀνθρώπινη φύση καί τῆς φθορᾶς στόν φυσικό κόσμο. Ἔκτοτε, κάθε ἄνθρωπος ἐρχεται στόν κόσμο θνητός καί δέσμιος τοῦ διαβόλου. Σωτηρία ἤ λύτρωση εἶναι ἡ ἀπελευθέρωση ἀπό τό κράτος τοῦ θανάτου καί ἀπό τά δεσμά τοῦ διαβόλου. Κάτι τέτοιο μόνο διά τοῦ Χριστοῦ ἦταν δυνατό. Ὄντως, ὁ Χριστός ἦλθε στόν κόσμο «ἵνα διά τοῦ θανάτου καταργήσῃ τόν τό κράτος ἔχοντα τοῦ θανάτου, τοῦτ’ ἔστι τόν διάβολον» (Ἑβρ. 2,14) καί «ἵνα λύσῃ τά ἔργα τοῦ διαβόλου» (Α΄ Ἰω. 3,8). Ἡ καθοριστική πράξη, μέ τήν ὁποία ἔγινε ἡ κατάργηση τοῦ θανάτου καί ἡ συντριβή τοῦ διαβόλου, εἶναι ἡ Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου. Χωρίς τήν Ἀνάσταση, ἀκόμη καί ὁ Σταυρός τοῦ Χριστοῦ (ἡ Σταύρωση) εἶναι κάτι ἀνίσχυρο καί ἀναποτελεσματικό. Ἡ Γέννηση τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἡ ἀρχή τῆς σωτηρίας μας (καί ἡ «ἀρχή εἶναι τό ἥμισυ τοῦ παντός», κατά τούς ἀρχαίους προγόνους μας), ἀλλά ἡ Ἀνάσταση εἶναι ἡ ὁλοκλήρωση τῆς σωτηρίας μας. Μέ τή Γέννηση τοῦ Χριστοῦ ὁ Ἥλιος τῆς Δικαιοσύνης ἔλαμψε στόν κόσμο, ἦλθε «ἐπί γῆς εἰρήνη», ἡ ἀνθρωπίνη φύση ἑνώθηκε μέ τήν θεία κ.λπ., ἀλλά ἡ διαδικασία τῆς σωτηρίας μας δέν ὁλοκληρώθηκε τότε.

Γιά τή μεταγενέστερη δυτική θεολογική παράδοση, ἀντίθετα, ἀποτελέσματα τῆς ἁμαρτίας τῶν Πρωτοπλάστων ἦταν α) ἡ ἐνοχή καί β) ἡ ἄπειρη προσβολή τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία ζητοῦσε ἄπειρη «ἱκανοποίηση». Στό πλαίσιο αὐτό, ὁ διάβολος καί ὁ θάνατος εἶναι τά τιμωρητικά ὄργανα στά χέρια τοῦ Θεοῦ, μέ τά ὁποῖα τιμωρεῖται ἡ ἔνοχη ἀνθρωπότητα. Αὐτό σημαίνει, ὅμως, ὅτι ὁ διάβολος δέν εἶναι κάτι κακό, ἀφοῦ «συμβάλλει» στή «σωτηρία» μας, καί ὅτι αἴτιος τοῦ θανάτου, τελικά, εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Θεός! Ἡ σωτηρία προῆλθε μόνο ἀπό τόν Χριστό, ὅπως δέχεται καί ἡ Ὀρθόδοξη Παράδοση, πότε ὅμως; Μέ τή Σταύρωσή Του ὁ Χριστός προσέφερε «ἄπειρη ἱκανοποίηση» στήν τρωθεῖσα «δικαιοσύνη» τοῦ Θεοῦ καί ἔτσι μᾶς ἀπάλλαξε ἀπό τήν ἐνοχή (τιμωρήθηκε στή θέση μας). Αὐτό σημαίνει, ὅτι ἡ Σταύρωση τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἡ κορύφωση τῆς σωτηρίας μας. Ἡ Ἀνάσταση ἔχει δευτερεύουσα σημασία, εἶναι ἕνα ἁπλό «θαῦμα». Ἐπειδή, ὅμως, στήν ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας, ἡ Σταύρωση τοῦ Κυρίου ποτέ δέν θεωρήθηκε αἰτία πανηγυρισμοῦ καί ἑορτασμοῦ, τά πρωτεῖα τοῦ ἑορτασμοῦ ἔλαβε ἡ ἑορτή τῶν Χριστουγέννων. 

Οἱ «ἑορτές» τῆς «Νέας Ἐποχῆς» 

Στήν ἐποχή μας ὑπάρχουν δυνάμεις, πού ἐπιχειροῦν νά ὑποκαταστήσουν, νά ὑποτιμήσουν ἤ νά παραμερίσουν τίς χριστιανικές ἑορτές ἤ νά τίς ἀποστερήσουν ἀπό τήν οὐσία τους καί ἀπό τό περιεχόμενό τους. Μέσω αὐτοῦ ἐπιχειροῦν νά πλήξουν τό ἴδιο τό πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Πολλές ἀπό τίς δυνάμεις αὐτές ἐκφράζονται ἀπό τό σύγχρονο κίνημα τῆς «Νέας Ἐποχῆς». Ἤδη ἀναφερθήκαμε στήν ἀπόπειρα νά ὑποκαταστασθοῦν τοπικές ἑορτές καί πανηγύρεις, πρός τιμήν τοῦ Χριστοῦ, τῆς Θεοτόκου ἤ τῶν Ἁγίων, ἀπό «ἑορτές» φρούτων καί λαχανικῶν καί ἄλλων προϊόντων τῆς γῆς. Γιά τίς «ἑορτές» αὐτές ρέει ἄφθονο χρῆμα. Ἔτσι, ἕνα μικρό χωριό, πού μέχρι πρόσφατα δέν εἶχε τή δυνατότητα νά ὀργανώσει οὔτε μιά μικρή ἐκδήλωση, ἐμφανίζεται ξαφνικά ὡς διοργανωτής μεγάλης «καλλιτεχνικῆς ἐκδήλωσης» γιά τήν «ἑορτή» τῆς πατάτας ἤ τῆς ντομάτας, εἰς βάρος, βέβαια, τῆς ἑορτῆς τοῦ τοπικοῦ Ἁγίου.

Ὡστόσο, αὐτές εἶναι οἱ «τοπικές ἑορτές» τῆς «Νέας Ἐποχῆς». Γιατί ὑπάρχουν καί ἄλλες, μεγαλύτερες καί γενικότερες. Ὀνομάζονται, συνήθως, «Παγκόσμιες Ἡμέρες»: «Παγκόσμια Ἡμέρα χωρίς αὐτοκίνητο», «Παγκόσμια Ἡμέρα γιά τό κάπνισμα» κ.ἄ. Οἱ αἰτίες, πού καθιερώνονται, εἶναι ἐκ πρώτης ὄψεως εὔλογες. Ὁ βαθύτερος λόγος εἶναι, ἴσως, νά συνηθίσουν οἱ λαοί τῆς γῆς νά ἔχουν κοινή ἀντίδραση σέ ἐρεθίσματα πού δίνονται ἄνωθεν.

Παρόμοιες ὑποκαταστάσεις παρατηροῦμε καί σέ ἄλλες περιπτώσεις. Γιά παράδειγμα, οἱ χρονολογικές ἐνδείξεις «π.Χ.» (πρό Χριστοῦ) καί «μ.Χ.» (μετά Χριστόν), ἀντικαθίστανται ἀπό τίς ἐνδείξεις «Κ.Χ.» (Κοινή Χρονολογία) ἤ «Κ.Ε.» (Κοινή Ἐποχή) ἤ «Κ.Π.» (Κοινή Περίοδος) καί «π.Κ.Χ.» (πρίν ἀπό τήν Κοινή Χρονολογία) ἤ «π.Κ.Ε.» (πρό Κοινῆς Ἐποχῆς) ἤ «π.Κ.Π.» (πρίν ἀπό την Κοινή Περίοδο), ἄλλη μιά χαρακτηριστική ἀπόπειρα παραμερισμοῦ ἤ ἐξάλειψης τοῦ ὀνόματος τοῦ Χριστοῦ.

Εἶναι γνωστό, ὅτι ὁ Χίτλερ στή ναζιστική Γερμανία ἐπιχείρησε νά ἀντικαταστήσει τήν ἑορτή τῶν Χριστουγέννων, μέ μιά παγανιστική ἑορτή πρός τιμήν ἑνός ἀνώτερου ὄντος, συνδεδεμένου μέ τό φῶς καί τόν ἥλιο, χωρίς καμμία ἀναφορά στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ. Ἡ «ἅγια νύχτα» («Weihnachten») τῶν Χριστουγέννων ἔγινε ἡ «ἄγρια νύχτα» («Rauhnacht») τῶν Ναζί καί ἡ «ἐπί γῆς εἰρήνη» τοῦ Χριστοῦ ἀντικαταστάθηκε ἀπό «μιά εἰρήνη, πού θά μποροῦσε πιθανῶς νά ἐπιτευχθεῖ, μόνο μέ τήν ἀπαλλαγή ἀπό τούς ἐχθρούς τοῦ κράτους, ὅπως οἱ Ἑβραῖοι, οἱ Τσιγγάνοι, οἱ κομμουνιστές καί οἱ ὁμοφυλόφιλοι»!

Συμπερασματικά, ὁ σωστός ἑορτασμός τῶν ἑορτῶν τῆς Ἐκκλησίας ἐπιφέρει πλούσια τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ καί συμβάλλει στή σωτηρία μας, τίς ἀπαρχές τῆς ὁποίας ὁ συνειδητός πιστός ἀπολαμβάνει ἤδη ἀπό τήν παροῦσα ζωή. Ὁ ἐπιφανειακός ἑορτασμός, ἀντίθετα, δέν εἶναι ἁπλῶς ἀνώφελος, ἀλλά ἐπιφέρει καί τήν ὀργή τοῦ Θεοῦ!  

(Κείμενο ἀπό τό ἔντυπο «Ὀρθοδοξία καί αἵρεσις» τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μαντινείας καί Κυνουρίας, τεῦχ. 129, Ὀκτ. – Δεκ. 2024) 

alopsis.gr